| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๔. กามคุณสุตฺตวณฺณนา
4. Kāmaguṇasuttavaṇṇanā
๑๑๗. จตุเตฺถ เย เมติ เย มมฯ เจตโส สมฺผุฎฺฐปุพฺพาติ จิเตฺตน อนุภูตปุพฺพาฯ ตตฺร เม จิตฺตํ พหุลํ คจฺฉมานํ คเจฺฉยฺยาติ เตสุ ปาสาทตฺตยติวิธนาฎกาทิเภทสมฺปตฺติวเสน อนุภูตปุเพฺพสุ ปญฺจสุ กามคุเณสุ พหูสุ วาเรสุ อุปฺปชฺชมานํ อุปฺปเชฺชยฺยาติ ทีเปติฯ ปจฺจุปฺปเนฺนสุ วาติ อิธ ปธานจริยกาเล ฉพฺพสฺสานิ สุปุปฺผิตวนสณฺฑชาตานํ ทิชคณาทีนํ วเสน ทิฎฺฐสุตาทิเภทํ มโนรมารมฺมณํ กามคุณํ กตฺวา ทเสฺสโนฺต ‘‘เอวรูเปสุ ปจฺจุปฺปเนฺนสุ วา พหุลํ อุปฺปเชฺชยฺยา’’ติ ทเสฺสติฯ อปฺปํ วา อนาคเตสูติ อนาคเต ‘‘เมเตฺตโยฺย นาม พุโทฺธ ภวิสฺสติ, สโงฺข นาม ราชา, เกตุมตี นาม ราชธานี’’ติอาทิวเสน (ที. นิ. ๓.๑๐๖) ปริตฺตกเมว อนาคเตสุ กามคุเณสุ อุปฺปเชฺชยฺยาติ ทเสฺสติฯ ตตฺร เม อตฺตรูเปนาติ ตตฺร มยา อตฺตโน หิตกามชาติเกนฯ อปฺปมาโทติ สาตจฺจกิริยา ปญฺจสุ กามคุเณสุ จิตฺตสฺส อโวสฺสโคฺคฯ สตีติ อารมฺมณปริคฺคหิตสติฯ อารโกฺขติ อยํ อปฺปมาโท จ สติ จ เจตโส อารโกฺข กรณีโย, เอวํ เม อโหสีติ ทเสฺสติ, อารกฺขตฺถาย อิเม เทฺว ธมฺมา กาตพฺพาติ วุตฺตํ โหติฯ
117. Catutthe ye meti ye mama. Cetaso samphuṭṭhapubbāti cittena anubhūtapubbā. Tatra me cittaṃ bahulaṃ gacchamānaṃ gaccheyyāti tesu pāsādattayatividhanāṭakādibhedasampattivasena anubhūtapubbesu pañcasu kāmaguṇesu bahūsu vāresu uppajjamānaṃ uppajjeyyāti dīpeti. Paccuppannesu vāti idha padhānacariyakāle chabbassāni supupphitavanasaṇḍajātānaṃ dijagaṇādīnaṃ vasena diṭṭhasutādibhedaṃ manoramārammaṇaṃ kāmaguṇaṃ katvā dassento ‘‘evarūpesu paccuppannesu vā bahulaṃ uppajjeyyā’’ti dasseti. Appaṃ vā anāgatesūti anāgate ‘‘metteyyo nāma buddho bhavissati, saṅkho nāma rājā, ketumatī nāma rājadhānī’’tiādivasena (dī. ni. 3.106) parittakameva anāgatesu kāmaguṇesu uppajjeyyāti dasseti. Tatra me attarūpenāti tatra mayā attano hitakāmajātikena. Appamādoti sātaccakiriyā pañcasu kāmaguṇesu cittassa avossaggo. Satīti ārammaṇapariggahitasati. Ārakkhoti ayaṃ appamādo ca sati ca cetaso ārakkho karaṇīyo, evaṃ me ahosīti dasseti, ārakkhatthāya ime dve dhammā kātabbāti vuttaṃ hoti.
ตสฺมาติห, ภิกฺขเว, เส อายตเน เวทิตเพฺพติ ยสฺมา เจตโส อารกฺขตฺถาย อปฺปมาโท จ สติ จ กาตพฺพา, ยสฺมา ตสฺมิํ อายตเน วิทิเต อปฺปมาเทน วา สติยา วา กาตพฺพํ นตฺถิ, ตสฺมา เส อายตเน เวทิตเพฺพ, ตํ การณํ ชานิตพฺพนฺติ อโตฺถฯ สฬายตนนิโรธนฺติ สฬายตนนิโรโธ วุจฺจติ นิพฺพานํ, ตํ สนฺธาย ภาสิตนฺติ อโตฺถฯ นิพฺพานสฺมิญฺหิ จกฺขุอาทีนิ เจว นิรุชฺฌนฺติ รูปสญฺญาทโย จ นิรุชฺฌนฺตีติฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ
Tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbeti yasmā cetaso ārakkhatthāya appamādo ca sati ca kātabbā, yasmā tasmiṃ āyatane vidite appamādena vā satiyā vā kātabbaṃ natthi, tasmā se āyatane veditabbe, taṃ kāraṇaṃ jānitabbanti attho. Saḷāyatananirodhanti saḷāyatananirodho vuccati nibbānaṃ, taṃ sandhāya bhāsitanti attho. Nibbānasmiñhi cakkhuādīni ceva nirujjhanti rūpasaññādayo ca nirujjhantīti. Sesaṃ vuttanayameva.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๔. กามคุณสุตฺตํ • 4. Kāmaguṇasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๔. กามคุณสุตฺตวณฺณนา • 4. Kāmaguṇasuttavaṇṇanā
