| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
೮. ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತಾದಿವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
8. Kalyāṇamittatādivaggavaṇṇanā
೭೧. ಅಟ್ಠಮಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತಾತಿ ಕಲ್ಯಾಣಾ ಮಿತ್ತಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತಾ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತಪಟಿಪಕ್ಖನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
71. Aṭṭhamassa paṭhame kalyāṇamittatāti kalyāṇā mittā assāti kalyāṇamitto, tassa bhāvo kalyāṇamittatā. Sesaṃ vuttapaṭipakkhanayena veditabbaṃ.
೭೨-೭೩. ದುತಿಯೇ ಅನುಯೋಗೋತಿ ಯೋಗೋ ಪಯೋಗೋ। ಅನನುಯೋಗೋತಿ ಅಯೋಗೋ ಅಪ್ಪಯೋಗೋ। ಅನುಯೋಗಾತಿ ಅನುಯೋಗೇನ। ಅನನುಯೋಗಾತಿ ಅನನುಯೋಗೇನ। ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಚತುಭೂಮಕಕುಸಲಧಮ್ಮಾನಂ। ತತಿಯಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ।
72-73. Dutiye anuyogoti yogo payogo. Ananuyogoti ayogo appayogo. Anuyogāti anuyogena. Ananuyogāti ananuyogena. Kusalānaṃ dhammānanti catubhūmakakusaladhammānaṃ. Tatiyaṃ uttānatthameva.
೭೪. ಚತುತ್ಥೇ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾತಿ ಬುಜ್ಝನಕಸತ್ತಸ್ಸ ಅಙ್ಗಭೂತಾ ಸತ್ತ ಧಮ್ಮಾ। ಯಾಯ ವಾ ಧಮ್ಮಸಾಮಗ್ಗಿಯಾ ಸೋ ಬುಜ್ಝತಿ, ಸಮ್ಮೋಹನಿದ್ದಾತೋ ವಾ ವುಟ್ಠಾತಿ, ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮಂ ವಾ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ। ತಸ್ಸಾ ಬೋಧಿಯಾ ಅಙ್ಗಭೂತಾತಿಪಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ। ‘‘ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ? ಬುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ, ಅನುಬುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ, ಪಟಿಬುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ, ಸಮ್ಬುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ, ಬೋಧಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ’’ತಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೨.೧೭)। ಏವಂ ಪನೇತಂ ಪದಂ ವಿಭತ್ತಮೇವ।
74. Catutthe bojjhaṅgāti bujjhanakasattassa aṅgabhūtā satta dhammā. Yāya vā dhammasāmaggiyā so bujjhati, sammohaniddāto vā vuṭṭhāti, catusaccadhammaṃ vā sacchikaroti. Tassā bodhiyā aṅgabhūtātipi bojjhaṅgā. ‘‘Bojjhaṅgāti kenaṭṭhena bojjhaṅgā? Bujjhantīti bojjhaṅgā, anubujjhantīti bojjhaṅgā, paṭibujjhantīti bojjhaṅgā, sambujjhantīti bojjhaṅgā, bodhāya saṃvattantīti bojjhaṅgā’’ti (paṭi. ma. 2.17). Evaṃ panetaṃ padaṃ vibhattameva.
೭೫. ಪಞ್ಚಮೇ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ ಯಾಥಾವಸರಸಭೂಮಿ ನಾಮ ಕಥಿತಾ । ಸಾ ಪನೇಸಾ ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ಹೋತಿ – ವಿಪಸ್ಸನಾ, ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ, ಮಗ್ಗೋ, ಫಲನ್ತಿ। ತತ್ಥ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಾಲೇ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಕಾಮಾವಚರಾ ಹೋನ್ತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಮ್ಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಾಲೇ ರೂಪಾವಚರಅರೂಪಾವಚರಾ, ಮಗ್ಗಫಲೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಾಲೇ ಲೋಕುತ್ತರಾ। ಇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಚತುಭೂಮಕಾ ಕಥಿತಾ।
75. Pañcame bhāvanāpāripūriṃ gacchantīti iminā padena bojjhaṅgānaṃ yāthāvasarasabhūmi nāma kathitā . Sā panesā catubbidhā hoti – vipassanā, vipassanāpādakajjhānaṃ, maggo, phalanti. Tattha vipassanāya uppajjanakāle bojjhaṅgā kāmāvacarā honti, vipassanāpādakajjhānamhi uppajjanakāle rūpāvacaraarūpāvacarā, maggaphalesu uppajjanakāle lokuttarā. Iti imasmiṃ sutte bojjhaṅgā catubhūmakā kathitā.
೭೬. ಛಟ್ಠಸ್ಸ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಕೋ ನಿಕ್ಖೇಪೋ। ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಂ ಹೇತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ, ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖೂ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ। ತೇಸಂ ಅನ್ತರೇ ಬನ್ಧುಲಮಲ್ಲಸೇನಾಪತಿಂ ಆರಬ್ಭ ಅಯಂ ಕಥಾ ಉದಪಾದಿ, ‘‘ಆವುಸೋ, ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಕುಲಂ ಪುಬ್ಬೇ ಬಹುಞಾತಿಕಂ ಅಹೋಸಿ ಬಹುಪಕ್ಖಂ, ಇದಾನಿ ಅಪ್ಪಞಾತಿಕಂ ಅಪ್ಪಪಕ್ಖಂ ಜಾತ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಭಗವಾ ತೇಸಂ ಚಿತ್ತಾಚಾರಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಮಯಿ ಗತೇ ಮಹತೀ ದೇಸನಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿತೋ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತವರಬುದ್ಧಾಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ ಆಹ। ಭಗವಾ ಅಞ್ಞಾ ಗಾಮನಿಗಮಾದಿಕಥಾ ನತ್ಥಿ, ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಕುಲಂ ಪುಬ್ಬೇ ಬಹುಞಾತಿಕಂ ಅಹೋಸಿ ಬಹುಪಕ್ಖಂ, ಇದಾನಿ ಅಪ್ಪಞಾತಿಕಂ ಅಪ್ಪಪಕ್ಖಂ ಜಾತನ್ತಿ ವದನ್ತಾ ನಿಸಿನ್ನಮ್ಹಾತಿ। ಸತ್ಥಾ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಿಕಾ ಏಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರಿಹಾನೀತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಆರಭಿ।
76. Chaṭṭhassa aṭṭhuppattiko nikkhepo. Aṭṭhuppattiyaṃ hetaṃ nikkhittaṃ, sambahulā kira bhikkhū dhammasabhāyaṃ sannisinnā. Tesaṃ antare bandhulamallasenāpatiṃ ārabbha ayaṃ kathā udapādi, ‘‘āvuso, asukaṃ nāma kulaṃ pubbe bahuñātikaṃ ahosi bahupakkhaṃ, idāni appañātikaṃ appapakkhaṃ jāta’’nti. Atha bhagavā tesaṃ cittācāraṃ ñatvā ‘‘mayi gate mahatī desanā bhavissatī’’ti ñatvā gandhakuṭito nikkhamma dhammasabhāyaṃ paññattavarabuddhāsane nisīditvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti āha. Bhagavā aññā gāmanigamādikathā natthi, asukaṃ nāma kulaṃ pubbe bahuñātikaṃ ahosi bahupakkhaṃ, idāni appañātikaṃ appapakkhaṃ jātanti vadantā nisinnamhāti. Satthā imissā aṭṭhuppattiyā appamattikā esā, bhikkhave, parihānīti idaṃ suttaṃ ārabhi.
ತತ್ಥ ಅಪ್ಪಮತ್ತಿಕಾತಿ ಪರಿತ್ತಾ ಪರಿತ್ತಪ್ಪಮಾಣಾ। ಏತಾಯ ಹಿ ಪರಿಹಾನಿಯಾ ಸಗ್ಗತೋ ವಾ ಮಗ್ಗತೋ ವಾ ಪರಿಹಾನಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಪರಿಹಾನಿಮತ್ತಮೇವ ಏತನ್ತಿ ಆಹ। ಏತಂ ಪತಿಕಿಟ್ಠನ್ತಿ ಏತಂ ಪಚ್ಛಿಮಂ ಏತಂ ಲಾಮಕಂ। ಯದಿದಂ ಪಞ್ಞಾಪರಿಹಾನೀತಿ ಯಾ ಏಸಾ ಮಮ ಸಾಸನೇ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಪಞ್ಞಾಯ ಝಾನಪಞ್ಞಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಫಲಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಪರಿಹಾನಿ, ಏಸಾ ಪಚ್ಛಿಮಾ, ಏಸಾ ಲಾಮಕಾ, ಏಸಾ ಛಡ್ಡನೀಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha appamattikāti parittā parittappamāṇā. Etāya hi parihāniyā saggato vā maggato vā parihāni nāma natthi, diṭṭhadhammikaparihānimattameva etanti āha. Etaṃ patikiṭṭhanti etaṃ pacchimaṃ etaṃ lāmakaṃ. Yadidaṃ paññāparihānīti yā esā mama sāsane kammassakatapaññāya jhānapaññāya vipassanāpaññāya maggapaññāya phalapaññāya ca parihāni, esā pacchimā, esā lāmakā, esā chaḍḍanīyāti attho.
೭೭. ಸತ್ತಮಮ್ಪಿ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಮೇವ ಕಥಿತಂ। ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಕಿರ ನಿಸಿನ್ನೇಸು ಭಿಕ್ಖೂಸು ಏಕಚ್ಚೇ ಏವಂ ಆಹಂಸು – ‘‘ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಕುಲಂ ಪುಬ್ಬೇ ಅಪ್ಪಞಾತಿಕಂ ಅಪ್ಪಪಕ್ಖಂ ಅಹೋಸಿ, ಇದಾನಿ ತಂ ಬಹುಞಾತಿಕಂ ಬಹುಪಕ್ಖಂ ಜಾತ’’ನ್ತಿ। ಕಂ ಸನ್ಧಾಯ ಏವಮಾಹಂಸೂತಿ? ವಿಸಾಖಂ ಉಪಾಸಿಕಂ ವೇಸಾಲಿಕೇ ಚ ಲಿಚ್ಛವೀ। ಸತ್ಥಾ ತೇಸಂ ಚಿತ್ತಾಚಾರಂ ಞತ್ವಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ತೇ ಯಥಾಭೂತಂ ಕಥಯಿಂಸು। ಸತ್ಥಾ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಇಮಂ ಸುತ್ತಂ ಆರಭಿ। ತತ್ಥ ಅಪ್ಪಮತ್ತಿಕಾತಿ ತಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸಗ್ಗಂ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಾನಂ ಅಭಾವತೋ ಪರಿತ್ತಾ। ಯದಿದಂ ಪಞ್ಞಾವುದ್ಧೀತಿ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಪಞ್ಞಾದೀನಂ ವುದ್ಧಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಞಾತೀನಂ ವುದ್ಧಿ ನಾಮ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಮತ್ತಾ ಅಪ್ಪಾ ಪರಿತ್ತಾ, ಸಾ ಸಗ್ಗಂ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ವಾ ಪಾಪೇತುಂ ಅಸಮತ್ಥಾ, ತಸ್ಮಾ। ಪಞ್ಞಾವುದ್ಧಿಯಾತಿ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಾದಿಪಞ್ಞಾಯ ವುದ್ಧಿಯಾ।
77. Sattamampi aṭṭhuppattiyameva kathitaṃ. Dhammasabhāyaṃ kira nisinnesu bhikkhūsu ekacce evaṃ āhaṃsu – ‘‘asukaṃ nāma kulaṃ pubbe appañātikaṃ appapakkhaṃ ahosi, idāni taṃ bahuñātikaṃ bahupakkhaṃ jāta’’nti. Kaṃ sandhāya evamāhaṃsūti? Visākhaṃ upāsikaṃ vesālike ca licchavī. Satthā tesaṃ cittācāraṃ ñatvā purimanayeneva āgantvā dhammāsane nisinno ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchi. Te yathābhūtaṃ kathayiṃsu. Satthā imissā aṭṭhuppattiyā imaṃ suttaṃ ārabhi. Tattha appamattikāti taṃ sampattiṃ nissāya saggaṃ vā maggaṃ vā sampattānaṃ abhāvato parittā. Yadidaṃ paññāvuddhīti kammassakatapaññādīnaṃ vuddhi. Tasmāti yasmā ñātīnaṃ vuddhi nāma diṭṭhadhammikamattā appā parittā, sā saggaṃ vā maggaṃ vā pāpetuṃ asamatthā, tasmā. Paññāvuddhiyāti kammassakatādipaññāya vuddhiyā.
೭೮. ಅಟ್ಠಮಮ್ಪಿ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಮೇವ ಕಥಿತಂ। ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖೂ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ ಮಹಾಧನಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ‘‘ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಕುಲಂ ಪುಬ್ಬೇ ಮಹಾಭೋಗಂ ಮಹಾಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಂ ಅಹೋಸಿ, ತಂ ಇದಾನಿ ಅಪ್ಪಭೋಗಂ ಜಾತ’’ನ್ತಿ ಕಥಯಿಂಸು। ಸತ್ಥಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತೇಸಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಇಮಂ ಸುತ್ತಂ ಆರಭಿ।
78. Aṭṭhamampi aṭṭhuppattiyameva kathitaṃ. Sambahulā kira bhikkhū dhammasabhāyaṃ sannisinnā mahādhanaseṭṭhiputtaṃ ārabbha ‘‘asukaṃ nāma kulaṃ pubbe mahābhogaṃ mahāhiraññasuvaṇṇaṃ ahosi, taṃ idāni appabhogaṃ jāta’’nti kathayiṃsu. Satthā purimanayeneva āgantvā tesaṃ vacanaṃ sutvā imaṃ suttaṃ ārabhi.
೭೯. ನವಮಮ್ಪಿ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಮೇವ ವುತ್ತಂ। ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಕಿರ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಕಾಕವಲಿಯಸೇಟ್ಠಿಞ್ಚ ಪುಣ್ಣಸೇಟ್ಠಿಞ್ಚ ಆರಬ್ಭ ‘‘ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಕುಲಂ ಪುಬ್ಬೇ ಅಪ್ಪಭೋಗಂ ಅಹೋಸಿ, ತಂ ಇದಾನಿ ಮಹಾಭೋಗಂ ಜಾತ’’ನ್ತಿ ಕಥಯಿಂಸು। ಸತ್ಥಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತೇಸಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಇಮಂ ಸುತ್ತಂ ಆರಭಿ। ಸೇಸಂ ಇಮೇಸು ದ್ವೀಸುಪಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
79. Navamampi aṭṭhuppattiyameva vuttaṃ. Dhammasabhāyaṃ kira sannisinnā bhikkhū kākavaliyaseṭṭhiñca puṇṇaseṭṭhiñca ārabbha ‘‘asukaṃ nāma kulaṃ pubbe appabhogaṃ ahosi, taṃ idāni mahābhogaṃ jāta’’nti kathayiṃsu. Satthā purimanayeneva āgantvā tesaṃ vacanaṃ sutvā imaṃ suttaṃ ārabhi. Sesaṃ imesu dvīsupi heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ.
೮೦. ದಸಮಮ್ಪಿ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಂ ವುತ್ತಂ। ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖೂ ಕೋಸಲಮಹಾರಾಜಾನಂ ಆರಬ್ಭ ‘‘ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಕುಲಂ ಪುಬ್ಬೇ ಮಹಾಯಸಂ ಮಹಾಪರಿವಾರಂ ಅಹೋಸಿ, ಇದಾನಿ ಅಪ್ಪಯಸಂ ಅಪ್ಪಪರಿವಾರಂ ಜಾತ’’ನ್ತಿ ಕಥಯಿಂಸು। ಭಗವಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತೇಸಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
80. Dasamampi aṭṭhuppattiyaṃ vuttaṃ. Dhammasabhāyaṃ kira bhikkhū kosalamahārājānaṃ ārabbha ‘‘asukaṃ nāma kulaṃ pubbe mahāyasaṃ mahāparivāraṃ ahosi, idāni appayasaṃ appaparivāraṃ jāta’’nti kathayiṃsu. Bhagavā purimanayeneva āgantvā tesaṃ vacanaṃ sutvā imaṃ dhammadesanaṃ ārabhi. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbanti.
ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತತಾದಿವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ।
Kalyāṇamittatādivaggavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೮. ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಾದಿವಗ್ಗೋ • 8. Kalyāṇamittādivaggo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೮. ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಾದಿವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 8. Kalyāṇamittādivaggavaṇṇanā
