| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๔. กามคุณสุตฺตวณฺณนา
4. Kāmaguṇasuttavaṇṇanā
๑๑๗. เจตโสติ กรเณ สามิวจนํฯ จิเตฺตน สํผุสนํ นาม อนุภโวติ อาห ‘‘จิเตฺตน อนุภูตปุพฺพา’’ติฯ อุตุตฺตยานุรูปตาวเสน ปาสาทตฺตยํ, ตํ วเสน ติวิธนาฎกเภโทฯ มโนรมฺมตามเตฺตน กามคุณํ กตฺวา ทสฺสิตํ, น กามวเสนฯ น หิ อภินิกฺขมนโต อุทฺธํ โพธิสตฺตสฺส กามวิตกฺกา ภูตปุพฺพาฯ เตนาห มาโร ปาปิมา –
117.Cetasoti karaṇe sāmivacanaṃ. Cittena saṃphusanaṃ nāma anubhavoti āha ‘‘cittena anubhūtapubbā’’ti. Ututtayānurūpatāvasena pāsādattayaṃ, taṃ vasena tividhanāṭakabhedo. Manorammatāmattena kāmaguṇaṃ katvā dassitaṃ, na kāmavasena. Na hi abhinikkhamanato uddhaṃ bodhisattassa kāmavitakkā bhūtapubbā. Tenāha māro pāpimā –
‘‘สตฺต วสฺสานิ ภควนฺตํ, อนุพนฺธิํ ปทาปทํ;
‘‘Satta vassāni bhagavantaṃ, anubandhiṃ padāpadaṃ;
โอตารํ นาธิคจฺฉิสฺสํ, สมฺพุทฺธสฺส สตีมโต’’ติฯ (สุ. นิ. ๔๔๘);
Otāraṃ nādhigacchissaṃ, sambuddhassa satīmato’’ti. (su. ni. 448);
เมเตฺตโยฺย นามาติอาทิ อนาคตารมฺมณทสฺสนมตฺตํ, น โพธิสตฺตสฺส เอวํ อุปฺปชฺชตีติฯ อตฺตา ปิยายิตพฺพรูโป เอตสฺสาติ อตฺตรูโป, อุตฺตรปเท ปุริมปทโลเปนาติ ‘‘อตฺตโน หิตกามชาติเกนา’’ติ อโตฺถ วุโตฺตฯ อตฺตรูเปนาติ วา ปีติโสมนเสฺสหิ คหิตสภาเวน ตุฎฺฐปหเฎฺฐน อุทคฺคุทเคฺคนฯ อปฺปมาโทติ อปฺปมชฺชนํ กุสลธเมฺมสุ อขณฺฑการิตาติ อาห ‘‘สาตจฺจกิริยา’’ติฯ อโวสฺสโคฺคติ จิตฺตสฺส กามคุเณสุ อโวสฺสชฺชนํ ปกฺขนฺทิตุํ อปฺปทานํฯ ปุริโม วิกโปฺป กุสลานํ ธมฺมานํ กรณวเสน ทสฺสิโต, ปจฺฉิโม อกุสลานํ อกรณวเสนฯ เทฺว ธมฺมาติ อปฺปมาโท สตีติ เทฺว ธมฺมาฯ อปฺปมาโท สติ จ ตถา ปวตฺตา จตฺตาโร กุสลธมฺมกฺขนฺธา เวทิตพฺพาฯ กตฺตพฺพาติ ปวเตฺตตพฺพาฯ
Metteyyo nāmātiādi anāgatārammaṇadassanamattaṃ, na bodhisattassa evaṃ uppajjatīti. Attā piyāyitabbarūpo etassāti attarūpo, uttarapade purimapadalopenāti ‘‘attano hitakāmajātikenā’’ti attho vutto. Attarūpenāti vā pītisomanassehi gahitasabhāvena tuṭṭhapahaṭṭhena udaggudaggena. Appamādoti appamajjanaṃ kusaladhammesu akhaṇḍakāritāti āha ‘‘sātaccakiriyā’’ti. Avossaggoti cittassa kāmaguṇesu avossajjanaṃ pakkhandituṃ appadānaṃ. Purimo vikappo kusalānaṃ dhammānaṃ karaṇavasena dassito, pacchimo akusalānaṃ akaraṇavasena. Dve dhammāti appamādo satīti dve dhammā. Appamādo sati ca tathā pavattā cattāro kusaladhammakkhandhā veditabbā. Kattabbāti pavattetabbā.
ตสฺมิํ อายตเนติ ตสฺมิํ นิพฺพานสญฺญิเต การเณ ปฎิเวเธฯ ตํ การณนฺติ ฉนฺนํ อายตนานํ การณํฯ สฬายตนํ นิรุชฺฌติ เอตฺถาติ สฬายตนนิโรโธ วุจฺจติ นิพฺพานํฯ เตนาห ‘‘นิพฺพานํฯ ตํ สนฺธายา’’ติอาทิฯ นิพฺพานสฺมินฺติ นิพฺพานมฺหิฯ
Tasmiṃ āyataneti tasmiṃ nibbānasaññite kāraṇe paṭivedhe. Taṃ kāraṇanti channaṃ āyatanānaṃ kāraṇaṃ. Saḷāyatanaṃ nirujjhati etthāti saḷāyatananirodho vuccati nibbānaṃ. Tenāha ‘‘nibbānaṃ. Taṃ sandhāyā’’tiādi. Nibbānasminti nibbānamhi.
กามคุณสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Kāmaguṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๔. กามคุณสุตฺตํ • 4. Kāmaguṇasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๔. กามคุณสุตฺตวณฺณนา • 4. Kāmaguṇasuttavaṇṇanā
