Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహానిద్దేసపాళి • Mahāniddesapāḷi |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ఖుద్దకనికాయే
Khuddakanikāye
మహానిద్దేసపాళి
Mahāniddesapāḷi
౧. అట్ఠకవగ్గో
1. Aṭṭhakavaggo
౧. కామసుత్తనిద్దేసో
1. Kāmasuttaniddeso
౧.
1.
కామం కామయమానస్స, తస్స చే తం సమిజ్ఝతి;
Kāmaṃkāmayamānassa, tassa ce taṃ samijjhati;
అద్ధా పీతిమనో హోతి, లద్ధా మచ్చో యదిచ్ఛతి.
Addhā pītimano hoti, laddhā macco yadicchati.
కామం కామయమానస్సాతి కామాతి ఉద్దానతో ద్వే కామా – వత్థుకామా చ కిలేసకామా చ. కతమే వత్థుకామా? మనాపికా రూపా మనాపికా సద్దా మనాపికా గన్ధా మనాపికా రసా మనాపికా ఫోట్ఠబ్బా; అత్థరణా పావురణా 1 దాసిదాసా అజేళకా కుక్కుటసూకరా హత్థిగవాస్సవళవా ఖేత్తం వత్థు హిరఞ్ఞం సువణ్ణం గామనిగమరాజధానియో రట్ఠఞ్చ జనపదో చ కోసో చ కోట్ఠాగారఞ్చ, యం కిఞ్చి రజనీయం వత్థు – వత్థుకామా.
Kāmaṃ kāmayamānassāti kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca. Katame vatthukāmā? Manāpikā rūpā manāpikā saddā manāpikā gandhā manāpikā rasā manāpikā phoṭṭhabbā; attharaṇā pāvuraṇā 2 dāsidāsā ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā khettaṃ vatthu hiraññaṃ suvaṇṇaṃ gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, yaṃ kiñci rajanīyaṃ vatthu – vatthukāmā.
అపి చ అతీతా కామా అనాగతా కామా పచ్చుప్పన్నా కామా; అజ్ఝత్తా కామా బహిద్ధా కామా అజ్ఝత్తబహిద్ధా కామా; హీనా కామా మజ్ఝిమా కామా పణీతా కామా; ఆపాయికా కామా మానుసికా కామా దిబ్బా కామా పచ్చుపట్ఠితా కామా; నిమ్మితా కామా అనిమ్మితా కామా పరనిమ్మితా కామా; పరిగ్గహితా కామా, అపరిగ్గహితా కామా, మమాయితా కామా, అమమాయితా కామా; సబ్బేపి కామావచరా ధమ్మా, సబ్బేపి రూపావచరా ధమ్మా, సబ్బేపి అరూపావచరా ధమ్మా, తణ్హావత్థుకా తణ్హారమ్మణా కామనీయట్ఠేన రజనీయట్ఠేన మదనీయట్ఠేన కామా – ఇమే వుచ్చన్తి వత్థుకామా.
Api ca atītā kāmā anāgatā kāmā paccuppannā kāmā; ajjhattā kāmā bahiddhā kāmā ajjhattabahiddhā kāmā; hīnā kāmā majjhimā kāmā paṇītā kāmā; āpāyikā kāmā mānusikā kāmā dibbā kāmā paccupaṭṭhitā kāmā; nimmitā kāmā animmitā kāmā paranimmitā kāmā; pariggahitā kāmā, apariggahitā kāmā, mamāyitā kāmā, amamāyitā kāmā; sabbepi kāmāvacarā dhammā, sabbepi rūpāvacarā dhammā, sabbepi arūpāvacarā dhammā, taṇhāvatthukā taṇhārammaṇā kāmanīyaṭṭhena rajanīyaṭṭhena madanīyaṭṭhena kāmā – ime vuccanti vatthukāmā.
కతమే కిలేసకామా? ఛన్దో కామో రాగో కామో ఛన్దరాగో కామో; సఙ్కప్పో కామో రాగో కామో సఙ్కప్పరాగో కామో; యో కామేసు కామచ్ఛన్దో కామరాగో కామనన్దీ కామతణ్హా కామస్నేహో కామపరిళాహో కామముచ్ఛా కామజ్ఝోసానం కామోఘో కామయోగో కాముపాదానం కామచ్ఛన్దనీవరణం.
Katame kilesakāmā? Chando kāmo rāgo kāmo chandarāgo kāmo; saṅkappo kāmo rāgo kāmo saṅkapparāgo kāmo; yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasneho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmupādānaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ.
‘‘అద్దసం కామ తే మూలం, సఙ్కప్పా కామ జాయసి;
‘‘Addasaṃ kāma te mūlaṃ, saṅkappā kāma jāyasi;
న తం సఙ్కప్పయిస్సామి, ఏవం కామ న హోహిసీ’’తి 3. –
Na taṃ saṅkappayissāmi, evaṃ kāma na hohisī’’ti 4. –
ఇమే వుచ్చన్తి కిలేసకామా. కామయమానస్సాతి కామయమానస్స ఇచ్ఛమానస్స సాదియమానస్స పత్థయమానస్స పిహయమానస్స అభిజప్పమానస్సాతి – కామం కామయమానస్స.
Ime vuccanti kilesakāmā. Kāmayamānassāti kāmayamānassa icchamānassa sādiyamānassa patthayamānassa pihayamānassa abhijappamānassāti – kāmaṃ kāmayamānassa.
తస్స చే తం సమిజ్ఝతీతి. తస్స చేతి తస్స ఖత్తియస్స వా బ్రాహ్మణస్స వా వేస్సస్స వా సుద్దస్స వా గహట్ఠస్స వా పబ్బజితస్స వా దేవస్స వా మనుస్సస్స వా. తన్తి వత్థుకామా వుచ్చన్తి – మనాపికా రూపా మనాపికా సద్దా మనాపికా గన్ధా మనాపికా రసా మనాపికా ఫోట్ఠబ్బా. సమిజ్ఝతీతి ఇజ్ఝతి సమిజ్ఝతి లభతి పటిలభతి అధిగచ్ఛతి విన్దతీతి – తస్స చే తం సమిజ్ఝతి.
Tassa ce taṃ samijjhatīti. Tassa ceti tassa khattiyassa vā brāhmaṇassa vā vessassa vā suddassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā devassa vā manussassa vā. Tanti vatthukāmā vuccanti – manāpikā rūpā manāpikā saddā manāpikā gandhā manāpikā rasā manāpikā phoṭṭhabbā. Samijjhatīti ijjhati samijjhati labhati paṭilabhati adhigacchati vindatīti – tassa ce taṃ samijjhati.
అద్ధా పీతిమనో హోతీతి. అద్ధాతి ఏకంసవచనం నిస్సంసయవచనం నిక్కఙ్ఖావచనం అద్వేజ్ఝవచనం అద్వేళ్హకవచనం నియోగవచనం అపణ్ణకవచనం అవత్థాపనవచనమేతం – అద్ధాతి. పీతీతి యా పఞ్చకామగుణపటిసఞ్ఞుత్తా పీతి పాముజ్జం ఆమోదనా పమోదనా హాసో పహాసో విత్తి తుట్ఠి ఓదగ్యం అత్తమనతా అభిఫరణతా చిత్తస్స. మనోతి యం చిత్తం మనో మానసం హదయం పణ్డరం మనో మనాయతనం మనిన్ద్రియం విఞ్ఞాణం విఞ్ఞాణక్ఖన్ధో తజ్జా మనోవిఞ్ఞాణధాతు, అయం వుచ్చతి మనో. అయం మనో ఇమాయ పీతియా సహగతో హోతి సహజాతో సంసట్ఠో సమ్పయుత్తో ఏకుప్పాదో ఏకనిరోధో ఏకవత్థుకో ఏకారమ్మణో. పీతిమనో హోతీతి పీతిమనో హోతి తుట్ఠమనో హట్ఠమనో పహట్ఠమనో అత్తమనో ఉదగ్గమనో ముదితమనో పమోదితమనో హోతీతి – అద్ధా పీతిమనో హోతి.
Addhāpītimano hotīti. Addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhāvacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyogavacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Pītīti yā pañcakāmaguṇapaṭisaññuttā pīti pāmujjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti tuṭṭhi odagyaṃ attamanatā abhipharaṇatā cittassa. Manoti yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu, ayaṃ vuccati mano. Ayaṃ mano imāya pītiyā sahagato hoti sahajāto saṃsaṭṭho sampayutto ekuppādo ekanirodho ekavatthuko ekārammaṇo. Pītimano hotīti pītimano hoti tuṭṭhamano haṭṭhamano pahaṭṭhamano attamano udaggamano muditamano pamoditamano hotīti – addhā pītimano hoti.
లద్ధా మచ్చో యదిచ్ఛతీతి. లద్ధాతి లభిత్వా పటిలభిత్వా అధిగన్త్వా విన్దిత్వా. మచ్చోతి సత్తో నరో మానవో పోసో పుగ్గలో జీవో జాగు 5 జన్తు ఇన్దగు 6 మనుజో. యదిచ్ఛతీతి యం ఇచ్ఛతి యం సాదియతి యం పత్థేతి యం పిహేతి యం అభిజప్పతి, రూపం వా సద్దం వా గన్ధం వా రసం వా ఫోట్ఠబ్బం వాతి, లద్ధా మచ్చో యదిచ్ఛతి.
Laddhā macco yadicchatīti. Laddhāti labhitvā paṭilabhitvā adhigantvā vinditvā. Maccoti satto naro mānavo poso puggalo jīvo jāgu 7 jantu indagu 8 manujo. Yadicchatīti yaṃ icchati yaṃ sādiyati yaṃ pattheti yaṃ piheti yaṃ abhijappati, rūpaṃ vā saddaṃ vā gandhaṃ vā rasaṃ vā phoṭṭhabbaṃ vāti, laddhā macco yadicchati.
తేనాహ భగవా –
Tenāha bhagavā –
‘‘కామం కామయమానస్స, తస్స చే తం సమిజ్ఝతి;
‘‘Kāmaṃ kāmayamānassa, tassa ce taṃ samijjhati;
అద్ధా పీతిమనో హోతి, లద్ధా మచ్చో యదిచ్ఛతీ’’తి.
Addhā pītimano hoti, laddhā macco yadicchatī’’ti.
౨.
2.
తస్స చే కామయానస్స, ఛన్దజాతస్స జన్తునో;
Tassace kāmayānassa, chandajātassa jantuno;
తే కామా పరిహాయన్తి, సల్లవిద్ధోవ రుప్పతి.
Te kāmā parihāyanti, sallaviddhova ruppati.
తస్స చే కామయానస్సాతి. తస్స చేతి తస్స ఖత్తియస్స వా బ్రాహ్మణస్స వా వేస్సస్స వా సుద్దస్స వా గహట్ఠస్స వా పబ్బజితస్స వా దేవస్స వా మనుస్సస్స వా. కామయానస్సాతి కామే ఇచ్ఛమానస్స సాదియమానస్స పత్థయమానస్స పిహయమానస్స అభిజప్పమానస్స. అథ వా కామతణ్హాయ యాయతి నియ్యతి వుయ్హతి సంహరీయతి. యథా హత్థియానేన వా అస్సయానేన వా గోయానేన వా అజయానేన వా మేణ్డయానేన వా ఓట్ఠయానేన వా ఖరయానేన వా యాయతి నియ్యతి వుయ్హతి సంహరీయతి; ఏవమేవం కామతణ్హాయ యాయతి నియ్యతి వుయ్హతి సంహరీయతీతి – తస్స చే కామయానస్స.
Tassace kāmayānassāti. Tassa ceti tassa khattiyassa vā brāhmaṇassa vā vessassa vā suddassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā devassa vā manussassa vā. Kāmayānassāti kāme icchamānassa sādiyamānassa patthayamānassa pihayamānassa abhijappamānassa. Atha vā kāmataṇhāya yāyati niyyati vuyhati saṃharīyati. Yathā hatthiyānena vā assayānena vā goyānena vā ajayānena vā meṇḍayānena vā oṭṭhayānena vā kharayānena vā yāyati niyyati vuyhati saṃharīyati; evamevaṃ kāmataṇhāya yāyati niyyati vuyhati saṃharīyatīti – tassa ce kāmayānassa.
ఛన్దజాతస్స జన్తునోతి. ఛన్దోతి యో కామేసు కామచ్ఛన్దో కామరాగో కామనన్దీ కామతణ్హా కామస్నేహో కామపరిళాహో కామముచ్ఛా కామజ్ఝోసానం కామోఘో కామయోగో కాముపాదానం కామచ్ఛన్దనీవరణం, తస్స సో కామచ్ఛన్దో జాతో హోతి సఞ్జాతో నిబ్బత్తో అభినిబ్బత్తో పాతుభూతో. జన్తునోతి సత్తస్స నరస్స మానవస్స పోసస్స పుగ్గలస్స జీవస్స జాగుస్స జన్తుస్స ఇన్దగుస్స మనుజస్సాతి – ఛన్దజాతస్స జన్తునో.
Chandajātassa jantunoti. Chandoti yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasneho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmupādānaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ, tassa so kāmacchando jāto hoti sañjāto nibbatto abhinibbatto pātubhūto. Jantunoti sattassa narassa mānavassa posassa puggalassa jīvassa jāgussa jantussa indagussa manujassāti – chandajātassa jantuno.
తే కామా పరిహాయన్తీతి – తే వా కామా పరిహాయన్తి, సో వా కామేహి పరిహాయతి. కథం తే కామా పరిహాయన్తి? తస్స తిట్ఠన్తస్సేవ తే భోగే రాజానో వా హరన్తి, చోరా వా హరన్తి, అగ్గి వా దహతి, ఉదకం వా వహతి, అప్పియా వా దాయాదా హరన్తి, నిహితం వా నాధిగచ్ఛతి, దుప్పయుత్తా వా కమ్మన్తా భిజ్జన్తి, కులే వా కులఙ్గారో ఉప్పజ్జతి, యో తే భోగే వికిరతి విధమతి 9 విద్ధంసేతి అనిచ్చతాయేవ అట్ఠమీ. ఏవం తే కామా హాయన్తి పరిహాయన్తి పరిధంసేన్తి పరిపతన్తి అన్తరధాయన్తి విప్పలుజ్జన్తి. కథం సో కామేహి పరిహాయతి? తిట్ఠన్తేవ తే భోగే సో చవతి మరతి విప్పలుజ్జతి. ఏవం సో కామేహి హాయతి పరిహాయతి పరిధంసేతి పరిపతతి అన్తరధాయతి విప్పలుజ్జతి.
Tekāmā parihāyantīti – te vā kāmā parihāyanti, so vā kāmehi parihāyati. Kathaṃ te kāmā parihāyanti? Tassa tiṭṭhantasseva te bhoge rājāno vā haranti, corā vā haranti, aggi vā dahati, udakaṃ vā vahati, appiyā vā dāyādā haranti, nihitaṃ vā nādhigacchati, duppayuttā vā kammantā bhijjanti, kule vā kulaṅgāro uppajjati, yo te bhoge vikirati vidhamati 10 viddhaṃseti aniccatāyeva aṭṭhamī. Evaṃ te kāmā hāyanti parihāyanti paridhaṃsenti paripatanti antaradhāyanti vippalujjanti. Kathaṃ so kāmehi parihāyati? Tiṭṭhanteva te bhoge so cavati marati vippalujjati. Evaṃ so kāmehi hāyati parihāyati paridhaṃseti paripatati antaradhāyati vippalujjati.
చోరా హరన్తి రాజానో, అగ్గి దహతి నస్సతి;
Corā haranti rājāno, aggi dahati nassati;
ఏతదఞ్ఞాయ మేధావీ, భుఞ్జేథ చ దదేథ చ.
Etadaññāya medhāvī, bhuñjetha ca dadetha ca.
దత్వా చ భుత్వా చ యథానుభావం, అనిన్దితో సగ్గముపేతి ఠానన్తి, తే కామా పరిహాయన్తి.
Datvā ca bhutvā ca yathānubhāvaṃ, anindito saggamupeti ṭhānanti, te kāmā parihāyanti.
సల్లవిద్ధోవ రుప్పతీతి. యథా అయోమయేన వా సల్లేన విద్ధో, అట్ఠిమయేన వా సల్లేన దన్తమయేన వా సల్లేన విసాణమయేన వా సల్లేన కట్ఠమయేన వా సల్లేన విద్ధో రుప్పతి కుప్పతి ఘట్టీయతి పీళీయతి, బ్యాధితో దోమనస్సితో హోతి, ఏవమేవ వత్థుకామానం విపరిణామఞ్ఞథాభావా ఉప్పజ్జన్తి సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా. సో కామసల్లేన చ సోకసల్లేన చ విద్ధో, రుప్పతి కుప్పతి ఘట్టీయతి పీళీయతి బ్యాధితో దోమనస్సితో హోతీతి – సల్లవిద్ధోవ రుప్పతి.
Sallaviddhova ruppatīti. Yathā ayomayena vā sallena viddho, aṭṭhimayena vā sallena dantamayena vā sallena visāṇamayena vā sallena kaṭṭhamayena vā sallena viddho ruppati kuppati ghaṭṭīyati pīḷīyati, byādhito domanassito hoti, evameva vatthukāmānaṃ vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. So kāmasallena ca sokasallena ca viddho, ruppati kuppati ghaṭṭīyati pīḷīyati byādhito domanassito hotīti – sallaviddhova ruppati.
తేనాహ భగవా –
Tenāha bhagavā –
‘‘తస్స చే కామయానస్స, ఛన్దజాతస్స జన్తునో;
‘‘Tassa ce kāmayānassa, chandajātassa jantuno;
తే కామా పరిహాయన్తి, సల్లవిద్ధోవ రుప్పతీ’’తి.
Te kāmā parihāyanti, sallaviddhova ruppatī’’ti.
౩.
3.
యో కామే పరివజ్జేతి, సప్పస్సేవ పదా సిరో;
Yokāme parivajjeti, sappasseva padā siro;
సోమం విసత్తికం లోకే, సతో సమతివత్తతి.
Somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattati.
యో కామే పరివజ్జేతీతి. యోతి యో యాదిసో యథాయుత్తో యథావిహితో యథాపకారో యంఠానప్పత్తో యంధమ్మసమన్నాగతో ఖత్తియో వా బ్రాహ్మణో వా వేస్సో వా సుద్దో వా గహట్ఠో వా పబ్బజితో వా దేవో వా మనుస్సో వా. కామే పరివజ్జేతీతి. కామాతి ఉద్దానతో ద్వే కామా – వత్థుకామా చ కిలేసకామా చ…పే॰… ఇమే వుచ్చన్తి వత్థుకామా…పే॰… ఇమే వుచ్చన్తి కిలేసకామా. కామే పరివజ్జేతీతి ద్వీహి కారణేహి కామే పరివజ్జేతి – విక్ఖమ్భనతో వా సముచ్ఛేదతో వా. కథం విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి? ‘‘అట్ఠికఙ్కలూపమా కామా అప్పస్సాదట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి, ‘‘మంసపేసూపమా కామా బహుసాధారణట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి, ‘‘తిణుక్కూపమా కామా అనుదహనట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి, ‘‘అఙ్గారకాసూపమా కామా మహాపరిళాహట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి, ‘‘సుపినకూపమా కామా ఇత్తరపచ్చుపట్ఠానట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి, ‘‘యాచితకూపమా కామా తావకాలికట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి, ‘‘రుక్ఖఫలూపమా కామా సమ్భఞ్జనపరిభఞ్జనట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి, ‘‘అసిసూనూపమా కామా అధికుట్టనట్ఠేనా’’తి 13 పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి, ‘‘సత్తిసూలూపమా కామా వినివిజ్ఝనట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి, ‘‘సప్పసిరూపమా కామా సప్పటిభయట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి, ‘‘అగ్గిక్ఖన్ధూపమా కామా మహాభితాపనట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి.
Yokāme parivajjetīti. Yoti yo yādiso yathāyutto yathāvihito yathāpakāro yaṃṭhānappatto yaṃdhammasamannāgato khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito vā devo vā manusso vā. Kāme parivajjetīti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Kāme parivajjetīti dvīhi kāraṇehi kāme parivajjeti – vikkhambhanato vā samucchedato vā. Kathaṃ vikkhambhanato kāme parivajjeti? ‘‘Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā appassādaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeti, ‘‘maṃsapesūpamā kāmā bahusādhāraṇaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeti, ‘‘tiṇukkūpamā kāmā anudahanaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeti, ‘‘aṅgārakāsūpamā kāmā mahāpariḷāhaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeti, ‘‘supinakūpamā kāmā ittarapaccupaṭṭhānaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeti, ‘‘yācitakūpamā kāmā tāvakālikaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeti, ‘‘rukkhaphalūpamā kāmā sambhañjanaparibhañjanaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeti, ‘‘asisūnūpamā kāmā adhikuṭṭanaṭṭhenā’’ti 14 passanto vikkhambhanato kāme parivajjeti, ‘‘sattisūlūpamā kāmā vinivijjhanaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeti, ‘‘sappasirūpamā kāmā sappaṭibhayaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeti, ‘‘aggikkhandhūpamā kāmā mahābhitāpanaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeti.
బుద్ధానుస్సతిం భావేన్తోపి విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి, ధమ్మానుస్సతిం భావేన్తోపి…పే॰… సఙ్ఘానుస్సతిం భావేన్తోపి… సీలానుస్సతిం భావేన్తోపి… చాగానుస్సతిం భావేన్తోపి… దేవతానుస్సతిం భావేన్తోపి… ఆనాపానస్సతిం 15 భావేన్తోపి… మరణస్సతిం భావేన్తోపి… కాయగతాసతిం భావేన్తోపి… ఉపసమానుస్సతిం భావేన్తోపి విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి.
Buddhānussatiṃ bhāventopi vikkhambhanato kāme parivajjeti, dhammānussatiṃ bhāventopi…pe… saṅghānussatiṃ bhāventopi… sīlānussatiṃ bhāventopi… cāgānussatiṃ bhāventopi… devatānussatiṃ bhāventopi… ānāpānassatiṃ 16 bhāventopi… maraṇassatiṃ bhāventopi… kāyagatāsatiṃ bhāventopi… upasamānussatiṃ bhāventopi vikkhambhanato kāme parivajjeti.
పఠమం ఝానం భావేన్తోపి విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి, దుతియం ఝానం భావేన్తోపి…పే॰… తతియం ఝానం భావేన్తోపి… చతుత్థం ఝానం భావేన్తోపి… ఆకాసానఞ్చాయతనసమాపత్తిం భావేన్తోపి… విఞ్ఞాణఞ్చాయతనసమాపత్తిం భావేన్తోపి… ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనసమాపత్తిం భావేన్తోపి … నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనసమాపత్తిం భావేన్తోపి విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి. ఏవం విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేతి.
Paṭhamaṃ jhānaṃ bhāventopi vikkhambhanato kāme parivajjeti, dutiyaṃ jhānaṃ bhāventopi…pe… tatiyaṃ jhānaṃ bhāventopi… catutthaṃ jhānaṃ bhāventopi… ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ bhāventopi… viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ bhāventopi… ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ bhāventopi … nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ bhāventopi vikkhambhanato kāme parivajjeti. Evaṃ vikkhambhanato kāme parivajjeti.
కథం సముచ్ఛేదతో కామే పరివజ్జేతి? సోతాపత్తిమగ్గం భావేన్తోపి అపాయగమనీయే కామే సముచ్ఛేదతో పరివజ్జేతి, సకదాగామిమగ్గం భావేన్తోపి ఓళారికే కామే సముచ్ఛేదతో పరివజ్జేతి, అనాగామిమగ్గం భావేన్తోపి అనుసహగతే కామే సముచ్ఛేదతో పరివజ్జేతి, అరహత్తమగ్గం భావేన్తోపి సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం అసేసం నిస్సేసం సముచ్ఛేదతో కామే పరివజ్జేతి. ఏవం సముచ్ఛేదతో కామే పరివజ్జేతీతి – యో కామే పరివజ్జేతి.
Kathaṃ samucchedato kāme parivajjeti? Sotāpattimaggaṃ bhāventopi apāyagamanīye kāme samucchedato parivajjeti, sakadāgāmimaggaṃ bhāventopi oḷārike kāme samucchedato parivajjeti, anāgāmimaggaṃ bhāventopi anusahagate kāme samucchedato parivajjeti, arahattamaggaṃ bhāventopi sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ samucchedato kāme parivajjeti. Evaṃ samucchedato kāme parivajjetīti – yo kāme parivajjeti.
సప్పస్సేవ పదా సిరోతి. సప్పో వుచ్చతి అహి. కేనట్ఠేన సప్పో? సంసప్పన్తో గచ్ఛతీతి సప్పో; భుజన్తో గచ్ఛతీతి భుజగో; ఉరేన గచ్ఛతీతి ఉరగో; పన్నసిరో గచ్ఛతీతి పన్నగో; సిరేన సుపతీతి 17 సరీసపో 18; బిలే సయతీతి బిలాసయో; గుహాయం సయతీతి గుహాసయో; దాఠా తస్స ఆవుధోతి దాఠావుధో; విసం తస్స ఘోరన్తి ఘోరవిసో; జివ్హా తస్స దువిధాతి ద్విజివ్హో; ద్వీహి జివ్హాహి రసం సాయతీతి ద్విరసఞ్ఞూ. యథా పురిసో జీవితుకామో అమరితుకామో సుఖకామో దుక్ఖపటిక్కూలో పాదేన సప్పసిరం వజ్జేయ్య వివజ్జేయ్య పరివజ్జేయ్య అభినివజ్జేయ్య; ఏవమేవ సుఖకామో దుక్ఖపటిక్కూలో కామే వజ్జేయ్య వివజ్జేయ్య పరివజ్జేయ్య అభినివజ్జేయ్యాతి – సప్పస్సేవ పదా సిరో.
Sappasseva padā siroti. Sappo vuccati ahi. Kenaṭṭhena sappo? Saṃsappanto gacchatīti sappo; bhujanto gacchatīti bhujago; urena gacchatīti urago; pannasiro gacchatīti pannago; sirena supatīti 19 sarīsapo 20; bile sayatīti bilāsayo; guhāyaṃ sayatīti guhāsayo; dāṭhā tassa āvudhoti dāṭhāvudho; visaṃ tassa ghoranti ghoraviso; jivhā tassa duvidhāti dvijivho; dvīhi jivhāhi rasaṃ sāyatīti dvirasaññū. Yathā puriso jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikkūlo pādena sappasiraṃ vajjeyya vivajjeyya parivajjeyya abhinivajjeyya; evameva sukhakāmo dukkhapaṭikkūlo kāme vajjeyya vivajjeyya parivajjeyya abhinivajjeyyāti – sappasseva padā siro.
సోమం విసత్తికం లోకే, సతో సమతివత్తతీతి. సోతి యో కామే పరివజ్జేతి. విసత్తికా వుచ్చతి తణ్హా. యో రాగో సారాగో అనునయో అనురోధో నన్దీ నన్దిరాగో, చిత్తస్స సారాగో ఇచ్ఛా ముచ్ఛా అజ్ఝోసానం గేధో పలిగేధో 21 సఙ్గో పఙ్కో, ఏజా మాయా జనికా సఞ్జననీ సిబ్బినీ జాలినీ సరితా విసత్తికా, సుత్తం విసతా ఆయూహినీ 22 దుతియా పణిధి భవనేత్తి, వనం వనథో సన్ధవో స్నేహో అపేక్ఖా పటిబన్ధు, ఆసా ఆసీసనా ఆసీసితత్తం, రూపాసా సద్దాసా గన్ధాసా రసాసా ఫోట్ఠబ్బాసా, లాభాసా జనాసా పుత్తాసా జీవితాసా, జప్పా పజప్పా అభిజప్పా జప్పనా జప్పితత్తం లోలుప్పం లోలుప్పాయనా లోలుప్పాయితత్తం పుచ్ఛఞ్జికతా సాధుకమ్యతా, అధమ్మరాగో విసమలోభో నికన్తి నికామనా పత్థనా పిహనా సమ్పత్థనా, కామతణ్హా భవతణ్హా విభవతణ్హా, రూపతణ్హా అరూపతణ్హా నిరోధతణ్హా, రూపతణ్హా సద్దతణ్హా గన్ధతణ్హా రసతణ్హా ఫోట్ఠబ్బతణ్హా ధమ్మతణ్హా , ఓఘో యోగో గన్థో ఉపాదానం ఆవరణం నీవరణం ఛదనం బన్ధనం, ఉపక్కిలేసో అనుసయో పరియుట్ఠానం లతా వేవిచ్ఛం, దుక్ఖమూలం దుక్ఖనిదానం దుక్ఖప్పభవో మారపాసో మారబళిసం మారవిసయో, తణ్హానదీ తణ్హాజాలం తణ్హాగద్దులం తణ్హాసముద్దో అభిజ్ఝా లోభో అకుసలమూలం.
Somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattatīti. Soti yo kāme parivajjeti. Visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandī nandirāgo, cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paligedho 23 saṅgo paṅko, ejā māyā janikā sañjananī sibbinī jālinī saritā visattikā, suttaṃ visatā āyūhinī 24 dutiyā paṇidhi bhavanetti, vanaṃ vanatho sandhavo sneho apekkhā paṭibandhu, āsā āsīsanā āsīsitattaṃ, rūpāsā saddāsā gandhāsā rasāsā phoṭṭhabbāsā, lābhāsā janāsā puttāsā jīvitāsā, jappā pajappā abhijappā jappanā jappitattaṃ loluppaṃ loluppāyanā loluppāyitattaṃ pucchañjikatā sādhukamyatā, adhammarāgo visamalobho nikanti nikāmanā patthanā pihanā sampatthanā, kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā, rūpataṇhā arūpataṇhā nirodhataṇhā, rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā , ogho yogo gantho upādānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chadanaṃ bandhanaṃ, upakkileso anusayo pariyuṭṭhānaṃ latā vevicchaṃ, dukkhamūlaṃ dukkhanidānaṃ dukkhappabhavo mārapāso mārabaḷisaṃ māravisayo, taṇhānadī taṇhājālaṃ taṇhāgaddulaṃ taṇhāsamuddo abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
విసత్తికాతి. కేనట్ఠేన విసత్తికా? విసతాతి విసత్తికా; విసాలాతి విసత్తికా; విసటాతి విసత్తికా; విసక్కతీతి విసత్తికా; విసంహరతీతి విసత్తికా; విసంవాదికాతి విసత్తికా; విసమూలాతి విసత్తికా; విసఫలాతి విసత్తికా; విసపరిభోగోతి విసత్తికా; విసాలా వా పన సా తణ్హా రూపే సద్దే గన్ధే రసే ఫోట్ఠబ్బే, కులే గణే ఆవాసే లాభే యసే, పసంసాయ సుఖే చీవరే పిణ్డపాతే సేనాసనే గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారే, కామధాతుయా రూపధాతుయా అరూపధాతుయా, కామభవే రూపభవే అరూపభవే, సఞ్ఞాభవే అసఞ్ఞాభవే నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాభవే, ఏకవోకారభవే చతువోకారభవే పఞ్చవోకారభవే, అతీతే అనాగతే పచ్చుప్పన్నే, దిట్ఠసుతముతవిఞ్ఞాతబ్బేసు ధమ్మేసు విసటా విత్థతాతి విసత్తికా.
Visattikāti. Kenaṭṭhena visattikā? Visatāti visattikā; visālāti visattikā; visaṭāti visattikā; visakkatīti visattikā; visaṃharatīti visattikā; visaṃvādikāti visattikā; visamūlāti visattikā; visaphalāti visattikā; visaparibhogoti visattikā; visālā vā pana sā taṇhā rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe, kule gaṇe āvāse lābhe yase, pasaṃsāya sukhe cīvare piṇḍapāte senāsane gilānapaccayabhesajjaparikkhāre, kāmadhātuyā rūpadhātuyā arūpadhātuyā, kāmabhave rūpabhave arūpabhave, saññābhave asaññābhave nevasaññānāsaññābhave, ekavokārabhave catuvokārabhave pañcavokārabhave, atīte anāgate paccuppanne, diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu visaṭā vitthatāti visattikā.
లోకేతి అపాయలోకే మనుస్సలోకే దేవలోకే, ఖన్ధలోకే ధాతులోకే ఆయతనలోకే. సతోతి చతూహి కారణేహి సతో – కాయే కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో, వేదనాసు…పే॰… చిత్తే… ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో.
Loketi apāyaloke manussaloke devaloke, khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu…pe… citte… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato.
అపరేహిపి చతూహి కారణేహి సతో – అసతిపరివజ్జనాయ సతో, సతికరణీయానం ధమ్మానం కతత్తా సతో, సతిపరిబన్ధానం ధమ్మానం హతత్తా సతో, సతినిమిత్తానం ధమ్మానం అసమ్ముట్ఠత్తా సతో.
Aparehipi catūhi kāraṇehi sato – asatiparivajjanāya sato, satikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ katattā sato, satiparibandhānaṃ dhammānaṃ hatattā sato, satinimittānaṃ dhammānaṃ asammuṭṭhattā sato.
అపరేహిపి చతూహి కారణేహి సతో – సతియా సమన్నాగతత్తా సతో, సతియా వసితత్తా సతో, సతియా పాగుఞ్ఞతాయ సతో, సతియా అపచ్చోరోహణతాయ 25 సతో.
Aparehipi catūhi kāraṇehi sato – satiyā samannāgatattā sato, satiyā vasitattā sato, satiyā pāguññatāya sato, satiyā apaccorohaṇatāya 26 sato.
అపరేహిపి చతూహి కారణేహి సతో – సత్తత్తా సతో, సన్తత్తా సతో, సమితత్తా సతో, సన్తధమ్మసమన్నాగతత్తా సతో. బుద్ధానుస్సతియా సతో, ధమ్మానుస్సతియా సతో, సఙ్ఘానుస్సతియా సతో, సీలానుస్సతియా సతో, చాగానుస్సతియా సతో, దేవతానుస్సతియా సతో, ఆనాపానస్సతియా సతో, మరణస్సతియా సతో, కాయగతాసతియా సతో, ఉపసమానుస్సతియా సతో. యా సతి అనుస్సతి పటిస్సతి సతి సరణతా ధారణతా అపిలాపనతా అసమ్ముస్సనతా సతి సతిన్ద్రియం సతిబలం సమ్మాసతి సతిసమ్బోజ్ఝఙ్గో ఏకాయనమగ్గో, అయం వుచ్చతి సతి. ఇమాయ సతియా ఉపేతో హోతి సముపేతో ఉపగతో సముపగతో ఉపపన్నో సముపపన్నో సమన్నాగతో, సో వుచ్చతి సతో.
Aparehipi catūhi kāraṇehi sato – sattattā sato, santattā sato, samitattā sato, santadhammasamannāgatattā sato. Buddhānussatiyā sato, dhammānussatiyā sato, saṅghānussatiyā sato, sīlānussatiyā sato, cāgānussatiyā sato, devatānussatiyā sato, ānāpānassatiyā sato, maraṇassatiyā sato, kāyagatāsatiyā sato, upasamānussatiyā sato. Yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammussanatā sati satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati satisambojjhaṅgo ekāyanamaggo, ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato, so vuccati sato.
సోమం విసత్తికం లోకే, సతో సమతివత్తతీతి. లోకే వా సా విసత్తికా, లోకే వా తం విసత్తికం సతో తరతి ఉత్తరతి పతరతి సమతిక్కమతి వీతివత్తతీతి – సోమం విసత్తికం లోకే, సతో సమతివత్తతి.
Somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattatīti. Loke vā sā visattikā, loke vā taṃ visattikaṃ sato tarati uttarati patarati samatikkamati vītivattatīti – somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattati.
తేనాహ భగవా –
Tenāha bhagavā –
‘‘యో కామే పరివజ్జేతి, సప్పస్సేవ పదా సిరో;
‘‘Yo kāme parivajjeti, sappasseva padā siro;
సోమం విసత్తికం లోకే, సతో సమతివత్తతీ’’తి.
Somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattatī’’ti.
౪.
4.
ఖేత్తం వత్థుం హిరఞ్ఞం వా, గవాస్సం దాసపోరిసం;
Khettaṃ vatthuṃ hiraññaṃ vā, gavāssaṃ dāsaporisaṃ;
థియో బన్ధూ పుథు కామే, యో నరో అనుగిజ్ఝతి.
Thiyo bandhū puthu kāme, yo naro anugijjhati.
ఖేత్తం వత్థుం హిరఞ్ఞం వాతి. ఖేత్తన్తి సాలిక్ఖేత్తం వీహిక్ఖేత్తం ముగ్గక్ఖేత్తం మాసక్ఖేత్తం యవక్ఖేత్తం గోధుమక్ఖేత్తం తిలక్ఖేత్తం. వత్థున్తి ఘరవత్థుం కోట్ఠకవత్థుం పురేవత్థుం పచ్ఛావత్థుం ఆరామవత్థుం విహారవత్థుం. హిరఞ్ఞన్తి హిరఞ్ఞం వుచ్చతి కహాపణోతి – ఖేత్తం వత్థుం హిరఞ్ఞం వా.
Khettaṃvatthuṃ hiraññaṃ vāti. Khettanti sālikkhettaṃ vīhikkhettaṃ muggakkhettaṃ māsakkhettaṃ yavakkhettaṃ godhumakkhettaṃ tilakkhettaṃ. Vatthunti gharavatthuṃ koṭṭhakavatthuṃ purevatthuṃ pacchāvatthuṃ ārāmavatthuṃ vihāravatthuṃ. Hiraññanti hiraññaṃ vuccati kahāpaṇoti – khettaṃ vatthuṃ hiraññaṃ vā.
గవాస్సం దాసపోరిసన్తి. గవన్తి గవా 27 వుచ్చన్తి. అస్సాతి పసుకాదయో వుచ్చన్తి. దాసాతి చత్తారో దాసా – అన్తోజాతకో దాసో, ధనక్కీతకో దాసో, సామం వా దాసబ్యం ఉపేతి, అకామకో వా దాసవిసయం ఉపేతి.
Gavāssaṃ dāsaporisanti. Gavanti gavā 28 vuccanti. Assāti pasukādayo vuccanti. Dāsāti cattāro dāsā – antojātako dāso, dhanakkītako dāso, sāmaṃ vā dāsabyaṃ upeti, akāmako vā dāsavisayaṃ upeti.
‘‘ఆమాయ దాసాపి భవన్తి హేకే, ధనేన కీతాపి భవన్తి దాసా;
‘‘Āmāya dāsāpi bhavanti heke, dhanena kītāpi bhavanti dāsā;
సామఞ్చ ఏకే ఉపయన్తి దాస్యం, భయాపనుణ్ణాపి భవన్తి దాసా’’తి.
Sāmañca eke upayanti dāsyaṃ, bhayāpanuṇṇāpi bhavanti dāsā’’ti.
పురిసాతి తయో పురిసా – భతకా, కమ్మకరా, ఉపజీవినోతి – గవాస్సం దాసపోరిసం.
Purisāti tayo purisā – bhatakā, kammakarā, upajīvinoti – gavāssaṃ dāsaporisaṃ.
థియో బన్ధూ పుథు కామేతి. థియోతి ఇత్థిపరిగ్గహో వుచ్చతి. బన్ధూతి చత్తారో బన్ధూ – ఞాతిబన్ధవాపి బన్ధు, గోత్తబన్ధవాపి బన్ధు, మన్తబన్ధవాపి బన్ధు, సిప్పబన్ధవాపి బన్ధు. పుథు కామేతి బహూ కామే. ఏతే పుథు కామా మనాపికా రూపా…పే॰… మనాపికా ఫోట్ఠబ్బాతి – థియో బన్ధూ పుథు కామే.
Thiyo bandhū puthu kāmeti. Thiyoti itthipariggaho vuccati. Bandhūti cattāro bandhū – ñātibandhavāpi bandhu, gottabandhavāpi bandhu, mantabandhavāpi bandhu, sippabandhavāpi bandhu. Puthu kāmeti bahū kāme. Ete puthu kāmā manāpikā rūpā…pe… manāpikā phoṭṭhabbāti – thiyo bandhū puthu kāme.
యో నరో అనుగిజ్ఝతీతి. యోతి యో యాదిసో యథాయుత్తో యథావిహితో యథాపకారో యంఠానప్పత్తో యంధమ్మసమన్నాగతో ఖత్తియో వా బ్రాహ్మణో వా వేస్సో వా సుద్దో వా గహట్ఠో వా పబ్బజితో ప్వా దేవో వా మనుస్సో వా. నరోతి సత్తో నరో మానవో పోసో పుగ్గలో జీవో జాగు జన్తు ఇన్దగు మనుజో. అనుగిజ్ఝతీతి కిలేసకామేన వత్థుకామేసు గిజ్ఝతి అనుగిజ్ఝతి పలిగిజ్ఝతి పలిబజ్ఝతీతి – యో నరో అనుగిజ్ఝతి.
Yo naro anugijjhatīti. Yoti yo yādiso yathāyutto yathāvihito yathāpakāro yaṃṭhānappatto yaṃdhammasamannāgato khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito pvā devo vā manusso vā. Naroti satto naro mānavo poso puggalo jīvo jāgu jantu indagu manujo. Anugijjhatīti kilesakāmena vatthukāmesu gijjhati anugijjhati paligijjhati palibajjhatīti – yo naro anugijjhati.
తేనాహ భగవా –
Tenāha bhagavā –
‘‘ఖేత్తం వత్థుం హిరఞ్ఞం వా, గవాస్సం దాసపోరిసం;
‘‘Khettaṃ vatthuṃ hiraññaṃ vā, gavāssaṃ dāsaporisaṃ;
థియో బన్ధూ పుథు కామే, యో నరో అనుగిజ్ఝతీ’’తి.
Thiyo bandhū puthu kāme, yo naro anugijjhatī’’ti.
౫.
5.
అబలా నం బలీయన్తి, మద్దన్తే నం పరిస్సయా;
Abalā naṃ balīyanti, maddante naṃ parissayā;
తతో నం దుక్ఖమన్వేతి, నావం భిన్నమివోదకం.
Tato naṃ dukkhamanveti, nāvaṃ bhinnamivodakaṃ.
అబలా నం బలీయన్తీతి. అబలాతి అబలా కిలేసా దుబ్బలా అప్పబలా అప్పథామకా హీనా నిహీనా ( ) 29 ఓమకా లామకా ఛతుక్కా పరిత్తా. తే కిలేసా తం పుగ్గలం సహన్తి పరిసహన్తి అభిభవన్తి అజ్ఝోత్థరన్తి పరియాదియన్తి మద్దన్తీతి, ఏవమ్పి అబలా నం బలీయన్తి. అథ వా, అబలం పుగ్గలం దుబ్బలం అప్పబలం అప్పథామకం హీనం నిహీనం ఓమకం లామకం ఛతుక్కం పరిత్తం, యస్స నత్థి సద్ధాబలం వీరియబలం సతిబలం సమాధిబలం పఞ్ఞాబలం హిరిబలం ఓత్తప్పబలం . తే కిలేసా తం పుగ్గలం సహన్తి పరిసహన్తి అభిభవన్తి అజ్ఝోత్థరన్తి పరియాదియన్తి మద్దన్తీతి – ఏవమ్పి అబలా నం బలీయన్తీతి.
Abalā naṃ balīyantīti. Abalāti abalā kilesā dubbalā appabalā appathāmakā hīnā nihīnā ( ) 30 omakā lāmakā chatukkā parittā. Te kilesā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddantīti, evampi abalā naṃ balīyanti. Atha vā, abalaṃ puggalaṃ dubbalaṃ appabalaṃ appathāmakaṃ hīnaṃ nihīnaṃ omakaṃ lāmakaṃ chatukkaṃ parittaṃ, yassa natthi saddhābalaṃ vīriyabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ hiribalaṃ ottappabalaṃ . Te kilesā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddantīti – evampi abalā naṃ balīyantīti.
మద్దన్తే నం పరిస్సయాతి. ద్వే పరిస్సయా – పాకటపరిస్సయా చ పటిచ్ఛన్నపరిస్సయా చ. కతమే పాకటపరిస్సయా? సీహా బ్యగ్ఘా దీపీ అచ్ఛా తరచ్ఛా కోకా మహింసా 31 హత్థీ అహివిచ్ఛికా సతపదీ, చోరా వా అస్సు మానవా వా కతకమ్మా వా అకతకమ్మా వా, చక్ఖురోగో సోతరోగో ఘానరోగో జివ్హారోగో కాయరోగో సీసరోగో కణ్ణరోగో ముఖరోగో దన్తరోగో, కాసో సాసో పినాసో డాహో జరో, కుచ్ఛిరోగో ముచ్ఛా పక్ఖన్దికా సూలా విసూచికా, కుట్ఠం గణ్డో కిలాసో సోసో అపమారో, దద్దు కణ్డు కచ్ఛు రఖసా 32 వితచ్ఛికా లోహితపిత్తం, మధుమేహో అంసా పిళకా భగన్దలా, పిత్తసముట్ఠానా ఆబాధా సేమ్హసముట్ఠానా ఆబాధా వాతసముట్ఠానా ఆబాధా సన్నిపాతికా ఆబాధా ఉతుపరిణామజా ఆబాధా విసమపరిహారజా ఆబాధా, ఓపక్కమికా ఆబాధా కమ్మవిపాకజా ఆబాధా, సీతం ఉణ్హం జిఘచ్ఛా పిపాసా ఉచ్చారో పస్సావో డంసమకసవాతాతపసరీసపసమ్ఫస్సా ఇతి వా – ఇమే వుచ్చన్తి పాకటపరిస్సయా.
Maddante naṃ parissayāti. Dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. Katame pākaṭaparissayā? Sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā 33 hatthī ahivicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā, cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo, kāso sāso pināso ḍāho jaro, kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā, kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro, daddu kaṇḍu kacchu rakhasā 34 vitacchikā lohitapittaṃ, madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā, pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā, opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā, sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassā iti vā – ime vuccanti pākaṭaparissayā.
కతమే పటిచ్ఛన్నపరిస్సయా? కాయదుచ్చరితం వచీదుచ్చరితం మనోదుచ్చరితం , కామచ్ఛన్దనీవరణం బ్యాపాదనీవరణం థినమిద్ధనీవరణం ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చనీవరణం విచికిచ్ఛానీవరణం, రాగో దోసో మోహో కోధో ఉపనాహో మక్ఖో పళాసో ఇస్సా మచ్ఛరియం, మాయా సాఠేయ్యం థమ్భో సారమ్భో మానో అతిమానో మదో పమాదో, సబ్బే కిలేసా సబ్బే దుచ్చరితా సబ్బే దరథా సబ్బే పరిళాహా సబ్బే సన్తాపా సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారా – ఇమే వుచ్చన్తి పటిచ్ఛన్నపరిస్సయా.
Katame paṭicchannaparissayā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ , kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ, rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ, māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo, sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā – ime vuccanti paṭicchannaparissayā.
పరిస్సయాతి కేనట్ఠేన పరిస్సయా? పరిసహన్తీతి పరిస్సయా, పరిహానాయ సంవత్తన్తీతి పరిస్సయా, తత్రాసయాతి పరిస్సయా. కథం పరిసహన్తీతి పరిస్సయా? తే పరిస్సయా తం పుగ్గలం సహన్తి పరిసహన్తి అభిభవన్తి అజ్ఝోత్థరన్తి పరియాదియన్తి మద్దన్తి. ఏవం పరిసహన్తీతి పరిస్సయా. కథం పరిహానాయ సంవత్తన్తీతి పరిస్సయా? తే పరిస్సయా కుసలానం ధమ్మానం అన్తరాయాయ పరిహానాయ సంవత్తన్తి. కతమేసం కుసలానం ధమ్మానం? సమ్మాపటిపదాయ అనులోమపటిపదాయ అపచ్చనీకపటిపదాయ అవిరుద్ధపటిపదాయ అన్వత్థపటిపదాయ ధమ్మానుధమ్మపటిపదాయ, సీలేసు పరిపూరికారితాయ ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారతాయ భోజనే మత్తఞ్ఞుతాయ, జాగరియానుయోగస్స సతిసమ్పజఞ్ఞస్స, చతున్నం సతిపట్ఠానానం భావనానుయోగస్స చతున్నం సమ్మప్పధానానం భావనానుయోగస్స చతున్నం ఇద్ధిపాదానం భావనానుయోగస్స, పఞ్చన్నం ఇన్ద్రియానం భావనానుయోగస్స పఞ్చన్నం బలానం భావనానుయోగస్స, సత్తన్నం బోజ్ఝఙ్గానం భావనానుయోగస్స అరియస్స అట్ఠఙ్గికస్స మగ్గస్స భావనానుయోగస్స – ఇమేసం కుసలానం ధమ్మానం అన్తరాయాయ పరిహానాయ సంవత్తన్తి. ఏవం పరిహానాయ సంవత్తన్తీతి – పరిస్సయా.
Parissayāti kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā. Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti parissayā. Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? Sammāpaṭipadāya anulomapaṭipadāya apaccanīkapaṭipadāya aviruddhapaṭipadāya anvatthapaṭipadāya dhammānudhammapaṭipadāya, sīlesu paripūrikāritāya indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya, jāgariyānuyogassa satisampajaññassa, catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogassa catunnaṃ sammappadhānānaṃ bhāvanānuyogassa catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvanānuyogassa, pañcannaṃ indriyānaṃ bhāvanānuyogassa pañcannaṃ balānaṃ bhāvanānuyogassa, sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvanānuyogassa ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogassa – imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Evaṃ parihānāya saṃvattantīti – parissayā.
కథం తత్రాసయాతి పరిస్సయా? తత్థేతే పాపకా అకుసలా ధమ్మా ఉప్పజ్జన్తి అత్తభావసన్నిస్సయా. యథా బిలే బిలాసయా పాణా సయన్తి, దకే దకాసయా పాణా సయన్తి, వనే వనాసయా పాణా సయన్తి, రుక్ఖే రుక్ఖాసయా పాణా సయన్తి, ఏవమేవ తత్థేతే పాపకా అకుసలా ధమ్మా ఉప్పజ్జన్తి అత్తభావసన్నిస్సయా. ఏవమ్పి తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.
Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti, rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti, evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Evampi tatrāsayāti – parissayā.
వుత్తఞ్హేతం భగవతా –
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘సాన్తేవాసికో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సాచరియకో దుక్ఖం న ఫాసు విహరతి. కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సాన్తేవాసికో సాచరియకో దుక్ఖం న ఫాసు విహరతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో చక్ఖునా రూపం దిస్వా ఉప్పజ్జన్తి యే పాపకా అకుసలా ధమ్మా సరసఙ్కప్పా సఞ్ఞోజనియా, త్యస్స అన్తో వసన్తి అన్వాసవన్తి పాపకా అకుసలా ధమ్మాతి – తస్మా సాన్తేవాసికోతి వుచ్చతి. తే నం సముదాచరన్తి. సముదాచరన్తి నం పాపకా అకుసలా ధమ్మాతి – తస్మా సాచరియకోతి వుచ్చతి.
‘‘Sāntevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyassa anto vasanti anvāsavanti pāpakā akusalā dhammāti – tasmā sāntevāsikoti vuccati. Te naṃ samudācaranti. Samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti – tasmā sācariyakoti vuccati.
‘‘పున చపరం , భిక్ఖవే, భిక్ఖునో సోతేన సద్దం సుత్వా, ఘానేన గన్ధం ఘాయిత్వా, జివ్హాయ రసం సాయిత్వా, కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసిత్వా, మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ ఉప్పజ్జన్తి యే పాపకా అకుసలా ధమ్మా సరసఙ్కప్పా సఞ్ఞోజనియా, త్యస్స అన్తో వసన్తి అన్వాసవన్తి పాపకా అకుసలా ధమ్మాతి – తస్మా సాన్తేవాసికోతి వుచ్చతి. తే నం సముదాచరన్తి. సముదాచరన్తి నం పాపకా అకుసలా ధమ్మాతి – తస్మా సాచరియకోతి వుచ్చతి. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సాన్తేవాసికో సాచరియకో దుక్ఖం న ఫాసు విహరతీ’’తి. ఏవమ్పి తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.
‘‘Puna caparaṃ , bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā, ghānena gandhaṃ ghāyitvā, jivhāya rasaṃ sāyitvā, kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā, manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyassa anto vasanti anvāsavanti pāpakā akusalā dhammāti – tasmā sāntevāsikoti vuccati. Te naṃ samudācaranti. Samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti – tasmā sācariyakoti vuccati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharatī’’ti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.
వుత్తఞ్హేతం భగవతా –
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘తయోమే, భిక్ఖవే, అన్తరామలా – అన్తరాఅమిత్తా అన్తరాసపత్తా అన్తరావధకా అన్తరాపచ్చత్థికా. కతమే తయో? లోభో, భిక్ఖవే, అన్తరామలం 35 అన్తరాఅమిత్తో అన్తరాసపత్తో అన్తరావధకో అన్తరాపచ్చత్థికో. దోసో…పే॰… మోహో, భిక్ఖవే, అన్తరామలం అన్తరాఅమిత్తో అన్తరాసపత్తో అన్తరావధకో అన్తరాపచ్చత్థికో. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, తయో అన్తరామలా – అన్తరాఅమిత్తా అన్తరాసపత్తా అన్తరావధకా అన్తరాపచ్చత్థికా.
‘‘Tayome, bhikkhave, antarāmalā – antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā. Katame tayo? Lobho, bhikkhave, antarāmalaṃ 36 antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Doso…pe… moho, bhikkhave, antarāmalaṃ antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Ime kho, bhikkhave, tayo antarāmalā – antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā.
‘‘అనత్థజననో లోభో, లోభో చిత్తప్పకోపనో;
‘‘Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano;
భయమన్తరతో జాతం, తం జనో నావబుజ్ఝతి.
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
‘‘లుద్ధో అత్థం న జానాతి, లుద్ధో ధమ్మం న పస్సతి;
‘‘Luddho atthaṃ na jānāti, luddho dhammaṃ na passati;
‘‘అనత్థజననో దోసో, దోసో చిత్తప్పకోపనో;
‘‘Anatthajanano doso, doso cittappakopano;
భయమన్తరతో జాతం, తం జనో నావబుజ్ఝతి.
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
‘‘కుద్ధో అత్థం న జానాతి, కుద్ధో ధమ్మం న పస్సతి;
‘‘Kuddho atthaṃ na jānāti, kuddho dhammaṃ na passati;
అన్ధన్తమం తదా హోతి, యం దోసో సహతే నరం.
Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ doso sahate naraṃ.
‘‘అనత్థజననో మోహో, మోహో చిత్తప్పకోపనో;
‘‘Anatthajanano moho, moho cittappakopano;
భయమన్తరతో జాతం, తం జనో నావబుజ్ఝతి.
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
‘‘మూళ్హో అత్థం న జానాతి, మూళ్హో ధమ్మం న పస్సతి;
‘‘Mūḷho atthaṃ na jānāti, mūḷho dhammaṃ na passati;
అన్ధన్తమం తదా హోతి, యం మోహో సహతే నర’’న్తి.
Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ moho sahate nara’’nti.
ఏవమ్పి తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.
Evampi tatrāsayāti – parissayā.
వుత్తమ్పి హేతం భగవతా – ‘‘తయో ఖో, మహారాజ, పురిసస్స ధమ్మా అజ్ఝత్తం ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జన్తి, అహితాయ దుక్ఖాయ అఫాసువిహారాయ. కతమే తయో? లోభో ఖో, మహారాజ, పురిసస్స ధమ్మో అజ్ఝత్తం ఉప్పజ్జమానో ఉప్పజ్జతి, అహితాయ దుక్ఖాయ అఫాసువిహారాయ. దోసో ఖో, మహారాజ…పే॰… మోహో ఖో, మహారాజ, పురిసస్స ధమ్మో అజ్ఝత్తం ఉప్పజ్జమానో ఉప్పజ్జతి, అహితాయ దుక్ఖాయ అఫాసువిహారాయ. ఇమే ఖో, మహారాజ, తయో పురిసస్స ధమ్మా అజ్ఝత్తం ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జన్తి, అహితాయ దుక్ఖాయ అఫాసువిహారాయ.
Vuttampi hetaṃ bhagavatā – ‘‘tayo kho, mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti, ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Katame tayo? Lobho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati, ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Doso kho, mahārāja…pe… moho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati, ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Ime kho, mahārāja, tayo purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti, ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya.
‘‘లోభో దోసో చ మోహో చ, పురిసం పాపచేతసం;
‘‘Lobho doso ca moho ca, purisaṃ pāpacetasaṃ;
హింసన్తి అత్తసమ్భూతా, తచసారంవ సమ్ఫల’’న్తి.
Hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva samphala’’nti.
ఏవమ్పి తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.
Evampi tatrāsayāti – parissayā.
వుత్తమ్పి చేతం భగవతా –
Vuttampi cetaṃ bhagavatā –
‘‘రాగో చ దోసో చ ఇతోనిదానా, అరతి రతి లోమహంసో ఇతోజా;
‘‘Rāgo ca doso ca itonidānā, arati rati lomahaṃso itojā;
ఇతో సముట్ఠాయ మనోవితక్కా, కుమారకా ధఙ్కమివోస్సజన్తీ’’తి 39.
Ito samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajantī’’ti 40.
ఏవమ్పి తత్రాసయాతి – పరిస్సయా. మద్దన్తే నం పరిస్సయాతి. తే పరిస్సయా తం పుగ్గలం సహన్తి పరిసహన్తి అభిభవన్తి అజ్ఝోత్థరన్తి పరియాదియన్తి మద్దన్తీతి – మద్దన్తే నం పరిస్సయా.
Evampi tatrāsayāti – parissayā. Maddante naṃ parissayāti. Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddantīti – maddante naṃ parissayā.
తతో నం దుక్ఖమన్వేతీతి. తతోతి తతో తతో పరిస్సయతో తం పుగ్గలం దుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి, జాతిదుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి, జరాదుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి, బ్యాధిదుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి, మరణదుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి, సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసదుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి, నేరయికం దుక్ఖం, తిరచ్ఛానయోనికం దుక్ఖం, పేత్తివిసయికం దుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి, మానుసికం దుక్ఖం… గబ్భోక్కన్తిమూలకం దుక్ఖం… గబ్భే ఠితిమూలకం దుక్ఖం… గబ్భా వుట్ఠానమూలకం దుక్ఖం… జాతస్సూపనిబన్ధకం దుక్ఖం… జాతస్స పరాధేయ్యకం దుక్ఖం… అత్తూపక్కమం దుక్ఖం… పరూపక్కమం దుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి, దుక్ఖదుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి, సఙ్ఖారదుక్ఖం… విపరిణామదుక్ఖం … చక్ఖురోగో సోతరోగో ఘానరోగో జివ్హారోగో కాయరోగో సీసరోగో కణ్ణరోగో ముఖరోగో దన్తరోగో, కాసో సాసో పినాసో డాహో జరో, కుచ్ఛిరోగో ముచ్ఛా పక్ఖన్దికా సూలా విసూచికా, కుట్ఠం గణ్డో కిలాసో సోసో అపమారో, దద్దు కణ్డు కచ్ఛు రఖసా వితచ్ఛికా లోహితపిత్తం, మధుమేహో అంసా పిళకా భగన్దలా పిత్తసముట్ఠానా ఆబాధా సేమ్హసముట్ఠానా ఆబాధా వాతసముట్ఠానా ఆబాధా సన్నిపాతికా ఆబాధా ఉతుపరిణామజా ఆబాధా విసమపరిహారజా ఆబాధా, ఓపక్కమికా ఆబాధా కమ్మవిపాకజా ఆబాధా, సీతం ఉణ్హం జిఘచ్ఛా పిపాసా ఉచ్చారో పస్సావో డంసమకసవాతాతపసరీసపసమ్ఫస్సదుక్ఖం… మాతుమరణం దుక్ఖం… పితుమరణం దుక్ఖం… భాతుమరణం దుక్ఖం… భగినిమరణం దుక్ఖం… పుత్తమరణం దుక్ఖం… ధీతుమరణం దుక్ఖం … ఞాతిబ్యసనం దుక్ఖం… భోగబ్యసనం దుక్ఖం… రోగబ్యసనం దుక్ఖం… సీలబ్యసనం దుక్ఖం… దిట్ఠిబ్యసనం దుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతీతి – తతో నం దుక్ఖమన్వేతి.
Tatonaṃ dukkhamanvetīti. Tatoti tato tato parissayato taṃ puggalaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti, jātidukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti, jarādukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti, byādhidukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti, maraṇadukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti, nerayikaṃ dukkhaṃ, tiracchānayonikaṃ dukkhaṃ, pettivisayikaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti, mānusikaṃ dukkhaṃ… gabbhokkantimūlakaṃ dukkhaṃ… gabbhe ṭhitimūlakaṃ dukkhaṃ… gabbhā vuṭṭhānamūlakaṃ dukkhaṃ… jātassūpanibandhakaṃ dukkhaṃ… jātassa parādheyyakaṃ dukkhaṃ… attūpakkamaṃ dukkhaṃ… parūpakkamaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti, dukkhadukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti, saṅkhāradukkhaṃ… vipariṇāmadukkhaṃ … cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo, kāso sāso pināso ḍāho jaro, kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā, kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro, daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitapittaṃ, madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā, opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā, sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassadukkhaṃ… mātumaraṇaṃ dukkhaṃ… pitumaraṇaṃ dukkhaṃ… bhātumaraṇaṃ dukkhaṃ… bhaginimaraṇaṃ dukkhaṃ… puttamaraṇaṃ dukkhaṃ… dhītumaraṇaṃ dukkhaṃ … ñātibyasanaṃ dukkhaṃ… bhogabyasanaṃ dukkhaṃ… rogabyasanaṃ dukkhaṃ… sīlabyasanaṃ dukkhaṃ… diṭṭhibyasanaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hotīti – tato naṃ dukkhamanveti.
నావం భిన్నమివోదకన్తి. యథా భిన్నం నావం దకమేసిం 41 తతో తతో ఉదకం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి, పురతోపి ఉదకం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి, పచ్ఛతోపి… హేట్ఠతోపి… పస్సతోపి ఉదకం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి; ఏవమేవ తతో తతో పరిస్సయతో తం పుగ్గలం దుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి, జాతిదుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతి…పే॰… దిట్ఠిబ్యసనం దుక్ఖం అన్వేతి అనుగచ్ఛతి అన్వాయికం హోతీతి – నావం భిన్నమివోదకం.
Nāvaṃ bhinnamivodakanti. Yathā bhinnaṃ nāvaṃ dakamesiṃ 42 tato tato udakaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti, puratopi udakaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti, pacchatopi… heṭṭhatopi… passatopi udakaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti; evameva tato tato parissayato taṃ puggalaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti, jātidukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hoti…pe… diṭṭhibyasanaṃ dukkhaṃ anveti anugacchati anvāyikaṃ hotīti – nāvaṃ bhinnamivodakaṃ.
తేనాహ భగవా –
Tenāha bhagavā –
‘‘అబలా నం బలీయన్తి, మద్దన్తే నం పరిస్సయా;
‘‘Abalā naṃ balīyanti, maddante naṃ parissayā;
తతో నం దుక్ఖమన్వేతి, నావం భిన్నమివోదక’’న్తి.
Tato naṃ dukkhamanveti, nāvaṃ bhinnamivodaka’’nti.
౬.
6.
తస్మా జన్తు సదా సతో, కామాని పరివజ్జయే;
Tasmājantu sadā sato, kāmāni parivajjaye;
తే పహాయ తరే ఓఘం, నావం సిత్వావ పారగూ.
Te pahāya tare oghaṃ, nāvaṃ sitvāva pāragū.
తస్మా జన్తు సదా సతోతి. తస్మాతి తస్మా తంకారణా తంహేతు తప్పచ్చయా తంనిదానా ఏతం ఆదీనవం సమ్పస్సమానో కామేసూతి – తస్మా. జన్తూతి సత్తో నరో మానవో పోసో పుగ్గలో జీవో జాగు జన్తు ఇన్దగు మనుజో. సదాతి సదా సబ్బదా సబ్బకాలం నిచ్చకాలం ధువకాలం సతతం సమితం అబ్బోకిణ్ణం పోఙ్ఖానుపోఙ్ఖం ఉదకూమికజాతం అవీచి సన్తతి సహితం ఫస్సితం 43, పురేభత్తం పచ్ఛాభత్తం పురిమయామం మజ్ఝిమయామం పచ్ఛిమయామం, కాళే జుణ్హే వస్సే హేమన్తే గిమ్హే, పురిమే వయోఖన్ధే మజ్ఝిమే వయోఖన్ధే పచ్ఛిమే వయోఖన్ధే. సతోతి చతూహి కారణేహి సతో – కాయే కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో, వేదనాసు… చిత్తే… ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో. అపరేహి చతూహి కారణేహి సతో…పే॰… సో వుచ్చతి సతోతి – తస్మా జన్తు సదా సతో.
Tasmā jantu sadā satoti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā etaṃ ādīnavaṃ sampassamāno kāmesūti – tasmā. Jantūti satto naro mānavo poso puggalo jīvo jāgu jantu indagu manujo. Sadāti sadā sabbadā sabbakālaṃ niccakālaṃ dhuvakālaṃ satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ poṅkhānupoṅkhaṃ udakūmikajātaṃ avīci santati sahitaṃ phassitaṃ 44, purebhattaṃ pacchābhattaṃ purimayāmaṃ majjhimayāmaṃ pacchimayāmaṃ, kāḷe juṇhe vasse hemante gimhe, purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu… citte… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato. Aparehi catūhi kāraṇehi sato…pe… so vuccati satoti – tasmā jantu sadā sato.
కామాని పరివజ్జయేతి. కామాతి ఉద్దానతో ద్వే కామా – వత్థుకామా చ కిలేసకామా చ…పే॰… ఇమే వుచ్చన్తి వత్థుకామా…పే॰… ఇమే వుచ్చన్తి కిలేసకామా. కామాని పరివజ్జయేతి ద్వీహి కారణేహి కామే పరివజ్జేయ్య – విక్ఖమ్భనతో వా సముచ్ఛేదతో వా. కథం విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేయ్య? ‘‘అట్ఠికఙ్కలూపమా కామా అప్పస్సాదట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేయ్య, ‘‘మంసపేసూపమా కామా బహుసాధారణట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేయ్య, ‘‘తిణుక్కూపమా కామా అనుదహనట్ఠేనా’’తి పస్సన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేయ్య…పే॰… నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనసమాపత్తిం భావేన్తో విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేయ్య. ఏవం విక్ఖమ్భనతో కామే పరివజ్జేయ్య…పే॰… ఏవం సముచ్ఛేదతో కామే పరివజ్జేయ్యాతి – కామాని పరివజ్జయే.
Kāmāni parivajjayeti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Kāmāni parivajjayeti dvīhi kāraṇehi kāme parivajjeyya – vikkhambhanato vā samucchedato vā. Kathaṃ vikkhambhanato kāme parivajjeyya? ‘‘Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā appassādaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeyya, ‘‘maṃsapesūpamā kāmā bahusādhāraṇaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeyya, ‘‘tiṇukkūpamā kāmā anudahanaṭṭhenā’’ti passanto vikkhambhanato kāme parivajjeyya…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ bhāvento vikkhambhanato kāme parivajjeyya. Evaṃ vikkhambhanato kāme parivajjeyya…pe… evaṃ samucchedato kāme parivajjeyyāti – kāmāni parivajjaye.
తే పహాయ తరే ఓఘన్తి. తేతి వత్థుకామే పరిజానిత్వా కిలేసకామే పహాయ పజహిత్వా వినోదేత్వా బ్యన్తిం కరిత్వా అనభావం గమిత్వా; కామచ్ఛన్దనీవరణం పహాయ పజహిత్వా వినోదేత్వా బ్యన్తిం కరిత్వా అనభావం గమిత్వా; బ్యాపాదనీవరణం…పే॰… థినమిద్ధనీవరణం… ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చనీవరణం… విచికిచ్ఛానీవరణం పహాయ పజహిత్వా వినోదేత్వా బ్యన్తిం కరిత్వా అనభావం గమిత్వా కామోఘం భవోఘం దిట్ఠోఘం అవిజ్జోఘం తరేయ్య ఉత్తరేయ్య పతరేయ్య సమతిక్కమేయ్య వీతివత్తేయ్యాతి – తే పహాయ తరే ఓఘం.
Te pahāya tare oghanti. Teti vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gamitvā; kāmacchandanīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gamitvā; byāpādanīvaraṇaṃ…pe… thinamiddhanīvaraṇaṃ… uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ… vicikicchānīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gamitvā kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyāti – te pahāya tare oghaṃ.
నావం సిత్వావ పారగూతి. యథా గరుకం నావం భారికం ఉదకం సిత్వా 45 ఓసిఞ్చిత్వా ఛడ్డేత్వా లహుకాయ నావాయ ఖిప్పం లహుం అప్పకసిరేనేవ పారం గచ్ఛేయ్య; ఏవమేవ వత్థుకామే పరిజానిత్వా కిలేసకామే పహాయ పజహిత్వా వినోదేత్వా బ్యన్తిం కరిత్వా అనభావం గమిత్వా; కామచ్ఛన్దనీవరణం… బ్యాపాదనీవరణం… థినమిద్ధనీవరణం… ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చనీవరణం… విచికిచ్ఛానీవరణం పహాయ పజహిత్వా వినోదేత్వా బ్యన్తిం కరిత్వా అనభావం గమిత్వా ఖిప్పం లహుం అప్పకసిరేనేవ పారం గచ్ఛేయ్య. పారం వుచ్చతి అమతం నిబ్బానం. యో సో సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బానం . పారం గచ్ఛేయ్యాతి – పారం అధిగచ్ఛేయ్య, పారం ఫుసేయ్య, పారం సచ్ఛికరేయ్య. పారగూతి యోపి పారం గన్తుకామో సోపి పారగూ; యోపి పారం గచ్ఛతి సోపి పారగూ; యోపి పారం గతో, సోపి పారగూ.
Nāvaṃsitvāva pāragūti. Yathā garukaṃ nāvaṃ bhārikaṃ udakaṃ sitvā 46 osiñcitvā chaḍḍetvā lahukāya nāvāya khippaṃ lahuṃ appakasireneva pāraṃ gaccheyya; evameva vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gamitvā; kāmacchandanīvaraṇaṃ… byāpādanīvaraṇaṃ… thinamiddhanīvaraṇaṃ… uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ… vicikicchānīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gamitvā khippaṃ lahuṃ appakasireneva pāraṃ gaccheyya. Pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ . Pāraṃ gaccheyyāti – pāraṃ adhigaccheyya, pāraṃ phuseyya, pāraṃ sacchikareyya. Pāragūti yopi pāraṃ gantukāmo sopi pāragū; yopi pāraṃ gacchati sopi pāragū; yopi pāraṃ gato, sopi pāragū.
వుత్తమ్పి హేతం భగవతా –
Vuttampi hetaṃ bhagavatā –
తిణ్ణో పారఙ్గతో థలే తిట్ఠతి బ్రాహ్మణోతి. బ్రాహ్మణోతి ఖో, భిక్ఖవే, అరహతో ఏతం అధివచనం. సో అభిఞ్ఞాపారగూ పరిఞ్ఞాపారగూ పహానపారగూ భావనాపారగూ సచ్ఛికిరియాపారగూ సమాపత్తిపారగూ. అభిఞ్ఞాపారగూ సబ్బధమ్మానం, పరిఞ్ఞాపారగూ సబ్బదుక్ఖానం, పహానపారగూ సబ్బకిలేసానం, భావనాపారగూ చతున్నం అరియమగ్గానం, సచ్ఛికిరియాపారగూ నిరోధస్స, సమాపత్తిపారగూ సబ్బసమాపత్తీనం. సో వసిప్పత్తో పారమిప్పత్తో అరియస్మిం సీలస్మిం, వసిప్పత్తో పారమిప్పత్తో అరియస్మిం సమాధిస్మిం, వసిప్పత్తో పారమిప్పత్తో అరియాయ పఞ్ఞాయ, వసిప్పత్తో పారమిప్పత్తో అరియాయ విముత్తియా. సో పారం గతో పారప్పత్తో అన్తగతో అన్తప్పత్తో కోటిగతో కోటిప్పత్తో పరియన్తగతో పరియన్తప్పత్తో వోసానగతో వోసానప్పత్తో తాణగతో తాణప్పత్తో లేణగతో లేణప్పత్తో సరణగతో సరణప్పత్తో అభయగతో అభయప్పత్తో అచ్చుతగతో అచ్చుతప్పత్తో అమతగతో అమతప్పత్తో నిబ్బానగతో నిబ్బానప్పత్తో. సో వుట్ఠవాసో చిణ్ణచరణో గతద్ధో గతదిసో గతకోటికో పాలితబ్రహ్మచరియో ఉత్తమదిట్ఠిప్పత్తో భావితమగ్గో పహీనకిలేసో పటివిద్ధాకుప్పో సచ్ఛికతనిరోధో, దుక్ఖం తస్స పరిఞ్ఞాతం, సముదయో పహీనో, మగ్గో భావితో, నిరోధో సచ్ఛికతో, అభిఞ్ఞేయ్యం అభిఞ్ఞాతం, పరిఞ్ఞేయ్యం పరిఞ్ఞాతం, పహాతబ్బం పహీనం, భావేతబ్బం భావితం, సచ్ఛికాతబ్బం సచ్ఛికతం.
Tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇoti. Brāhmaṇoti kho, bhikkhave, arahato etaṃ adhivacanaṃ. So abhiññāpāragū pariññāpāragū pahānapāragū bhāvanāpāragū sacchikiriyāpāragū samāpattipāragū. Abhiññāpāragū sabbadhammānaṃ, pariññāpāragū sabbadukkhānaṃ, pahānapāragū sabbakilesānaṃ, bhāvanāpāragū catunnaṃ ariyamaggānaṃ, sacchikiriyāpāragū nirodhassa, samāpattipāragū sabbasamāpattīnaṃ. So vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ sīlasmiṃ, vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ, vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya, vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyā. So pāraṃ gato pārappatto antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto. So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo gataddho gatadiso gatakoṭiko pālitabrahmacariyo uttamadiṭṭhippatto bhāvitamaggo pahīnakileso paṭividdhākuppo sacchikatanirodho, dukkhaṃ tassa pariññātaṃ, samudayo pahīno, maggo bhāvito, nirodho sacchikato, abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, pariññeyyaṃ pariññātaṃ, pahātabbaṃ pahīnaṃ, bhāvetabbaṃ bhāvitaṃ, sacchikātabbaṃ sacchikataṃ.
సో ఉక్ఖిత్తపలిఘో సంకిణ్ణపరిక్ఖో అబ్బుళ్హేసికో నిరగ్గళో అరియో పన్నద్ధజో పన్నభారో విసఞ్ఞుత్తో పఞ్చఙ్గవిప్పహీనో ఛళఙ్గసమన్నాగతో ఏకారక్ఖో చతురాపస్సేనో పనుణ్ణపచ్చేకసచ్చో సమవయసట్ఠేసనో అనావిలసఙ్కప్పో పస్సద్ధకాయసఙ్ఖారో సువిముత్తచిత్తో సువిముత్తపఞ్ఞో కేవలీ వుసితవా ఉత్తమపురిసో పరమపురిసో పరమపత్తిప్పత్తో. సో నేవాచినతి 47 నాపచినతి , అపచినిత్వా ఠితో. నేవ పజహతి న ఉపాదియతి, పజహిత్వా ఠితో. నేవ సంసిబ్బతి 48 న ఉస్సినేతి, విసినిత్వా ఠితో. నేవ విధూపేతి న సన్ధూపేతి, విధూపేత్వా ఠితో. అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతత్తా ఠితో. అసేక్ఖేన సమాధిక్ఖన్ధేన… అసేక్ఖేన పఞ్ఞాక్ఖన్ధేన… అసేక్ఖేన విముత్తిక్ఖన్ధేన… అసేక్ఖేన విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధేన సమన్నాగతత్తా ఠితో. సచ్చం సమ్పటిపాదియిత్వా ఠితో. ఏజం సమతిక్కమిత్వా ఠితో. కిలేసగ్గిం పరియాదియిత్వా ఠితో, అపరిగమనతాయ ఠితో, కటం సమాదాయ ఠితో, ముత్తిపటిసేవనతాయ ఠితో, మేత్తాయ పారిసుద్ధియా ఠితో, కరుణాయ… ముదితాయ… ఉపేక్ఖాయ పారిసుద్ధియా ఠితో, అచ్చన్తపారిసుద్ధియా ఠితో, అకమ్మయతాయ 49 పారిసుద్ధియా ఠితో, విముత్తత్తా ఠితో, సన్తుస్సితత్తా ఠితో, ఖన్ధపరియన్తే ఠితో, ధాతుపరియన్తే ఠితో, ఆయతనపరియన్తే ఠితో, గతిపరియన్తే ఠితో, ఉపపత్తిపరియన్తే ఠితో, పటిసన్ధిపరియన్తే ఠితో, (భవపరియన్తే ఠితో, సంసారపరియన్తే ఠితో వట్టపరియన్తే ఠితో, అన్తిమే భవే ఠితో,) 50 అన్తిమే సముస్సయే ఠితో, అన్తిమదేహధరో అరహా.
So ukkhittapaligho saṃkiṇṇaparikkho abbuḷhesiko niraggaḷo ariyo pannaddhajo pannabhāro visaññutto pañcaṅgavippahīno chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno panuṇṇapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapañño kevalī vusitavā uttamapuriso paramapuriso paramapattippatto. So nevācinati 51 nāpacinati , apacinitvā ṭhito. Neva pajahati na upādiyati, pajahitvā ṭhito. Neva saṃsibbati 52 na ussineti, visinitvā ṭhito. Neva vidhūpeti na sandhūpeti, vidhūpetvā ṭhito. Asekkhena sīlakkhandhena samannāgatattā ṭhito. Asekkhena samādhikkhandhena… asekkhena paññākkhandhena… asekkhena vimuttikkhandhena… asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgatattā ṭhito. Saccaṃ sampaṭipādiyitvā ṭhito. Ejaṃ samatikkamitvā ṭhito. Kilesaggiṃ pariyādiyitvā ṭhito, aparigamanatāya ṭhito, kaṭaṃ samādāya ṭhito, muttipaṭisevanatāya ṭhito, mettāya pārisuddhiyā ṭhito, karuṇāya… muditāya… upekkhāya pārisuddhiyā ṭhito, accantapārisuddhiyā ṭhito, akammayatāya 53 pārisuddhiyā ṭhito, vimuttattā ṭhito, santussitattā ṭhito, khandhapariyante ṭhito, dhātupariyante ṭhito, āyatanapariyante ṭhito, gatipariyante ṭhito, upapattipariyante ṭhito, paṭisandhipariyante ṭhito, (bhavapariyante ṭhito, saṃsārapariyante ṭhito vaṭṭapariyante ṭhito, antime bhave ṭhito,) 54 antime samussaye ṭhito, antimadehadharo arahā.
‘‘తస్సాయం పచ్ఛిమకో భవో, చరిమోయం సముస్సయో;
‘‘Tassāyaṃ pacchimako bhavo, carimoyaṃ samussayo;
జాతిమరణసంసారో, నత్థి తస్స పునబ్భవో’’తి.
Jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavo’’ti.
నావం సిత్వావ పారగూతి. తేనాహ భగవా –
Nāvaṃ sitvāva pāragūti. Tenāha bhagavā –
‘‘తస్మా జన్తు సదా సతో, కామాని పరివజ్జయే;
‘‘Tasmā jantu sadā sato, kāmāni parivajjaye;
తే పహాయ తరే ఓఘం, నావం సిత్వావ పారగూ’’తి.
Te pahāya tare oghaṃ, nāvaṃ sitvāva pāragū’’ti.
కామసుత్తనిద్దేసో పఠమో.
Kāmasuttaniddeso paṭhamo.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / మహానిద్దేస-అట్ఠకథా • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ౧. కామసుత్తనిద్దేసవణ్ణనా • 1. Kāmasuttaniddesavaṇṇanā