Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
8. කල්යාණමිත්තසුත්තවණ්ණනා
8. Kalyāṇamittasuttavaṇṇanā
129. සීලාදිගුණසමන්නාගතො කල්යාණො භද්දකො මිත්තො එතස්සාති කල්යාණමිත්තො, තස්ස ධම්මො කල්යාණමිත්තස්සෙව ස්වාඛාතො නාම හොති සුත්වා කත්තබ්බකිච්චස්ස සාධනතො. තෙනාහ ‘‘අත්ථං පූරෙතී’’ති. ඉතරස්සාති පාපමිත්තස්ස. තෙනාති අත්ථපූරණෙන. එතන්ති ‘‘සො ච ඛො කල්යාණමිත්තස්සා’’ති එතං වචනං. දෙසනාධම්මොති පරියත්තිධම්මො. සො හි කල්යාණමිත්තතො පච්චක්ඛතො ලද්ධබ්බො, ඉතරෙ තදුපනිස්සයා පච්චත්තපුරිසකාරෙහි, තෙන ලද්ධබ්බො කල්යාණමිත්තොති එවමත්ථො ගහෙතබ්බො. සාවකබොධිසත්තවසෙන හෙසා දෙසනා ආගතා. න හි සෙසබොධිසත්තානං පරොපදෙසෙන පයොජනං අත්ථි.
129. Sīlādiguṇasamannāgato kalyāṇo bhaddako mitto etassāti kalyāṇamitto, tassa dhammo kalyāṇamittasseva svākhāto nāma hoti sutvā kattabbakiccassa sādhanato. Tenāha ‘‘atthaṃ pūretī’’ti. Itarassāti pāpamittassa. Tenāti atthapūraṇena. Etanti ‘‘so ca kho kalyāṇamittassā’’ti etaṃ vacanaṃ. Desanādhammoti pariyattidhammo. So hi kalyāṇamittato paccakkhato laddhabbo, itare tadupanissayā paccattapurisakārehi, tena laddhabbo kalyāṇamittoti evamattho gahetabbo. Sāvakabodhisattavasena hesā desanā āgatā. Na hi sesabodhisattānaṃ paropadesena payojanaṃ atthi.
උපඩ්ඪං කල්යාණමිත්තතොති බ්රහ්මචරියං චරන්තස්ස උපඩ්ඪගුණො කල්යාණමිත්තතො ලද්ධබ්බො. උපඩ්ඪං පච්චත්තපුරිසකාරතොති ඉතරං උපඩ්ඪං ඤාණං පටිපජ්ජන්තස්ස අත්තනො පුරිසකාරතො. ලොකෙපි පාකටොයමත්ථො ‘‘ආචරියතො උපඩ්ඪං, පච්චත්තපුරිසකාරතො උපඩ්ඪං ලද්ධබ්බා තෙවිජ්ජතා’’ති, තස්මා ථෙරො තථා චින්තෙසි. නිප්පදෙසන්ති අනවසෙසතො. තතොති කල්යාණමිත්තතො. උපඩ්ඪං ආගච්ඡතීති උපඩ්ඪගුණො පටිපජ්ජන්තං උපගච්ඡති. බහූහි පුරිසෙහි. විනිබ්භොගො විවෙචනං නත්ථි එකජ්ඣං අත්ථස්ස විවෙචෙතුං අසක්කුණෙය්යත්තා. එසාති පරතොඝොසපච්චත්තපුරිසකාරතො ච සිජ්ඣමානො අත්ථො. එත්තකන්ති එත්තකො භාගො. යදි න සක්කා ලද්ධුං, අථ කස්මා උපඩ්ඪන්ති වුත්තන්ති ආහ ‘‘කල්යාණමිත්තතායා’’තිආදි. සම්මාදිට්ඨිආදීසු න සක්කා ලද්ධුං. අසක්කුණෙය්යෙ සකලම්පි න සම්භවති පරතොඝොසමත්තෙන තෙසං අසිජ්ඣනතො, පධානහෙතුභාවදීපනත්ථං පන ‘‘සකලමෙවා’’ති වුත්තං. පුබ්බභාගපටිලාභඞ්ගන්ති පුබ්බභාගෙ පටිලද්ධබ්බකාරණං කල්යාණමිත්තස්ස උපදෙසෙන විනා තෙන උත්තරි විසෙසතො අලද්ධබ්බතො. අත්ථතොති පරමත්ථතො. ‘‘කල්යාණමිත්තං…පෙ.… චත්තාරො ඛන්ධා’’ති වත්වා සුත්වාති අත්ථො. තෙ පන සීලාදයො සඞ්ඛාරක්ඛන්ධපරියාපන්නාති ආහ ‘‘සඞ්ඛාරක්ඛන්ධොතිපි වදන්තියෙවා’’ති.
Upaḍḍhaṃ kalyāṇamittatoti brahmacariyaṃ carantassa upaḍḍhaguṇo kalyāṇamittato laddhabbo. Upaḍḍhaṃ paccattapurisakāratoti itaraṃ upaḍḍhaṃ ñāṇaṃ paṭipajjantassa attano purisakārato. Lokepi pākaṭoyamattho ‘‘ācariyato upaḍḍhaṃ, paccattapurisakārato upaḍḍhaṃ laddhabbā tevijjatā’’ti, tasmā thero tathā cintesi. Nippadesanti anavasesato. Tatoti kalyāṇamittato. Upaḍḍhaṃ āgacchatīti upaḍḍhaguṇo paṭipajjantaṃ upagacchati. Bahūhi purisehi. Vinibbhogo vivecanaṃ natthi ekajjhaṃ atthassa vivecetuṃ asakkuṇeyyattā. Esāti paratoghosapaccattapurisakārato ca sijjhamāno attho. Ettakanti ettako bhāgo. Yadi na sakkā laddhuṃ, atha kasmā upaḍḍhanti vuttanti āha ‘‘kalyāṇamittatāyā’’tiādi. Sammādiṭṭhiādīsu na sakkā laddhuṃ. Asakkuṇeyye sakalampi na sambhavati paratoghosamattena tesaṃ asijjhanato, padhānahetubhāvadīpanatthaṃ pana ‘‘sakalamevā’’ti vuttaṃ. Pubbabhāgapaṭilābhaṅganti pubbabhāge paṭiladdhabbakāraṇaṃ kalyāṇamittassa upadesena vinā tena uttari visesato aladdhabbato. Atthatoti paramatthato. ‘‘Kalyāṇamittaṃ…pe… cattāro khandhā’’ti vatvā sutvāti attho. Te pana sīlādayo saṅkhārakkhandhapariyāpannāti āha ‘‘saṅkhārakkhandhotipi vadantiyevā’’ti.
මාහෙවන්ති මා අහ එවන්ති ඡෙදො, අහාති නිපාතමත්තං, මාති පටිසෙධෙ නිපාතො. තෙනාහ ‘‘මා එවං අභණී’’ති. ‘‘මාහෙවං ආනන්දා’’ති වදතො භගවතො ඉමස්මිං ඨානෙ තාදිසස්ස නාම තෙ, ආනන්ද, කල්යාණමිත්තගුණෙ සෙවතො වත්තුං යුත්තං අයාථාවතොති ධම්මභණ්ඩාගාරිකස්ස යථාභූතගුණකිත්තනමුඛෙන පටික්ඛෙපො යුත්තොති දස්සෙන්තො ‘‘බහුස්සුතො’’තිආදිමාහ. ඉදන්ති ඉදං වචනං භගවා ආහාති සම්බන්ධො. සකලමෙව හීති එත්ථ හි-සද්දො හෙතුඅත්ථො. තෙන ‘‘මාහෙව’’න්ති තස්ස පටික්ඛෙපස්ස කාරණං ජොතිතං, න සරූපතො වුත්තං. ‘‘කල්යාණමිත්තස්සෙත’’න්තිආදිනා පන තං සරූපතො දස්සිතන්ති ආහ ‘‘ඉදානි…පෙ.… ආදිමාහා’’ති. පාටිකඞ්ඛිතබ්බන්ති ඉච්ඡනට්ඨෙන පාටිකඞ්ඛිතබ්බං, න පටිකඞ්ඛානිමිත්තෙනාති ආහ ‘‘අවස්සංභාවීති අත්ථො’’ති.
Māhevanti mā aha evanti chedo, ahāti nipātamattaṃ, māti paṭisedhe nipāto. Tenāha ‘‘mā evaṃ abhaṇī’’ti. ‘‘Māhevaṃ ānandā’’ti vadato bhagavato imasmiṃ ṭhāne tādisassa nāma te, ānanda, kalyāṇamittaguṇe sevato vattuṃ yuttaṃ ayāthāvatoti dhammabhaṇḍāgārikassa yathābhūtaguṇakittanamukhena paṭikkhepo yuttoti dassento ‘‘bahussuto’’tiādimāha. Idanti idaṃ vacanaṃ bhagavā āhāti sambandho. Sakalameva hīti ettha hi-saddo hetuattho. Tena ‘‘māheva’’nti tassa paṭikkhepassa kāraṇaṃ jotitaṃ, na sarūpato vuttaṃ. ‘‘Kalyāṇamittasseta’’ntiādinā pana taṃ sarūpato dassitanti āha ‘‘idāni…pe… ādimāhā’’ti. Pāṭikaṅkhitabbanti icchanaṭṭhena pāṭikaṅkhitabbaṃ, na paṭikaṅkhānimittenāti āha ‘‘avassaṃbhāvīti attho’’ti.
ඉධාති අන්තොගධාවධාරණපදං, ඉධෙවාති අත්ථො. ඉමස්මිංයෙව හි සාසනෙ අරියමග්ගභාවනා, න අඤ්ඤත්ථ. ආදිපදානංයෙවාති තස්මිං තස්මිං වාක්යෙ ආදිතො එව වුත්තසම්මාදිට්ඨිආදිපදානංයෙව. සම්මාදස්සනලක්ඛණාති චතුන්නං අරියසච්චානං පරිඤ්ඤාභිසමයාදිවසෙන සම්මදෙව දස්සනසභාවා. සම්මාඅභිරොපනලක්ඛණොති නිබ්බානසඞ්ඛාතෙ ආරම්මණෙ සම්පයුත්තධම්මෙ සම්මදෙව ආරොපනසභාවො. සම්මාපරිග්ගහණලක්ඛණාති මුසාවාදාදීනං විසංවාදනාදිකිච්චතාය ලූඛානං අපරිග්ගාහකානං පටිපක්ඛභාවතො පරිග්ගාහකසභාවා සම්මාවාචා සිනිද්ධභාවෙන සම්පයුත්තධම්මෙ සම්මාවාචාපච්චයං සුභාසිතසොතාරඤ්ච පුග්ගලං පරිග්ගණ්හාතීති සම්මාපරිග්ගහණලක්ඛණා. යථා කායිකකිරියා කිඤ්චි කත්තබ්බං සමුට්ඨාපෙති, සයඤ්ච සමුට්ඨහනං ඝටනං හොති, තථා සම්මාකම්මන්ත සඞ්ඛාතා විරතිපීති සමුට්ඨාපනලක්ඛණා දට්ඨබ්බා, සම්පයුත්තධම්මානං වා උක්ඛිපනං සමුට්ඨාපනං කායිකකිරියාය භාරුක්ඛිපනං විය. ජීවමානස්ස සත්තස්ස, සම්පයුත්තධම්මානං වා, ජීවිතප්පවත්තියා ආජීවස්සෙව වා සුද්ධි වොදානං. යථා උප්පන්නුප්පන්නානං වජ්ජානං ධම්මෙන පහානානුප්පාදඅත්ථලාභාදිපරිවුඩ්ඪි හොති, එවං සම්පයුත්තානං පග්ගහණසභාවොති සම්මාපග්ගහලක්ඛණො සම්මාවායාමො. කායවෙදනාචිත්තධම්මෙසු සුභසුඛනිච්චඅත්තගාහානඤ්ච විධමනවසෙන සම්මාපතිට්ඨානසභාවාති සම්මාඋපට්ඨානලක්ඛණා සම්මාසති. සම්පයුත්තධම්මානං සම්මා සමාදහනං එකග්ගතාකරණං සභාවො එතස්සාති සම්මාසමාධානලක්ඛණො සම්මාසමාධි. තීණි කිච්චානි හොන්ති පටිපක්ඛධම්මෙසු , ආරම්මණධම්මෙසු, සම්පයුත්තධම්මෙසු ච එකස්මිංයෙව ඛණෙ පවත්තිවිසෙසභූතානි. ඉදානි තානි සරූපතො දස්සෙතුං ‘‘සෙය්යථිද’’න්තිආදි වුත්තං. සද්ධින්ති ඉමිනා ‘‘අඤ්ඤෙහී’’ති වුත්තකිලෙසා මිච්ඡාදිට්ඨියා සහ එකට්ඨා වා අනෙකට්ඨා වාති දස්සෙති. පජහති පහාය නං පටිවිජ්ඣති. නිරොධන්ති නිබ්බානං ආරම්මණං කරොති සච්ඡිකිරියාපටිවෙධෙන පටිවිජ්ඣති.
Idhāti antogadhāvadhāraṇapadaṃ, idhevāti attho. Imasmiṃyeva hi sāsane ariyamaggabhāvanā, na aññattha. Ādipadānaṃyevāti tasmiṃ tasmiṃ vākye ādito eva vuttasammādiṭṭhiādipadānaṃyeva. Sammādassanalakkhaṇāti catunnaṃ ariyasaccānaṃ pariññābhisamayādivasena sammadeva dassanasabhāvā. Sammāabhiropanalakkhaṇoti nibbānasaṅkhāte ārammaṇe sampayuttadhamme sammadeva āropanasabhāvo. Sammāpariggahaṇalakkhaṇāti musāvādādīnaṃ visaṃvādanādikiccatāya lūkhānaṃ apariggāhakānaṃ paṭipakkhabhāvato pariggāhakasabhāvā sammāvācā siniddhabhāvena sampayuttadhamme sammāvācāpaccayaṃ subhāsitasotārañca puggalaṃ pariggaṇhātīti sammāpariggahaṇalakkhaṇā. Yathā kāyikakiriyā kiñci kattabbaṃ samuṭṭhāpeti, sayañca samuṭṭhahanaṃ ghaṭanaṃ hoti, tathā sammākammanta saṅkhātā viratipīti samuṭṭhāpanalakkhaṇā daṭṭhabbā, sampayuttadhammānaṃ vā ukkhipanaṃ samuṭṭhāpanaṃ kāyikakiriyāya bhārukkhipanaṃ viya. Jīvamānassa sattassa, sampayuttadhammānaṃ vā, jīvitappavattiyā ājīvasseva vā suddhi vodānaṃ. Yathā uppannuppannānaṃ vajjānaṃ dhammena pahānānuppādaatthalābhādiparivuḍḍhi hoti, evaṃ sampayuttānaṃ paggahaṇasabhāvoti sammāpaggahalakkhaṇo sammāvāyāmo. Kāyavedanācittadhammesu subhasukhaniccaattagāhānañca vidhamanavasena sammāpatiṭṭhānasabhāvāti sammāupaṭṭhānalakkhaṇā sammāsati. Sampayuttadhammānaṃ sammā samādahanaṃ ekaggatākaraṇaṃ sabhāvo etassāti sammāsamādhānalakkhaṇo sammāsamādhi. Tīṇi kiccāni honti paṭipakkhadhammesu , ārammaṇadhammesu, sampayuttadhammesu ca ekasmiṃyeva khaṇe pavattivisesabhūtāni. Idāni tāni sarūpato dassetuṃ ‘‘seyyathida’’ntiādi vuttaṃ. Saddhinti iminā ‘‘aññehī’’ti vuttakilesā micchādiṭṭhiyā saha ekaṭṭhā vā anekaṭṭhā vāti dasseti. Pajahati pahāya naṃ paṭivijjhati. Nirodhanti nibbānaṃ ārammaṇaṃ karoti sacchikiriyāpaṭivedhena paṭivijjhati.
න කෙවලං මග්ගධම්මා වුත්තනයෙනෙව, අථ ඛො අපරෙනපි නයෙන වෙදිතබ්බාති දස්සෙන්තො ‘‘අපිචා’’තිආදිමාහ. නානාඛණා පුනප්පුනං උප්පජ්ජනතො. නානාරම්මණා අනිච්චානුපස්සනාදිභාවතො. එකක්ඛණා සකිදෙව උප්පජ්ජනතො. එකාරම්මණා නිබ්බානවිසයත්තා. චත්තාරි නාමානි ලභති පරිඤ්ඤාභිසමයාදිවසෙන පවත්තියා. තීණි නාමානි ලභති කාමසඞ්කප්පාදීනං පහානවසෙන පවත්තියා. පටිපක්ඛපහානවසෙන හිස්ස නාමත්තයලාභො. එස නයො සෙසෙසුපි. විරතියොපි හොන්ති චෙතනායොපි පුබ්බභාගෙපි වික්ඛම්භනවසෙන පවත්තනතො. මග්ගක්ඛණෙ පන විරතියොව පටිපක්ඛසමුච්ඡින්දනස්ස මග්ගකිච්චත්තා. න හි චෙතනා මග්ගසභාවා. සම්මප්පධානසතිපට්ඨානවසෙනාති චතුබ්බිධසම්මප්පධානචතුබ්බිධසතිපට්ඨානවසෙන චත්තාරි නාමානි ලභති අනුප්පන්නාකුසලානුප්පාදනාදීනං කුසලානඤ්ච වඩ්ඪනතො. පුබ්බභාගෙපි මග්ගක්ඛණෙපීති යථා පුබ්බභාගෙ පඨමජ්ඣානාදිවසෙන නානා. එවං මග්ගක්ඛණෙපි. න හි එකොපි ච මග්ගසමාධි පඨමජ්ඣානසමාධිආදිනාමානි ලභති සම්මාදිට්ඨිආදීනං විය කිච්චවසෙන භෙදාභාවතො. තෙනාහ ‘‘මග්ගක්ඛණෙපි සම්මාසමාධියෙවා’’ති.
Na kevalaṃ maggadhammā vuttanayeneva, atha kho aparenapi nayena veditabbāti dassento ‘‘apicā’’tiādimāha. Nānākhaṇā punappunaṃ uppajjanato. Nānārammaṇā aniccānupassanādibhāvato. Ekakkhaṇā sakideva uppajjanato. Ekārammaṇā nibbānavisayattā. Cattāri nāmāni labhati pariññābhisamayādivasena pavattiyā. Tīṇi nāmāni labhati kāmasaṅkappādīnaṃ pahānavasena pavattiyā. Paṭipakkhapahānavasena hissa nāmattayalābho. Esa nayo sesesupi. Viratiyopi honti cetanāyopi pubbabhāgepi vikkhambhanavasena pavattanato. Maggakkhaṇe pana viratiyova paṭipakkhasamucchindanassa maggakiccattā. Na hi cetanā maggasabhāvā. Sammappadhānasatipaṭṭhānavasenāti catubbidhasammappadhānacatubbidhasatipaṭṭhānavasena cattāri nāmāni labhati anuppannākusalānuppādanādīnaṃ kusalānañca vaḍḍhanato. Pubbabhāgepi maggakkhaṇepīti yathā pubbabhāge paṭhamajjhānādivasena nānā. Evaṃ maggakkhaṇepi. Na hi ekopi ca maggasamādhi paṭhamajjhānasamādhiādināmāni labhati sammādiṭṭhiādīnaṃ viya kiccavasena bhedābhāvato. Tenāha ‘‘maggakkhaṇepi sammāsamādhiyevā’’ti.
ඤත්වා ඤාතබ්බාති සම්බන්ධො. වුද්ධි නාම වෙපුල්ලං භිය්යොභාවො පුනප්පුනං උප්පාදො එවාති ආහ ‘‘පුනප්පුනං ජනෙතී’’ති. අභිනිබ්බත්තෙතීති අභිවඩ්ඪං පාපෙන්තො නිබ්බත්තෙති. විවිත්තතාති විවිත්තභාවො. සො හි විවෙචනීයතො විවිච්චති, යං විවිච්චිත්වා ඨිතං, තදුභයම්පි ඉධ විවිත්තභාවසාමඤ්ඤෙන ‘‘විවිත්තතා’’ති වුත්තං. තෙසු පුරිමො විවෙචනීයතො විවිච්චමානතාය විවිච්චනකිරියාය සමඞ්ගී ධම්මසමූහො තාය එව විවිච්චනකිරියාය වසෙන විවෙකොති ගහිතො. ඉතරො සබ්බසො තතො විවිත්තසභාවතාය. තත්ථ යස්මිං ධම්මපුඤ්ජෙ සම්මාදිට්ඨි පවත්තති, තං යථාවුත්තාය විවිච්චමානතාය විවෙකසඞ්ඛාතං නිස්සායෙව පවත්තති, ඉතරං පන තංනින්නතාතංආරම්මණතාහීති වුත්තං ‘‘විවෙකං නිස්සිතං, විවෙකෙ වා නිස්සිත’’න්ති.
Ñatvā ñātabbāti sambandho. Vuddhi nāma vepullaṃ bhiyyobhāvo punappunaṃ uppādo evāti āha ‘‘punappunaṃ janetī’’ti. Abhinibbattetīti abhivaḍḍhaṃ pāpento nibbatteti. Vivittatāti vivittabhāvo. So hi vivecanīyato viviccati, yaṃ viviccitvā ṭhitaṃ, tadubhayampi idha vivittabhāvasāmaññena ‘‘vivittatā’’ti vuttaṃ. Tesu purimo vivecanīyato viviccamānatāya viviccanakiriyāya samaṅgī dhammasamūho tāya eva viviccanakiriyāya vasena vivekoti gahito. Itaro sabbaso tato vivittasabhāvatāya. Tattha yasmiṃ dhammapuñje sammādiṭṭhi pavattati, taṃ yathāvuttāya viviccamānatāya vivekasaṅkhātaṃ nissāyeva pavattati, itaraṃ pana taṃninnatātaṃārammaṇatāhīti vuttaṃ ‘‘vivekaṃ nissitaṃ, viveke vā nissita’’nti.
යථා වා විවෙකවසෙන පවත්තං ඣානං ‘‘විවෙකජ’’න්ති වුත්තං, එවං විවෙකවසෙන පවත්තා සම්මාදිට්ඨි ‘‘විවෙකනිස්සිතා’’ති දට්ඨබ්බා. නිස්සයො ච විපස්සනාමග්ගානං වසෙන මග්ගඵලානං වෙදිතබ්බො. අසතිපි තාසං පුබ්බාපරභාවෙ ‘‘පටිච්චසමුප්පාදො’’ති එත්ථ පච්චයානං සමුප්පාදනං විය අභින්නධම්මාධාරා නිස්සයභාවනා සම්භවන්ති. තස්ස තදඞ්ග-සමුච්ඡෙදනිස්සරණවිවෙකනිස්සිතතං වත්වා පටිප්පස්සද්ධිවිවෙකනිස්සිතතාය අවචනං අරියමග්ගභාවනාය වුච්චමානත්තා. භාවිතමග්ගස්ස හි යෙ සච්ඡිකාතබ්බා ධම්මා. තෙසං කිච්චං පටිප්පස්සද්ධිවිවෙකො. අජ්ඣාසයතොති ‘‘නිබ්බානං සච්ඡිකරිස්සාමී’’ති මහන්තඅජ්ඣාසයතො. යදිපි හි විපස්සනාක්ඛණෙ සඞ්ඛාරාරම්මණං චිත්තං, සඞ්ඛාරෙසු පන ආදීනවං සුට්ඨු, දිස්වා තප්පටිපක්ඛෙ නිබ්බානෙ නින්නතාය අජ්ඣාසයතො නිස්සරණවිවෙකනිස්සිතො හොති, උණ්හාභිභූතස්ස පුග්ගලස්ස සීතනින්නචිත්තතා විය. කෙචි පන ‘‘යථා සභාවතො, යථා අජ්ඣාසයතො නිස්සරණවිවෙකනිස්සිතතා, එවං පටිප්පස්සද්ධිවිවෙකනිස්සිතතාපි සියා’’ති වදන්ති. යදග්ගෙන හි නිබ්බානනින්නතා සියා, තදග්ගෙන ඵලනින්නතාපි සියා ‘‘කුදාස්සු නාමාහං තදායතනං උපසම්පජ්ජ විහරෙය්ය’’න්ති අජ්ඣාසයසම්පත්තියා භාවතො. යස්මා පහානවිනයො විය රාගනිරොධොපි ඉධාධිප්පෙතවිවෙකෙන අත්ථතො නිබ්බිසිට්ඨො, තස්මා වුත්තං එස නයො විරාගනිස්සිතාදීසූති. තෙනාහ ‘‘විවෙකත්ථා එව හි විරාගාදයො’’ති.
Yathā vā vivekavasena pavattaṃ jhānaṃ ‘‘vivekaja’’nti vuttaṃ, evaṃ vivekavasena pavattā sammādiṭṭhi ‘‘vivekanissitā’’ti daṭṭhabbā. Nissayo ca vipassanāmaggānaṃ vasena maggaphalānaṃ veditabbo. Asatipi tāsaṃ pubbāparabhāve ‘‘paṭiccasamuppādo’’ti ettha paccayānaṃ samuppādanaṃ viya abhinnadhammādhārā nissayabhāvanā sambhavanti. Tassa tadaṅga-samucchedanissaraṇavivekanissitataṃ vatvā paṭippassaddhivivekanissitatāya avacanaṃ ariyamaggabhāvanāya vuccamānattā. Bhāvitamaggassa hi ye sacchikātabbā dhammā. Tesaṃ kiccaṃ paṭippassaddhiviveko. Ajjhāsayatoti ‘‘nibbānaṃ sacchikarissāmī’’ti mahantaajjhāsayato. Yadipi hi vipassanākkhaṇe saṅkhārārammaṇaṃ cittaṃ, saṅkhāresu pana ādīnavaṃ suṭṭhu, disvā tappaṭipakkhe nibbāne ninnatāya ajjhāsayato nissaraṇavivekanissito hoti, uṇhābhibhūtassa puggalassa sītaninnacittatā viya. Keci pana ‘‘yathā sabhāvato, yathā ajjhāsayato nissaraṇavivekanissitatā, evaṃ paṭippassaddhivivekanissitatāpi siyā’’ti vadanti. Yadaggena hi nibbānaninnatā siyā, tadaggena phalaninnatāpi siyā ‘‘kudāssu nāmāhaṃ tadāyatanaṃ upasampajja vihareyya’’nti ajjhāsayasampattiyā bhāvato. Yasmā pahānavinayo viya rāganirodhopi idhādhippetavivekena atthato nibbisiṭṭho, tasmā vuttaṃ esa nayo virāganissitādīsūti. Tenāha ‘‘vivekatthā eva hi virāgādayo’’ti.
වොස්සග්ගසද්දො පරිච්චාගත්ථො පක්ඛන්දනත්ථො චාති වොස්සග්ගස්ස දුවිධතා වුත්තා. වොස්සජ්ජනඤ්හි පහානං, විස්සට්ඨභාවෙන නිරාසඞ්කපවත්ති ච, තස්මා විපස්සනාක්ඛණෙ තදඞ්ගවසෙන, මග්ගක්ඛණෙ සමුච්ඡෙදවසෙන පටිපක්ඛස්ස පහානං වොස්සග්ගො, තථා විපස්සනාක්ඛණෙ තංනින්නභාවෙන, මග්ගක්ඛණෙ ආරම්මණකරණෙන විස්සට්ඨසභාවතා වොස්සග්ගොති වෙදිතබ්බං. තෙනෙවාහ ‘‘තත්ථ පරිච්චාගවොස්සග්ගො’’තිආදි. අයං සම්මාදිට්ඨීති අයං මිස්සකවසෙන වුත්තා සම්මාදිට්ඨි. යථාවුත්තෙන පකාරෙනාති තදඞ්ගප්පහානසමුච්ඡෙදප්පහානපකාරෙන තංනින්නතදාරම්මණකරණප්පකාරෙන ච.
Vossaggasaddo pariccāgattho pakkhandanattho cāti vossaggassa duvidhatā vuttā. Vossajjanañhi pahānaṃ, vissaṭṭhabhāvena nirāsaṅkapavatti ca, tasmā vipassanākkhaṇe tadaṅgavasena, maggakkhaṇe samucchedavasena paṭipakkhassa pahānaṃ vossaggo, tathā vipassanākkhaṇe taṃninnabhāvena, maggakkhaṇe ārammaṇakaraṇena vissaṭṭhasabhāvatā vossaggoti veditabbaṃ. Tenevāha ‘‘tattha pariccāgavossaggo’’tiādi. Ayaṃ sammādiṭṭhīti ayaṃ missakavasena vuttā sammādiṭṭhi. Yathāvuttena pakārenāti tadaṅgappahānasamucchedappahānapakārena taṃninnatadārammaṇakaraṇappakārena ca.
පුබ්බෙ වොස්සග්ගවචනස්සෙව අත්ථස්ස වුත්තත්තා ආහ ‘‘සකලෙන වචනෙනා’’ති. පරිණමන්තං විපස්සනාක්ඛණෙ, පරිණතං මග්ගක්ඛණෙ. පරිණාමො නාම ඉධ පරිපාකොති ආහ ‘‘පරිපච්චන්තං පරිපක්කඤ්චා’’ති. පරිපාකො ච ආසෙවනලාභෙන ලද්ධසාමත්ථියස්ස කිලෙසෙ පරිච්චජිතුං නිබ්බානං පක්ඛන්දිතුං තික්ඛවිසදභාවො. තෙනාහ ‘‘අය’’න්තිආදි. එස නයොති ය්වායං නයො ‘‘විවෙකනිස්සිත’’න්තිආදිනා සම්මාදිට්ඨියං වුත්තො, සෙසෙසු සම්මාසඞ්කප්පාදීසුපි එසෙව නයො, එවං තත්ථ නෙතබ්බන්ති අත්ථො. පටිච්චාති නිස්සාය. ජාතිසභාවාති ජායනසභාවා. සකලොති අනවසෙසො, සබ්බොති අත්ථො. න කොචි මග්ගො සාවසෙසො හුත්වා සම්භවති. හෙට්ඨිමෙ මග්ගෙ උප්පන්නෙ උපරිමො උප්පන්නො එව නාම අනන්තරායෙන උප්පජ්ජනතො. වවස්සග්ගත්ථෙති වචසායත්ථෙ. වණ්ණයන්තීති ගුණවණ්ණනවසෙන විත්ථාරෙන්ති.
Pubbe vossaggavacanasseva atthassa vuttattā āha ‘‘sakalena vacanenā’’ti. Pariṇamantaṃ vipassanākkhaṇe, pariṇataṃ maggakkhaṇe. Pariṇāmo nāma idha paripākoti āha ‘‘paripaccantaṃ paripakkañcā’’ti. Paripāko ca āsevanalābhena laddhasāmatthiyassa kilese pariccajituṃ nibbānaṃ pakkhandituṃ tikkhavisadabhāvo. Tenāha ‘‘aya’’ntiādi. Esa nayoti yvāyaṃ nayo ‘‘vivekanissita’’ntiādinā sammādiṭṭhiyaṃ vutto, sesesu sammāsaṅkappādīsupi eseva nayo, evaṃ tattha netabbanti attho. Paṭiccāti nissāya. Jātisabhāvāti jāyanasabhāvā. Sakaloti anavaseso, sabboti attho. Na koci maggo sāvaseso hutvā sambhavati. Heṭṭhime magge uppanne uparimo uppanno eva nāma anantarāyena uppajjanato. Vavassaggattheti vacasāyatthe. Vaṇṇayantīti guṇavaṇṇanavasena vitthārenti.
කල්යාණමිත්තසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Kalyāṇamittasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 8. කල්යාණමිත්තසුත්තං • 8. Kalyāṇamittasuttaṃ
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්තනිකාය (අට්ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 8. කල්යාණමිත්තසුත්තවණ්ණනා • 8. Kalyāṇamittasuttavaṇṇanā