| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๓. กามคุณกถาวณฺณนา
3. Kāmaguṇakathāvaṇṇanā
๕๑๐. อิทานิ กามคุณกถา นาม โหติฯ ตตฺถ สกสมเย ตาว กามธาตูติ วตฺถุกามาปิ วุจฺจนฺติ – กิเลสกามาปิ กามภโวปิฯ เอเตสุ หิ วตฺถุกามา กมนียเฎฺฐน กามา, สภาวนิสฺสตฺตสุญฺญตเฎฺฐน ธาตูติ กามธาตุฯ กิเลสกามา กมนียเฎฺฐน เจว กมนเฎฺฐน จ กามา, ยถาวุเตฺตเนวเตฺถน ธาตูติ กามธาตุฯ กามภโว กมนียเฎฺฐน กมนเฎฺฐน วตฺถุกามปวตฺติเทสเฎฺฐนาติ ตีหิ การเณหิ กาโม, ยถาวุเตฺตเนวเตฺถน ธาตูติ กามธาตุฯ ปรสมเย ปน – ‘‘ปญฺจิเม, ภิกฺขเว, กามคุณา’’ติ วจนมตฺตํ นิสฺสาย ปเญฺจว กามคุณา กามธาตูติ คหิตํฯ ตสฺมา เยสํ อยํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอตรหิ ปุพฺพเสลิยานํ; เต สนฺธาย กามธาตุนานตฺตํ โพเธตุํ ปเญฺจวาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ลทฺธิวเสน ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ นนุ อตฺถีติอาทิ กิเลสกามทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ ตตฺถ ตปฺปฎิสํยุโตฺตติ กามคุณปฎิสํยุโตฺต, กามคุณารมฺมโณติ อโตฺถฯ โน จ วต เร วตฺตเพฺพ ปเญฺจวาติ อิเมสุ ตปฺปฎิสํยุตฺตฉนฺทาทีสุ สติ ปเญฺจว กามคุณา กามธาตูติ น วตฺตพฺพํฯ เอเตปิ หิ ฉนฺทาทโย กมนียเฎฺฐน กามา จ ธาตุ จาติปิ กามธาตุฯ กมนเฎฺฐน กามสงฺขาตา ธาตูติปิ กามธาตูติ อโตฺถฯ
510. Idāni kāmaguṇakathā nāma hoti. Tattha sakasamaye tāva kāmadhātūti vatthukāmāpi vuccanti – kilesakāmāpi kāmabhavopi. Etesu hi vatthukāmā kamanīyaṭṭhena kāmā, sabhāvanissattasuññataṭṭhena dhātūti kāmadhātu. Kilesakāmā kamanīyaṭṭhena ceva kamanaṭṭhena ca kāmā, yathāvuttenevatthena dhātūti kāmadhātu. Kāmabhavo kamanīyaṭṭhena kamanaṭṭhena vatthukāmapavattidesaṭṭhenāti tīhi kāraṇehi kāmo, yathāvuttenevatthena dhātūti kāmadhātu. Parasamaye pana – ‘‘pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā’’ti vacanamattaṃ nissāya pañceva kāmaguṇā kāmadhātūti gahitaṃ. Tasmā yesaṃ ayaṃ laddhi, seyyathāpi etarahi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya kāmadhātunānattaṃ bodhetuṃ pañcevāti pucchā sakavādissa, laddhivasena paṭiññā itarassa. Nanu atthītiādi kilesakāmadassanatthaṃ vuttaṃ. Tattha tappaṭisaṃyuttoti kāmaguṇapaṭisaṃyutto, kāmaguṇārammaṇoti attho. No ca vata re vattabbe pañcevāti imesu tappaṭisaṃyuttachandādīsu sati pañceva kāmaguṇā kāmadhātūti na vattabbaṃ. Etepi hi chandādayo kamanīyaṭṭhena kāmā ca dhātu cātipi kāmadhātu. Kamanaṭṭhena kāmasaṅkhātā dhātūtipi kāmadhātūti attho.
มนุสฺสานํ จกฺขุนฺติอาทิ วตฺถุกามทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ ตตฺถ ปรวาที ฉนฺนมฺปิ อายตนานํ วตฺถุกามภาเวน นกามธาตุภาวํ ปฎิกฺขิปิตฺวา ปุน มโนติ ปุโฎฺฐ มหคฺคตโลกุตฺตรํ สนฺธาย นกามธาตุภาวํ ปฎิชานาติฯ ยสฺมา ปน สโพฺพปิ เตภูมกมโน กามธาตุเยว, ตสฺมา นํ สกวาที สุเตฺตน นิคฺคณฺหาติฯ
Manussānaṃ cakkhuntiādi vatthukāmadassanatthaṃ vuttaṃ. Tattha paravādī channampi āyatanānaṃ vatthukāmabhāvena nakāmadhātubhāvaṃ paṭikkhipitvā puna manoti puṭṭho mahaggatalokuttaraṃ sandhāya nakāmadhātubhāvaṃ paṭijānāti. Yasmā pana sabbopi tebhūmakamano kāmadhātuyeva, tasmā naṃ sakavādī suttena niggaṇhāti.
๕๑๑. กามคุณา ภโวติอาทิ ภวสฺส กามธาตุภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ ยสฺมา ปน กามคุณมเตฺต ภโวติ โวหาโร นตฺถิ, ตสฺมา ปรวาที นเหวาติ ปฎิกฺขิปติฯ กามคุณูปคํ กมฺมนฺติอาทิ สพฺพํ กามคุณมตฺตสฺส นกามธาตุภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ กามธาตุสงฺขาตกามภวูปคเมว หิ กมฺมํ อตฺถิ, กามภวูปคา เอว จ สตฺตา โหนฺติฯ ตตฺถ ชายนฺติ ชิยนฺติ มิยนฺติ จวนฺติ อุปปชฺชนฺติ, น กามคุเณสูติ อิมินา อุปาเยน สพฺพตฺถ อโตฺถ เวทิตโพฺพติฯ
511. Kāmaguṇābhavotiādi bhavassa kāmadhātubhāvadassanatthaṃ vuttaṃ. Yasmā pana kāmaguṇamatte bhavoti vohāro natthi, tasmā paravādī nahevāti paṭikkhipati. Kāmaguṇūpagaṃ kammantiādi sabbaṃ kāmaguṇamattassa nakāmadhātubhāvadassanatthaṃ vuttaṃ. Kāmadhātusaṅkhātakāmabhavūpagameva hi kammaṃ atthi, kāmabhavūpagā eva ca sattā honti. Tattha jāyanti jiyanti miyanti cavanti upapajjanti, na kāmaguṇesūti iminā upāyena sabbattha attho veditabboti.
กามคุณกถาวณฺณนาฯ
Kāmaguṇakathāvaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๗๕) ๓. กามคุณกถา • (75) 3. Kāmaguṇakathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๓. กามคุณกถาวณฺณนา • 3. Kāmaguṇakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๓. กามคุณกถาวณฺณนา • 3. Kāmaguṇakathāvaṇṇanā
