| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೮. ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
8. Kalyāṇamittasuttavaṇṇanā
೧೨೯. ಸೀಲಾದಿಗುಣಸಮನ್ನಾಗತೋ ಕಲ್ಯಾಣೋ ಭದ್ದಕೋ ಮಿತ್ತೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋ, ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸೇವ ಸ್ವಾಖಾತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ ಸುತ್ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ಸಾಧನತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅತ್ಥಂ ಪೂರೇತೀ’’ತಿ। ಇತರಸ್ಸಾತಿ ಪಾಪಮಿತ್ತಸ್ಸ। ತೇನಾತಿ ಅತ್ಥಪೂರಣೇನ। ಏತನ್ತಿ ‘‘ಸೋ ಚ ಖೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏತಂ ವಚನಂ। ದೇಸನಾಧಮ್ಮೋತಿ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮೋ। ಸೋ ಹಿ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಲದ್ಧಬ್ಬೋ, ಇತರೇ ತದುಪನಿಸ್ಸಯಾ ಪಚ್ಚತ್ತಪುರಿಸಕಾರೇಹಿ, ತೇನ ಲದ್ಧಬ್ಬೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಸಾವಕಬೋಧಿಸತ್ತವಸೇನ ಹೇಸಾ ದೇಸನಾ ಆಗತಾ। ನ ಹಿ ಸೇಸಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಪರೋಪದೇಸೇನ ಪಯೋಜನಂ ಅತ್ಥಿ।
129. Sīlādiguṇasamannāgato kalyāṇo bhaddako mitto etassāti kalyāṇamitto, tassa dhammo kalyāṇamittasseva svākhāto nāma hoti sutvā kattabbakiccassa sādhanato. Tenāha ‘‘atthaṃ pūretī’’ti. Itarassāti pāpamittassa. Tenāti atthapūraṇena. Etanti ‘‘so ca kho kalyāṇamittassā’’ti etaṃ vacanaṃ. Desanādhammoti pariyattidhammo. So hi kalyāṇamittato paccakkhato laddhabbo, itare tadupanissayā paccattapurisakārehi, tena laddhabbo kalyāṇamittoti evamattho gahetabbo. Sāvakabodhisattavasena hesā desanā āgatā. Na hi sesabodhisattānaṃ paropadesena payojanaṃ atthi.
ಉಪಡ್ಢಂ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತೋತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತಸ್ಸ ಉಪಡ್ಢಗುಣೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತೋ ಲದ್ಧಬ್ಬೋ। ಉಪಡ್ಢಂ ಪಚ್ಚತ್ತಪುರಿಸಕಾರತೋತಿ ಇತರಂ ಉಪಡ್ಢಂ ಞಾಣಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಪುರಿಸಕಾರತೋ। ಲೋಕೇಪಿ ಪಾಕಟೋಯಮತ್ಥೋ ‘‘ಆಚರಿಯತೋ ಉಪಡ್ಢಂ, ಪಚ್ಚತ್ತಪುರಿಸಕಾರತೋ ಉಪಡ್ಢಂ ಲದ್ಧಬ್ಬಾ ತೇವಿಜ್ಜತಾ’’ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಥೇರೋ ತಥಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ। ನಿಪ್ಪದೇಸನ್ತಿ ಅನವಸೇಸತೋ। ತತೋತಿ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತೋ। ಉಪಡ್ಢಂ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ಉಪಡ್ಢಗುಣೋ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಂ ಉಪಗಚ್ಛತಿ। ಬಹೂಹಿ ಪುರಿಸೇಹಿ। ವಿನಿಬ್ಭೋಗೋ ವಿವೇಚನಂ ನತ್ಥಿ ಏಕಜ್ಝಂ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಿವೇಚೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತ್ತಾ। ಏಸಾತಿ ಪರತೋಘೋಸಪಚ್ಚತ್ತಪುರಿಸಕಾರತೋ ಚ ಸಿಜ್ಝಮಾನೋ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ತಕನ್ತಿ ಏತ್ತಕೋ ಭಾಗೋ। ಯದಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧುಂ, ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಉಪಡ್ಢನ್ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತಾಯಾ’’ತಿಆದಿ। ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದೀಸು ನ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧುಂ। ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯೇ ಸಕಲಮ್ಪಿ ನ ಸಮ್ಭವತಿ ಪರತೋಘೋಸಮತ್ತೇನ ತೇಸಂ ಅಸಿಜ್ಝನತೋ, ಪಧಾನಹೇತುಭಾವದೀಪನತ್ಥಂ ಪನ ‘‘ಸಕಲಮೇವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಲಾಭಙ್ಗನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಪಟಿಲದ್ಧಬ್ಬಕಾರಣಂ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪದೇಸೇನ ವಿನಾ ತೇನ ಉತ್ತರಿ ವಿಸೇಸತೋ ಅಲದ್ಧಬ್ಬತೋ। ಅತ್ಥತೋತಿ ಪರಮತ್ಥತೋ। ‘‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಂ…ಪೇ॰… ಚತ್ತಾರೋ ಖನ್ಧಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಸುತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇ ಪನ ಸೀಲಾದಯೋ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಪರಿಯಾಪನ್ನಾತಿ ಆಹ ‘‘ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋತಿಪಿ ವದನ್ತಿಯೇವಾ’’ತಿ।
Upaḍḍhaṃ kalyāṇamittatoti brahmacariyaṃ carantassa upaḍḍhaguṇo kalyāṇamittato laddhabbo. Upaḍḍhaṃ paccattapurisakāratoti itaraṃ upaḍḍhaṃ ñāṇaṃ paṭipajjantassa attano purisakārato. Lokepi pākaṭoyamattho ‘‘ācariyato upaḍḍhaṃ, paccattapurisakārato upaḍḍhaṃ laddhabbā tevijjatā’’ti, tasmā thero tathā cintesi. Nippadesanti anavasesato. Tatoti kalyāṇamittato. Upaḍḍhaṃ āgacchatīti upaḍḍhaguṇo paṭipajjantaṃ upagacchati. Bahūhi purisehi. Vinibbhogo vivecanaṃ natthi ekajjhaṃ atthassa vivecetuṃ asakkuṇeyyattā. Esāti paratoghosapaccattapurisakārato ca sijjhamāno attho. Ettakanti ettako bhāgo. Yadi na sakkā laddhuṃ, atha kasmā upaḍḍhanti vuttanti āha ‘‘kalyāṇamittatāyā’’tiādi. Sammādiṭṭhiādīsu na sakkā laddhuṃ. Asakkuṇeyye sakalampi na sambhavati paratoghosamattena tesaṃ asijjhanato, padhānahetubhāvadīpanatthaṃ pana ‘‘sakalamevā’’ti vuttaṃ. Pubbabhāgapaṭilābhaṅganti pubbabhāge paṭiladdhabbakāraṇaṃ kalyāṇamittassa upadesena vinā tena uttari visesato aladdhabbato. Atthatoti paramatthato. ‘‘Kalyāṇamittaṃ…pe… cattāro khandhā’’ti vatvā sutvāti attho. Te pana sīlādayo saṅkhārakkhandhapariyāpannāti āha ‘‘saṅkhārakkhandhotipi vadantiyevā’’ti.
ಮಾಹೇವನ್ತಿ ಮಾ ಅಹ ಏವನ್ತಿ ಛೇದೋ, ಅಹಾತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಮಾತಿ ಪಟಿಸೇಧೇ ನಿಪಾತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮಾ ಏವಂ ಅಭಣೀ’’ತಿ। ‘‘ಮಾಹೇವಂ ಆನನ್ದಾ’’ತಿ ವದತೋ ಭಗವತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ತಾದಿಸಸ್ಸ ನಾಮ ತೇ, ಆನನ್ದ, ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಗುಣೇ ಸೇವತೋ ವತ್ತುಂ ಯುತ್ತಂ ಅಯಾಥಾವತೋತಿ ಧಮ್ಮಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತಗುಣಕಿತ್ತನಮುಖೇನ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ಯುತ್ತೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಇದನ್ತಿ ಇದಂ ವಚನಂ ಭಗವಾ ಆಹಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸಕಲಮೇವ ಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಹಿ-ಸದ್ದೋ ಹೇತುಅತ್ಥೋ। ತೇನ ‘‘ಮಾಹೇವ’’ನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಪಟಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ಜೋತಿತಂ, ನ ಸರೂಪತೋ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸೇತ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪನ ತಂ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಇದಾನಿ…ಪೇ॰… ಆದಿಮಾಹಾ’’ತಿ। ಪಾಟಿಕಙ್ಖಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಇಚ್ಛನಟ್ಠೇನ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಿತಬ್ಬಂ, ನ ಪಟಿಕಙ್ಖಾನಿಮಿತ್ತೇನಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅವಸ್ಸಂಭಾವೀತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ।
Māhevanti mā aha evanti chedo, ahāti nipātamattaṃ, māti paṭisedhe nipāto. Tenāha ‘‘mā evaṃ abhaṇī’’ti. ‘‘Māhevaṃ ānandā’’ti vadato bhagavato imasmiṃ ṭhāne tādisassa nāma te, ānanda, kalyāṇamittaguṇe sevato vattuṃ yuttaṃ ayāthāvatoti dhammabhaṇḍāgārikassa yathābhūtaguṇakittanamukhena paṭikkhepo yuttoti dassento ‘‘bahussuto’’tiādimāha. Idanti idaṃ vacanaṃ bhagavā āhāti sambandho. Sakalameva hīti ettha hi-saddo hetuattho. Tena ‘‘māheva’’nti tassa paṭikkhepassa kāraṇaṃ jotitaṃ, na sarūpato vuttaṃ. ‘‘Kalyāṇamittasseta’’ntiādinā pana taṃ sarūpato dassitanti āha ‘‘idāni…pe… ādimāhā’’ti. Pāṭikaṅkhitabbanti icchanaṭṭhena pāṭikaṅkhitabbaṃ, na paṭikaṅkhānimittenāti āha ‘‘avassaṃbhāvīti attho’’ti.
ಇಧಾತಿ ಅನ್ತೋಗಧಾವಧಾರಣಪದಂ, ಇಧೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಹಿ ಸಾಸನೇ ಅರಿಯಮಗ್ಗಭಾವನಾ, ನ ಅಞ್ಞತ್ಥ। ಆದಿಪದಾನಂಯೇವಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ವಾಕ್ಯೇ ಆದಿತೋ ಏವ ವುತ್ತಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದಿಪದಾನಂಯೇವ। ಸಮ್ಮಾದಸ್ಸನಲಕ್ಖಣಾತಿ ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಾಭಿಸಮಯಾದಿವಸೇನ ಸಮ್ಮದೇವ ದಸ್ಸನಸಭಾವಾ। ಸಮ್ಮಾಅಭಿರೋಪನಲಕ್ಖಣೋತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸಙ್ಖಾತೇ ಆರಮ್ಮಣೇ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮೇ ಸಮ್ಮದೇವ ಆರೋಪನಸಭಾವೋ। ಸಮ್ಮಾಪರಿಗ್ಗಹಣಲಕ್ಖಣಾತಿ ಮುಸಾವಾದಾದೀನಂ ವಿಸಂವಾದನಾದಿಕಿಚ್ಚತಾಯ ಲೂಖಾನಂ ಅಪರಿಗ್ಗಾಹಕಾನಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಭಾವತೋ ಪರಿಗ್ಗಾಹಕಸಭಾವಾ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ ಸಿನಿದ್ಧಭಾವೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮೇ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾಪಚ್ಚಯಂ ಸುಭಾಸಿತಸೋತಾರಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಸಮ್ಮಾಪರಿಗ್ಗಹಣಲಕ್ಖಣಾ। ಯಥಾ ಕಾಯಿಕಕಿರಿಯಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಸಯಞ್ಚ ಸಮುಟ್ಠಹನಂ ಘಟನಂ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತ ಸಙ್ಖಾತಾ ವಿರತಿಪೀತಿ ಸಮುಟ್ಠಾಪನಲಕ್ಖಣಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ವಾ ಉಕ್ಖಿಪನಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪನಂ ಕಾಯಿಕಕಿರಿಯಾಯ ಭಾರುಕ್ಖಿಪನಂ ವಿಯ। ಜೀವಮಾನಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ವಾ, ಜೀವಿತಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಆಜೀವಸ್ಸೇವ ವಾ ಸುದ್ಧಿ ವೋದಾನಂ। ಯಥಾ ಉಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ವಜ್ಜಾನಂ ಧಮ್ಮೇನ ಪಹಾನಾನುಪ್ಪಾದಅತ್ಥಲಾಭಾದಿಪರಿವುಡ್ಢಿ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಪಗ್ಗಹಣಸಭಾವೋತಿ ಸಮ್ಮಾಪಗ್ಗಹಲಕ್ಖಣೋ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ। ಕಾಯವೇದನಾಚಿತ್ತಧಮ್ಮೇಸು ಸುಭಸುಖನಿಚ್ಚಅತ್ತಗಾಹಾನಞ್ಚ ವಿಧಮನವಸೇನ ಸಮ್ಮಾಪತಿಟ್ಠಾನಸಭಾವಾತಿ ಸಮ್ಮಾಉಪಟ್ಠಾನಲಕ್ಖಣಾ ಸಮ್ಮಾಸತಿ। ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮ್ಮಾ ಸಮಾದಹನಂ ಏಕಗ್ಗತಾಕರಣಂ ಸಭಾವೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಾನಲಕ್ಖಣೋ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ತೀಣಿ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ಪಟಿಪಕ್ಖಧಮ್ಮೇಸು , ಆರಮ್ಮಣಧಮ್ಮೇಸು, ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮೇಸು ಚ ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ಖಣೇ ಪವತ್ತಿವಿಸೇಸಭೂತಾನಿ। ಇದಾನಿ ತಾನಿ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಿದ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸದ್ಧಿನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಅಞ್ಞೇಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತಕಿಲೇಸಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಹ ಏಕಟ್ಠಾ ವಾ ಅನೇಕಟ್ಠಾ ವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಜಹತಿ ಪಹಾಯ ನಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ। ನಿರೋಧನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕರೋತಿ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಟಿವೇಧೇನ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ।
Idhāti antogadhāvadhāraṇapadaṃ, idhevāti attho. Imasmiṃyeva hi sāsane ariyamaggabhāvanā, na aññattha. Ādipadānaṃyevāti tasmiṃ tasmiṃ vākye ādito eva vuttasammādiṭṭhiādipadānaṃyeva. Sammādassanalakkhaṇāti catunnaṃ ariyasaccānaṃ pariññābhisamayādivasena sammadeva dassanasabhāvā. Sammāabhiropanalakkhaṇoti nibbānasaṅkhāte ārammaṇe sampayuttadhamme sammadeva āropanasabhāvo. Sammāpariggahaṇalakkhaṇāti musāvādādīnaṃ visaṃvādanādikiccatāya lūkhānaṃ apariggāhakānaṃ paṭipakkhabhāvato pariggāhakasabhāvā sammāvācā siniddhabhāvena sampayuttadhamme sammāvācāpaccayaṃ subhāsitasotārañca puggalaṃ pariggaṇhātīti sammāpariggahaṇalakkhaṇā. Yathā kāyikakiriyā kiñci kattabbaṃ samuṭṭhāpeti, sayañca samuṭṭhahanaṃ ghaṭanaṃ hoti, tathā sammākammanta saṅkhātā viratipīti samuṭṭhāpanalakkhaṇā daṭṭhabbā, sampayuttadhammānaṃ vā ukkhipanaṃ samuṭṭhāpanaṃ kāyikakiriyāya bhārukkhipanaṃ viya. Jīvamānassa sattassa, sampayuttadhammānaṃ vā, jīvitappavattiyā ājīvasseva vā suddhi vodānaṃ. Yathā uppannuppannānaṃ vajjānaṃ dhammena pahānānuppādaatthalābhādiparivuḍḍhi hoti, evaṃ sampayuttānaṃ paggahaṇasabhāvoti sammāpaggahalakkhaṇo sammāvāyāmo. Kāyavedanācittadhammesu subhasukhaniccaattagāhānañca vidhamanavasena sammāpatiṭṭhānasabhāvāti sammāupaṭṭhānalakkhaṇā sammāsati. Sampayuttadhammānaṃ sammā samādahanaṃ ekaggatākaraṇaṃ sabhāvo etassāti sammāsamādhānalakkhaṇo sammāsamādhi. Tīṇi kiccāni honti paṭipakkhadhammesu , ārammaṇadhammesu, sampayuttadhammesu ca ekasmiṃyeva khaṇe pavattivisesabhūtāni. Idāni tāni sarūpato dassetuṃ ‘‘seyyathida’’ntiādi vuttaṃ. Saddhinti iminā ‘‘aññehī’’ti vuttakilesā micchādiṭṭhiyā saha ekaṭṭhā vā anekaṭṭhā vāti dasseti. Pajahati pahāya naṃ paṭivijjhati. Nirodhanti nibbānaṃ ārammaṇaṃ karoti sacchikiriyāpaṭivedhena paṭivijjhati.
ನ ಕೇವಲಂ ಮಗ್ಗಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ, ಅಥ ಖೋ ಅಪರೇನಪಿ ನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಪಿಚಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ನಾನಾಖಣಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ। ನಾನಾರಮ್ಮಣಾ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾದಿಭಾವತೋ। ಏಕಕ್ಖಣಾ ಸಕಿದೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ। ಏಕಾರಮ್ಮಣಾ ನಿಬ್ಬಾನವಿಸಯತ್ತಾ। ಚತ್ತಾರಿ ನಾಮಾನಿ ಲಭತಿ ಪರಿಞ್ಞಾಭಿಸಮಯಾದಿವಸೇನ ಪವತ್ತಿಯಾ। ತೀಣಿ ನಾಮಾನಿ ಲಭತಿ ಕಾಮಸಙ್ಕಪ್ಪಾದೀನಂ ಪಹಾನವಸೇನ ಪವತ್ತಿಯಾ। ಪಟಿಪಕ್ಖಪಹಾನವಸೇನ ಹಿಸ್ಸ ನಾಮತ್ತಯಲಾಭೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ವಿರತಿಯೋಪಿ ಹೋನ್ತಿ ಚೇತನಾಯೋಪಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇಪಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಸೇನ ಪವತ್ತನತೋ। ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಪನ ವಿರತಿಯೋವ ಪಟಿಪಕ್ಖಸಮುಚ್ಛಿನ್ದನಸ್ಸ ಮಗ್ಗಕಿಚ್ಚತ್ತಾ। ನ ಹಿ ಚೇತನಾ ಮಗ್ಗಸಭಾವಾ। ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಸತಿಪಟ್ಠಾನವಸೇನಾತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಚತುಬ್ಬಿಧಸತಿಪಟ್ಠಾನವಸೇನ ಚತ್ತಾರಿ ನಾಮಾನಿ ಲಭತಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾಕುಸಲಾನುಪ್ಪಾದನಾದೀನಂ ಕುಸಲಾನಞ್ಚ ವಡ್ಢನತೋ। ಪುಬ್ಬಭಾಗೇಪಿ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇಪೀತಿ ಯಥಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದಿವಸೇನ ನಾನಾ। ಏವಂ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇಪಿ। ನ ಹಿ ಏಕೋಪಿ ಚ ಮಗ್ಗಸಮಾಧಿ ಪಠಮಜ್ಝಾನಸಮಾಧಿಆದಿನಾಮಾನಿ ಲಭತಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದೀನಂ ವಿಯ ಕಿಚ್ಚವಸೇನ ಭೇದಾಭಾವತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇಪಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಯೇವಾ’’ತಿ।
Na kevalaṃ maggadhammā vuttanayeneva, atha kho aparenapi nayena veditabbāti dassento ‘‘apicā’’tiādimāha. Nānākhaṇā punappunaṃ uppajjanato. Nānārammaṇā aniccānupassanādibhāvato. Ekakkhaṇā sakideva uppajjanato. Ekārammaṇā nibbānavisayattā. Cattāri nāmāni labhati pariññābhisamayādivasena pavattiyā. Tīṇi nāmāni labhati kāmasaṅkappādīnaṃ pahānavasena pavattiyā. Paṭipakkhapahānavasena hissa nāmattayalābho. Esa nayo sesesupi. Viratiyopi honti cetanāyopi pubbabhāgepi vikkhambhanavasena pavattanato. Maggakkhaṇe pana viratiyova paṭipakkhasamucchindanassa maggakiccattā. Na hi cetanā maggasabhāvā. Sammappadhānasatipaṭṭhānavasenāti catubbidhasammappadhānacatubbidhasatipaṭṭhānavasena cattāri nāmāni labhati anuppannākusalānuppādanādīnaṃ kusalānañca vaḍḍhanato. Pubbabhāgepi maggakkhaṇepīti yathā pubbabhāge paṭhamajjhānādivasena nānā. Evaṃ maggakkhaṇepi. Na hi ekopi ca maggasamādhi paṭhamajjhānasamādhiādināmāni labhati sammādiṭṭhiādīnaṃ viya kiccavasena bhedābhāvato. Tenāha ‘‘maggakkhaṇepi sammāsamādhiyevā’’ti.
ಞತ್ವಾ ಞಾತಬ್ಬಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವುದ್ಧಿ ನಾಮ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಭಿಯ್ಯೋಭಾವೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ ಏವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಪುನಪ್ಪುನಂ ಜನೇತೀ’’ತಿ। ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀತಿ ಅಭಿವಡ್ಢಂ ಪಾಪೇನ್ತೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ। ವಿವಿತ್ತತಾತಿ ವಿವಿತ್ತಭಾವೋ। ಸೋ ಹಿ ವಿವೇಚನೀಯತೋ ವಿವಿಚ್ಚತಿ, ಯಂ ವಿವಿಚ್ಚಿತ್ವಾ ಠಿತಂ, ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಇಧ ವಿವಿತ್ತಭಾವಸಾಮಞ್ಞೇನ ‘‘ವಿವಿತ್ತತಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇಸು ಪುರಿಮೋ ವಿವೇಚನೀಯತೋ ವಿವಿಚ್ಚಮಾನತಾಯ ವಿವಿಚ್ಚನಕಿರಿಯಾಯ ಸಮಙ್ಗೀ ಧಮ್ಮಸಮೂಹೋ ತಾಯ ಏವ ವಿವಿಚ್ಚನಕಿರಿಯಾಯ ವಸೇನ ವಿವೇಕೋತಿ ಗಹಿತೋ। ಇತರೋ ಸಬ್ಬಸೋ ತತೋ ವಿವಿತ್ತಸಭಾವತಾಯ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮಪುಞ್ಜೇ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಪವತ್ತತಿ, ತಂ ಯಥಾವುತ್ತಾಯ ವಿವಿಚ್ಚಮಾನತಾಯ ವಿವೇಕಸಙ್ಖಾತಂ ನಿಸ್ಸಾಯೇವ ಪವತ್ತತಿ, ಇತರಂ ಪನ ತಂನಿನ್ನತಾತಂಆರಮ್ಮಣತಾಹೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ವಿವೇಕಂ ನಿಸ್ಸಿತಂ, ವಿವೇಕೇ ವಾ ನಿಸ್ಸಿತ’’ನ್ತಿ।
Ñatvā ñātabbāti sambandho. Vuddhi nāma vepullaṃ bhiyyobhāvo punappunaṃ uppādo evāti āha ‘‘punappunaṃ janetī’’ti. Abhinibbattetīti abhivaḍḍhaṃ pāpento nibbatteti. Vivittatāti vivittabhāvo. So hi vivecanīyato viviccati, yaṃ viviccitvā ṭhitaṃ, tadubhayampi idha vivittabhāvasāmaññena ‘‘vivittatā’’ti vuttaṃ. Tesu purimo vivecanīyato viviccamānatāya viviccanakiriyāya samaṅgī dhammasamūho tāya eva viviccanakiriyāya vasena vivekoti gahito. Itaro sabbaso tato vivittasabhāvatāya. Tattha yasmiṃ dhammapuñje sammādiṭṭhi pavattati, taṃ yathāvuttāya viviccamānatāya vivekasaṅkhātaṃ nissāyeva pavattati, itaraṃ pana taṃninnatātaṃārammaṇatāhīti vuttaṃ ‘‘vivekaṃ nissitaṃ, viveke vā nissita’’nti.
ಯಥಾ ವಾ ವಿವೇಕವಸೇನ ಪವತ್ತಂ ಝಾನಂ ‘‘ವಿವೇಕಜ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಏವಂ ವಿವೇಕವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ‘‘ವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಾ’’ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ನಿಸ್ಸಯೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಾನಂ ವಸೇನ ಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಸತಿಪಿ ತಾಸಂ ಪುಬ್ಬಾಪರಭಾವೇ ‘‘ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಸಮುಪ್ಪಾದನಂ ವಿಯ ಅಭಿನ್ನಧಮ್ಮಾಧಾರಾ ನಿಸ್ಸಯಭಾವನಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ತಸ್ಸ ತದಙ್ಗ-ಸಮುಚ್ಛೇದನಿಸ್ಸರಣವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತತಂ ವತ್ವಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತತಾಯ ಅವಚನಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಭಾವನಾಯ ವುಚ್ಚಮಾನತ್ತಾ। ಭಾವಿತಮಗ್ಗಸ್ಸ ಹಿ ಯೇ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ ಧಮ್ಮಾ। ತೇಸಂ ಕಿಚ್ಚಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಿವೇಕೋ। ಅಜ್ಝಾಸಯತೋತಿ ‘‘ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಮಹನ್ತಅಜ್ಝಾಸಯತೋ। ಯದಿಪಿ ಹಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ಸಙ್ಖಾರಾರಮ್ಮಣಂ ಚಿತ್ತಂ, ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಪನ ಆದೀನವಂ ಸುಟ್ಠು, ದಿಸ್ವಾ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ನಿನ್ನತಾಯ ಅಜ್ಝಾಸಯತೋ ನಿಸ್ಸರಣವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತೋ ಹೋತಿ, ಉಣ್ಹಾಭಿಭೂತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸೀತನಿನ್ನಚಿತ್ತತಾ ವಿಯ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಯಥಾ ಸಭಾವತೋ, ಯಥಾ ಅಜ್ಝಾಸಯತೋ ನಿಸ್ಸರಣವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತತಾ, ಏವಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತತಾಪಿ ಸಿಯಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಯದಗ್ಗೇನ ಹಿ ನಿಬ್ಬಾನನಿನ್ನತಾ ಸಿಯಾ, ತದಗ್ಗೇನ ಫಲನಿನ್ನತಾಪಿ ಸಿಯಾ ‘‘ಕುದಾಸ್ಸು ನಾಮಾಹಂ ತದಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಅಜ್ಝಾಸಯಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಭಾವತೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪಹಾನವಿನಯೋ ವಿಯ ರಾಗನಿರೋಧೋಪಿ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತವಿವೇಕೇನ ಅತ್ಥತೋ ನಿಬ್ಬಿಸಿಟ್ಠೋ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ಏಸ ನಯೋ ವಿರಾಗನಿಸ್ಸಿತಾದೀಸೂತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿವೇಕತ್ಥಾ ಏವ ಹಿ ವಿರಾಗಾದಯೋ’’ತಿ।
Yathā vā vivekavasena pavattaṃ jhānaṃ ‘‘vivekaja’’nti vuttaṃ, evaṃ vivekavasena pavattā sammādiṭṭhi ‘‘vivekanissitā’’ti daṭṭhabbā. Nissayo ca vipassanāmaggānaṃ vasena maggaphalānaṃ veditabbo. Asatipi tāsaṃ pubbāparabhāve ‘‘paṭiccasamuppādo’’ti ettha paccayānaṃ samuppādanaṃ viya abhinnadhammādhārā nissayabhāvanā sambhavanti. Tassa tadaṅga-samucchedanissaraṇavivekanissitataṃ vatvā paṭippassaddhivivekanissitatāya avacanaṃ ariyamaggabhāvanāya vuccamānattā. Bhāvitamaggassa hi ye sacchikātabbā dhammā. Tesaṃ kiccaṃ paṭippassaddhiviveko. Ajjhāsayatoti ‘‘nibbānaṃ sacchikarissāmī’’ti mahantaajjhāsayato. Yadipi hi vipassanākkhaṇe saṅkhārārammaṇaṃ cittaṃ, saṅkhāresu pana ādīnavaṃ suṭṭhu, disvā tappaṭipakkhe nibbāne ninnatāya ajjhāsayato nissaraṇavivekanissito hoti, uṇhābhibhūtassa puggalassa sītaninnacittatā viya. Keci pana ‘‘yathā sabhāvato, yathā ajjhāsayato nissaraṇavivekanissitatā, evaṃ paṭippassaddhivivekanissitatāpi siyā’’ti vadanti. Yadaggena hi nibbānaninnatā siyā, tadaggena phalaninnatāpi siyā ‘‘kudāssu nāmāhaṃ tadāyatanaṃ upasampajja vihareyya’’nti ajjhāsayasampattiyā bhāvato. Yasmā pahānavinayo viya rāganirodhopi idhādhippetavivekena atthato nibbisiṭṭho, tasmā vuttaṃ esa nayo virāganissitādīsūti. Tenāha ‘‘vivekatthā eva hi virāgādayo’’ti.
ವೋಸ್ಸಗ್ಗಸದ್ದೋ ಪರಿಚ್ಚಾಗತ್ಥೋ ಪಕ್ಖನ್ದನತ್ಥೋ ಚಾತಿ ವೋಸ್ಸಗ್ಗಸ್ಸ ದುವಿಧತಾ ವುತ್ತಾ। ವೋಸ್ಸಜ್ಜನಞ್ಹಿ ಪಹಾನಂ, ವಿಸ್ಸಟ್ಠಭಾವೇನ ನಿರಾಸಙ್ಕಪವತ್ತಿ ಚ, ತಸ್ಮಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ತದಙ್ಗವಸೇನ, ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಸಮುಚ್ಛೇದವಸೇನ ಪಟಿಪಕ್ಖಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ವೋಸ್ಸಗ್ಗೋ, ತಥಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ತಂನಿನ್ನಭಾವೇನ, ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಆರಮ್ಮಣಕರಣೇನ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಸಭಾವತಾ ವೋಸ್ಸಗ್ಗೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ತತ್ಥ ಪರಿಚ್ಚಾಗವೋಸ್ಸಗ್ಗೋ’’ತಿಆದಿ। ಅಯಂ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀತಿ ಅಯಂ ಮಿಸ್ಸಕವಸೇನ ವುತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಪಕಾರೇನಾತಿ ತದಙ್ಗಪ್ಪಹಾನಸಮುಚ್ಛೇದಪ್ಪಹಾನಪಕಾರೇನ ತಂನಿನ್ನತದಾರಮ್ಮಣಕರಣಪ್ಪಕಾರೇನ ಚ।
Vossaggasaddo pariccāgattho pakkhandanattho cāti vossaggassa duvidhatā vuttā. Vossajjanañhi pahānaṃ, vissaṭṭhabhāvena nirāsaṅkapavatti ca, tasmā vipassanākkhaṇe tadaṅgavasena, maggakkhaṇe samucchedavasena paṭipakkhassa pahānaṃ vossaggo, tathā vipassanākkhaṇe taṃninnabhāvena, maggakkhaṇe ārammaṇakaraṇena vissaṭṭhasabhāvatā vossaggoti veditabbaṃ. Tenevāha ‘‘tattha pariccāgavossaggo’’tiādi. Ayaṃ sammādiṭṭhīti ayaṃ missakavasena vuttā sammādiṭṭhi. Yathāvuttena pakārenāti tadaṅgappahānasamucchedappahānapakārena taṃninnatadārammaṇakaraṇappakārena ca.
ಪುಬ್ಬೇ ವೋಸ್ಸಗ್ಗವಚನಸ್ಸೇವ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವುತ್ತತ್ತಾ ಆಹ ‘‘ಸಕಲೇನ ವಚನೇನಾ’’ತಿ। ಪರಿಣಮನ್ತಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ, ಪರಿಣತಂ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ। ಪರಿಣಾಮೋ ನಾಮ ಇಧ ಪರಿಪಾಕೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪರಿಪಚ್ಚನ್ತಂ ಪರಿಪಕ್ಕಞ್ಚಾ’’ತಿ। ಪರಿಪಾಕೋ ಚ ಆಸೇವನಲಾಭೇನ ಲದ್ಧಸಾಮತ್ಥಿಯಸ್ಸ ಕಿಲೇಸೇ ಪರಿಚ್ಚಜಿತುಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಕ್ಖನ್ದಿತುಂ ತಿಕ್ಖವಿಸದಭಾವೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಯ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಏಸ ನಯೋತಿ ಯ್ವಾಯಂ ನಯೋ ‘‘ವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಂ ವುತ್ತೋ, ಸೇಸೇಸು ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ, ಏವಂ ತತ್ಥ ನೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಟಿಚ್ಚಾತಿ ನಿಸ್ಸಾಯ। ಜಾತಿಸಭಾವಾತಿ ಜಾಯನಸಭಾವಾ। ಸಕಲೋತಿ ಅನವಸೇಸೋ, ಸಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಕೋಚಿ ಮಗ್ಗೋ ಸಾವಸೇಸೋ ಹುತ್ವಾ ಸಮ್ಭವತಿ। ಹೇಟ್ಠಿಮೇ ಮಗ್ಗೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಉಪರಿಮೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಏವ ನಾಮ ಅನನ್ತರಾಯೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ। ವವಸ್ಸಗ್ಗತ್ಥೇತಿ ವಚಸಾಯತ್ಥೇ। ವಣ್ಣಯನ್ತೀತಿ ಗುಣವಣ್ಣನವಸೇನ ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತಿ।
Pubbe vossaggavacanasseva atthassa vuttattā āha ‘‘sakalena vacanenā’’ti. Pariṇamantaṃ vipassanākkhaṇe, pariṇataṃ maggakkhaṇe. Pariṇāmo nāma idha paripākoti āha ‘‘paripaccantaṃ paripakkañcā’’ti. Paripāko ca āsevanalābhena laddhasāmatthiyassa kilese pariccajituṃ nibbānaṃ pakkhandituṃ tikkhavisadabhāvo. Tenāha ‘‘aya’’ntiādi. Esa nayoti yvāyaṃ nayo ‘‘vivekanissita’’ntiādinā sammādiṭṭhiyaṃ vutto, sesesu sammāsaṅkappādīsupi eseva nayo, evaṃ tattha netabbanti attho. Paṭiccāti nissāya. Jātisabhāvāti jāyanasabhāvā. Sakaloti anavaseso, sabboti attho. Na koci maggo sāvaseso hutvā sambhavati. Heṭṭhime magge uppanne uparimo uppanno eva nāma anantarāyena uppajjanato. Vavassaggattheti vacasāyatthe. Vaṇṇayantīti guṇavaṇṇanavasena vitthārenti.
ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kalyāṇamittasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೮. ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸುತ್ತಂ • 8. Kalyāṇamittasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೮. ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Kalyāṇamittasuttavaṇṇanā
