Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
၈. ကလ္ယာဏမိတ္တတာဒိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ
8. Kalyāṇamittatādivaggavaṇṇanā
၇၁. အဋ္ဌမသ္သ ပဌမေ ကလ္ယာဏမိတ္တတာတိ ကလ္ယာဏာ မိတ္တာ အသ္သာတိ ကလ္ယာဏမိတ္တော, တသ္သ ဘာဝော ကလ္ယာဏမိတ္တတာ။ သေသံ ဝုတ္တပဋိပက္ခနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။
71. Aṭṭhamassa paṭhame kalyāṇamittatāti kalyāṇā mittā assāti kalyāṇamitto, tassa bhāvo kalyāṇamittatā. Sesaṃ vuttapaṭipakkhanayena veditabbaṃ.
၇၂-၇၃. ဒုတိယေ အနုယောဂောတိ ယောဂော ပယောဂော။ အနနုယောဂောတိ အယောဂော အပ္ပယောဂော။ အနုယောဂာတိ အနုယောဂေန။ အနနုယောဂာတိ အနနုယောဂေန။ ကုသလာနံ ဓမ္မာနန္တိ စတုဘူမကကုသလဓမ္မာနံ။ တတိယံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။
72-73. Dutiye anuyogoti yogo payogo. Ananuyogoti ayogo appayogo. Anuyogāti anuyogena. Ananuyogāti ananuyogena. Kusalānaṃ dhammānanti catubhūmakakusaladhammānaṃ. Tatiyaṃ uttānatthameva.
၇၄. စတုတ္ထေ ဗောဇ္ဈင္ဂာတိ ဗုဇ္ဈနကသတ္တသ္သ အင္ဂဘူတာ သတ္တ ဓမ္မာ။ ယာယ ဝာ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ သော ဗုဇ္ဈတိ, သမ္မောဟနိဒ္ဒာတော ဝာ ဝုဋ္ဌာတိ, စတုသစ္စဓမ္မံ ဝာ သစ္ဆိကရောတိ။ တသ္သာ ဗောဓိယာ အင္ဂဘူတာတိပိ ဗောဇ္ဈင္ဂာ။ ‘‘ဗောဇ္ဈင္ဂာတိ ကေနဋ္ဌေန ဗောဇ္ဈင္ဂာ? ဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂာ, အနုဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂာ, ပဋိဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂာ, သမ္ဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂာ, ဗောဓာယ သံဝတ္တန္တီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂာ’’တိ (ပဋိ. မ. ၂.၁၇)။ ဧဝံ ပနေတံ ပဒံ ဝိဘတ္တမေဝ။
74. Catutthe bojjhaṅgāti bujjhanakasattassa aṅgabhūtā satta dhammā. Yāya vā dhammasāmaggiyā so bujjhati, sammohaniddāto vā vuṭṭhāti, catusaccadhammaṃ vā sacchikaroti. Tassā bodhiyā aṅgabhūtātipi bojjhaṅgā. ‘‘Bojjhaṅgāti kenaṭṭhena bojjhaṅgā? Bujjhantīti bojjhaṅgā, anubujjhantīti bojjhaṅgā, paṭibujjhantīti bojjhaṅgā, sambujjhantīti bojjhaṅgā, bodhāya saṃvattantīti bojjhaṅgā’’ti (paṭi. ma. 2.17). Evaṃ panetaṃ padaṃ vibhattameva.
၇၅. ပဉ္စမေ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဣမိနာ ပဒေန ဗောဇ္ဈင္ဂာနံ ယာထာဝသရသဘူမိ နာမ ကထိတာ ။ သာ ပနေသာ စတုဗ္ဗိဓာ ဟောတိ – ဝိပသ္သနာ, ဝိပသ္သနာပာဒကဇ္ဈာနံ, မဂ္ဂော, ဖလန္တိ။ တတ္ထ ဝိပသ္သနာယ ဥပ္ပဇ္ဇနကာလေ ဗောဇ္ဈင္ဂာ ကာမာဝစရာ ဟောန္တိ, ဝိပသ္သနာပာဒကဇ္ဈာနမ္ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇနကာလေ ရူပာဝစရအရူပာဝစရာ, မဂ္ဂဖလေသု ဥပ္ပဇ္ဇနကာလေ လောကုတ္တရာ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဗောဇ္ဈင္ဂာ စတုဘူမကာ ကထိတာ။
75. Pañcame bhāvanāpāripūriṃ gacchantīti iminā padena bojjhaṅgānaṃ yāthāvasarasabhūmi nāma kathitā . Sā panesā catubbidhā hoti – vipassanā, vipassanāpādakajjhānaṃ, maggo, phalanti. Tattha vipassanāya uppajjanakāle bojjhaṅgā kāmāvacarā honti, vipassanāpādakajjhānamhi uppajjanakāle rūpāvacaraarūpāvacarā, maggaphalesu uppajjanakāle lokuttarā. Iti imasmiṃ sutte bojjhaṅgā catubhūmakā kathitā.
၇၆. ဆဋ္ဌသ္သ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကော နိက္ခေပော။ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယံ ဟေတံ နိက္ခိတ္တံ, သမ္ဗဟုလာ ကိရ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိသိန္နာ။ တေသံ အန္တရေ ဗန္ဓုလမလ္လသေနာပတိံ အာရဗ္ဘ အယံ ကထာ ဥဒပာဒိ, ‘‘အာဝုသော, အသုကံ နာမ ကုလံ ပုဗ္ဗေ ဗဟုဉာတိကံ အဟောသိ ဗဟုပက္ခံ, ဣဒာနိ အပ္ပဉာတိကံ အပ္ပပက္ခံ ဇာတ’’န္တိ။ အထ ဘဂဝာ တေသံ စိတ္တာစာရံ ဉတ္ဝာ ‘‘မယိ ဂတေ မဟတီ ဒေသနာ ဘဝိသ္သတီ’’တိ ဉတ္ဝာ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမ္မ ဓမ္မသဘာယံ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓာသနေ နိသီဒိတ္ဝာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ အာဟ။ ဘဂဝာ အညာ ဂာမနိဂမာဒိကထာ နတ္ထိ, အသုကံ နာမ ကုလံ ပုဗ္ဗေ ဗဟုဉာတိကံ အဟောသိ ဗဟုပက္ခံ, ဣဒာနိ အပ္ပဉာတိကံ အပ္ပပက္ခံ ဇာတန္တိ ဝဒန္တာ နိသိန္နမ္ဟာတိ။ သတ္ထာ ဣမိသ္သာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ အပ္ပမတ္တိကာ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဟာနီတိ ဣဒံ သုတ္တံ အာရဘိ။
76. Chaṭṭhassa aṭṭhuppattiko nikkhepo. Aṭṭhuppattiyaṃ hetaṃ nikkhittaṃ, sambahulā kira bhikkhū dhammasabhāyaṃ sannisinnā. Tesaṃ antare bandhulamallasenāpatiṃ ārabbha ayaṃ kathā udapādi, ‘‘āvuso, asukaṃ nāma kulaṃ pubbe bahuñātikaṃ ahosi bahupakkhaṃ, idāni appañātikaṃ appapakkhaṃ jāta’’nti. Atha bhagavā tesaṃ cittācāraṃ ñatvā ‘‘mayi gate mahatī desanā bhavissatī’’ti ñatvā gandhakuṭito nikkhamma dhammasabhāyaṃ paññattavarabuddhāsane nisīditvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti āha. Bhagavā aññā gāmanigamādikathā natthi, asukaṃ nāma kulaṃ pubbe bahuñātikaṃ ahosi bahupakkhaṃ, idāni appañātikaṃ appapakkhaṃ jātanti vadantā nisinnamhāti. Satthā imissā aṭṭhuppattiyā appamattikā esā, bhikkhave, parihānīti idaṃ suttaṃ ārabhi.
တတ္ထ အပ္ပမတ္တိကာတိ ပရိတ္တာ ပရိတ္တပ္ပမာဏာ။ ဧတာယ ဟိ ပရိဟာနိယာ သဂ္ဂတော ဝာ မဂ္ဂတော ဝာ ပရိဟာနိ နာမ နတ္ထိ, ဒိဋ္ဌဓမ္မိကပရိဟာနိမတ္တမေဝ ဧတန္တိ အာဟ။ ဧတံ ပတိကိဋ္ဌန္တိ ဧတံ ပစ္ဆိမံ ဧတံ လာမကံ။ ယဒိဒံ ပညာပရိဟာနီတိ ယာ ဧသာ မမ သာသနေ ကမ္မသ္သကတပညာယ ဈာနပညာယ ဝိပသ္သနာပညာယ မဂ္ဂပညာယ ဖလပညာယ စ ပရိဟာနိ, ဧသာ ပစ္ဆိမာ, ဧသာ လာမကာ, ဧသာ ဆဍ္ဍနီယာတိ အတ္ထော။
Tattha appamattikāti parittā parittappamāṇā. Etāya hi parihāniyā saggato vā maggato vā parihāni nāma natthi, diṭṭhadhammikaparihānimattameva etanti āha. Etaṃ patikiṭṭhanti etaṃ pacchimaṃ etaṃ lāmakaṃ. Yadidaṃ paññāparihānīti yā esā mama sāsane kammassakatapaññāya jhānapaññāya vipassanāpaññāya maggapaññāya phalapaññāya ca parihāni, esā pacchimā, esā lāmakā, esā chaḍḍanīyāti attho.
၇၇. သတ္တမမ္ပိ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယမေဝ ကထိတံ။ ဓမ္မသဘာယံ ကိရ နိသိန္နေသု ဘိက္ခူသု ဧကစ္စေ ဧဝံ အာဟံသု – ‘‘အသုကံ နာမ ကုလံ ပုဗ္ဗေ အပ္ပဉာတိကံ အပ္ပပက္ခံ အဟောသိ, ဣဒာနိ တံ ဗဟုဉာတိကံ ဗဟုပက္ခံ ဇာတ’’န္တိ။ ကံ သန္ဓာယ ဧဝမာဟံသူတိ? ဝိသာခံ ဥပာသိကံ ဝေသာလိကေ စ လိစ္ဆဝီ။ သတ္ထာ တေသံ စိတ္တာစာရံ ဉတ္ဝာ ပုရိမနယေနေဝ အာဂန္တ္ဝာ ဓမ္မာသနေ နိသိန္နော ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ ယထာဘူတံ ကထယိံသု။ သတ္ထာ ဣမိသ္သာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ ဣမံ သုတ္တံ အာရဘိ။ တတ္ထ အပ္ပမတ္တိကာတိ တံ သမ္ပတ္တိံ နိသ္သာယ သဂ္ဂံ ဝာ မဂ္ဂံ ဝာ သမ္ပတ္တာနံ အဘာဝတော ပရိတ္တာ။ ယဒိဒံ ပညာဝုဒ္ဓီတိ ကမ္မသ္သကတပညာဒီနံ ဝုဒ္ဓိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဉာတီနံ ဝုဒ္ဓိ နာမ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမတ္တာ အပ္ပာ ပရိတ္တာ, သာ သဂ္ဂံ ဝာ မဂ္ဂံ ဝာ ပာပေတုံ အသမတ္ထာ, တသ္မာ။ ပညာဝုဒ္ဓိယာတိ ကမ္မသ္သကတာဒိပညာယ ဝုဒ္ဓိယာ။
77. Sattamampi aṭṭhuppattiyameva kathitaṃ. Dhammasabhāyaṃ kira nisinnesu bhikkhūsu ekacce evaṃ āhaṃsu – ‘‘asukaṃ nāma kulaṃ pubbe appañātikaṃ appapakkhaṃ ahosi, idāni taṃ bahuñātikaṃ bahupakkhaṃ jāta’’nti. Kaṃ sandhāya evamāhaṃsūti? Visākhaṃ upāsikaṃ vesālike ca licchavī. Satthā tesaṃ cittācāraṃ ñatvā purimanayeneva āgantvā dhammāsane nisinno ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchi. Te yathābhūtaṃ kathayiṃsu. Satthā imissā aṭṭhuppattiyā imaṃ suttaṃ ārabhi. Tattha appamattikāti taṃ sampattiṃ nissāya saggaṃ vā maggaṃ vā sampattānaṃ abhāvato parittā. Yadidaṃ paññāvuddhīti kammassakatapaññādīnaṃ vuddhi. Tasmāti yasmā ñātīnaṃ vuddhi nāma diṭṭhadhammikamattā appā parittā, sā saggaṃ vā maggaṃ vā pāpetuṃ asamatthā, tasmā. Paññāvuddhiyāti kammassakatādipaññāya vuddhiyā.
၇၈. အဋ္ဌမမ္ပိ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယမေဝ ကထိတံ။ သမ္ဗဟုလာ ကိရ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိသိန္နာ မဟာဓနသေဋ္ဌိပုတ္တံ အာရဗ္ဘ ‘‘အသုကံ နာမ ကုလံ ပုဗ္ဗေ မဟာဘောဂံ မဟာဟိရညသုဝဏ္ဏံ အဟောသိ, တံ ဣဒာနိ အပ္ပဘောဂံ ဇာတ’’န္တိ ကထယိံသု။ သတ္ထာ ပုရိမနယေနေဝ အာဂန္တ္ဝာ တေသံ ဝစနံ သုတ္ဝာ ဣမံ သုတ္တံ အာရဘိ။
78. Aṭṭhamampi aṭṭhuppattiyameva kathitaṃ. Sambahulā kira bhikkhū dhammasabhāyaṃ sannisinnā mahādhanaseṭṭhiputtaṃ ārabbha ‘‘asukaṃ nāma kulaṃ pubbe mahābhogaṃ mahāhiraññasuvaṇṇaṃ ahosi, taṃ idāni appabhogaṃ jāta’’nti kathayiṃsu. Satthā purimanayeneva āgantvā tesaṃ vacanaṃ sutvā imaṃ suttaṃ ārabhi.
၇၉. နဝမမ္ပိ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယမေဝ ဝုတ္တံ။ ဓမ္မသဘာယံ ကိရ သန္နိသိန္နာ ဘိက္ခူ ကာကဝလိယသေဋ္ဌိဉ္စ ပုဏ္ဏသေဋ္ဌိဉ္စ အာရဗ္ဘ ‘‘အသုကံ နာမ ကုလံ ပုဗ္ဗေ အပ္ပဘောဂံ အဟောသိ, တံ ဣဒာနိ မဟာဘောဂံ ဇာတ’’န္တိ ကထယိံသု။ သတ္ထာ ပုရိမနယေနေဝ အာဂန္တ္ဝာ တေသံ ဝစနံ သုတ္ဝာ ဣမံ သုတ္တံ အာရဘိ။ သေသံ ဣမေသု ဒ္ဝီသုပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
79. Navamampi aṭṭhuppattiyameva vuttaṃ. Dhammasabhāyaṃ kira sannisinnā bhikkhū kākavaliyaseṭṭhiñca puṇṇaseṭṭhiñca ārabbha ‘‘asukaṃ nāma kulaṃ pubbe appabhogaṃ ahosi, taṃ idāni mahābhogaṃ jāta’’nti kathayiṃsu. Satthā purimanayeneva āgantvā tesaṃ vacanaṃ sutvā imaṃ suttaṃ ārabhi. Sesaṃ imesu dvīsupi heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ.
၈၀. ဒသမမ္ပိ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယံ ဝုတ္တံ။ ဓမ္မသဘာယံ ကိရ ဘိက္ခူ ကောသလမဟာရာဇာနံ အာရဗ္ဘ ‘‘အသုကံ နာမ ကုလံ ပုဗ္ဗေ မဟာယသံ မဟာပရိဝာရံ အဟောသိ, ဣဒာနိ အပ္ပယသံ အပ္ပပရိဝာရံ ဇာတ’’န္တိ ကထယိံသု။ ဘဂဝာ ပုရိမနယေနေဝ အာဂန္တ္ဝာ တေသံ ဝစနံ သုတ္ဝာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာရဘိ။ သေသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။
80. Dasamampi aṭṭhuppattiyaṃ vuttaṃ. Dhammasabhāyaṃ kira bhikkhū kosalamahārājānaṃ ārabbha ‘‘asukaṃ nāma kulaṃ pubbe mahāyasaṃ mahāparivāraṃ ahosi, idāni appayasaṃ appaparivāraṃ jāta’’nti kathayiṃsu. Bhagavā purimanayeneva āgantvā tesaṃ vacanaṃ sutvā imaṃ dhammadesanaṃ ārabhi. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbanti.
ကလ္ယာဏမိတ္တတာဒိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ။
Kalyāṇamittatādivaggavaṇṇanā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၈. ကလ္ယာဏမိတ္တာဒိဝဂ္ဂော • 8. Kalyāṇamittādivaggo
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၈. ကလ္ယာဏမိတ္တာဒိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ • 8. Kalyāṇamittādivaggavaṇṇanā