Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၄. ကာမဂုဏသုတ္တံ
4. Kāmaguṇasuttaṃ
၁၁၇. ‘‘ပုဗ္ဗေဝ မေ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗောဓာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဗောဓိသတ္တသ္သေဝ သတော ဧတဒဟောသိ – ‘ယေမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ စေတသော သမ္ဖုဋ္ဌပုဗ္ဗာ အတီတာ နိရုဒ္ဓာ ဝိပရိဏတာ, တတ္ရ မေ စိတ္တံ ဗဟုလံ ဂစ္ဆမာနံ ဂစ္ဆေယ္ယ ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဝာ အပ္ပံ ဝာ အနာဂတေသု’။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ယေမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ စေတသော သမ္ဖုဋ္ဌပုဗ္ဗာ အတီတာ နိရုဒ္ဓာ ဝိပရိဏတာ, တတ္ရ မေ အတ္တရူပေန အပ္ပမာဒော သတိ စေတသော အာရက္ခော ကရဏီယော’။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, တုမ္ဟာကမ္ပိ ယေ တေ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ စေတသော သမ္ဖုဋ္ဌပုဗ္ဗာ အတီတာ နိရုဒ္ဓာ ဝိပရိဏတာ, တတ္ရ ဝော စိတ္တံ ဗဟုလံ ဂစ္ဆမာနံ ဂစ္ဆေယ္ယ ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဝာ အပ္ပံ ဝာ အနာဂတေသု။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, တုမ္ဟာကမ္ပိ ယေ တေ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ စေတသော သမ္ဖုဋ္ဌပုဗ္ဗာ အတီတာ နိရုဒ္ဓာ ဝိပရိဏတာ, တတ္ရ ဝော အတ္တရူပေဟိ အပ္ပမာဒော သတိ စေတသော အာရက္ခော ကရဏီယော။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ ယတ္ထ စက္ခု စ နိရုဇ္ဈတိ, ရူပသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ ဇိဝ္ဟာ စ နိရုဇ္ဈတိ, ရသသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ မနော စ နိရုဇ္ဈတိ, ဓမ္မသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ’’တိ။ ဣဒံ ဝတ္ဝာ ဘဂဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပာဝိသိ။
117. ‘‘Pubbeva me, bhikkhave, sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘yeme pañca kāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā, tatra me cittaṃ bahulaṃ gacchamānaṃ gaccheyya paccuppannesu vā appaṃ vā anāgatesu’. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘yeme pañca kāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā, tatra me attarūpena appamādo sati cetaso ārakkho karaṇīyo’. Tasmātiha, bhikkhave, tumhākampi ye te pañca kāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā, tatra vo cittaṃ bahulaṃ gacchamānaṃ gaccheyya paccuppannesu vā appaṃ vā anāgatesu. Tasmātiha, bhikkhave, tumhākampi ye te pañca kāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā, tatra vo attarūpehi appamādo sati cetaso ārakkho karaṇīyo. Tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’’ti. Idaṃ vatvā bhagavā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
အထ ခော တေသံ ဘိက္ခူနံ အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ ယတ္ထ စက္ခု စ နိရုဇ္ဈတိ, ရူပသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ ဇိဝ္ဟာ စ နိရုဇ္ဈတိ, ရသသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ မနော စ နိရုဇ္ဈတိ, ဓမ္မသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ’တိ။ ကော နု ခော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယ္ယာ’’တိ?
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’’ti?
အထ ခော တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော, သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ။ ပဟောတိ စာယသ္မာ အာနန္ဒော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမေယ္ယာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမာ’’တိ။
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’’ti.
အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစုံ –
Atha kho te bhikkhū yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodiṃsu . Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocuṃ –
‘‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော အာနန္ဒ, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ ယတ္ထ စက္ခု စ နိရုဇ္ဈတိ, ရူပသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ ဇိဝ္ဟာ စ နိရုဇ္ဈတိ , ရသသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ မနော စ နိရုဇ္ဈတိ, ဓမ္မသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ’တိ။ တေသံ နော, အာဝုသော, အမ္ဟာကံ အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ ယတ္ထ စက္ခု စ နိရုဇ္ဈတိ, ရူပသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ ဇိဝ္ဟာ စ နိရုဇ္ဈတိ, ရသသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ မနော စ နိရုဇ္ဈတိ, ဓမ္မသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ’တိ။ ကော နု ခော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယ္ယာတိ? တေသံ နော, အာဝုသော, အမ္ဟာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော, သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ။ ပဟောတိ စာယသ္မာ အာနန္ဒော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမေယ္ယာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမာ’တိ။ ဝိဘဇတာယသ္မာ အာနန္ဒော’’တိ။
‘‘Idaṃ kho no, āvuso ānanda, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha jivhā ca nirujjhati , rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti? Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti. Vibhajatāyasmā ānando’’ti.
‘‘သေယ္ယထာပိ, အာဝုသော, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခသ္သ။ပေ.။ ဝိဘဇတာယသ္မာ အာနန္ဒော အဂရုံ ကရိတ္ဝာတိ။
‘‘Seyyathāpi, āvuso, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa…pe… vibhajatāyasmā ānando agaruṃ karitvāti.
‘‘တေနဟာဝုသော , သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ပစ္စသ္သောသုံ။ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဧတဒဝောစ –
‘‘Tenahāvuso , suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paccassosuṃ. Āyasmā ānando etadavoca –
‘‘ယံ ခော ဝော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ ယတ္ထ စက္ခု စ နိရုဇ္ဈတိ, ရူပသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ မနော စ နိရုဇ္ဈတိ, ဓမ္မသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ’တိ။ ဣမသ္သ ခ္ဝာဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ သဠာယတနနိရောဓံ နော ဧတံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သန္ဓာယ ဘာသိတံ – ‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ, ယတ္ထ စက္ခု စ နိရုဇ္ဈတိ, ရူပသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ မနော စ နိရုဇ္ဈတိ, ဓမ္မသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ’တိ။ အယံ ခော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ ယတ္ထ စက္ခု စ နိရုဇ္ဈတိ, ရူပသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ မနော စ နိရုဇ္ဈတိ, ဓမ္မသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ’တိ။ ဣမသ္သ ခ္ဝာဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ အာကင္ခမာနာ စ ပန တုမ္ဟေ အာယသ္မန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဥပသင္ကမထ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယာထ။ ယထာ ဝော ဘဂဝာ ဗ္ယာကရောတိ တထာ နံ ဓာရေယ္ယာထာ’’တိ။
‘‘Yaṃ kho vo, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. Imassa khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ ājānāmi. Saḷāyatananirodhaṃ no etaṃ, āvuso, bhagavatā sandhāya bhāsitaṃ – ‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe, yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. Ayaṃ kho, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. Imassa khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Ākaṅkhamānā ca pana tumhe āyasmanto bhagavantaṃyeva upasaṅkamatha; upasaṅkamitvā etamatthaṃ puccheyyātha. Yathā vo bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ –
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ –
‘‘ယံ ခော နော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ ယတ္ထ စက္ခု စ နိရုဇ္ဈတိ, ရူပသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ ဇိဝ္ဟာ စ နိရုဇ္ဈတိ, ရသသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ မနော စ နိရုဇ္ဈတိ, ဓမ္မသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ’တိ, တေသံ နော, ဘန္တေ, အမ္ဟာကံ အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော , ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ ယတ္ထ စက္ခု စ နိရုဇ္ဈတိ, ရူပသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ပေ.။ ယတ္ထ မနော စ နိရုဇ္ဈတိ, ဓမ္မသညာ စ နိရုဇ္ဈတိ, သေ အာယတနေ ဝေဒိတဗ္ဗေ’တိ။ ‘ကော နု ခော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယ္ယာ’တိ? တေသံ နော, ဘန္တေ, အမ္ဟာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော, သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ။ ပဟောတိ စာယသ္မာ အာနန္ဒော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမေယ္ယာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမာ’တိ။ အထ ခော မယံ, ဘန္တေ, ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိမ္ဟ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆိမ္ဟ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ဣမေဟိ အာကာရေဟိ, ဣမေဟိ ပဒေဟိ, ဣမေဟိ ဗ္ယဉ္ဇနေဟိ အတ္ထော ဝိဘတ္တော’’တိ။
‘‘Yaṃ kho no, bhante, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti, tesaṃ no, bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso , bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. ‘Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti? Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti. Atha kho mayaṃ, bhante, yenāyasmā ānando tenupasaṅkamimha; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha. Tesaṃ no, bhante, āyasmatā ānandena imehi ākārehi, imehi padehi, imehi byañjanehi attho vibhatto’’ti.
‘‘ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, အာနန္ဒော; မဟာပညော, ဘိက္ခဝေ, အာနန္ဒော! မံ စေပိ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာထ, အဟမ္ပိ တံ ဧဝမေဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ ယထာ တံ အာနန္ဒေန ဗ္ယာကတံ။ ဧသော စေဝေတသ္သ အတ္ထော။ ဧဝဉ္စ နံ ဓာရေယ္ယာထာ’’တိ။ စတုတ္ထံ။
‘‘Paṇḍito, bhikkhave, ānando; mahāpañño, bhikkhave, ānando! Maṃ cepi tumhe, bhikkhave, etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, ahampi taṃ evamevaṃ byākareyyaṃ yathā taṃ ānandena byākataṃ. Eso cevetassa attho. Evañca naṃ dhāreyyāthā’’ti. Catutthaṃ.
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၄. ကာမဂုဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 4. Kāmaguṇasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၄. ကာမဂုဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 4. Kāmaguṇasuttavaṇṇanā