Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā

    காமாவசரகுஸலபத³பா⁴ஜனீயங்

    Kāmāvacarakusalapadabhājanīyaṃ

    1. இதா³னி யதா²னிக்கி²த்தாய மாதிகாய ஸங்க³ஹிதே த⁴ம்மே பபே⁴த³தோ த³ஸ்ஸேதுங் கதமே த⁴ம்மா குஸலாதி இத³ங் பத³பா⁴ஜனீயங் ஆரத்³த⁴ங். தத்த² யதே³தங் யஸ்மிங் ஸமயே காமாவசரங் குஸலங் சித்தங் உப்பன்னங் ஹோதீதி பட²மங் காமாவசரகுஸலங் த³ஸ்ஸிதங், தஸ்ஸ தாவ நித்³தே³ஸே த⁴ம்மவவத்தா²னவாரோ ஸங்க³ஹவாரோ ஸுஞ்ஞதவாரோதி தயோ மஹாவாரா ஹொந்தி. தேஸு த⁴ம்மவவத்தா²னவாரோ உத்³தே³ஸனித்³தே³ஸவஸேன த்³விதா⁴ டி²தோ. தேஸு உத்³தே³ஸவாரஸ்ஸ புச்சா², ஸமயனித்³தே³ஸோ, த⁴ம்முத்³தே³ஸோ, அப்பனாதி சத்தாரோ பரிச்சே²தா³. தேஸு ‘கதமே த⁴ம்மா குஸலா’தி அயங் புச்சா² நாம. ‘யஸ்மிங் ஸமயே காமாவசரங்…பே॰… தஸ்மிங் ஸமயே’தி அயங் ஸமயனித்³தே³ஸோ நாம. ‘ப²ஸ்ஸோ ஹோதி…பே॰… அவிக்கே²போ ஹோதீ’தி அயங் த⁴ம்முத்³தே³ஸோ நாம. ‘யே வா பன தஸ்மிங் ஸமயே அஞ்ஞேபி அத்தி² படிச்சஸமுப்பன்னா அரூபினோ த⁴ம்மா இமே த⁴ம்மா குஸலா’தி அயங் அப்பனா நாம.

    1. Idāni yathānikkhittāya mātikāya saṅgahite dhamme pabhedato dassetuṃ katame dhammā kusalāti idaṃ padabhājanīyaṃ āraddhaṃ. Tattha yadetaṃ yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hotīti paṭhamaṃ kāmāvacarakusalaṃ dassitaṃ, tassa tāva niddese dhammavavatthānavāro saṅgahavāro suññatavāroti tayo mahāvārā honti. Tesu dhammavavatthānavāro uddesaniddesavasena dvidhā ṭhito. Tesu uddesavārassa pucchā, samayaniddeso, dhammuddeso, appanāti cattāro paricchedā. Tesu ‘katame dhammā kusalā’ti ayaṃ pucchā nāma. ‘Yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ…pe… tasmiṃ samaye’ti ayaṃ samayaniddeso nāma. ‘Phasso hoti…pe… avikkhepo hotī’ti ayaṃ dhammuddeso nāma. ‘Ye vā pana tasmiṃ samaye aññepi atthi paṭiccasamuppannā arūpino dhammā ime dhammā kusalā’ti ayaṃ appanā nāma.

    ஏவங் சதூஹி பரிச்சே²தே³ஹி டி²தஸ்ஸ உத்³தே³ஸவாரஸ்ஸ ய்வாயங் பட²மோ புச்சா²பரிச்சே²தோ³, தத்த² ‘கதமே த⁴ம்மா குஸலா’தி அயங் கதே²துகம்யதாபுச்சா². பஞ்சவிதா⁴ஹி புச்சா² – அதி³ட்ட²ஜோதனாபுச்சா², தி³ட்ட²ஸங்ஸந்த³னாபுச்சா², விமதிச்சே²த³னாபுச்சா², அனுமதிபுச்சா², கதே²துகம்யதாபுச்சா²தி. தாஸங் இத³ங் நானத்தங் –

    Evaṃ catūhi paricchedehi ṭhitassa uddesavārassa yvāyaṃ paṭhamo pucchāparicchedo, tattha ‘katame dhammā kusalā’ti ayaṃ kathetukamyatāpucchā. Pañcavidhāhi pucchā – adiṭṭhajotanāpucchā, diṭṭhasaṃsandanāpucchā, vimaticchedanāpucchā, anumatipucchā, kathetukamyatāpucchāti. Tāsaṃ idaṃ nānattaṃ –

    கதமா அதி³ட்ட²ஜோதனாபுச்சா²? பகதியா லக்க²ணங் அஞ்ஞாதங் ஹோதி, அதி³ட்ட²ங் அதுலிதங் அதீரிதங் அவிபூ⁴தங் அவிபா⁴விதங். தஸ்ஸ ஞாணாய த³ஸ்ஸனாய துலனாய தீரணாய விபூ⁴தத்தா²ய விபா⁴வனத்தா²ய பஞ்ஹங் புச்ச²தி. அயங் அதி³ட்ட²ஜோதனாபுச்சா² (மஹானி॰ 150; சூளனி॰ புண்ணகமாணவபுச்சா²னித்³தே³ஸ 12).

    Katamā adiṭṭhajotanāpucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ aññātaṃ hoti, adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ. Tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhūtatthāya vibhāvanatthāya pañhaṃ pucchati. Ayaṃ adiṭṭhajotanāpucchā (mahāni. 150; cūḷani. puṇṇakamāṇavapucchāniddesa 12).

    கதமா தி³ட்ட²ஸங்ஸந்த³னாபுச்சா²? பகதியா லக்க²ணங் ஞாதங் ஹோதி, தி³ட்ட²ங் துலிதங் தீரிதங் விபூ⁴தங் விபா⁴விதங், ஸோ அஞ்ஞேஹி பண்டி³தேஹி ஸத்³தி⁴ங் ஸங்ஸந்த³னத்தா²ய பஞ்ஹங் புச்ச²தி. அயங் தி³ட்ட²ஸங்ஸந்த³னாபுச்சா² (மஹானி॰ 150; சூளனி॰ புண்ணகமாணவபுச்சா²னித்³தே³ஸ 12).

    Katamā diṭṭhasaṃsandanāpucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti, diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ, so aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati. Ayaṃ diṭṭhasaṃsandanāpucchā (mahāni. 150; cūḷani. puṇṇakamāṇavapucchāniddesa 12).

    கதமா விமதிச்சே²த³னாபுச்சா²? பகதியா ஸங்ஸயபக்க²ந்தோ³ ஹோதி, விமதிபக்க²ந்தோ³ த்³வெள்ஹகஜாதோ – ‘ஏவங் நு கோ², நனு கோ², கிங் நு கோ², கத²ங் நு கோ²’தி. ஸோ விமதிச்சே²த³னத்தா²ய பஞ்ஹங் புச்ச²தி. அயங் விமதிச்சே²த³னாபுச்சா² (மஹானி॰ 150; சூளனி॰ புண்ணகமாணவபுச்சா²னித்³தே³ஸ 12).

    Katamā vimaticchedanāpucchā? Pakatiyā saṃsayapakkhando hoti, vimatipakkhando dveḷhakajāto – ‘evaṃ nu kho, nanu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’ti. So vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati. Ayaṃ vimaticchedanāpucchā (mahāni. 150; cūḷani. puṇṇakamāṇavapucchāniddesa 12).

    கதமா அனுமதிபுச்சா²? ப⁴க³வா பி⁴க்கூ²னங் அனுமதியா பஞ்ஹங் புச்ச²தி – ‘தங் கிங் மஞ்ஞத², பி⁴க்க²வே, ரூபங் நிச்சங் வா அனிச்சங் வா’தி? ‘அனிச்சங், ப⁴ந்தே’. ‘யங் பனானிச்சங் து³க்க²ங் வா தங் ஸுக²ங் வா’தி? ‘து³க்க²ங், ப⁴ந்தே’ . ‘யங் பனானிச்சங் து³க்க²ங் விபரிணாமத⁴ம்மங், கல்லங் நு தங் ஸமனுபஸ்ஸிதுங் ஏதங் மம, ஏஸோஹமஸ்மி, ஏஸோ மே அத்தா’தி? ‘நோஹேதங், ப⁴ந்தே’தி (ஸங்॰ நி॰ 3.79; மஹாவ॰ 21). அயங் அனுமதிபுச்சா².

    Katamā anumatipucchā? Bhagavā bhikkhūnaṃ anumatiyā pañhaṃ pucchati – ‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’ti? ‘Aniccaṃ, bhante’. ‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’ti? ‘Dukkhaṃ, bhante’ . ‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti? ‘Nohetaṃ, bhante’ti (saṃ. ni. 3.79; mahāva. 21). Ayaṃ anumatipucchā.

    கதமா கதே²துகம்யதாபுச்சா²? ப⁴க³வா பி⁴க்கூ²னங் கதே²துகம்யதாய பஞ்ஹங் புச்ச²தி. ‘‘சத்தாரோமே, பி⁴க்க²வே, ஸதிபட்டா²னா. கதமே சத்தாரோ’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.373)? அயங் கதே²துகம்யதாபுச்சா²தி.

    Katamā kathetukamyatāpucchā? Bhagavā bhikkhūnaṃ kathetukamyatāya pañhaṃ pucchati. ‘‘Cattārome, bhikkhave, satipaṭṭhānā. Katame cattāro’’ti (dī. ni. 2.373)? Ayaṃ kathetukamyatāpucchāti.

    தத்த² பு³த்³தா⁴னங் புரிமா திஸ்ஸோ புச்சா² நத்தி². கஸ்மா? பு³த்³தா⁴னஞ்ஹி தீஸு அத்³தா⁴ஸு கிஞ்சி ஸங்க²தங், அத்³தா⁴விமுத்தங் வா அஸங்க²தங், அதி³ட்ட²ங் அனஞ்ஞாதங் அஜோதிதங் அதுலிதங் அதீரிதங் அவிபூ⁴தங் அவிபா⁴விதங் நாம நத்தி². தேன தேஸங் அதி³ட்ட²ஜோதனாபுச்சா² நத்தி². யங் பன ப⁴க³வதா அத்தனோ ஞாணேன படிவித்³த⁴ங், தஸ்ஸ அஞ்ஞேன ஸமணேன வா ப்³ராஹ்மணேன வா தே³வேன வா மாரேன வா ப்³ரஹ்முனா வா ஸத்³தி⁴ங் ஸங்ஸந்த³னகிச்சங் நத்தி². தேனஸ்ஸ தி³ட்ட²ஸங்ஸந்த³னாபுச்சா² நத்தி². யஸ்மா பனேஸ அகத²ங்கதீ² திண்ணவிசிகிச்சோ² ஸப்³ப³த⁴ம்மேஸு விஹதஸங்ஸயோ, தேனஸ்ஸ விமதிச்சே²த³னாபுச்சா² நத்தி². இதரா த்³வே பன புச்சா² ப⁴க³வதோ அத்தி². தாஸு அயங் கதே²துகம்யதாபுச்சா²தி வேதி³தப்³பா³.

    Tattha buddhānaṃ purimā tisso pucchā natthi. Kasmā? Buddhānañhi tīsu addhāsu kiñci saṅkhataṃ, addhāvimuttaṃ vā asaṅkhataṃ, adiṭṭhaṃ anaññātaṃ ajotitaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ nāma natthi. Tena tesaṃ adiṭṭhajotanāpucchā natthi. Yaṃ pana bhagavatā attano ñāṇena paṭividdhaṃ, tassa aññena samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā saddhiṃ saṃsandanakiccaṃ natthi. Tenassa diṭṭhasaṃsandanāpucchā natthi. Yasmā panesa akathaṃkathī tiṇṇavicikiccho sabbadhammesu vihatasaṃsayo, tenassa vimaticchedanāpucchā natthi. Itarā dve pana pucchā bhagavato atthi. Tāsu ayaṃ kathetukamyatāpucchāti veditabbā.

    தத்த² ‘கதமே’திபதே³ன நித்³தி³ஸிதப்³ப³த⁴ம்மே புச்ச²தி. ‘த⁴ம்மா குஸலா’தி ஹி வசனமத்தேன ‘கிங் கதா கிங் வா கரொந்தீ’தி ந ஸக்கா ஞாதுங். ‘கதமே’தி வுத்தே பன தேஸங் புட்ட²பா⁴வோ பஞ்ஞாயதி. தேன வுத்தங் ‘கதமேதிபதே³ன நித்³தி³ஸிதப்³ப³த⁴ம்மே புச்ச²தீ’தி. ‘த⁴ம்மா குஸலா’திபத³த்³வயேன புச்சா²ய புட்ட²த⁴ம்மே த³ஸ்ஸேதி. தேஸங் அத்தோ² ஹெட்டா² பகாஸிதோவ.

    Tattha ‘katame’tipadena niddisitabbadhamme pucchati. ‘Dhammā kusalā’ti hi vacanamattena ‘kiṃ katā kiṃ vā karontī’ti na sakkā ñātuṃ. ‘Katame’ti vutte pana tesaṃ puṭṭhabhāvo paññāyati. Tena vuttaṃ ‘katametipadena niddisitabbadhamme pucchatī’ti. ‘Dhammā kusalā’tipadadvayena pucchāya puṭṭhadhamme dasseti. Tesaṃ attho heṭṭhā pakāsitova.

    கஸ்மா பனெத்த² மாதிகாயங் விய ‘குஸலா த⁴ம்மா’தி அவத்வா ‘த⁴ம்மா குஸலா’தி பதா³னுக்கமோ கதோதி? பபே⁴த³தோ த⁴ம்மானங் தே³ஸனங் தீ³பெத்வா பபே⁴த³வந்தத³ஸ்ஸனத்த²ங். இமஸ்மிஞ்ஹி அபி⁴த⁴ம்மே த⁴ம்மாவ தே³ஸேதப்³பா³. தே ச குஸலாதீ³ஹி பபே⁴தே³ஹி அனேகப்பபே⁴தா³. தஸ்மா த⁴ம்மாயேவ இத⁴ தே³ஸேதப்³பா³ . நாயங் வோஹாரதே³ஸனா. தே ச அனேகப்பபே⁴த³தோ தே³ஸேதப்³பா³, ந த⁴ம்மமத்ததோ. பபே⁴த³தோ ஹி தே³ஸனா க⁴னவினிப்³போ⁴க³படிஸம்பி⁴தா³ஞாணாவஹா ஹோதீதி ‘குஸலா த⁴ம்மா’தி ஏவங் பபே⁴த³தோ த⁴ம்மானங் தே³ஸனங் தீ³பெத்வா, இதா³னி யே தேன பபே⁴தே³ன தே³ஸேதப்³பா³ த⁴ம்மா தே த³ஸ்ஸேதுங், அயங் ‘கதமே த⁴ம்மா குஸலா’தி பதா³னுக்கமோ கதோதி வேதி³தப்³போ³. பபே⁴த³வந்தேஸு ஹி த³ஸ்ஸிதேஸு பபே⁴தோ³ த³ஸ்ஸியமானோ யுஜ்ஜதி ஸுவிஞ்ஞெய்யோ ச ஹோதீதி.

    Kasmā panettha mātikāyaṃ viya ‘kusalā dhammā’ti avatvā ‘dhammā kusalā’ti padānukkamo katoti? Pabhedato dhammānaṃ desanaṃ dīpetvā pabhedavantadassanatthaṃ. Imasmiñhi abhidhamme dhammāva desetabbā. Te ca kusalādīhi pabhedehi anekappabhedā. Tasmā dhammāyeva idha desetabbā . Nāyaṃ vohāradesanā. Te ca anekappabhedato desetabbā, na dhammamattato. Pabhedato hi desanā ghanavinibbhogapaṭisambhidāñāṇāvahā hotīti ‘kusalā dhammā’ti evaṃ pabhedato dhammānaṃ desanaṃ dīpetvā, idāni ye tena pabhedena desetabbā dhammā te dassetuṃ, ayaṃ ‘katame dhammā kusalā’ti padānukkamo katoti veditabbo. Pabhedavantesu hi dassitesu pabhedo dassiyamāno yujjati suviññeyyo ca hotīti.

    இதா³னி யஸ்மிங் ஸமயே காமாவசரங் குஸலங் சித்தந்தி. எத்த² –

    Idāni yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittanti. Ettha –

    ஸமயே நித்³தி³ஸி சித்தங், சித்தேன ஸமயங் முனி;

    Samaye niddisi cittaṃ, cittena samayaṃ muni;

    நியமெத்வான தீ³பேதுங், த⁴ம்மே தத்த² பபே⁴த³தோ.

    Niyametvāna dīpetuṃ, dhamme tattha pabhedato.

    ‘யஸ்மிங் ஸமயே காமாவசரங் குஸலங் சித்த’ந்தி ஹி நித்³தி³ஸந்தோ ப⁴க³வா ஸமயே சித்தங் நித்³தி³ஸி. கிங்காரணா? தேன ஸமயனியமிதேன சித்தேன பரியோஸானே ‘தஸ்மிங் ஸமயே’தி ஏவங் ஸமயங் நியமெத்வான, அத² விஜ்ஜமானேபி ஸமயனானத்தே யஸ்மிங் ஸமயே சித்தங் தஸ்மிங்யேவ ஸமயே ப²ஸ்ஸோ ஹோதி, வேத³னா ஹோதீதி ஏவங் தஸ்மிங் சித்தனியமிதே ஸமயே ஏதே ஸந்ததிஸமூஹகிச்சாரம்மணக⁴னவஸேன து³ரனுபோ³த⁴ப்பபே⁴தே³ ப²ஸ்ஸவேத³னாத³யோ த⁴ம்மே போ³தே⁴துந்தி அத்தோ².

    ‘Yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ citta’nti hi niddisanto bhagavā samaye cittaṃ niddisi. Kiṃkāraṇā? Tena samayaniyamitena cittena pariyosāne ‘tasmiṃ samaye’ti evaṃ samayaṃ niyametvāna, atha vijjamānepi samayanānatte yasmiṃ samaye cittaṃ tasmiṃyeva samaye phasso hoti, vedanā hotīti evaṃ tasmiṃ cittaniyamite samaye ete santatisamūhakiccārammaṇaghanavasena duranubodhappabhede phassavedanādayo dhamme bodhetunti attho.

    இதா³னி ‘யஸ்மிங் ஸமயே’திஆதீ³ஸு அயமனுபுப்³ப³பத³வண்ணனா. யஸ்மிந்தி அனியமதோ பு⁴ம்மனித்³தே³ஸோ. ஸமயேதி அனியமனித்³தி³ட்ட²பரிதீ³பனங். எத்தாவதா அனியமதோ ஸமயோ நித்³தி³ட்டோ² ஹோதி. தத்த² ஸமயஸத்³தோ³ –

    Idāni ‘yasmiṃ samaye’tiādīsu ayamanupubbapadavaṇṇanā. Yasminti aniyamato bhummaniddeso. Samayeti aniyamaniddiṭṭhaparidīpanaṃ. Ettāvatā aniyamato samayo niddiṭṭho hoti. Tattha samayasaddo –

    ஸமவாயே க²ணே காலே, ஸமூஹே ஹேது தி³ட்டி²ஸு;

    Samavāye khaṇe kāle, samūhe hetu diṭṭhisu;

    படிலாபே⁴ பஹானே ச, படிவேதே⁴ ச தி³ஸ்ஸதி.

    Paṭilābhe pahāne ca, paṭivedhe ca dissati.

    ததா² ஹிஸ்ஸ ‘‘அப்பேவ நாம ஸ்வேபி உபஸங்கமெய்யாம காலஞ்ச ஸமயஞ்ச உபாதா³யா’’தி (தீ³॰ நி॰ 1.447) ஏவமாதீ³ஸு ஸமவாயோ அத்தோ². ‘‘ஏகோவ கோ², பி⁴க்க²வே, க²ணோ ச ஸமயோ ச ப்³ரஹ்மசரியவாஸாயா’’திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 8.29) க²ணோ. ‘‘உண்ஹஸமயோ பரிளாஹஸமயோ’’திஆதீ³ஸு (பாசி॰ 358) காலோ. ‘‘மஹாஸமயோ பவனஸ்மி’’ந்திஆதீ³ஸு ஸமூஹோ. ‘‘ஸமயோபி கோ² தே, ப⁴த்³தா³லி, அப்படிவித்³தோ⁴ அஹோஸி – ப⁴க³வா கோ² ஸாவத்தி²யங் விஹரதி, ப⁴க³வாபி மங் ஜானிஸ்ஸதி ‘ப⁴த்³தா³லி நாம பி⁴க்கு² ஸத்து²ஸாஸனே ஸிக்கா²ய அபரிபூரகாரீ’தி. அயம்பி கோ² தே, ப⁴த்³தா³லி, ஸமயோ அப்படிவித்³தோ⁴ அஹோஸீ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 2.135) ஹேது. ‘‘தேன கோ² பன ஸமயேன உக்³கா³ஹமானோ பரிப்³பா³ஜகோ ஸமணமுண்டி³காபுத்தோ ஸமயப்பவாத³கே திந்து³காசீரே ஏகஸாலகே மல்லிகாய ஆராமே படிவஸதீ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 2.260) தி³ட்டி².

    Tathā hissa ‘‘appeva nāma svepi upasaṅkameyyāma kālañca samayañca upādāyā’’ti (dī. ni. 1.447) evamādīsu samavāyo attho. ‘‘Ekova kho, bhikkhave, khaṇo ca samayo ca brahmacariyavāsāyā’’tiādīsu (a. ni. 8.29) khaṇo. ‘‘Uṇhasamayo pariḷāhasamayo’’tiādīsu (pāci. 358) kālo. ‘‘Mahāsamayo pavanasmi’’ntiādīsu samūho. ‘‘Samayopi kho te, bhaddāli, appaṭividdho ahosi – bhagavā kho sāvatthiyaṃ viharati, bhagavāpi maṃ jānissati ‘bhaddāli nāma bhikkhu satthusāsane sikkhāya aparipūrakārī’ti. Ayampi kho te, bhaddāli, samayo appaṭividdho ahosī’’tiādīsu (ma. ni. 2.135) hetu. ‘‘Tena kho pana samayena uggāhamāno paribbājako samaṇamuṇḍikāputto samayappavādake tindukācīre ekasālake mallikāya ārāme paṭivasatī’’tiādīsu (ma. ni. 2.260) diṭṭhi.

    ‘‘தி³ட்டே² த⁴ம்மே ச யோ அத்தோ², யோ சத்தோ² ஸம்பராயிகோ;

    ‘‘Diṭṭhe dhamme ca yo attho, yo cattho samparāyiko;

    அத்தா²பி⁴ஸமயா தீ⁴ரோ, பண்டி³தோதி பவுச்சதீ’’தி. (ஸங்॰ நி॰ 1.129) –

    Atthābhisamayā dhīro, paṇḍitoti pavuccatī’’ti. (saṃ. ni. 1.129) –

    ஆதீ³ஸு படிலாபோ⁴. ‘‘ஸம்மா மானாபி⁴ஸமயா அந்தமகாஸி து³க்க²ஸ்ஸா’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.28) பஹானங். ‘‘து³க்க²ஸ்ஸ பீளனட்டோ² ஸங்க²தட்டோ² ஸந்தாபட்டோ² விபரிணாமட்டோ² அபி⁴ஸமயட்டோ²’’திஆதீ³ஸு (படி॰ ம॰ 2.8) படிவேதோ⁴. ஏவமனேகேஸு ஸமயேஸு –

    Ādīsu paṭilābho. ‘‘Sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassā’’tiādīsu (ma. ni. 1.28) pahānaṃ. ‘‘Dukkhassa pīḷanaṭṭho saṅkhataṭṭho santāpaṭṭho vipariṇāmaṭṭho abhisamayaṭṭho’’tiādīsu (paṭi. ma. 2.8) paṭivedho. Evamanekesu samayesu –

    ஸமவாயோ க²ணோ காலோ, ஸமூஹோ ஹேதுயேவ ச;

    Samavāyo khaṇo kālo, samūho hetuyeva ca;

    ஏதே பஞ்சபி விஞ்ஞெய்யா, ஸமயா இத⁴ விஞ்ஞுனா.

    Ete pañcapi viññeyyā, samayā idha viññunā.

    ‘யஸ்மிங் ஸமயே காமாவசரங் குஸல’ந்தி இமஸ்மிஞ்ஹி குஸலாதி⁴காரே தேஸு நவஸு ஸமயேஸு ஏதே ஸமவாயாத³யோ பஞ்ச ஸமயா பண்டி³தேன வேதி³தப்³பா³.

    ‘Yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusala’nti imasmiñhi kusalādhikāre tesu navasu samayesu ete samavāyādayo pañca samayā paṇḍitena veditabbā.

    தேஸு பச்சயஸாமக்³கீ³, ஸமவாயோ க²ணோ பன;

    Tesu paccayasāmaggī, samavāyo khaṇo pana;

    ஏகோவ நவமோ ஞெய்யோ, சக்கானி சதுரோபி வா.

    Ekova navamo ñeyyo, cakkāni caturopi vā.

    யா ஹி ஏஸா ஸாதா⁴ரணப²லனிப்பா²த³கத்தேன ஸண்டி²தா பச்சயானங் ஸாமக்³கீ³, ஸா இத⁴ ஸமவாயோதி ஞாதப்³பா³. ‘‘ஏகோவ கோ², பி⁴க்க²வே, க²ணோ ச ஸமயோ ச ப்³ரஹ்மசரியவாஸாயா’’தி (அ॰ நி॰ 8.29) ஏவங் வுத்தோ பன நவமோவ க²ணோ ஏகோ க²ணோதி வேதி³தப்³போ³. யானி வா பனேதானி ‘‘சத்தாரிமானி, பி⁴க்க²வே, சக்கானி யேஹி ஸமன்னாக³தானங் தே³வமனுஸ்ஸானங் சதுசக்கங் வத்ததீ’’தி – எத்த² ‘பதிரூபதே³ஸவாஸோ, ஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயோ, அத்தஸம்மாபணிதி⁴, புப்³பே³ ச கதபுஞ்ஞதா’தி (அ॰ நி॰ 4.31) சத்தாரி சக்கானி வுத்தானி, ஏதானி வா ஏகஜ்ஜ²ங் கத்வா ஓகாஸட்டே²ன க²ணோதி வேதி³தப்³பா³னி. தானி ஹி குஸலுப்பத்தியா ஓகாஸபூ⁴தானி.

    Yā hi esā sādhāraṇaphalanipphādakattena saṇṭhitā paccayānaṃ sāmaggī, sā idha samavāyoti ñātabbā. ‘‘Ekova kho, bhikkhave, khaṇo ca samayo ca brahmacariyavāsāyā’’ti (a. ni. 8.29) evaṃ vutto pana navamova khaṇo eko khaṇoti veditabbo. Yāni vā panetāni ‘‘cattārimāni, bhikkhave, cakkāni yehi samannāgatānaṃ devamanussānaṃ catucakkaṃ vattatī’’ti – ettha ‘patirūpadesavāso, sappurisūpanissayo, attasammāpaṇidhi, pubbe ca katapuññatā’ti (a. ni. 4.31) cattāri cakkāni vuttāni, etāni vā ekajjhaṃ katvā okāsaṭṭhena khaṇoti veditabbāni. Tāni hi kusaluppattiyā okāsabhūtāni.

    ஏவங் ஸமவாயஞ்ச க²ணஞ்ச ஞத்வா இதரேஸு –

    Evaṃ samavāyañca khaṇañca ñatvā itaresu –

    தங் தங் உபாதா³ய பஞ்ஞத்தோ, காலோ வோஹாரமத்தகோ;

    Taṃ taṃ upādāya paññatto, kālo vohāramattako;

    புஞ்ஜோ ப²ஸ்ஸாதி³த⁴ம்மானங், ஸமூஹோதி விபா⁴விதோ.

    Puñjo phassādidhammānaṃ, samūhoti vibhāvito.

    ‘சித்தகாலோ ரூபகாலோ’திஆதி³னா ஹி நயேன த⁴ம்மே வா, ‘அதீதோ அனாக³தோ’திஆதி³னா நயேன த⁴ம்மவுத்திங் வா, ‘பீ³ஜகாலோ அங்குரகாலோ’தி ஆதி³னா நயேன த⁴ம்மபடிபாடிங் வா, ‘உப்பாத³காலோ ஜராகாலோ’திஆதி³னா நயேன த⁴ம்மலக்க²ணங் வா, ‘வேதி³யனகாலோ ஸஞ்ஜானநகாலோ’திஆதி³னா நயேன த⁴ம்மகிச்சங் வா, ‘ந்ஹானகாலோ பானகாலோ’திஆதி³னா நயேன ஸத்தகிச்சங் வா, ‘க³மனகாலோ டா²னகாலோ’திஆதி³னா நயேன இரியாபத²ங் வா, ‘புப்³ப³ண்ஹோ ஸாயன்ஹோ தி³வா ரத்தீ’திஆதி³னா நயேன சந்தி³மஸூரியாதி³பரிவத்தனங் வா, ‘அட்³ட⁴மாஸோ மாஸோ’திஆதி³னா நயேன அஹோரத்தாதி³ஸங்கா²தங் காலஸஞ்சயங் வாதி – ஏவங் தங் தங் உபாதா³ய பஞ்ஞத்தோ காலோ நாம. ஸோ பனேஸ ஸபா⁴வதோ அவிஜ்ஜமானத்தா பஞ்ஞத்திமத்தகோ ஏவாதி வேதி³தப்³போ³. யோ பனேஸ ப²ஸ்ஸவேத³னாதீ³னங் த⁴ம்மானங் புஞ்ஜோ, ஸோ இத⁴ ஸமூஹோதி விபா⁴விதோ. ஏவங் காலஸமூஹேபி ஞத்வா இதரோ பன –

    ‘Cittakālo rūpakālo’tiādinā hi nayena dhamme vā, ‘atīto anāgato’tiādinā nayena dhammavuttiṃ vā, ‘bījakālo aṅkurakālo’ti ādinā nayena dhammapaṭipāṭiṃ vā, ‘uppādakālo jarākālo’tiādinā nayena dhammalakkhaṇaṃ vā, ‘vediyanakālo sañjānanakālo’tiādinā nayena dhammakiccaṃ vā, ‘nhānakālo pānakālo’tiādinā nayena sattakiccaṃ vā, ‘gamanakālo ṭhānakālo’tiādinā nayena iriyāpathaṃ vā, ‘pubbaṇho sāyanho divā rattī’tiādinā nayena candimasūriyādiparivattanaṃ vā, ‘aḍḍhamāso māso’tiādinā nayena ahorattādisaṅkhātaṃ kālasañcayaṃ vāti – evaṃ taṃ taṃ upādāya paññatto kālo nāma. So panesa sabhāvato avijjamānattā paññattimattako evāti veditabbo. Yo panesa phassavedanādīnaṃ dhammānaṃ puñjo, so idha samūhoti vibhāvito. Evaṃ kālasamūhepi ñatvā itaro pana –

    ஹேதூதி பச்சயோவெத்த², தஸ்ஸ த்³வாரவஸேன வா;

    Hetūti paccayovettha, tassa dvāravasena vā;

    அனேகபா⁴வோ விஞ்ஞெய்யோ, பச்சயானங் வஸேன வா.

    Anekabhāvo viññeyyo, paccayānaṃ vasena vā.

    எத்த² ஹி பச்சயோவ ஹேது நாம, தஸ்ஸ த்³வாரானங் வா பச்சயானங் வா வஸேன அனேகபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³. கத²ங்? சக்கு²த்³வாராதீ³ஸு ஹி உப்பஜ்ஜமானானங் சக்கு²விஞ்ஞாணாதீ³னங் சக்கு²ரூபஆலோகமனஸிகாராத³யோ பச்சயா, மஹாபகரணே ச ‘‘ஹேதுபச்சயோ ஆரம்மணபச்சயோ’’திஆதி³னா நயேன சதுவீஸதி பச்சயா வுத்தா. தேஸு ட²பெத்வா விபாகபச்சயஞ்ச பச்சா²ஜாதபச்சயஞ்ச, ஸேஸா குஸலத⁴ம்மானங் பச்சயா ஹொந்தியேவ. தே ஸப்³பே³பி இத⁴ ஹேதூதி அதி⁴ப்பேதா. ஏவமஸ்ஸ இமினா த்³வாரவஸேன வா பச்சயவஸேன வா அனேகபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³ . ஏவமேதே ஸமவாயாத³யோ பஞ்ச அத்தா² இத⁴ ஸமயஸத்³தே³ன பரிக்³க³ஹிதாதி வேதி³தப்³பா³.

    Ettha hi paccayova hetu nāma, tassa dvārānaṃ vā paccayānaṃ vā vasena anekabhāvo veditabbo. Kathaṃ? Cakkhudvārādīsu hi uppajjamānānaṃ cakkhuviññāṇādīnaṃ cakkhurūpaālokamanasikārādayo paccayā, mahāpakaraṇe ca ‘‘hetupaccayo ārammaṇapaccayo’’tiādinā nayena catuvīsati paccayā vuttā. Tesu ṭhapetvā vipākapaccayañca pacchājātapaccayañca, sesā kusaladhammānaṃ paccayā hontiyeva. Te sabbepi idha hetūti adhippetā. Evamassa iminā dvāravasena vā paccayavasena vā anekabhāvo veditabbo . Evamete samavāyādayo pañca atthā idha samayasaddena pariggahitāti veditabbā.

    ‘கஸ்மா பன ஏதேஸு யங்கிஞ்சி ஏகங் அபரிக்³க³ஹெத்வா ஸப்³பே³ஸங் பரிக்³க³ஹோ கதோ’தி? ‘தேன தேன தஸ்ஸ தஸ்ஸ அத்த²விஸேஸஸ்ஸ தீ³பனதோ. ஏதேஸு ஹி ஸமவாயஸங்கா²தோ ஸமயோ அனேகஹேதுதோ வுத்திங் தீ³பேதி. தேன ஏககாரணவாதோ³ படிஸேதி⁴தோ ஹோதி. ஸமவாயோ ச நாம ஸாதா⁴ரணப²லனிப்பா²த³னே அஞ்ஞமஞ்ஞாபெக்கோ² ஹோதி. தஸ்மா ‘ஏகோ கத்தா நாம நத்தீ²’தி இமம்பி அத்த²ங் தீ³பேதி. ஸபா⁴வேன ஹி காரணே ஸதி காரணந்தராபெக்கா² அயுத்தாதி. ஏவங் ஏகஸ்ஸ கஸ்ஸசி காரணஸ்ஸ அபா⁴வதீ³பனேன ‘‘ஸயங்கதங் ஸுக²து³க்க²’’ந்திஆதி³ படிஸேதி⁴தங் ஹோதி.

    ‘Kasmā pana etesu yaṃkiñci ekaṃ apariggahetvā sabbesaṃ pariggaho kato’ti? ‘Tena tena tassa tassa atthavisesassa dīpanato. Etesu hi samavāyasaṅkhāto samayo anekahetuto vuttiṃ dīpeti. Tena ekakāraṇavādo paṭisedhito hoti. Samavāyo ca nāma sādhāraṇaphalanipphādane aññamaññāpekkho hoti. Tasmā ‘eko kattā nāma natthī’ti imampi atthaṃ dīpeti. Sabhāvena hi kāraṇe sati kāraṇantarāpekkhā ayuttāti. Evaṃ ekassa kassaci kāraṇassa abhāvadīpanena ‘‘sayaṃkataṃ sukhadukkha’’ntiādi paṭisedhitaṃ hoti.

    தத்த² ஸியா – ‘யங் வுத்தங் அனேகஹேதுதோ வுத்திங் தீ³பேதீ’தி, தங் ந யுத்தங். ‘கிங்காரணா’ ?‘அஸாமக்³கி³யங் அஹேதூனங் ஸாமக்³கி³யம்பி அஹேதுபா⁴வாபத்திதோ’. ‘ந ஹி ஏகஸ்மிங் அந்தே⁴ த³ட்டு²ங் அஸக்கொந்தே அந்த⁴ஸதங் பஸ்ஸதீ’தி. ‘நோ ந யுத்தங்; ஸாதா⁴ரணப²லனிப்பா²த³கத்தேன ஹி டி²தபா⁴வோ ஸாமக்³கீ³; ந அனேகேஸங் ஸமோதா⁴னமத்தங். ந ச அந்தா⁴னங் த³ஸ்ஸனங் நாம ஸாதா⁴ரணப²லங்’. ‘கஸ்மா’?‘அந்த⁴ஸதே ஸதிபி தஸ்ஸ அபா⁴வதோ. சக்கா²தீ³னங் பன தங் ஸாதா⁴ரணப²லங், தேஸங் பா⁴வே பா⁴வதோ. அஸாமக்³கி³யங் அஹேதூனம்பி ச ஸாமக்³கி³யங் ஹேதுபா⁴வோ ஸித்³தோ⁴. ஸ்வாயங் அஸாமக்³கி³யங் ப²லாபா⁴வேன, ஸாமக்³கி³யஞ்சஸ்ஸ பா⁴வேன, வேதி³தப்³போ³. சக்கா²தீ³னஞ்ஹி வேகல்லே சக்கு²விஞ்ஞாணாதீ³னங் அபா⁴வோ, அவேகல்லே ச பா⁴வோ, பச்சக்க²ஸித்³தோ⁴ லோகஸ்ஸா’தி. அயங் தாவ ஸமவாயஸங்கா²தேன ஸமயேன அத்தோ² தீ³பிதோ.

    Tattha siyā – ‘yaṃ vuttaṃ anekahetuto vuttiṃ dīpetī’ti, taṃ na yuttaṃ. ‘Kiṃkāraṇā’ ?‘Asāmaggiyaṃ ahetūnaṃ sāmaggiyampi ahetubhāvāpattito’. ‘Na hi ekasmiṃ andhe daṭṭhuṃ asakkonte andhasataṃ passatī’ti. ‘No na yuttaṃ; sādhāraṇaphalanipphādakattena hi ṭhitabhāvo sāmaggī; na anekesaṃ samodhānamattaṃ. Na ca andhānaṃ dassanaṃ nāma sādhāraṇaphalaṃ’. ‘Kasmā’?‘Andhasate satipi tassa abhāvato. Cakkhādīnaṃ pana taṃ sādhāraṇaphalaṃ, tesaṃ bhāve bhāvato. Asāmaggiyaṃ ahetūnampi ca sāmaggiyaṃ hetubhāvo siddho. Svāyaṃ asāmaggiyaṃ phalābhāvena, sāmaggiyañcassa bhāvena, veditabbo. Cakkhādīnañhi vekalle cakkhuviññāṇādīnaṃ abhāvo, avekalle ca bhāvo, paccakkhasiddho lokassā’ti. Ayaṃ tāva samavāyasaṅkhātena samayena attho dīpito.

    யோ பனேஸ அட்ட²ஹி அக்க²ணேஹி பரிவஜ்ஜிதோ நவமோ க²ணோ, பதிரூபதே³ஸவாஸாதி³கோ ச சதுசக்கஸங்கா²தோ ஓகாஸட்டே²ன க²ணோ வுத்தோ, ஸோ மனுஸ்ஸத்தபு³த்³து⁴ப்பாத³ஸத்³த⁴ம்மட்டி²திஆதி³கங் க²ணஸாமக்³கி³ங் வினா நத்தி². மனுஸ்ஸத்தாதீ³னஞ்ச காணகச்ச²போபமாதீ³ஹி (ம॰ நி॰ 3.252) து³ல்லப⁴பா⁴வோ. இதி க²ணஸ்ஸ து³ல்லப⁴த்தா ஸுட்டு²தரங் க²ணாயத்தங் லோகுத்தரத⁴ம்மானங் உபகாரபூ⁴தங் குஸலங் து³ல்லப⁴மேவ . ஏவமேதேஸு க²ணஸங்கா²தோ ஸமயோ குஸலுப்பத்தியா து³ல்லப⁴பா⁴வங் தீ³பேதி. ஏவங் தீ³பெந்தேன அனேன அதி⁴க³தக²ணானங் க²ணாயத்தஸ்ஸேவ தஸ்ஸ குஸலஸ்ஸ அனநுட்டா²னேன மோக⁴க²ணங் குருமானானங் பமாத³விஹாரோ படிஸேதி⁴தோ ஹோதி. அயங் க²ணஸங்கா²தேன ஸமயேன அத்தோ² தீ³பிதோ.

    Yo panesa aṭṭhahi akkhaṇehi parivajjito navamo khaṇo, patirūpadesavāsādiko ca catucakkasaṅkhāto okāsaṭṭhena khaṇo vutto, so manussattabuddhuppādasaddhammaṭṭhitiādikaṃ khaṇasāmaggiṃ vinā natthi. Manussattādīnañca kāṇakacchapopamādīhi (ma. ni. 3.252) dullabhabhāvo. Iti khaṇassa dullabhattā suṭṭhutaraṃ khaṇāyattaṃ lokuttaradhammānaṃ upakārabhūtaṃ kusalaṃ dullabhameva . Evametesu khaṇasaṅkhāto samayo kusaluppattiyā dullabhabhāvaṃ dīpeti. Evaṃ dīpentena anena adhigatakhaṇānaṃ khaṇāyattasseva tassa kusalassa ananuṭṭhānena moghakhaṇaṃ kurumānānaṃ pamādavihāro paṭisedhito hoti. Ayaṃ khaṇasaṅkhātena samayena attho dīpito.

    யோ பனேதஸ்ஸ குஸலசித்தஸ்ஸ பவத்திகாலோ நாம ஹோதி, ஸோ அதிபரித்தோ. ஸா சஸ்ஸ அதிபரித்ததா ‘‘யதா² ச, பி⁴க்க²வே, தஸ்ஸ புரிஸஸ்ஸ ஜவோ, யதா² ச சந்தி³மஸூரியானங் ஜவோ, யதா² ச யா தே³வதா சந்தி³மஸூரியானங் புரதோ தா⁴வந்தி தாஸங் தே³வதானங் ஜவோ, ததோ ஸீக⁴தரங் ஆயுஸங்கா²ரா கீ²யந்தீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 2.228) – இமஸ்ஸ ஸுத்தஸ்ஸ அட்ட²கதா²வஸேன வேதி³தப்³பா³. தத்ர ஹி ஸோ ரூபஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ தாவ பரித்தகோ காலோ வுத்தோ. யாவ படுப்பன்னங் ரூபங் திட்ட²தி தாவ ஸோளஸ சித்தானி உப்பஜ்ஜித்வா பி⁴ஜ்ஜந்தி. இதி தேஸங் காலபரித்ததாய உபமாபி நத்தி². தேனேவாஹ – ‘‘யாவஞ்சித³ங், பி⁴க்க²வே, உபமாபி ந ஸுகரா யாவ லஹுபரிவத்தங் சித்த’’ந்தி (அ॰ நி॰ 1.48). ஏவமேதேஸு காலஸங்கா²தோ ஸமயோ குஸலசித்தப்பவத்திகாலஸ்ஸ அதிபரித்ததங் தீ³பேதி. ஏவங் தீ³பெந்தேன சானேன அதிபரித்தகாலதாய, விஜ்ஜுலதோபா⁴ஸேன முத்தாவுணனங் விய, து³ப்படிவிஜ்ஜ²மித³ங் சித்தங், தஸ்மா ஏதஸ்ஸ படிவேதே⁴ மஹாஉஸ்ஸாஹோ ச ஆத³ரோ ச கத்தப்³போ³தி ஓவாதோ³ தி³ன்னோ ஹோதி. அயங் காலஸங்கா²தேன ஸமயேன அத்தோ² தீ³பிதோ.

    Yo panetassa kusalacittassa pavattikālo nāma hoti, so atiparitto. Sā cassa atiparittatā ‘‘yathā ca, bhikkhave, tassa purisassa javo, yathā ca candimasūriyānaṃ javo, yathā ca yā devatā candimasūriyānaṃ purato dhāvanti tāsaṃ devatānaṃ javo, tato sīghataraṃ āyusaṅkhārā khīyantī’’ti (saṃ. ni. 2.228) – imassa suttassa aṭṭhakathāvasena veditabbā. Tatra hi so rūpajīvitindriyassa tāva parittako kālo vutto. Yāva paṭuppannaṃ rūpaṃ tiṭṭhati tāva soḷasa cittāni uppajjitvā bhijjanti. Iti tesaṃ kālaparittatāya upamāpi natthi. Tenevāha – ‘‘yāvañcidaṃ, bhikkhave, upamāpi na sukarā yāva lahuparivattaṃ citta’’nti (a. ni. 1.48). Evametesu kālasaṅkhāto samayo kusalacittappavattikālassa atiparittataṃ dīpeti. Evaṃ dīpentena cānena atiparittakālatāya, vijjulatobhāsena muttāvuṇanaṃ viya, duppaṭivijjhamidaṃ cittaṃ, tasmā etassa paṭivedhe mahāussāho ca ādaro ca kattabboti ovādo dinno hoti. Ayaṃ kālasaṅkhātena samayena attho dīpito.

    ஸமூஹஸங்கா²தோ பன ஸமயோ அனேகேஸங் ஸஹுப்பத்திங் தீ³பேதி. ப²ஸ்ஸாதீ³னஞ்ஹி த⁴ம்மானங் புஞ்ஜோ ஸமூஹோதி வுத்தோ. தஸ்மிஞ்ச உப்பஜ்ஜமானங் சித்தங் ஸஹ தேஹி த⁴ம்மேஹி உப்பஜ்ஜதீதி அனேகேஸங் ஸஹுப்பத்தி தீ³பிதா. ஏவங் தீ³பெந்தேன சானேன ஏகஸ்ஸேவ த⁴ம்மஸ்ஸ உப்பத்தி படிஸேதி⁴தா ஹோதி. அயங் ஸமூஹஸங்கா²தேன ஸமயேன அத்தோ² தீ³பிதோ.

    Samūhasaṅkhāto pana samayo anekesaṃ sahuppattiṃ dīpeti. Phassādīnañhi dhammānaṃ puñjo samūhoti vutto. Tasmiñca uppajjamānaṃ cittaṃ saha tehi dhammehi uppajjatīti anekesaṃ sahuppatti dīpitā. Evaṃ dīpentena cānena ekasseva dhammassa uppatti paṭisedhitā hoti. Ayaṃ samūhasaṅkhātena samayena attho dīpito.

    ஹேதுஸங்கா²தோ பன ஸமயோ பராயத்தவுத்திதங் தீ³பேதி. ‘யஸ்மிங் ஸமயே’தி ஹி பத³ஸ்ஸ யஸ்மா ‘யஸ்மிங் ஹேதும்ஹி ஸதி’ உப்பன்னங் ஹோதீதி அயமத்தோ², தஸ்மா ‘ஹேதும்ஹி ஸதி’ பவத்திதோ பராயத்தவுத்திதா தீ³பிதா. ஏவங் தீ³பெந்தேன சானேன த⁴ம்மானங் ஸவஸவத்திதாபி⁴மானோ படிஸேதி⁴தோ ஹோதி. அயங் ஹேதுஸங்கா²தேன ஸமயேன அத்தோ² தீ³பிதோ.

    Hetusaṅkhāto pana samayo parāyattavuttitaṃ dīpeti. ‘Yasmiṃ samaye’ti hi padassa yasmā ‘yasmiṃ hetumhi sati’ uppannaṃ hotīti ayamattho, tasmā ‘hetumhi sati’ pavattito parāyattavuttitā dīpitā. Evaṃ dīpentena cānena dhammānaṃ savasavattitābhimāno paṭisedhito hoti. Ayaṃ hetusaṅkhātena samayena attho dīpito.

    தத்த² ‘யஸ்மிங் ஸமயே’தி காலஸங்கா²தஸ்ஸ ஸமயஸ்ஸ வஸேன ‘யஸ்மிங் காலே’தி அத்தோ²; ஸமூஹஸங்கா²தஸ்ஸ ‘யஸ்மிங் ஸமூஹே’தி. க²ணஸமவாயஹேதுஸங்கா²தானங் ‘யஸ்மிங் க²ணே ஸதி, யாய ஸாமக்³கி³யா ஸதி, யம்ஹி ஹேதும்ஹி ஸதி’ காமாவசரங் குஸலங் சித்தங் உப்பன்னங் ஹோதி, தஸ்மிங்யேவ ஸதி ‘ப²ஸ்ஸாத³யோபீ’தி அயமத்தோ² வேதி³தப்³போ³. அதி⁴கரணஞ்ஹி காலஸங்கா²தோ ஸமூஹஸங்கா²தோ ச ஸமயோ. தத்த² வுத்தத⁴ம்மானந்தி அதி⁴கரணவஸேனெத்த² பு⁴ம்மங். க²ணஸமவாயஹேதுஸங்கா²தஸ்ஸ ச ஸமயஸ்ஸ பா⁴வேன தேஸங் பா⁴வோ லக்கீ²யதீதி பா⁴வேனபா⁴வலக்க²ணவஸேனெத்த² பு⁴ம்மங்.

    Tattha ‘yasmiṃ samaye’ti kālasaṅkhātassa samayassa vasena ‘yasmiṃ kāle’ti attho; samūhasaṅkhātassa ‘yasmiṃ samūhe’ti. Khaṇasamavāyahetusaṅkhātānaṃ ‘yasmiṃ khaṇe sati, yāya sāmaggiyā sati, yamhi hetumhi sati’ kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti, tasmiṃyeva sati ‘phassādayopī’ti ayamattho veditabbo. Adhikaraṇañhi kālasaṅkhāto samūhasaṅkhāto ca samayo. Tattha vuttadhammānanti adhikaraṇavasenettha bhummaṃ. Khaṇasamavāyahetusaṅkhātassa ca samayassa bhāvena tesaṃ bhāvo lakkhīyatīti bhāvenabhāvalakkhaṇavasenettha bhummaṃ.

    காமாவசரந்தி ‘‘கதமே த⁴ம்மா காமாவசரா? ஹெட்ட²தோ அவீசினிரயங் உபரிதோ பரனிம்மிதவஸவத்திங் பரியந்தங் கத்வா’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 1287) நயேன வுத்தேஸு காமாவசரத⁴ம்மேஸு பரியாபன்னங். தத்ராயங் வசனத்தோ² – உத்³தா³னதோ த்³வே காமா, வத்து²காமோ ச கிலேஸகாமோ ச. தத்த² கிலேஸகாமோ அத்த²தோ ச²ந்த³ராகோ³வ வத்து²காமோ தேபூ⁴மகவட்டங். கிலேஸகாமோ செத்த² காமேதீதி காமோ; இதரோ பன காமியதீதி காமோ. யஸ்மிங் பன பதே³ஸே து³விதோ⁴பேஸோ காமோ பவத்திவஸேன அவசரதி, ஸோ சதுன்னங் அபாயானங், மனுஸ்ஸானங், ச²ன்னஞ்ச தே³வலோகானங் வஸேன ஏகாத³ஸவிதோ⁴ பதே³ஸோ. காமோ எத்த² அவசரதீதி காமாவசரோ, ஸஸத்தா²வசரோ விய. யதா² ஹி யஸ்மிங் பதே³ஸே ஸஸத்தா² புரிஸா அவசரந்தி, ஸோ விஜ்ஜமானேஸுபி அஞ்ஞேஸு த்³விபத³சதுப்பதே³ஸு அவசரந்தேஸு, தேஸங் அபி⁴லக்கி²தத்தா ‘ஸஸத்தா²வசரோ’த்வேவ வுச்சதி, ஏவங் விஜ்ஜமானேஸுபி அஞ்ஞேஸு ரூபாவசராதீ³ஸு தத்த² அவசரந்தேஸு, தேஸங் அபி⁴லக்கி²தத்தா அயங் பதே³ஸோ ‘காமாவசரோ’த்வேவ வுச்சதி. ஸ்வாயங் யதா² ரூபப⁴வோ ரூபங், ஏவங் உத்தரபத³லோபங் கத்வா ‘காமோ’த்வேவ வுச்சதி. ஏவமித³ங் சித்தங் இமஸ்மிங் ஏகாத³ஸபதே³ஸஸங்கா²தே காமே அவசரதீதி காமாவசரங்.

    Kāmāvacaranti ‘‘katame dhammā kāmāvacarā? Heṭṭhato avīcinirayaṃ uparito paranimmitavasavattiṃ pariyantaṃ katvā’’tiādinā (dha. sa. 1287) nayena vuttesu kāmāvacaradhammesu pariyāpannaṃ. Tatrāyaṃ vacanattho – uddānato dve kāmā, vatthukāmo ca kilesakāmo ca. Tattha kilesakāmo atthato chandarāgova vatthukāmo tebhūmakavaṭṭaṃ. Kilesakāmo cettha kāmetīti kāmo; itaro pana kāmiyatīti kāmo. Yasmiṃ pana padese duvidhopeso kāmo pavattivasena avacarati, so catunnaṃ apāyānaṃ, manussānaṃ, channañca devalokānaṃ vasena ekādasavidho padeso. Kāmo ettha avacaratīti kāmāvacaro, sasatthāvacaro viya. Yathā hi yasmiṃ padese sasatthā purisā avacaranti, so vijjamānesupi aññesu dvipadacatuppadesu avacarantesu, tesaṃ abhilakkhitattā ‘sasatthāvacaro’tveva vuccati, evaṃ vijjamānesupi aññesu rūpāvacarādīsu tattha avacarantesu, tesaṃ abhilakkhitattā ayaṃ padeso ‘kāmāvacaro’tveva vuccati. Svāyaṃ yathā rūpabhavo rūpaṃ, evaṃ uttarapadalopaṃ katvā ‘kāmo’tveva vuccati. Evamidaṃ cittaṃ imasmiṃ ekādasapadesasaṅkhāte kāme avacaratīti kāmāvacaraṃ.

    கிஞ்சாபி ஹி ஏதங் ரூபாரூபப⁴வேஸுபி அவசரதி, யதா² பன ஸங்கா³மே அவசரணதோ ஸங்கா³மாவசரோதி லத்³த⁴னாமகோ நாகோ³ நக³ரே சரந்தோபி ‘ஸங்கா³மாவசரோ’த்வேவ வுச்சதி, த²லஜலசரா ச பாணா அத²லே அஜலே ச டி²தாபி ‘த²லசரா ஜலசரா’த்வேவ வுச்சந்தி, ஏவமித³ங் அஞ்ஞத்த² அவசரந்தம்பி காமாவசரமேவாதி வேதி³தப்³ப³ங். ஆரம்மணகரணவஸேன வா எத்த² காமோ அவசரதீதிபி காமாவசரங். காமஞ்சேஸ ரூபாரூபாவசரேஸுபி அவசரதி, யதா² பன வத³தீதி ‘வச்சோ²’, மஹியங் ஸேதீதி ‘மஹிங்ஸோ’தி வுத்தே, ந ஸத்தா யத்தகா வத³ந்தி, மஹியங் வா ஸெந்தி ஸப்³பே³ஸங் தங் நாமங் ஹோதி, ஏவங்ஸம்பத³மித³ங் வேதி³தப்³ப³ங். அபிச காமப⁴வஸங்கா²தே காமே படிஸந்தி⁴ங் அவசாரேதீதிபி காமாவசரங்.

    Kiñcāpi hi etaṃ rūpārūpabhavesupi avacarati, yathā pana saṅgāme avacaraṇato saṅgāmāvacaroti laddhanāmako nāgo nagare carantopi ‘saṅgāmāvacaro’tveva vuccati, thalajalacarā ca pāṇā athale ajale ca ṭhitāpi ‘thalacarā jalacarā’tveva vuccanti, evamidaṃ aññattha avacarantampi kāmāvacaramevāti veditabbaṃ. Ārammaṇakaraṇavasena vā ettha kāmo avacaratītipi kāmāvacaraṃ. Kāmañcesa rūpārūpāvacaresupi avacarati, yathā pana vadatīti ‘vaccho’, mahiyaṃ setīti ‘mahiṃso’ti vutte, na sattā yattakā vadanti, mahiyaṃ vā senti sabbesaṃ taṃ nāmaṃ hoti, evaṃsampadamidaṃ veditabbaṃ. Apica kāmabhavasaṅkhāte kāme paṭisandhiṃ avacāretītipi kāmāvacaraṃ.

    குஸலந்தி குச்சி²தானங் ஸலனாதீ³ஹி அத்தே²ஹி குஸலங். அபிச ஆரொக்³யட்டே²ன அனவஜ்ஜட்டே²ன கோஸல்லஸம்பூ⁴தட்டே²ன ச குஸலங். யதே²வ ஹி ‘கச்சி நு போ⁴தோ குஸல’ந்தி (ஜா॰ 1.15.146; 2.20.129) ரூபகாயே அனாதுரதாய அகே³லஞ்ஞேன நிப்³யாதி⁴தாய ஆரொக்³யட்டே²ன குஸலங் வுத்தங், ஏவங் அரூபத⁴ம்மேபி கிலேஸாதுரதாய கிலேஸகே³லஞ்ஞஸ்ஸ ச கிலேஸப்³யாதி⁴னோ அபா⁴வேன ஆரொக்³யட்டே²ன குஸலங் வேதி³தப்³ப³ங். கிலேஸவஜ்ஜஸ்ஸ பன கிலேஸதோ³ஸஸ்ஸ கிலேஸத³ரத²ஸ்ஸ ச அபா⁴வா அனவஜ்ஜட்டே²ன குஸலங். கோஸல்லங் வுச்சதி பஞ்ஞா; கோஸல்லதோ ஸம்பூ⁴தத்தா கோஸல்லஸம்பூ⁴தட்டே²ன குஸலங்.

    Kusalanti kucchitānaṃ salanādīhi atthehi kusalaṃ. Apica ārogyaṭṭhena anavajjaṭṭhena kosallasambhūtaṭṭhena ca kusalaṃ. Yatheva hi ‘kacci nu bhoto kusala’nti (jā. 1.15.146; 2.20.129) rūpakāye anāturatāya agelaññena nibyādhitāya ārogyaṭṭhena kusalaṃ vuttaṃ, evaṃ arūpadhammepi kilesāturatāya kilesagelaññassa ca kilesabyādhino abhāvena ārogyaṭṭhena kusalaṃ veditabbaṃ. Kilesavajjassa pana kilesadosassa kilesadarathassa ca abhāvā anavajjaṭṭhena kusalaṃ. Kosallaṃ vuccati paññā; kosallato sambhūtattā kosallasambhūtaṭṭhena kusalaṃ.

    ‘ஞாணஸம்பயுத்தங்’ தாவ ஏவங் ஹோது; ஞாணவிப்பயுத்தங் கத²ந்தி. தம்பி ருள்ஹீஸத்³தே³ன குஸலமேவ. யதா² ஹி தாலபண்ணேஹி அகத்வா கிலஞ்ஜாதீ³ஹி கதம்பி தங்ஸரிக்க²த்தா ருள்ஹீஸத்³தே³ன தாலவண்டந்த்வேவ வுச்சதி, ஏவங் ‘ஞாணவிப்பயுத்த’ம்பி குஸலந்த்வேவ வேதி³தப்³ப³ங். நிப்பரியாயேன பன ‘ஞாணஸம்பயுத்தங்’ ஆரொக்³யட்டே²ன அனவஜ்ஜட்டே²ன கோஸல்லஸம்பூ⁴தட்டே²னாதி திவிதே⁴னபி குஸலந்தி நாமங் லப⁴தி, ஞாணவிப்பயுத்தங் து³விதே⁴னேவ. இதி யஞ்ச ஜாதகபரியாயேன யஞ்ச பா³ஹிதிகஸுத்தபரியாயேன யஞ்ச அபி⁴த⁴ம்மபரியாயேன குஸலங் கதி²தங் ஸப்³ப³ங் தங் தீஹிபி அத்தே²ஹி இமஸ்மிங் சித்தே லப்³ப⁴தி.

    ‘Ñāṇasampayuttaṃ’ tāva evaṃ hotu; ñāṇavippayuttaṃ kathanti. Tampi ruḷhīsaddena kusalameva. Yathā hi tālapaṇṇehi akatvā kilañjādīhi katampi taṃsarikkhattā ruḷhīsaddena tālavaṇṭantveva vuccati, evaṃ ‘ñāṇavippayutta’mpi kusalantveva veditabbaṃ. Nippariyāyena pana ‘ñāṇasampayuttaṃ’ ārogyaṭṭhena anavajjaṭṭhena kosallasambhūtaṭṭhenāti tividhenapi kusalanti nāmaṃ labhati, ñāṇavippayuttaṃ duvidheneva. Iti yañca jātakapariyāyena yañca bāhitikasuttapariyāyena yañca abhidhammapariyāyena kusalaṃ kathitaṃ sabbaṃ taṃ tīhipi atthehi imasmiṃ citte labbhati.

    ததே³தங் லக்க²ணாதி³வஸேன அனவஜ்ஜஸுக²விபாகலக்க²ணங், அகுஸலவித்³த⁴ங்ஸனரஸங், வோதா³னபச்சுபட்டா²னங், யோனிஸோமனஸிகாரபத³ட்டா²னங். அவஜ்ஜபடிபக்க²த்தா வா அனவஜ்ஜலக்க²ணமேவ குஸலங், வோதா³னபா⁴வரஸங், இட்ட²விபாகபச்சுபட்டா²னங், யதா²வுத்தபத³ட்டா²னமேவ. லக்க²ணாதீ³ஸு ஹி தேஸங் தேஸங் த⁴ம்மானங் ஸபா⁴வோ வா ஸாமஞ்ஞங் வா லக்க²ணங் நாம. கிச்சங் வா ஸம்பத்தி வா ரஸோ நாம. உபட்டா²னாகாரோ வா ப²லங் வா பச்சுபட்டா²னங் நாம. ஆஸன்னகாரணங் பத³ட்டா²னங் நாம. இதி யத்த² யத்த² லக்க²ணாதீ³னி வக்கா²ம தத்த² தத்த² இமினாவ நயேன தேஸங் நானத்தங் வேதி³தப்³ப³ங்.

    Tadetaṃ lakkhaṇādivasena anavajjasukhavipākalakkhaṇaṃ, akusalaviddhaṃsanarasaṃ, vodānapaccupaṭṭhānaṃ, yonisomanasikārapadaṭṭhānaṃ. Avajjapaṭipakkhattā vā anavajjalakkhaṇameva kusalaṃ, vodānabhāvarasaṃ, iṭṭhavipākapaccupaṭṭhānaṃ, yathāvuttapadaṭṭhānameva. Lakkhaṇādīsu hi tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ sabhāvo vā sāmaññaṃ vā lakkhaṇaṃ nāma. Kiccaṃ vā sampatti vā raso nāma. Upaṭṭhānākāro vā phalaṃ vā paccupaṭṭhānaṃ nāma. Āsannakāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ nāma. Iti yattha yattha lakkhaṇādīni vakkhāma tattha tattha imināva nayena tesaṃ nānattaṃ veditabbaṃ.

    சித்தந்தி ஆரம்மணங் சிந்தேதீதி சித்தங்; விஜானாதீதி அத்தோ². யஸ்மா வா ‘சித்த’ந்தி ஸப்³ப³சித்தஸாதா⁴ரணோ ஏஸ ஸத்³தோ³, தஸ்மா யதெ³த்த² லோகியகுஸலாகுஸலகிரியசித்தங், தங் ஜவனவீதி²வஸேன அத்தனோ ஸந்தானங் சினோதீதி சித்தங். விபாகங் கம்மகிலேஸேஹி சிதந்தி சித்தங். அபிச ஸப்³ப³ம்பி யதா²னுரூபதோ சித்ததாய சித்தங். சித்தகரணதாய சித்தந்தி ஏவம்பெத்த² அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. தத்த² யஸ்மா அஞ்ஞதே³வ ஸராக³ங் சித்தங், அஞ்ஞங் ஸதோ³ஸங் , அஞ்ஞங் ஸமோஹங்; அஞ்ஞங் காமாவசரங், அஞ்ஞங் ரூபாவசராதி³பே⁴த³ங்; அஞ்ஞங் ரூபாரம்மணங், அஞ்ஞங் ஸத்³தா³தி³ஆரம்மணங்; ரூபாரம்மணேஸு சாபி அஞ்ஞங் நீலாரம்மணங், அஞ்ஞங் பீதாதி³ஆரம்மணங்; ஸத்³தா³தி³ஆரம்மணேஸுபி ஏஸேவ நயோ; ஸப்³பே³ஸுபி சேதேஸு அஞ்ஞங் ஹீனங் அஞ்ஞங் மஜ்ஜி²மங் அஞ்ஞங் பணீதங்; ஹீனாதீ³ஸுபி அஞ்ஞங் ச²ந்தா³தி⁴பதெய்யங், அஞ்ஞங் வீரியாதி⁴பதெய்யங் அஞ்ஞங் சித்தாதி⁴பதெய்யங், அஞ்ஞங் வீமங்ஸாதி⁴பதெய்யங், தஸ்மா அஸ்ஸ இமேஸங் ஸம்பயுத்தபூ⁴மிஆரம்மணஹீனமஜ்ஜி²மபணீதாதி⁴பதீனங் வஸேன சித்ததா வேதி³தப்³பா³. காமஞ்செத்த² ஏகமேவ ஏவங் சித்தங் ந ஹோதி, சித்தானங் பன அந்தோக³த⁴த்தா ஏதேஸு யங்கிஞ்சி ஏகம்பி சித்ததாய சித்தந்தி வத்துங் வட்டதி. ஏவங் தாவ சித்ததாய சித்தங்.

    Cittanti ārammaṇaṃ cintetīti cittaṃ; vijānātīti attho. Yasmā vā ‘citta’nti sabbacittasādhāraṇo esa saddo, tasmā yadettha lokiyakusalākusalakiriyacittaṃ, taṃ javanavīthivasena attano santānaṃ cinotīti cittaṃ. Vipākaṃ kammakilesehi citanti cittaṃ. Apica sabbampi yathānurūpato cittatāya cittaṃ. Cittakaraṇatāya cittanti evampettha attho veditabbo. Tattha yasmā aññadeva sarāgaṃ cittaṃ, aññaṃ sadosaṃ , aññaṃ samohaṃ; aññaṃ kāmāvacaraṃ, aññaṃ rūpāvacarādibhedaṃ; aññaṃ rūpārammaṇaṃ, aññaṃ saddādiārammaṇaṃ; rūpārammaṇesu cāpi aññaṃ nīlārammaṇaṃ, aññaṃ pītādiārammaṇaṃ; saddādiārammaṇesupi eseva nayo; sabbesupi cetesu aññaṃ hīnaṃ aññaṃ majjhimaṃ aññaṃ paṇītaṃ; hīnādīsupi aññaṃ chandādhipateyyaṃ, aññaṃ vīriyādhipateyyaṃ aññaṃ cittādhipateyyaṃ, aññaṃ vīmaṃsādhipateyyaṃ, tasmā assa imesaṃ sampayuttabhūmiārammaṇahīnamajjhimapaṇītādhipatīnaṃ vasena cittatā veditabbā. Kāmañcettha ekameva evaṃ cittaṃ na hoti, cittānaṃ pana antogadhattā etesu yaṃkiñci ekampi cittatāya cittanti vattuṃ vaṭṭati. Evaṃ tāva cittatāya cittaṃ.

    கத²ங் சித்தகரணதாயாதி? லோகஸ்மிஞ்ஹி சித்தகம்மதோ உத்தரி அஞ்ஞங் சித்தங் நாம நத்தி². தஸ்மிம்பி சரணங் நாம சித்தங் அதிசித்தமேவ ஹோதி. தங் கரொந்தானங் சித்தகாரானங் ‘ஏவங்விதா⁴னி எத்த² ரூபானி காதப்³பா³னீ’தி சித்தஸஞ்ஞா உப்பஜ்ஜதி. தாய சித்தஸஞ்ஞாய லேகா²க³ஹனரஞ்ஜனஉஜ்ஜோதனவத்தனாதி³னிப்பா²தி³கா சித்தகிரியா உப்பஜ்ஜந்தி, ததோ சரணஸங்கா²தே சித்தே அஞ்ஞதரங் விசித்தரூபங் நிப்ப²ஜ்ஜதி. ததோ ‘இமஸ்ஸ ரூபஸ்ஸ உபரி இத³ங் ஹோது, ஹெட்டா² இத³ங், உப⁴யபஸ்ஸே இத³’ந்தி சிந்தெத்வா யதா²சிந்திதேன கமேன ஸேஸசித்தரூபனிப்பா²த³னங் ஹோதி, ஏவங் யங்கிஞ்சி லோகே விசித்தங் ஸிப்பஜாதங் ஸப்³ப³ங் தங் சித்தேனேவ கரியதி, ஏவங் இமாய கரணவிசித்ததாய தஸ்ஸ தஸ்ஸ சித்தஸ்ஸ நிப்பா²த³கங் சித்தம்பி ததே²வ சித்தங் ஹோதி. யதா²சிந்திதஸ்ஸ வா அனவஸேஸஸ்ஸ அனிப்ப²ஜ்ஜனதோ ததோபி சித்தமேவ சித்ததரங். தேனாஹ ப⁴க³வா –

    Kathaṃ cittakaraṇatāyāti? Lokasmiñhi cittakammato uttari aññaṃ cittaṃ nāma natthi. Tasmimpi caraṇaṃ nāma cittaṃ aticittameva hoti. Taṃ karontānaṃ cittakārānaṃ ‘evaṃvidhāni ettha rūpāni kātabbānī’ti cittasaññā uppajjati. Tāya cittasaññāya lekhāgahanarañjanaujjotanavattanādinipphādikā cittakiriyā uppajjanti, tato caraṇasaṅkhāte citte aññataraṃ vicittarūpaṃ nipphajjati. Tato ‘imassa rūpassa upari idaṃ hotu, heṭṭhā idaṃ, ubhayapasse ida’nti cintetvā yathācintitena kamena sesacittarūpanipphādanaṃ hoti, evaṃ yaṃkiñci loke vicittaṃ sippajātaṃ sabbaṃ taṃ citteneva kariyati, evaṃ imāya karaṇavicittatāya tassa tassa cittassa nipphādakaṃ cittampi tatheva cittaṃ hoti. Yathācintitassa vā anavasesassa anipphajjanato tatopi cittameva cittataraṃ. Tenāha bhagavā –

    ‘‘தி³ட்ட²ங் வோ, பி⁴க்க²வே, சரணங் நாம சித்தந்தி? ‘ஏவங், ப⁴ந்தே’. தம்பி கோ², பி⁴க்க²வே, சரணங் நாம சித்தங் சித்தேனேவ சிந்திதங். தேனபி கோ², பி⁴க்க²வே, சரணேன சித்தேன சித்தங்யேவ சித்ததர’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 3.100).

    ‘‘Diṭṭhaṃ vo, bhikkhave, caraṇaṃ nāma cittanti? ‘Evaṃ, bhante’. Tampi kho, bhikkhave, caraṇaṃ nāma cittaṃ citteneva cintitaṃ. Tenapi kho, bhikkhave, caraṇena cittena cittaṃyeva cittatara’’nti (saṃ. ni. 3.100).

    ததா² யதே³தங் தே³வமனுஸ்ஸனிரயதிரச்சா²னபே⁴தா³ஸு க³தீஸு கம்மலிங்க³ஸஞ்ஞாவோஹாராதி³பே⁴த³ங் அஜ்ஜ²த்திகங் சித்தங் தம்பி சித்தகதமேவ. காயகம்மாதி³பே⁴த³ஞ்ஹி தா³னஸீலவிஹிங்ஸாஸாடெ²ய்யாதி³னயப்பவத்தங் குஸலாகுஸலகம்மங் சித்தனிப்பா²தி³தங் கம்மனானத்தங். கம்மனானத்தேனேவ ச தாஸு தாஸு க³தீஸு ஹத்த²பாத³கண்ணஉத³ரகீ³வாமுகா²தி³ஸண்டா²னபி⁴ன்னங் லிங்க³னானத்தங். லிங்க³னானத்ததோ யதா²க³ஹிதஸண்டா²னவஸேன ‘அயங் இத்தீ² அயங் புரிஸோ’தி உப்பஜ்ஜமானாய ஸஞ்ஞாய ஸஞ்ஞானானத்தங். ஸஞ்ஞானானத்ததோ ஸஞ்ஞானுரூபேன ‘இத்தீ²’தி வா ‘புரிஸோ’தி வா வோஹரந்தானங் வோஹாரனானத்தங். வோஹாரனானத்தவஸேன பன யஸ்மா ‘இத்தீ² ப⁴விஸ்ஸாமி புரிஸோ ப⁴விஸ்ஸாமி, க²த்தியோ ப⁴விஸ்ஸாமி ப்³ராஹ்மணோ ப⁴விஸ்ஸாமீ’தி ஏவங் தஸ்ஸ தஸ்ஸ அத்தபா⁴வஸ்ஸ ஜனகங் கம்மங் கரீயதி, தஸ்மா வோஹாரனானத்ததோ கம்மனானத்தங். தங் பனேதங் கம்மனானத்தங் யதா²பத்தி²தங் ப⁴வங் நிப்³ப³த்தெந்தங் யஸ்மா க³திவஸேன நிப்³ப³த்தேதி தஸ்மா கம்மனானத்ததோ க³தினானத்தங். கம்மனானத்தேனேவ ச தேஸங் தேஸங் ஸத்தானங் தஸ்ஸா தஸ்ஸா க³தியா அபாத³கத்³விபாத³காதி³தா, தஸ்ஸா தஸ்ஸா உபபத்தியா உச்சனீசாதி³தா, தஸ்மிங் தஸ்மிங் அத்தபா⁴வே ஸுவண்ணது³ப்³ப³ண்ணாதி³தா, லோகத⁴ம்மேஸு லாபா⁴லாபா⁴தி³தா ச பஞ்ஞாயதி. தஸ்மா ஸப்³ப³மேதங் தே³வமனுஸ்ஸனிரயதிரச்சா²னபே⁴தா³ஸு க³தீஸு கம்மலிங்க³ஸஞ்ஞாவோஹாராதி³பே⁴த³ங் அஜ்ஜ²த்திகங் சித்தங் சித்தேனேவ கதந்தி வேதி³தப்³ப³ங். ஸ்வாயமத்தோ² இமஸ்ஸ ஸங்கீ³திஅனாருள்ஹஸ்ஸ ஸுத்தஸ்ஸ வஸேன வேதி³தப்³போ³. வுத்தஞ்ஹேதங் –

    Tathā yadetaṃ devamanussanirayatiracchānabhedāsu gatīsu kammaliṅgasaññāvohārādibhedaṃ ajjhattikaṃ cittaṃ tampi cittakatameva. Kāyakammādibhedañhi dānasīlavihiṃsāsāṭheyyādinayappavattaṃ kusalākusalakammaṃ cittanipphāditaṃ kammanānattaṃ. Kammanānatteneva ca tāsu tāsu gatīsu hatthapādakaṇṇaudaragīvāmukhādisaṇṭhānabhinnaṃ liṅganānattaṃ. Liṅganānattato yathāgahitasaṇṭhānavasena ‘ayaṃ itthī ayaṃ puriso’ti uppajjamānāya saññāya saññānānattaṃ. Saññānānattato saññānurūpena ‘itthī’ti vā ‘puriso’ti vā voharantānaṃ vohāranānattaṃ. Vohāranānattavasena pana yasmā ‘itthī bhavissāmi puriso bhavissāmi, khattiyo bhavissāmi brāhmaṇo bhavissāmī’ti evaṃ tassa tassa attabhāvassa janakaṃ kammaṃ karīyati, tasmā vohāranānattato kammanānattaṃ. Taṃ panetaṃ kammanānattaṃ yathāpatthitaṃ bhavaṃ nibbattentaṃ yasmā gativasena nibbatteti tasmā kammanānattato gatinānattaṃ. Kammanānatteneva ca tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tassā tassā gatiyā apādakadvipādakāditā, tassā tassā upapattiyā uccanīcāditā, tasmiṃ tasmiṃ attabhāve suvaṇṇadubbaṇṇāditā, lokadhammesu lābhālābhāditā ca paññāyati. Tasmā sabbametaṃ devamanussanirayatiracchānabhedāsu gatīsu kammaliṅgasaññāvohārādibhedaṃ ajjhattikaṃ cittaṃ citteneva katanti veditabbaṃ. Svāyamattho imassa saṅgītianāruḷhassa suttassa vasena veditabbo. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘கம்மனானத்தபுது²த்தப்பபே⁴த³வவத்தா²னவஸேன லிங்க³னானத்தபுது²த்தப்பபே⁴த³வவத்தா²னங் ப⁴வதி, லிங்க³னானத்தபுது²த்தப்பபே⁴த³வவத்தா²னவஸேன ஸஞ்ஞானானத்தபுது²த்தப்பபே⁴த³வவத்தா²னங் ப⁴வதி, ஸஞ்ஞானானத்தபுது²த்தப்பபே⁴த³வவத்தா²னவஸேன வோஹாரனானத்தபுது²த்தப்பபே⁴த³வவத்தா²னங் ப⁴வதி, வோஹாரனானத்தபுது²த்தப்பபே⁴த³வவத்தா²னவஸேன கம்மனானத்தபுது²த்தப்பபே⁴த³வவத்தா²னங் ப⁴வதி. கம்மனானாகரணங் படிச்ச ஸத்தானங் க³தியா நானாகரணங் பஞ்ஞாயதி – அபதா³ த்³விபதா³ சதுப்பதா³ ப³ஹுப்பதா³, ரூபினோ அரூபினோ, ஸஞ்ஞினோ அஸஞ்ஞினோ நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞினோ. கம்மனானாகரணங் படிச்ச ஸத்தானங் உபபத்தியா நானாகரணங் பஞ்ஞாயதி – உச்சனீசதா ஹீனபணீததா ஸுக³தது³க்³க³ததா. கம்மனானாகரணங் படிச்ச ஸத்தானங் அத்தபா⁴வே நானாகரணங் பஞ்ஞாயதி – ஸுவண்ணது³ப்³ப³ண்ணதா ஸுஜாதது³ஜ்ஜாததா ஸுஸண்டி²தது³ஸ்ஸண்டி²ததா. கம்மனானாகரணங் படிச்ச ஸத்தானங் லோகத⁴ம்மே நானாகரணங் பஞ்ஞாயதி – லாபா⁴லாபே⁴ யஸாயஸே நிந்தா³பஸங்ஸாயங் ஸுக²து³க்கே²’’தி.

    ‘‘Kammanānattaputhuttappabhedavavatthānavasena liṅganānattaputhuttappabhedavavatthānaṃ bhavati, liṅganānattaputhuttappabhedavavatthānavasena saññānānattaputhuttappabhedavavatthānaṃ bhavati, saññānānattaputhuttappabhedavavatthānavasena vohāranānattaputhuttappabhedavavatthānaṃ bhavati, vohāranānattaputhuttappabhedavavatthānavasena kammanānattaputhuttappabhedavavatthānaṃ bhavati. Kammanānākaraṇaṃ paṭicca sattānaṃ gatiyā nānākaraṇaṃ paññāyati – apadā dvipadā catuppadā bahuppadā, rūpino arūpino, saññino asaññino nevasaññīnāsaññino. Kammanānākaraṇaṃ paṭicca sattānaṃ upapattiyā nānākaraṇaṃ paññāyati – uccanīcatā hīnapaṇītatā sugataduggatatā. Kammanānākaraṇaṃ paṭicca sattānaṃ attabhāve nānākaraṇaṃ paññāyati – suvaṇṇadubbaṇṇatā sujātadujjātatā susaṇṭhitadussaṇṭhitatā. Kammanānākaraṇaṃ paṭicca sattānaṃ lokadhamme nānākaraṇaṃ paññāyati – lābhālābhe yasāyase nindāpasaṃsāyaṃ sukhadukkhe’’ti.

    அபரம்பி வுத்தங் –

    Aparampi vuttaṃ –

    கம்மதோ லிங்க³தோ சேவ, லிங்க³ஸஞ்ஞா பவத்தரே;

    Kammato liṅgato ceva, liṅgasaññā pavattare;

    ஸஞ்ஞாதோ பே⁴த³ங் க³ச்ச²ந்தி, இத்தா²யங் புரிஸோதி வா.

    Saññāto bhedaṃ gacchanti, itthāyaṃ purisoti vā.

    ‘‘கம்முனா வத்ததே லோகோ, கம்முனா வத்ததே பஜா;

    ‘‘Kammunā vattate loko, kammunā vattate pajā;

    கம்மனிப³ந்த⁴னா ஸத்தா, ரத²ஸ்ஸாணீவ யாயதோ’’. (ம॰ நி॰ 2.460; ஸு॰ நி॰ 659);

    Kammanibandhanā sattā, rathassāṇīva yāyato’’. (ma. ni. 2.460; su. ni. 659);

    கம்மேன கித்திங் லப⁴தே பஸங்ஸங்,

    Kammena kittiṃ labhate pasaṃsaṃ,

    கம்மேன ஜானிஞ்ச வத⁴ஞ்ச ப³ந்த⁴ங்;

    Kammena jāniñca vadhañca bandhaṃ;

    தங் கம்மனானாகரணங் விதி³த்வா,

    Taṃ kammanānākaraṇaṃ viditvā,

    கஸ்மா வதே³ நத்தி² கம்மந்தி லோகே. (கதா²॰ 785);

    Kasmā vade natthi kammanti loke. (kathā. 785);

    ‘‘கம்மஸ்ஸகா மாணவ ஸத்தா கம்மதா³யாதா³ கம்மயோனீ கம்மப³ந்தூ⁴ கம்மபடிஸரணா; கம்மங் ஸத்தே விப⁴ஜதி யதி³த³ங் ஹீனப்பணீததாயா’’தி (ம॰ நி॰ 3.289).

    ‘‘Kammassakā māṇava sattā kammadāyādā kammayonī kammabandhū kammapaṭisaraṇā; kammaṃ satte vibhajati yadidaṃ hīnappaṇītatāyā’’ti (ma. ni. 3.289).

    ஏவங் இமாய கரணசித்ததாயபி சித்தஸ்ஸ சித்ததா வேதி³தப்³பா³. ஸப்³பா³னிபி ஹி ஏதானி விசித்ரானி சித்தேனேவ கதானி. அலத்³தோ⁴காஸஸ்ஸ பன சித்தஸ்ஸ யங் வா பன அவஸேஸபச்சயவிகலங் தஸ்ஸ ஏகச்சசித்தகரணாபா⁴வதோ யதே³தங் சித்தேன கதங் அஜ்ஜ²த்திகங் சித்தங் வுத்தங், ததோபி சித்தமேவ சித்ததரங். தேனாஹ ப⁴க³வா –

    Evaṃ imāya karaṇacittatāyapi cittassa cittatā veditabbā. Sabbānipi hi etāni vicitrāni citteneva katāni. Aladdhokāsassa pana cittassa yaṃ vā pana avasesapaccayavikalaṃ tassa ekaccacittakaraṇābhāvato yadetaṃ cittena kataṃ ajjhattikaṃ cittaṃ vuttaṃ, tatopi cittameva cittataraṃ. Tenāha bhagavā –

    ‘‘நாஹங், பி⁴க்க²வே, அஞ்ஞங் ஏகனிகாயம்பி ஸமனுபஸ்ஸாமி ஏவங் சித்தங் யத²யித³ங், பி⁴க்க²வே, திரச்சா²னக³தா பாணா… தேஹிபி கோ², பி⁴க்க²வே, திரச்சா²னக³தேஹி பாணேஹி சித்தங்யேவ சித்ததர’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 3.100).

    ‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekanikāyampi samanupassāmi evaṃ cittaṃ yathayidaṃ, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā… tehipi kho, bhikkhave, tiracchānagatehi pāṇehi cittaṃyeva cittatara’’nti (saṃ. ni. 3.100).

    உப்பன்னங் ஹோதீதி எத்த² வத்தமானபூ⁴தாபக³தோகாஸகதபூ⁴மிலத்³த⁴வஸேன உப்பன்னங் நாம அனேகப்பபே⁴த³ங். தத்த² ஸப்³ப³ம்பி உப்பாத³ஜராப⁴ங்க³ஸமங்கீ³ஸங்கா²தங் வத்தமானுப்பன்னங் நாம. ஆரம்மணரஸங் அனுப⁴வித்வா நிருத்³த⁴ங், அனுபூ⁴தாபக³தஸங்கா²தங் குஸலாகுஸலங் , உப்பாதா³தி³த்தயங் அனுப்பத்வா நிருத்³த⁴ங், பூ⁴தாபக³தஸங்கா²தங், ஸேஸஸங்க²தஞ்ச பூ⁴தாபக³துப்பன்னங் நாம. ‘‘யானிஸ்ஸ தானி புப்³பே³ கதானி கம்மானீ’’தி (ம॰ நி॰ 3.248) ஏவமாதி³னா நயேன வுத்தங் கம்மங் அதீதம்பி ஸமானங், அஞ்ஞங் விபாகங் படிபா³ஹித்வா அத்தனோ விபாகஸ்ஸோகாஸங் கத்வா டி²தத்தா, ததா² கதோகாஸஞ்ச விபாகங் அனுப்பன்னம்பி ஸமானங் ஏவங் கதே ஓகாஸே ஏகந்தேன உப்பஜ்ஜனதோ ஓகாஸகதுப்பன்னங் நாம. தாஸு தாஸு பூ⁴மீஸு அஸமூஹதங் அகுஸலங் பூ⁴மிலத்³து⁴ப்பன்னங் நாம. எத்த² ச பூ⁴மியா பூ⁴மிலத்³த⁴ஸ்ஸ ச நானத்தங் வேதி³தப்³ப³ங். பூ⁴மீதி விபஸ்ஸனாய ஆரம்மணபூ⁴தா தேபூ⁴மகா பஞ்சக்க²ந்தா⁴. பூ⁴மிலத்³த⁴ங் நாம தேஸு க²ந்தே⁴ஸு உப்பத்தாரஹங் கிலேஸஜாதங். தேன ஹேஸா பூ⁴மி லத்³தா⁴ நாம ஹோதி, தஸ்மா பூ⁴மிலத்³த⁴ந்தி வுச்சதி. ஏவமேதேஸு சதூஸு உப்பன்னேஸு இத⁴ ‘வத்தமானுப்பன்னங்’ அதி⁴ப்பேதங்.

    Uppannaṃ hotīti ettha vattamānabhūtāpagatokāsakatabhūmiladdhavasena uppannaṃ nāma anekappabhedaṃ. Tattha sabbampi uppādajarābhaṅgasamaṅgīsaṅkhātaṃ vattamānuppannaṃ nāma. Ārammaṇarasaṃ anubhavitvā niruddhaṃ, anubhūtāpagatasaṅkhātaṃ kusalākusalaṃ , uppādādittayaṃ anuppatvā niruddhaṃ, bhūtāpagatasaṅkhātaṃ, sesasaṅkhatañca bhūtāpagatuppannaṃ nāma. ‘‘Yānissa tāni pubbe katāni kammānī’’ti (ma. ni. 3.248) evamādinā nayena vuttaṃ kammaṃ atītampi samānaṃ, aññaṃ vipākaṃ paṭibāhitvā attano vipākassokāsaṃ katvā ṭhitattā, tathā katokāsañca vipākaṃ anuppannampi samānaṃ evaṃ kate okāse ekantena uppajjanato okāsakatuppannaṃ nāma. Tāsu tāsu bhūmīsu asamūhataṃ akusalaṃ bhūmiladdhuppannaṃ nāma. Ettha ca bhūmiyā bhūmiladdhassa ca nānattaṃ veditabbaṃ. Bhūmīti vipassanāya ārammaṇabhūtā tebhūmakā pañcakkhandhā. Bhūmiladdhaṃ nāma tesu khandhesu uppattārahaṃ kilesajātaṃ. Tena hesā bhūmi laddhā nāma hoti, tasmā bhūmiladdhanti vuccati. Evametesu catūsu uppannesu idha ‘vattamānuppannaṃ’ adhippetaṃ.

    தத்ராயங் வசனத்தோ² – புப்³ப³ந்ததோ உத்³த⁴ங் உப்பாதா³தி³அபி⁴முக²ங் பன்னந்தி உப்பன்னங். ‘உப்பன்ன’-ஸத்³தோ³ பனேஸ அதீதே படிலத்³தே⁴ ஸமுட்டி²தே அவிக்க²ம்பி⁴தே அஸமுச்சி²ன்னே க²ணத்தயக³தேதி அனேகேஸு அத்தே²ஸு தி³ஸ்ஸதி. அயஞ்ஹி ‘‘தேன கோ² பன, பி⁴க்க²வே, ஸமயேன ககுஸந்தோ⁴ ப⁴க³வா அரஹங் ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴ லோகே உப்பன்னோ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 2.143) எத்த² அதீதே ஆக³தோ. ‘‘ஆயஸ்மதோ ஆனந்த³ஸ்ஸ அதிரேகசீவரங் உப்பன்னங் ஹோதீ’’தி (பாரா॰ 461) எத்த² படிலத்³தே⁴. ‘‘ஸெய்யதா²பி, பி⁴க்க²வே, உப்பன்னங் மஹாமேக⁴ங் தமேனங் மஹாவாதோ அந்தராயேவ அந்தரதா⁴பேதீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 5.157) எத்த² ஸமுட்டி²தே. ‘‘உப்பன்னங் க³மியசித்தங் து³ப்படிவினோத³னீயங் (அ॰ நி॰ 5.160; பரி॰ 325); உப்பன்னுப்பன்னே பாபகே அகுஸலே த⁴ம்மே டா²னஸோ அந்தரதா⁴பேதீ’’தி (பாரா॰ 165) எத்த² அவிக்க²ம்பி⁴தே. ‘‘அரியங் அட்ட²ங்கி³கங் மக்³க³ங் பா⁴வெந்தோ ப³ஹுலீகரொந்தோ உப்பன்னுப்பன்னே பாபகே அகுஸலே த⁴ம்மே டா²னஸோ அந்தராயேவ அந்தரதா⁴பேதீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 5.156-157) எத்த² அஸமுச்சி²ன்னே. ‘‘உப்பஜ்ஜமானங் உப்பன்னந்தி? ஆமந்தா’’தி (யம॰ 2.சித்தயமக.81) எத்த² க²ணத்தயக³தே. ஸ்வாயமிதா⁴பி க²ணத்தயக³தேவ த³ட்ட²ப்³போ³. தஸ்மா ‘உப்பன்னங் ஹோதீ’தி எத்த² க²ணத்தயக³தங் ஹோதி, வத்தமானங் ஹோதி, பச்சுப்பன்னங் ஹோதீதி. அயங் ஸங்கே²பத்தோ².

    Tatrāyaṃ vacanattho – pubbantato uddhaṃ uppādādiabhimukhaṃ pannanti uppannaṃ. ‘Uppanna’-saddo panesa atīte paṭiladdhe samuṭṭhite avikkhambhite asamucchinne khaṇattayagateti anekesu atthesu dissati. Ayañhi ‘‘tena kho pana, bhikkhave, samayena kakusandho bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke uppanno’’ti (saṃ. ni. 2.143) ettha atīte āgato. ‘‘Āyasmato ānandassa atirekacīvaraṃ uppannaṃ hotī’’ti (pārā. 461) ettha paṭiladdhe. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, uppannaṃ mahāmeghaṃ tamenaṃ mahāvāto antarāyeva antaradhāpetī’’ti (saṃ. ni. 5.157) ettha samuṭṭhite. ‘‘Uppannaṃ gamiyacittaṃ duppaṭivinodanīyaṃ (a. ni. 5.160; pari. 325); uppannuppanne pāpake akusale dhamme ṭhānaso antaradhāpetī’’ti (pārā. 165) ettha avikkhambhite. ‘‘Ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvento bahulīkaronto uppannuppanne pāpake akusale dhamme ṭhānaso antarāyeva antaradhāpetī’’ti (saṃ. ni. 5.156-157) ettha asamucchinne. ‘‘Uppajjamānaṃ uppannanti? Āmantā’’ti (yama. 2.cittayamaka.81) ettha khaṇattayagate. Svāyamidhāpi khaṇattayagateva daṭṭhabbo. Tasmā ‘uppannaṃ hotī’ti ettha khaṇattayagataṃ hoti, vattamānaṃ hoti, paccuppannaṃ hotīti. Ayaṃ saṅkhepattho.

    சித்தங் உப்பன்னங் ஹோதீதி சேதங் தே³ஸனாஸீஸமேவ. ந பன சித்தங் ஏககமேவ உப்பஜ்ஜதி. தஸ்மா யதா² ராஜா ஆக³தோதி வுத்தே ந பரிஸங் பஹாய ஏககோவ ஆக³தோ, ராஜபரிஸாய பன ஸத்³தி⁴ங்யேவ ஆக³தோதி பஞ்ஞாயதி , ஏவமித³ம்பி பரோபண்ணாஸகுஸலத⁴ம்மேஹி ஸத்³தி⁴ங்யேவ உப்பன்னந்தி வேதி³தப்³ப³ங். புப்³ப³ங்க³மட்டே²ன பன ‘‘சித்தங் உப்பன்னங் ஹோதி’’ச்சேவ வுத்தங்.

    Cittaṃ uppannaṃ hotīti cetaṃ desanāsīsameva. Na pana cittaṃ ekakameva uppajjati. Tasmā yathā rājā āgatoti vutte na parisaṃ pahāya ekakova āgato, rājaparisāya pana saddhiṃyeva āgatoti paññāyati , evamidampi paropaṇṇāsakusaladhammehi saddhiṃyeva uppannanti veditabbaṃ. Pubbaṅgamaṭṭhena pana ‘‘cittaṃ uppannaṃ hoti’’cceva vuttaṃ.

    லோகியத⁴ம்மஞ்ஹி பத்வா சித்தங் ஜெட்ட²கங் சித்தங் து⁴ரங் சித்தங் புப்³ப³ங்க³மங் ஹோதி. லோகுத்தரத⁴ம்மங் பத்வா பஞ்ஞா ஜெட்டி²கா பஞ்ஞா து⁴ரா பஞ்ஞா புப்³ப³ங்க³மா. தேனேவ ப⁴க³வா வினயபரியாயங் பத்வா பஞ்ஹங் புச்ச²ந்தோ ‘கிங்ப²ஸ்ஸோஸி, கிங்வேத³னோஸி, கிங்ஸஞ்ஞோஸி, கிங்சேதனோஸீ’தி அபுச்சி²த்வா ‘‘கிங்சித்தோ த்வங் பி⁴க்கூ²’’தி சித்தமேவ து⁴ரங் கத்வா புச்ச²தி. ‘‘அதெ²ய்யசித்தோ அஹங் ப⁴க³வா’’தி ச வுத்தே ‘அனாபத்தி அதெ²ய்யப²ஸ்ஸஸ்ஸா’திஆதீ³னி அவத்வா ‘‘அனாபத்தி பி⁴க்கு² அதெ²ய்யசித்தஸ்ஸா’’தி வத³தி.

    Lokiyadhammañhi patvā cittaṃ jeṭṭhakaṃ cittaṃ dhuraṃ cittaṃ pubbaṅgamaṃ hoti. Lokuttaradhammaṃ patvā paññā jeṭṭhikā paññā dhurā paññā pubbaṅgamā. Teneva bhagavā vinayapariyāyaṃ patvā pañhaṃ pucchanto ‘kiṃphassosi, kiṃvedanosi, kiṃsaññosi, kiṃcetanosī’ti apucchitvā ‘‘kiṃcitto tvaṃ bhikkhū’’ti cittameva dhuraṃ katvā pucchati. ‘‘Atheyyacitto ahaṃ bhagavā’’ti ca vutte ‘anāpatti atheyyaphassassā’tiādīni avatvā ‘‘anāpatti bhikkhu atheyyacittassā’’ti vadati.

    ந கேவலஞ்ச வினயபரியாயங், அஞ்ஞம்பி லோகியதே³ஸனங் தே³ஸெந்தோ சித்தமேவ து⁴ரங் கத்வா தே³ஸேதி. யதா²ஹ – ‘‘யே கேசி, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மா அகுஸலா அகுஸலபா⁴கி³யா அகுஸலபக்கி²கா ஸப்³பே³தே மனோபுப்³ப³ங்க³மா. மனோ தேஸங் த⁴ம்மானங் பட²மங் உப்பஜ்ஜதி’’ (அ॰ நி॰ 1.56).

    Na kevalañca vinayapariyāyaṃ, aññampi lokiyadesanaṃ desento cittameva dhuraṃ katvā deseti. Yathāha – ‘‘ye keci, bhikkhave, dhammā akusalā akusalabhāgiyā akusalapakkhikā sabbete manopubbaṅgamā. Mano tesaṃ dhammānaṃ paṭhamaṃ uppajjati’’ (a. ni. 1.56).

    ‘‘மனோபுப்³ப³ங்க³மா த⁴ம்மா, மனோஸெட்டா² மனோமயா;

    ‘‘Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;

    மனஸா சே பது³ட்டே²ன, பா⁴ஸதி வா கரோதி வா;

    Manasā ce paduṭṭhena, bhāsati vā karoti vā;

    ததோ நங் து³க்க²மன்வேதி, சக்கங்வ வஹதோ பத³ங்.

    Tato naṃ dukkhamanveti, cakkaṃva vahato padaṃ.

    ‘‘மனோபுப்³ப³ங்க³மா த⁴ம்மா, மனோஸெட்டா² மனோமயா;

    ‘‘Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;

    மனஸா சே பஸன்னேன, பா⁴ஸதி வா கரோதி வா;

    Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;

    ததோ நங் ஸுக²மன்வேதி, சா²யாவ அனபாயினீ’’. (த⁴॰ ப॰ 1,2);

    Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyinī’’. (dha. pa. 1,2);

    ‘‘சித்தேன நீயதி லோகோ, சித்தேன பரிகஸ்ஸதி;

    ‘‘Cittena nīyati loko, cittena parikassati;

    சித்தஸ்ஸ ஏகத⁴ம்மஸ்ஸ, ஸப்³பே³வ வஸமன்வகூ³’’. (ஸங்॰ நி॰ 1.62);

    Cittassa ekadhammassa, sabbeva vasamanvagū’’. (saṃ. ni. 1.62);

    ‘‘சித்தஸங்கிலேஸா, பி⁴க்க²வே, ஸத்தா ஸங்கிலிஸ்ஸந்தி சித்தவோதா³னா விஸுஜ்ஜ²ந்தி’’ (ஸங்॰ நி॰ 3.100);

    ‘‘Cittasaṃkilesā, bhikkhave, sattā saṃkilissanti cittavodānā visujjhanti’’ (saṃ. ni. 3.100);

    ‘‘பப⁴ஸ்ஸரமித³ங், பி⁴க்க²வே, சித்தங், தஞ்ச கோ² ஆக³ந்துகேஹி உபக்கிலேஸேஹி உபக்கிலிட்ட²ங்’’ (அ॰ நி॰ 1.49);

    ‘‘Pabhassaramidaṃ, bhikkhave, cittaṃ, tañca kho āgantukehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṃ’’ (a. ni. 1.49);

    ‘‘சித்தே , க³ஹபதி, அரக்கி²தே காயகம்மம்பி அரக்கி²தங் ஹோதி, வசீகம்மம்பி அரக்கி²தங் ஹோதி, மனோகம்மம்பி அரக்கி²தங் ஹோதி; சித்தே, க³ஹபதி, ரக்கி²தே…பே॰… சித்தே, க³ஹபதி, ப்³யாபன்னே…பே॰… சித்தே, க³ஹபதி, அப்³யாபன்னே…பே॰… சித்தே, க³ஹபதி, அவஸ்ஸுதே…பே॰… சித்தே, க³ஹபதி, அனவஸ்ஸுதே காயகம்மம்பி அனவஸ்ஸுதங் ஹோதி, வசீகம்மம்பி அனவஸ்ஸுதங் ஹோதி, மனோகம்மம்பி அனவஸ்ஸுதங் ஹோதீ’’தி (அ॰ நி॰ 3.110).

    ‘‘Citte , gahapati, arakkhite kāyakammampi arakkhitaṃ hoti, vacīkammampi arakkhitaṃ hoti, manokammampi arakkhitaṃ hoti; citte, gahapati, rakkhite…pe… citte, gahapati, byāpanne…pe… citte, gahapati, abyāpanne…pe… citte, gahapati, avassute…pe… citte, gahapati, anavassute kāyakammampi anavassutaṃ hoti, vacīkammampi anavassutaṃ hoti, manokammampi anavassutaṃ hotī’’ti (a. ni. 3.110).

    ஏவங் லோகியத⁴ம்மங் பத்வா சித்தங் ஜெட்ட²கங் ஹோதி, சித்தங் து⁴ரங் ஹோதி, சித்தங் புப்³ப³ங்க³மங் ஹோதீதி வேதி³தப்³ப³ங். இமேஸு பன ஸுத்தேஸு ஏகங் வா த்³வே வா அக்³க³ஹெத்வா ஸுத்தானுரக்க²ணத்தா²ய ஸப்³பா³னிபி க³ஹிதானீதி வேதி³தப்³பா³னி.

    Evaṃ lokiyadhammaṃ patvā cittaṃ jeṭṭhakaṃ hoti, cittaṃ dhuraṃ hoti, cittaṃ pubbaṅgamaṃ hotīti veditabbaṃ. Imesu pana suttesu ekaṃ vā dve vā aggahetvā suttānurakkhaṇatthāya sabbānipi gahitānīti veditabbāni.

    லோகுத்தரத⁴ம்மங் புச்ச²ந்தோ பன ‘கதரப²ஸ்ஸங் அதி⁴க³தோஸி, கதரவேத³னங் கதரஸஞ்ஞங் கதரசேதனங் கதரசித்த’ந்தி அபுச்சி²த்வா, ‘கதரபஞ்ஞங் த்வங் பி⁴க்கு² அதி⁴க³தோ’ஸி, ‘கிங் பட²மங் மக்³க³பஞ்ஞங், உதா³ஹு து³தியங்…பே॰… ததியங்…பே॰… சதுத்த²ங் மக்³க³பஞ்ஞங் அதி⁴க³தோ’தி பஞ்ஞங் ஜெட்டி²கங் பஞ்ஞங் து⁴ரங் கத்வா புச்ச²தி. பஞ்ஞுத்தரா ஸப்³பே³ குஸலா த⁴ம்மா ந பரிஹாயந்தி. பஞ்ஞா பன கிமத்தி²யா (ம॰ நி॰ 1.451)? ‘‘பஞ்ஞவதோ, பி⁴க்க²வே, அரியஸாவகஸ்ஸ தத³ன்வயா ஸத்³தா⁴ ஸண்டா²தி, தத³ன்வயங் வீரியங் ஸண்டா²தி, தத³ன்வயா ஸதி ஸண்டா²தி, தத³ன்வயோ ஸமாதி⁴ ஸண்டா²தீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 5.515) ஏவமாதீ³னி பனெத்த² ஸுத்தானி த³ட்ட²ப்³பா³னி. இதி லோகுத்தரத⁴ம்மங் பத்வா பஞ்ஞா ஜெட்டி²கா ஹோதி பஞ்ஞா து⁴ரா பஞ்ஞா புப்³ப³ங்க³மாதி வேதி³தப்³பா³. அயங் பன லோகியதே³ஸனா. தஸ்மா சித்தங் து⁴ரங் கத்வா தே³ஸெந்தோ ‘‘சித்தங் உப்பன்னங் ஹோதீ’’தி ஆஹ.

    Lokuttaradhammaṃ pucchanto pana ‘kataraphassaṃ adhigatosi, kataravedanaṃ katarasaññaṃ kataracetanaṃ kataracitta’nti apucchitvā, ‘katarapaññaṃ tvaṃ bhikkhu adhigato’si, ‘kiṃ paṭhamaṃ maggapaññaṃ, udāhu dutiyaṃ…pe… tatiyaṃ…pe… catutthaṃ maggapaññaṃ adhigato’ti paññaṃ jeṭṭhikaṃ paññaṃ dhuraṃ katvā pucchati. Paññuttarā sabbe kusalā dhammā na parihāyanti. Paññā pana kimatthiyā (ma. ni. 1.451)? ‘‘Paññavato, bhikkhave, ariyasāvakassa tadanvayā saddhā saṇṭhāti, tadanvayaṃ vīriyaṃ saṇṭhāti, tadanvayā sati saṇṭhāti, tadanvayo samādhi saṇṭhātī’’ti (saṃ. ni. 5.515) evamādīni panettha suttāni daṭṭhabbāni. Iti lokuttaradhammaṃ patvā paññā jeṭṭhikā hoti paññā dhurā paññā pubbaṅgamāti veditabbā. Ayaṃ pana lokiyadesanā. Tasmā cittaṃ dhuraṃ katvā desento ‘‘cittaṃ uppannaṃ hotī’’ti āha.

    ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தந்தி ஸாதமது⁴ரவேத³யிதஸங்கா²தேன ஸோமனஸ்ஸேன ஸஹ ஏகுப்பாதா³தி³பா⁴வங் க³தங். அயங் பன ‘ஸஹக³த’-ஸத்³தோ³ தப்³பா⁴வே வோகிண்ணே நிஸ்ஸயே ஆரம்மணே ஸங்ஸட்டே²தி இமேஸு அத்தே²ஸு தி³ஸ்ஸதி. தத்த² ‘‘யாயங் தண்ஹா போனொப்³ப⁴விகா நந்தி³ராக³ஸஹக³தா’’தி (விப⁴॰ 203) தப்³பா⁴வே வேதி³தப்³போ³; நந்தி³ராக³பூ⁴தாதி அத்தோ². ‘‘யா, பி⁴க்க²வே, வீமங்ஸா கோஸஜ்ஜஸஹக³தா கோஸஜ்ஜஸம்பயுத்தா’’தி (ஸங்॰ நி॰ 5.832) வோகிண்ணே வேதி³தப்³போ³; அந்தரந்தரா உப்பஜ்ஜமானேன கோஸஜ்ஜேன வோகிண்ணாதி அயமெத்த² அத்தோ². ‘‘அட்டி²கஸஞ்ஞாஸஹக³தங் ஸதிஸம்பொ³ஜ்ஜ²ங்க³ங் பா⁴வேதீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 5.238) நிஸ்ஸயே வேதி³தப்³போ³; அட்டி²கஸஞ்ஞங் நிஸ்ஸாய அட்டி²கஸஞ்ஞங் பா⁴வெத்வா படிலத்³த⁴ந்தி அத்தோ². ‘‘லாபீ⁴ ஹோதி ரூபஸஹக³தானங் வா ஸமாபத்தீனங் அரூபஸஹக³தானங் வா’’தி (பு॰ ப॰ 3-5) ஆரம்மணே; வேதி³தப்³போ³ ரூபாரூபாரம்மணானந்தி அத்தோ². ‘‘இத³ங் ஸுக²ங் இமாய பீதியா ஸஹக³தங் ஹோதி ஸஹஜாதங் ஸங்ஸட்ட²ங் ஸம்பயுத்த’’ந்தி (விப⁴॰ 578) ஸங்ஸட்டே². இமஸ்மிம்பி பதே³ அயமேவத்தோ² அதி⁴ப்பேதோ. ஸோமனஸ்ஸஸங்ஸட்ட²ஞ்ஹி இத⁴ ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தந்தி வுத்தங்.

    Somanassasahagatanti sātamadhuravedayitasaṅkhātena somanassena saha ekuppādādibhāvaṃ gataṃ. Ayaṃ pana ‘sahagata’-saddo tabbhāve vokiṇṇe nissaye ārammaṇe saṃsaṭṭheti imesu atthesu dissati. Tattha ‘‘yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā’’ti (vibha. 203) tabbhāve veditabbo; nandirāgabhūtāti attho. ‘‘Yā, bhikkhave, vīmaṃsā kosajjasahagatā kosajjasampayuttā’’ti (saṃ. ni. 5.832) vokiṇṇe veditabbo; antarantarā uppajjamānena kosajjena vokiṇṇāti ayamettha attho. ‘‘Aṭṭhikasaññāsahagataṃ satisambojjhaṅgaṃ bhāvetī’’ti (saṃ. ni. 5.238) nissaye veditabbo; aṭṭhikasaññaṃ nissāya aṭṭhikasaññaṃ bhāvetvā paṭiladdhanti attho. ‘‘Lābhī hoti rūpasahagatānaṃ vā samāpattīnaṃ arūpasahagatānaṃ vā’’ti (pu. pa. 3-5) ārammaṇe; veditabbo rūpārūpārammaṇānanti attho. ‘‘Idaṃ sukhaṃ imāya pītiyā sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayutta’’nti (vibha. 578) saṃsaṭṭhe. Imasmimpi pade ayamevattho adhippeto. Somanassasaṃsaṭṭhañhi idha somanassasahagatanti vuttaṃ.

    ‘ஸங்ஸட்ட²’-ஸத்³தோ³பி சேஸ ஸதி³ஸே அவஸ்ஸுதே மித்தஸந்த²வே ஸஹஜாதேதி ப³ஹூஸு அத்தே²ஸு தி³ஸ்ஸதி. அயஞ்ஹி ‘‘கிஸே தூ²லே விவஜ்ஜெத்வா ஸங்ஸட்டா² யோஜிதா ஹயா’’தி (ஜா॰ 2.22.70) எத்த² ஸதி³ஸே ஆக³தோ. ‘‘ஸங்ஸட்டா²வ தும்ஹே அய்யே விஹரதா²’’தி (பாசி॰ 727) அவஸ்ஸுதே. ‘‘கி³ஹி ஸங்ஸட்டோ² விஹரதீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 3.3) மித்தஸந்த²வே. ‘‘இத³ங் ஸுக²ங் இமாய பீதியா ஸஹக³தங் ஹோதி ஸஹஜாதங் ஸங்ஸட்ட²ங் ஸம்பயுத்த’’ந்தி ஸஹஜாதே. இதா⁴பி ஸஹஜாதே அதி⁴ப்பேதோ. தத்த² ‘ஸஹக³தங்’ அஸஹஜாதங் அஸங்ஸட்ட²ங் அஸம்பயுத்தங் நாம நத்தி². ஸஹஜாதங் பன ஸங்ஸட்ட²ங் ஸம்பயுத்தங் ஹோதிபி, ந ஹோதிபி . ரூபாரூபத⁴ம்மேஸு ஹி ஏகதோ ஜாதேஸு ரூபங் அரூபேன ஸஹஜாதங் ஹோதி, ந ஸங்ஸட்ட²ங், ந ஸம்பயுத்தங்; ததா² அரூபங் ரூபேன; ரூபஞ்ச ரூபேன; அரூபங் பன அரூபேன ஸத்³தி⁴ங் நியமதோவ ஸஹக³தங் ஸஹஜாதங் ஸங்ஸட்ட²ங் ஸம்பயுத்தமேவ ஹோதீதி. தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங் ‘ஸோமனஸ்ஸஸஹக³த’ந்தி.

    ‘Saṃsaṭṭha’-saddopi cesa sadise avassute mittasanthave sahajāteti bahūsu atthesu dissati. Ayañhi ‘‘kise thūle vivajjetvā saṃsaṭṭhā yojitā hayā’’ti (jā. 2.22.70) ettha sadise āgato. ‘‘Saṃsaṭṭhāva tumhe ayye viharathā’’ti (pāci. 727) avassute. ‘‘Gihi saṃsaṭṭho viharatī’’ti (saṃ. ni. 3.3) mittasanthave. ‘‘Idaṃ sukhaṃ imāya pītiyā sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayutta’’nti sahajāte. Idhāpi sahajāte adhippeto. Tattha ‘sahagataṃ’ asahajātaṃ asaṃsaṭṭhaṃ asampayuttaṃ nāma natthi. Sahajātaṃ pana saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ hotipi, na hotipi . Rūpārūpadhammesu hi ekato jātesu rūpaṃ arūpena sahajātaṃ hoti, na saṃsaṭṭhaṃ, na sampayuttaṃ; tathā arūpaṃ rūpena; rūpañca rūpena; arūpaṃ pana arūpena saddhiṃ niyamatova sahagataṃ sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttameva hotīti. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘somanassasahagata’nti.

    ஞாணஸம்பயுத்தந்தி ஞாணேன ஸம்பயுத்தங், ஸமங் ஏகுப்பாதா³தி³ப்பகாரேஹி யுத்தந்தி அத்தோ². யங் பனெத்த² வத்தப்³ப³ங் ஸியா தங் மாதிகாவண்ணனாய வேத³னாத்திகே வுத்தனயமேவ. தஸ்மா ஏகுப்பாதா³ ஏகனிரோதா⁴ ஏகவத்து²கா ஏகாரம்மணாதி இமினா லக்க²ணேனேதங் ஸம்பயுத்தந்தி வேதி³தப்³ப³ங். உக்கட்ட²னித்³தே³ஸோ சேஸ. அரூபே பன வினாபி ஏகவத்து²கபா⁴வங் ஸம்பயோகோ³ லப்³ப⁴தி.

    Ñāṇasampayuttanti ñāṇena sampayuttaṃ, samaṃ ekuppādādippakārehi yuttanti attho. Yaṃ panettha vattabbaṃ siyā taṃ mātikāvaṇṇanāya vedanāttike vuttanayameva. Tasmā ekuppādā ekanirodhā ekavatthukā ekārammaṇāti iminā lakkhaṇenetaṃ sampayuttanti veditabbaṃ. Ukkaṭṭhaniddeso cesa. Arūpe pana vināpi ekavatthukabhāvaṃ sampayogo labbhati.

    எத்தாவதா கிங் கதி²தங்? காமாவசரகுஸலேஸு ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தங் திஹேதுகங் ஞாணஸம்பயுத்தங் அஸங்கா²ரிகங் மஹாசித்தங் கதி²தங். ‘‘கதமே த⁴ம்மா குஸலா’’தி ஹி அனியமிதபுச்சா²ய சதுபூ⁴மககுஸலங் க³ஹிதங். ‘காமாவசரங் குஸலங் சித்தங் உப்பன்னங் ஹோதீ’தி வசனேன பன தேபூ⁴மகங் குஸலங் பரிச்சஜித்வா, அட்ட²வித⁴ங் காமாவசரகுஸலமேவ க³ஹிதங். ‘ஸோமனஸ்ஸஸஹக³த’ந்தி வசனேன ததோ சதுப்³பி³த⁴ங் உபெக்கா²ஸஹக³தங் பரிச்சஜித்வா சதுப்³பி³த⁴ங் ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தமேவ க³ஹிதங். ‘ஞாணஸம்பயுத்த’ந்தி வசனேன ததோ து³வித⁴ங் ஞாணவிப்பயுத்தங் பரிச்சஜித்வா த்³வே ஞாணஸம்பயுத்தானேவ க³ஹிதானி. அஸங்கா²ரிகபா⁴வோ பன அனாப⁴ட்ட²தாயேவ ந க³ஹிதோ. கிஞ்சாபி ந க³ஹிதோ, பரதோ பன ‘ஸஸங்கா²ரேனா’தி வசனதோ இத⁴ ‘அஸங்கா²ரேனா’தி அவுத்தேபி அஸங்கா²ரிகபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³. ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴ ஹி ஆதி³தோவ இத³ங் மஹாசித்தங் பா⁴ஜெத்வா த³ஸ்ஸேதுங் நியமெத்வாவ இமங் தே³ஸனங் ஆரபீ⁴தி ஏவமெத்த² ஸன்னிட்டா²னங் கதந்தி வேதி³தப்³ப³ங்.

    Ettāvatā kiṃ kathitaṃ? Kāmāvacarakusalesu somanassasahagataṃ tihetukaṃ ñāṇasampayuttaṃ asaṅkhārikaṃ mahācittaṃ kathitaṃ. ‘‘Katame dhammā kusalā’’ti hi aniyamitapucchāya catubhūmakakusalaṃ gahitaṃ. ‘Kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hotī’ti vacanena pana tebhūmakaṃ kusalaṃ pariccajitvā, aṭṭhavidhaṃ kāmāvacarakusalameva gahitaṃ. ‘Somanassasahagata’nti vacanena tato catubbidhaṃ upekkhāsahagataṃ pariccajitvā catubbidhaṃ somanassasahagatameva gahitaṃ. ‘Ñāṇasampayutta’nti vacanena tato duvidhaṃ ñāṇavippayuttaṃ pariccajitvā dve ñāṇasampayuttāneva gahitāni. Asaṅkhārikabhāvo pana anābhaṭṭhatāyeva na gahito. Kiñcāpi na gahito, parato pana ‘sasaṅkhārenā’ti vacanato idha ‘asaṅkhārenā’ti avuttepi asaṅkhārikabhāvo veditabbo. Sammāsambuddho hi āditova idaṃ mahācittaṃ bhājetvā dassetuṃ niyametvāva imaṃ desanaṃ ārabhīti evamettha sanniṭṭhānaṃ katanti veditabbaṃ.

    இதா³னி தமேவ சித்தங் ஆரம்மணதோ த³ஸ்ஸேதுங் ரூபாரம்மணங் வாதிஆதி³மாஹ. ப⁴க³வா ஹி அரூபத⁴ம்மங் த³ஸ்ஸெந்தோ வத்து²னா வா த³ஸ்ஸேதி, ஆரம்மணேன வா, வத்தா²ரம்மணேஹி வா, ஸரஸபா⁴வேன வா. ‘‘சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸோ…பே॰… மனோஸம்ப²ஸ்ஸோ; சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸஜா வேத³னா…பே॰… மனோஸம்ப²ஸ்ஸஜா வேத³னா; சக்கு²விஞ்ஞாணங்…பே॰… மனோவிஞ்ஞாண’’ந்திஆதீ³ஸு ஹி வத்து²னா அரூபத⁴ம்மா த³ஸ்ஸிதா. ‘‘ரூபஸஞ்ஞா…பே॰… த⁴ம்மஸஞ்ஞா, ரூபஸஞ்சேதனா…பே॰… த⁴ம்மஸஞ்சேதனா’’திஆதீ³ஸு ஆரம்மணேன. ‘‘சக்கு²ஞ்ச படிச்ச ரூபே ச உப்பஜ்ஜதி சக்கு²விஞ்ஞாணங், திண்ணங் ஸங்க³தி ப²ஸ்ஸோ…பே॰… மனஞ்ச படிச்ச த⁴ம்மே ச உப்பஜ்ஜதி மனோவிஞ்ஞாணங், திண்ணங் ஸங்க³தி ப²ஸ்ஸோ’’திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 4.60) வத்தா²ரம்மணேஹி. ‘‘அவிஜ்ஜாபச்சயா , பி⁴க்க²வே, ஸங்கா²ரா, ஸங்கா²ரபச்சயா விஞ்ஞாண’’ந்திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 2.1) ஸரஸபா⁴வேன அரூபத⁴ம்மா த³ஸ்ஸிதா. இமஸ்மிங் பன டா²னே ஆரம்மணேன த³ஸ்ஸெந்தோ ‘ரூபாரம்மணங்’ வாதிஆதி³மாஹ.

    Idāni tameva cittaṃ ārammaṇato dassetuṃ rūpārammaṇaṃ vātiādimāha. Bhagavā hi arūpadhammaṃ dassento vatthunā vā dasseti, ārammaṇena vā, vatthārammaṇehi vā, sarasabhāvena vā. ‘‘Cakkhusamphasso…pe… manosamphasso; cakkhusamphassajā vedanā…pe… manosamphassajā vedanā; cakkhuviññāṇaṃ…pe… manoviññāṇa’’ntiādīsu hi vatthunā arūpadhammā dassitā. ‘‘Rūpasaññā…pe… dhammasaññā, rūpasañcetanā…pe… dhammasañcetanā’’tiādīsu ārammaṇena. ‘‘Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso…pe… manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso’’tiādīsu (saṃ. ni. 4.60) vatthārammaṇehi. ‘‘Avijjāpaccayā , bhikkhave, saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇa’’ntiādīsu (saṃ. ni. 2.1) sarasabhāvena arūpadhammā dassitā. Imasmiṃ pana ṭhāne ārammaṇena dassento ‘rūpārammaṇaṃ’ vātiādimāha.

    தத்த² சதுஸமுட்டா²னங் அதீதானாக³தபச்சுப்பன்னங் ரூபமேவ ரூபாரம்மணங். த்³விஸமுட்டா²னோ அதீதானாக³தபச்சுப்பன்னோ ஸத்³தோ³வ ஸத்³தா³ரம்மணங். சதுஸமுட்டா²னோ அதீதானாக³தபச்சுப்பன்னோ க³ந்தோ⁴வ க³ந்தா⁴ரம்மணங். சதுஸமுட்டா²னோ அதீதானாக³தபச்சுப்பன்னோ ரஸோவ ரஸாரம்மணங். சதுஸமுட்டா²னங் அதீதானாக³தபச்சுப்பன்னங் பொ²ட்ட²ப்³ப³மேவ பொ²ட்ட²ப்³பா³ரம்மணங். ஏகஸமுட்டா²னா த்³விஸமுட்டா²னா திஸமுட்டா²னா சதுஸமுட்டா²னா நகுதோசிஸமுட்டா²னா அதீதானாக³தபச்சுப்பன்னா சித்தசேதஸிகா, ததா² நவத்தப்³பா³ ச, வுத்தாவஸேஸா சித்தகோ³சரஸங்கா²தா த⁴ம்மாயேவ த⁴ம்மாரம்மணங். யே பன அனாபாத²க³தா ரூபாத³யோபி த⁴ம்மாரம்மணமிச்சேவ வத³ந்தி தே இமினா ஸுத்தேன படிக்கி²பிதப்³பா³. வுத்தஞ்ஹேதங் –

    Tattha catusamuṭṭhānaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ rūpameva rūpārammaṇaṃ. Dvisamuṭṭhāno atītānāgatapaccuppanno saddova saddārammaṇaṃ. Catusamuṭṭhāno atītānāgatapaccuppanno gandhova gandhārammaṇaṃ. Catusamuṭṭhāno atītānāgatapaccuppanno rasova rasārammaṇaṃ. Catusamuṭṭhānaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ phoṭṭhabbameva phoṭṭhabbārammaṇaṃ. Ekasamuṭṭhānā dvisamuṭṭhānā tisamuṭṭhānā catusamuṭṭhānā nakutocisamuṭṭhānā atītānāgatapaccuppannā cittacetasikā, tathā navattabbā ca, vuttāvasesā cittagocarasaṅkhātā dhammāyeva dhammārammaṇaṃ. Ye pana anāpāthagatā rūpādayopi dhammārammaṇamicceva vadanti te iminā suttena paṭikkhipitabbā. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘இமேஸங் கோ², ஆவுஸோ, பஞ்சன்னங் இந்த்³ரியானங் நானாவிஸயானங் நானாகோ³சரானங் ந அஞ்ஞமஞ்ஞஸ்ஸ கோ³சரவிஸயங் பச்சனுபொ⁴ந்தானங் மனோ படிஸரணங் மனோ நேஸங் கோ³சரவிஸயங் பச்சனுபோ⁴தீ’’தி (ம॰ நி॰ 1.455).

    ‘‘Imesaṃ kho, āvuso, pañcannaṃ indriyānaṃ nānāvisayānaṃ nānāgocarānaṃ na aññamaññassa gocaravisayaṃ paccanubhontānaṃ mano paṭisaraṇaṃ mano nesaṃ gocaravisayaṃ paccanubhotī’’ti (ma. ni. 1.455).

    ஏதேஸஞ்ஹி ரூபாரம்மணாதீ³னி கோ³சரவிஸயோ நாம. தானி மனேன பச்சனுப⁴வியமானானிபி ரூபாரம்மணாதீ³னியேவாதி அயமத்தோ² ஸித்³தோ⁴ ஹோதி. தி³ப்³ப³சக்கு²ஞாணாதீ³னஞ்ச ரூபாதி³ஆரம்மணத்தாபி அயமத்தோ² ஸித்³தோ⁴யேவ ஹோதி. அனாபாத²க³தானேவ ஹி ரூபாரம்மணாதீ³னி தி³ப்³ப³சக்கு²ஆதீ³னங் ஆரம்மணானி, ந ச தானி த⁴ம்மாரம்மணானி ப⁴வந்தீதி வுத்தனயேனேவ ஆரம்மணவவத்தா²னங் வேதி³தப்³ப³ங்.

    Etesañhi rūpārammaṇādīni gocaravisayo nāma. Tāni manena paccanubhaviyamānānipi rūpārammaṇādīniyevāti ayamattho siddho hoti. Dibbacakkhuñāṇādīnañca rūpādiārammaṇattāpi ayamattho siddhoyeva hoti. Anāpāthagatāneva hi rūpārammaṇādīni dibbacakkhuādīnaṃ ārammaṇāni, na ca tāni dhammārammaṇāni bhavantīti vuttanayeneva ārammaṇavavatthānaṃ veditabbaṃ.

    தத்த² ஏகேகங் ஆரம்மணங் த்³வீஸு த்³வீஸு த்³வாரேஸு ஆபாத²மாக³ச்ச²தி. ரூபாரம்மணஞ்ஹி சக்கு²பஸாத³ங் க⁴ட்டெத்வா தங்க²ணஞ்ஞேவ மனொத்³வாரே ஆபாத²மாக³ச்ச²தி; ப⁴வங்க³சலனஸ்ஸ பச்சயோ ஹோதீதி அத்தோ². ஸத்³த³க³ந்த⁴ரஸபொ²ட்ட²ப்³பா³ரம்மணேஸுபி ஏஸேவ நயோ. யதா² ஹி ஸகுணோ ஆகாஸேனாக³ந்த்வா ருக்க²க்³கே³ நிலீயமானோவ ருக்க²ஸாக²ஞ்ச க⁴ட்டேதி, சா²யா சஸ்ஸ பத²வியங் படிஹஞ்ஞதி ஸாகா²க⁴ட்டனசா²யாப²ரணானி அபுப்³ப³ங் அசரிமங் ஏகக்க²ணேயேவ ப⁴வந்தி, ஏவங் பச்சுப்பன்னரூபாதீ³னங் சக்கு²பஸாதா³தி³க⁴ட்டனஞ்ச ப⁴வங்க³சலனஸமத்த²தாய மனொத்³வாரே ஆபாத²க³மனஞ்ச அபுப்³ப³ங் அசரிமங் ஏகக்க²ணேயேவ ஹோதி. ததோ ப⁴வங்க³ங் விச்சி²ந்தி³த்வா சக்கு²த்³வாராதீ³ஸு உப்பன்னானங் ஆவஜ்ஜனாதீ³னங் வொட்ட²ப்³ப³னபரியோஸானானங் அனந்தரா தேஸங் ஆரம்மணானங் அஞ்ஞதரஸ்மிங் இத³ங் மஹாசித்தங் உப்பஜ்ஜதி.

    Tattha ekekaṃ ārammaṇaṃ dvīsu dvīsu dvāresu āpāthamāgacchati. Rūpārammaṇañhi cakkhupasādaṃ ghaṭṭetvā taṅkhaṇaññeva manodvāre āpāthamāgacchati; bhavaṅgacalanassa paccayo hotīti attho. Saddagandharasaphoṭṭhabbārammaṇesupi eseva nayo. Yathā hi sakuṇo ākāsenāgantvā rukkhagge nilīyamānova rukkhasākhañca ghaṭṭeti, chāyā cassa pathaviyaṃ paṭihaññati sākhāghaṭṭanachāyāpharaṇāni apubbaṃ acarimaṃ ekakkhaṇeyeva bhavanti, evaṃ paccuppannarūpādīnaṃ cakkhupasādādighaṭṭanañca bhavaṅgacalanasamatthatāya manodvāre āpāthagamanañca apubbaṃ acarimaṃ ekakkhaṇeyeva hoti. Tato bhavaṅgaṃ vicchinditvā cakkhudvārādīsu uppannānaṃ āvajjanādīnaṃ voṭṭhabbanapariyosānānaṃ anantarā tesaṃ ārammaṇānaṃ aññatarasmiṃ idaṃ mahācittaṃ uppajjati.

    ஸுத்³த⁴மனொத்³வாரே பன பஸாத³க⁴ட்டனகிச்சங் நத்தி². பகதியா தி³ட்ட²ஸுதகா⁴யிதஸாயிதபு²ட்ட²வஸேனேவ ஏதானி ஆரம்மணானி ஆபாத²மாக³ச்ச²ந்தி. கத²ங்? இதே⁴கச்சோ கதஸுதா⁴கம்மங் ஹரிதாலமனோஸிலாதி³வண்ணவிசித்தங் பக்³க³ஹிதனானப்பகாரத⁴ஜபடாகங் மாலாதா³மவினத்³த⁴ங் தீ³பமாலாபரிக்கி²த்தங் அதிமனோரமாய ஸிரியா விரோசமானங் அலங்கதபடியத்தங் மஹாசேதியங் பத³க்கி²ணங் கத்வா ஸோளஸஸு பாத³பிட்டி²காஸு பஞ்சபதிட்டி²தேன வந்தி³த்வா அஞ்ஜலிங் பக்³க³ய்ஹ உல்லோகெந்தோ பு³த்³தா⁴ரம்மணங் பீதிங் க³ஹெத்வா திட்ட²தி. தஸ்ஸ ஏவங் சேதியங் பஸ்ஸித்வா பு³த்³தா⁴ரம்மணங் பீதிங் நிப்³ப³த்தெத்வா அபரபா⁴கே³ யத்த² கத்த²சி க³தஸ்ஸ ரத்திட்டா²னதி³வாட்டா²னேஸு நிஸின்னஸ்ஸ ஆவஜ்ஜமானஸ்ஸ அலங்கதபடியத்தங் மஹாசேதியங் சக்கு²த்³வாரே ஆபாத²மாக³தஸதி³ஸமேவ ஹோதி, பத³க்கி²ணங் கத்வா சேதியவந்த³னகாலோ விய ஹோதி. ஏவங் தாவ தி³ட்ட²வஸேன ரூபாரம்மணங் ஆபாத²மாக³ச்ச²தி.

    Suddhamanodvāre pana pasādaghaṭṭanakiccaṃ natthi. Pakatiyā diṭṭhasutaghāyitasāyitaphuṭṭhavaseneva etāni ārammaṇāni āpāthamāgacchanti. Kathaṃ? Idhekacco katasudhākammaṃ haritālamanosilādivaṇṇavicittaṃ paggahitanānappakāradhajapaṭākaṃ mālādāmavinaddhaṃ dīpamālāparikkhittaṃ atimanoramāya siriyā virocamānaṃ alaṅkatapaṭiyattaṃ mahācetiyaṃ padakkhiṇaṃ katvā soḷasasu pādapiṭṭhikāsu pañcapatiṭṭhitena vanditvā añjaliṃ paggayha ullokento buddhārammaṇaṃ pītiṃ gahetvā tiṭṭhati. Tassa evaṃ cetiyaṃ passitvā buddhārammaṇaṃ pītiṃ nibbattetvā aparabhāge yattha katthaci gatassa rattiṭṭhānadivāṭṭhānesu nisinnassa āvajjamānassa alaṅkatapaṭiyattaṃ mahācetiyaṃ cakkhudvāre āpāthamāgatasadisameva hoti, padakkhiṇaṃ katvā cetiyavandanakālo viya hoti. Evaṃ tāva diṭṭhavasena rūpārammaṇaṃ āpāthamāgacchati.

    மது⁴ரேன பன ஸரேன த⁴ம்மகதி²கஸ்ஸ வா த⁴ம்மங் கதெ²ந்தஸ்ஸ, ஸரபா⁴ணகஸ்ஸ வா ஸரேன ப⁴ணந்தஸ்ஸ ஸத்³த³ங் ஸுத்வா அபரபா⁴கே³ யத்த² கத்த²சி நிஸீதி³த்வா ஆவஜ்ஜமானஸ்ஸ த⁴ம்மகதா² வா ஸரப⁴ஞ்ஞங் வா ஸோதத்³வாரே ஆபாத²மாக³தங் விய ஹோதி, ஸாது⁴காரங் த³த்வா ஸுணனகாலோ விய ஹோதி. ஏவங் ஸுதவஸேன ஸத்³தா³ரம்மணங் ஆபாத²மாக³ச்ச²தி.

    Madhurena pana sarena dhammakathikassa vā dhammaṃ kathentassa, sarabhāṇakassa vā sarena bhaṇantassa saddaṃ sutvā aparabhāge yattha katthaci nisīditvā āvajjamānassa dhammakathā vā sarabhaññaṃ vā sotadvāre āpāthamāgataṃ viya hoti, sādhukāraṃ datvā suṇanakālo viya hoti. Evaṃ sutavasena saddārammaṇaṃ āpāthamāgacchati.

    ஸுக³ந்த⁴ங் பன க³ந்த⁴ங் வா மாலங் வா லபி⁴த்வா ஆஸனே வா சேதியே வா க³ந்தா⁴ரம்மணேன சித்தேன பூஜங் கத்வா அபரபா⁴கே³ யத்த² கத்த²சி நிஸீதி³த்வா ஆவஜ்ஜமானஸ்ஸ தங் க³ந்தா⁴ரம்மணங் கா⁴னத்³வாரே ஆபாத²மாக³தங் விய ஹோதி, பூஜாகரணகாலோ விய ஹோதி. ஏவங் கா⁴யிதவஸேன க³ந்தா⁴ரம்மணங் ஆபாத²மாக³ச்ச²தி.

    Sugandhaṃ pana gandhaṃ vā mālaṃ vā labhitvā āsane vā cetiye vā gandhārammaṇena cittena pūjaṃ katvā aparabhāge yattha katthaci nisīditvā āvajjamānassa taṃ gandhārammaṇaṃ ghānadvāre āpāthamāgataṃ viya hoti, pūjākaraṇakālo viya hoti. Evaṃ ghāyitavasena gandhārammaṇaṃ āpāthamāgacchati.

    பணீதங் பன கா²த³னீயங் வா போ⁴ஜனீயங் வா ஸப்³ரஹ்மசாரீஹி ஸத்³தி⁴ங் ஸங்விப⁴ஜித்வா பரிபு⁴ஞ்ஜித்வா அபரபா⁴கே³ யத்த² கத்த²சி குத்³ரூஸகாதி³போ⁴ஜனங் லபி⁴த்வா ‘அஸுககாலே பணீதங் போ⁴ஜனங் ஸப்³ரஹ்மசாரீஹி ஸத்³தி⁴ங் ஸங்விப⁴ஜித்வா பரிபு⁴த்த’ந்தி ஆவஜ்ஜமானஸ்ஸ தங் ரஸாரம்மணங் ஜிவ்ஹாத்³வாரே ஆபாத²மாக³தங் விய ஹோதி, பரிபு⁴ஞ்ஜனகாலோ விய ஹோதி. ஏவங் ஸாயிதவஸேன ரஸாரம்மணங் ஆபாத²மாக³ச்ச²தி.

    Paṇītaṃ pana khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā sabrahmacārīhi saddhiṃ saṃvibhajitvā paribhuñjitvā aparabhāge yattha katthaci kudrūsakādibhojanaṃ labhitvā ‘asukakāle paṇītaṃ bhojanaṃ sabrahmacārīhi saddhiṃ saṃvibhajitvā paribhutta’nti āvajjamānassa taṃ rasārammaṇaṃ jivhādvāre āpāthamāgataṃ viya hoti, paribhuñjanakālo viya hoti. Evaṃ sāyitavasena rasārammaṇaṃ āpāthamāgacchati.

    முது³கங் பன ஸுக²ஸம்ப²ஸ்ஸங் மஞ்சங் வா பீட²ங் வா அத்த²ரணபாபுரணங் வா பரிபு⁴ஞ்ஜித்வா அபரபா⁴கே³ யத்த² கத்த²சி து³க்க²ஸெய்யங் கப்பெத்வா ‘அஸுககாலே மே முது³கங் மஞ்சபீட²ங் அத்த²ரணபாவுரணங் பரிபு⁴த்த’ந்தி ஆவஜ்ஜமானஸ்ஸ தங் பொ²ட்ட²ப்³பா³ரம்மணங் காயத்³வாரே ஆபாத²மாக³தங் விய ஹோதி. ஸுக²ஸம்ப²ஸ்ஸங் வேத³யிதகாலோ விய ஹோதி. ஏவங் பு²ட்ட²வஸேன பொ²ட்ட²ப்³பா³ரம்மணங் ஆபாத²மாக³ச்ச²தி. ஏவங் ஸுத்³த⁴மனொத்³வாரே பஸாத³க⁴ட்டனகிச்சங் நத்தி². பகதியா தி³ட்ட²ஸுதகா⁴யிதஸாயிதபு²ட்ட²வஸேனேவ ஏதானி ஆரம்மணானி ஆபாத²மாக³ச்ச²ந்தீதி வேதி³தப்³பா³னி.

    Mudukaṃ pana sukhasamphassaṃ mañcaṃ vā pīṭhaṃ vā attharaṇapāpuraṇaṃ vā paribhuñjitvā aparabhāge yattha katthaci dukkhaseyyaṃ kappetvā ‘asukakāle me mudukaṃ mañcapīṭhaṃ attharaṇapāvuraṇaṃ paribhutta’nti āvajjamānassa taṃ phoṭṭhabbārammaṇaṃ kāyadvāre āpāthamāgataṃ viya hoti. Sukhasamphassaṃ vedayitakālo viya hoti. Evaṃ phuṭṭhavasena phoṭṭhabbārammaṇaṃ āpāthamāgacchati. Evaṃ suddhamanodvāre pasādaghaṭṭanakiccaṃ natthi. Pakatiyā diṭṭhasutaghāyitasāyitaphuṭṭhavaseneva etāni ārammaṇāni āpāthamāgacchantīti veditabbāni.

    இதா³னி பகதியா தி³ட்டா²தீ³னங் வஸேன ஆபாத²க³மனே அயமபரோபி அட்ட²கதா²முத்தகோ நயோ ஹோதி. தி³ட்ட²ங் ஸுதங் உப⁴யஸம்ப³ந்த⁴ந்தி இமே தாவ தி³ட்டா²த³யோ வேதி³தப்³பா³. தத்த² ‘தி³ட்ட²ங்’ நாம பஞ்சத்³வாரவஸேன க³ஹிதபுப்³ப³ங். ‘ஸுத’ந்தி பச்சக்க²தோ அதி³ஸ்வா அனுஸ்ஸவவஸேன க³ஹிதா ரூபாத³யோவ. தேஹி த்³வீஹிபி ஸம்ப³ந்த⁴ங் ‘உப⁴யஸம்ப³ந்த⁴ங்’ நாம. இதி இமேஸம்பி தி³ட்டா²தீ³னங் வஸேன ஏதானி மனொத்³வாரே ஆபாத²மாக³ச்ச²ந்தீதி வேதி³தப்³பா³னி. தத்த² தி³ட்ட²வஸேன தாவ ஆபாத²க³மனங் ஹெட்டா² பஞ்சஹி நயேஹி வுத்தமேவ.

    Idāni pakatiyā diṭṭhādīnaṃ vasena āpāthagamane ayamaparopi aṭṭhakathāmuttako nayo hoti. Diṭṭhaṃ sutaṃ ubhayasambandhanti ime tāva diṭṭhādayo veditabbā. Tattha ‘diṭṭhaṃ’ nāma pañcadvāravasena gahitapubbaṃ. ‘Suta’nti paccakkhato adisvā anussavavasena gahitā rūpādayova. Tehi dvīhipi sambandhaṃ ‘ubhayasambandhaṃ’ nāma. Iti imesampi diṭṭhādīnaṃ vasena etāni manodvāre āpāthamāgacchantīti veditabbāni. Tattha diṭṭhavasena tāva āpāthagamanaṃ heṭṭhā pañcahi nayehi vuttameva.

    ஏகச்சோ பன ஸுணாதி – ‘ப⁴க³வதோ புஞ்ஞாதிஸயனிப்³ப³த்தங் ஏவரூபங் நாம ரூபங், அதிமது⁴ரோ ஸத்³தோ³, கிஸ்மிஞ்சி பதே³ஸே கேஸஞ்சி புப்பா²னங் அதிமனுஞ்ஞோ க³ந்தோ⁴, கேஸஞ்சி ப²லானங் அதிமது⁴ரோ ரஸோ, கேஸஞ்சி பாவுரணாதீ³னங் அதிஸுகோ² ஸம்ப²ஸ்ஸோ’தி. தஸ்ஸ, சக்கு²பஸாதா³தி³க⁴ட்டனங் வினா, ஸுதமத்தானேவ தானி மனொத்³வாரே ஆபாத²மாக³ச்ச²ந்தி. அத²ஸ்ஸ தங் சித்தங் தஸ்மிங் ரூபே வா ஸத்³தே³ வா பஸாத³வஸேன க³ந்தா⁴தீ³ஸு அரியானங் தா³துகாமதாவஸேன அஞ்ஞேஹி தி³ன்னேஸு அனுமோத³னாவஸேன வா பவத்ததி. ஏவங் ஸுதவஸேன ஏதானி மனொத்³வாரே ஆபாத²மாக³ச்ச²ந்தி.

    Ekacco pana suṇāti – ‘bhagavato puññātisayanibbattaṃ evarūpaṃ nāma rūpaṃ, atimadhuro saddo, kismiñci padese kesañci pupphānaṃ atimanuñño gandho, kesañci phalānaṃ atimadhuro raso, kesañci pāvuraṇādīnaṃ atisukho samphasso’ti. Tassa, cakkhupasādādighaṭṭanaṃ vinā, sutamattāneva tāni manodvāre āpāthamāgacchanti. Athassa taṃ cittaṃ tasmiṃ rūpe vā sadde vā pasādavasena gandhādīsu ariyānaṃ dātukāmatāvasena aññehi dinnesu anumodanāvasena vā pavattati. Evaṃ sutavasena etāni manodvāre āpāthamāgacchanti.

    அபரேன பன யதா²வுத்தானி ரூபாதீ³னி தி³ட்டா²னி வா ஸுதானி வா ஹொந்தி. தஸ்ஸ ‘ஈதி³ஸங் ரூபங் ஆயதிங் உப்பஜ்ஜனகபு³த்³த⁴ஸ்ஸாபி ப⁴விஸ்ஸதீ’திஆதி³னா நயேன சக்கு²பஸாதா³தி³க⁴ட்டனங் வினா தி³ட்ட²ஸுதஸம்ப³ந்தே⁴னேவ தானி மனொத்³வாரே ஆபாத²மாக³ச்ச²ந்தி. அத²ஸ்ஸ ஹெட்டா² வுத்தனயேனேவ தேஸு அஞ்ஞதராரம்மணங் இத³ங் மஹாசித்தங் பவத்ததி. ஏவங் உப⁴யஸம்ப³ந்த⁴வஸேன ஏதானி மனொத்³வாரே ஆபாத²மாக³ச்ச²ந்தி.

    Aparena pana yathāvuttāni rūpādīni diṭṭhāni vā sutāni vā honti. Tassa ‘īdisaṃ rūpaṃ āyatiṃ uppajjanakabuddhassāpi bhavissatī’tiādinā nayena cakkhupasādādighaṭṭanaṃ vinā diṭṭhasutasambandheneva tāni manodvāre āpāthamāgacchanti. Athassa heṭṭhā vuttanayeneva tesu aññatarārammaṇaṃ idaṃ mahācittaṃ pavattati. Evaṃ ubhayasambandhavasena etāni manodvāre āpāthamāgacchanti.

    இத³ம்பி ச முக²மத்தமேவ. ஸத்³தா⁴ருசிஆகாரபரிவிதக்கதி³ட்டி²னிஜ்ஜா²னக்க²ந்திஆதீ³னங் பன வஸேன வித்தா²ரதோ ஏதேஸங் மனொத்³வாரே ஆபாத²க³மனங் வேதி³தப்³ப³மேவ. யஸ்மா பன ஏவங் ஆபாத²ங் ஆக³ச்ச²ந்தானி பூ⁴தானிபி ஹொந்தி அபூ⁴தானிபி, தஸ்மா அயங் நயோ அட்ட²கதா²யங் ந க³ஹிதோ. ஏவங் ஏகேகாரம்மணங் ஜவனங் த்³வீஸு த்³வீஸு த்³வாரேஸு உப்பஜ்ஜதீதி வேதி³தப்³ப³ங். ரூபாரம்மணஞ்ஹி ஜவனங் சக்கு²த்³வாரேபி உப்பஜ்ஜதி மனொத்³வாரேபி. ஸத்³தா³தி³ஆரம்மணேஸுபி ஏஸேவ நயோ.

    Idampi ca mukhamattameva. Saddhāruciākāraparivitakkadiṭṭhinijjhānakkhantiādīnaṃ pana vasena vitthārato etesaṃ manodvāre āpāthagamanaṃ veditabbameva. Yasmā pana evaṃ āpāthaṃ āgacchantāni bhūtānipi honti abhūtānipi, tasmā ayaṃ nayo aṭṭhakathāyaṃ na gahito. Evaṃ ekekārammaṇaṃ javanaṃ dvīsu dvīsu dvāresu uppajjatīti veditabbaṃ. Rūpārammaṇañhi javanaṃ cakkhudvārepi uppajjati manodvārepi. Saddādiārammaṇesupi eseva nayo.

    தத்த² மனொத்³வாரே உப்பஜ்ஜமானங் ரூபாரம்மணங் ஜவனங் தா³னமயங் ஸீலமயங் பா⁴வனாமயந்தி திவித⁴ங் ஹோதி . தேஸு ஏகேகங் காயகம்மங் வசீகம்மங் மனோகம்மந்தி திவித⁴மேவ ஹோதி. ஸத்³த³க³ந்த⁴ரஸபொ²ட்ட²ப்³ப³த⁴ம்மாரம்மணேஸுபி ஏஸேவ நயோ.

    Tattha manodvāre uppajjamānaṃ rūpārammaṇaṃ javanaṃ dānamayaṃ sīlamayaṃ bhāvanāmayanti tividhaṃ hoti . Tesu ekekaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammanti tividhameva hoti. Saddagandharasaphoṭṭhabbadhammārammaṇesupi eseva nayo.

    தத்த² ரூபங் தாவ ஆரம்மணங் கத்வா உப்பஜ்ஜமானங் ஏதங் மஹாகுஸலசித்தங் நீலபீதலோஹிதோதா³தவண்ணேஸு புப்ப²வத்த²தா⁴தூஸு அஞ்ஞதரங் ஸுப⁴னிமித்தஸங்கா²தங் இட்ட²ங் கந்தங் மனாபங் ரஜனீயங் வண்ணங் ஆரம்மணங் கத்வா உப்பஜ்ஜதி. நனு சேதங் இட்டா²ரம்மணங் லோப⁴ஸ்ஸ வத்து²? கத²ங் ஏதங் சித்தங் குஸலங் நாம ஜாதந்தி? நியமிதவஸேன பரிணாமிதவஸேன ஸமுதா³சாரவஸேன ஆபு⁴ஜிதவஸேனாதி. யஸ்ஸ ஹி ‘குஸலமேவ மயா கத்தப்³ப³’ந்தி குஸலகரணே சித்தங் நியமிதங் ஹோதி, அகுஸலப்பவத்திதோ நிவத்தெத்வா குஸலகரணேயேவ பரிணாமிதங், அபி⁴ண்ஹகரணேன குஸலஸமுதா³சாரேனேவ ஸமுதா³சரிதங், பதிரூபதே³ஸவாஸஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயஸத்³த⁴ம்மஸவனபுப்³பே³கதபுஞ்ஞதாதீ³ஹி ச உபனிஸ்ஸயேஹி யோனிஸோ ச ஆபோ⁴கோ³ பவத்ததி, தஸ்ஸ இமினா நியமிதவஸேன பரிணாமிதவஸேன ஸமுதா³சாரவஸேன ஆபு⁴ஜிதவஸேன ச குஸலங் நாம ஜாதங் ஹோதி.

    Tattha rūpaṃ tāva ārammaṇaṃ katvā uppajjamānaṃ etaṃ mahākusalacittaṃ nīlapītalohitodātavaṇṇesu pupphavatthadhātūsu aññataraṃ subhanimittasaṅkhātaṃ iṭṭhaṃ kantaṃ manāpaṃ rajanīyaṃ vaṇṇaṃ ārammaṇaṃ katvā uppajjati. Nanu cetaṃ iṭṭhārammaṇaṃ lobhassa vatthu? Kathaṃ etaṃ cittaṃ kusalaṃ nāma jātanti? Niyamitavasena pariṇāmitavasena samudācāravasena ābhujitavasenāti. Yassa hi ‘kusalameva mayā kattabba’nti kusalakaraṇe cittaṃ niyamitaṃ hoti, akusalappavattito nivattetvā kusalakaraṇeyeva pariṇāmitaṃ, abhiṇhakaraṇena kusalasamudācāreneva samudācaritaṃ, patirūpadesavāsasappurisūpanissayasaddhammasavanapubbekatapuññatādīhi ca upanissayehi yoniso ca ābhogo pavattati, tassa iminā niyamitavasena pariṇāmitavasena samudācāravasena ābhujitavasena ca kusalaṃ nāma jātaṃ hoti.

    ஆரம்மணவஸேன பனெத்த² ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³. இட்டா²ரம்மணஸ்மிஞ்ஹி உப்பன்னத்தா ஏதங் ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தங் ஜாதங். ஸத்³தா⁴ப³ஹுலதாதீ³னிபெத்த² காரணானியேவ. அஸ்ஸத்³தா⁴னஞ்ஹி மிச்சா²தி³ட்டீ²னஞ்ச ஏகந்தஇட்டா²ரம்மணபூ⁴தங் ததா²க³தரூபம்பி தி³ஸ்வா ஸோமனஸ்ஸங் நுப்பஜ்ஜதி. யே ச குஸலப்பவத்தியங் ஆனிஸங்ஸங் ந பஸ்ஸந்தி தேஸங் பரேஹி உஸ்ஸாஹிதானங் குஸலங் கரொந்தானம்பி ஸோமனஸ்ஸங் நுப்பஜ்ஜதி. தஸ்மா ஸத்³தா⁴ப³ஹுலதா விஸுத்³த⁴தி³ட்டி²தா ஆனிஸங்ஸத³ஸ்ஸாவிதாதி. ஏவம்பெத்த² ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³. அபிச ஏகாத³ஸத⁴ம்மா பீதிஸம்பொ³ஜ்ஜ²ங்க³ஸ்ஸ உப்பாதா³ய ஸங்வத்தந்தி – பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதி த⁴ம்மானுஸ்ஸதி ஸங்கா⁴னுஸ்ஸதி ஸீலானுஸ்ஸதி சாகா³னுஸ்ஸதி தே³வதானுஸ்ஸதி உபஸமானுஸ்ஸதி லூக²புக்³க³லபரிவஜ்ஜனதா ஸினித்³த⁴புக்³க³லஸேவனதா பஸாத³னீயஸுத்தந்தபச்சவெக்க²ணதா தத³தி⁴முத்ததாதி . இமேஹிபி காரணேஹெத்த² ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³. இமேஸங் பன வித்தா²ரோ பொ³ஜ்ஜ²ங்க³விப⁴ங்கே³ (விப⁴॰ அட்ட²॰ 367 பொ³ஜ்ஜ²ங்க³பப்³ப³வண்ணனா, 468-469) ஆவி ப⁴விஸ்ஸதி.

    Ārammaṇavasena panettha somanassasahagatabhāvo veditabbo. Iṭṭhārammaṇasmiñhi uppannattā etaṃ somanassasahagataṃ jātaṃ. Saddhābahulatādīnipettha kāraṇāniyeva. Assaddhānañhi micchādiṭṭhīnañca ekantaiṭṭhārammaṇabhūtaṃ tathāgatarūpampi disvā somanassaṃ nuppajjati. Ye ca kusalappavattiyaṃ ānisaṃsaṃ na passanti tesaṃ parehi ussāhitānaṃ kusalaṃ karontānampi somanassaṃ nuppajjati. Tasmā saddhābahulatā visuddhadiṭṭhitā ānisaṃsadassāvitāti. Evampettha somanassasahagatabhāvo veditabbo. Apica ekādasadhammā pītisambojjhaṅgassa uppādāya saṃvattanti – buddhānussati dhammānussati saṅghānussati sīlānussati cāgānussati devatānussati upasamānussati lūkhapuggalaparivajjanatā siniddhapuggalasevanatā pasādanīyasuttantapaccavekkhaṇatā tadadhimuttatāti . Imehipi kāraṇehettha somanassasahagatabhāvo veditabbo. Imesaṃ pana vitthāro bojjhaṅgavibhaṅge (vibha. aṭṭha. 367 bojjhaṅgapabbavaṇṇanā, 468-469) āvi bhavissati.

    கம்மதோ, உபபத்திதோ, இந்த்³ரியபரிபாகதோ, கிலேஸதூ³ரீபா⁴வதோதி இமேஹி பனெத்த² காரணேஹி ஞாணஸம்பயுத்ததா வேதி³தப்³பா³. யோ ஹி பரேஸங் த⁴ம்மங் தே³ஸேதி அனவஜ்ஜானி ஸிப்பாயதனகம்மாயதனவிஜ்ஜாட்டா²னானி ஸிக்கா²பேதி த⁴ம்மகதி²கங் ஸக்காரங் கத்வா த⁴ம்மங் கதா²பேதி, ‘ஆயதிங் பஞ்ஞவா ப⁴விஸ்ஸாமீ’தி பத்த²னங் பட்ட²பெத்வா நானப்பகாரங் தா³னங் தே³தி, தஸ்ஸ ஏவரூபங் கம்மங் உபனிஸ்ஸாய குஸலங் உப்பஜ்ஜமானங் ஞாணஸம்பயுத்தங் உப்பஜ்ஜதி. அப்³யாபஜ்ஜே லோகே உப்பன்னஸ்ஸ வாபி ‘‘தஸ்ஸ தத்த² ஸுகி²னோ த⁴ம்மபதா³ பிலவந்தி… த³ந்தோ⁴, பி⁴க்க²வே, ஸதுப்பாதோ³, அத² ஸோ ஸத்தோ கி²ப்பங்யேவ விஸேஸகா³மீ ஹோதீ’’தி (அ॰ நி॰ 4.191) இமினா நயேன உபபத்திங் நிஸ்ஸாயபி உப்பஜ்ஜமானங் குஸலங் ஞாணஸம்பயுத்தங் உப்பஜ்ஜதி. ததா² இந்த்³ரியபரிபாகங் உபக³தானங் பஞ்ஞாத³ஸகப்பத்தானங் இந்த்³ரியபரிபாகங் நிஸ்ஸாயபி குஸலங் உப்பஜ்ஜமானங் ஞாணஸம்பயுத்தங் உப்பஜ்ஜதி. யேஹி பன கிலேஸா விக்க²ம்பி⁴தா தேஸங் கிலேஸதூ³ரீபா⁴வங் நிஸ்ஸாயபி உப்பஜ்ஜமானங் குஸலங் ஞாணஸம்பயுத்தங் உப்பஜ்ஜதி. வுத்தம்பி சேதங் –

    Kammato, upapattito, indriyaparipākato, kilesadūrībhāvatoti imehi panettha kāraṇehi ñāṇasampayuttatā veditabbā. Yo hi paresaṃ dhammaṃ deseti anavajjāni sippāyatanakammāyatanavijjāṭṭhānāni sikkhāpeti dhammakathikaṃ sakkāraṃ katvā dhammaṃ kathāpeti, ‘āyatiṃ paññavā bhavissāmī’ti patthanaṃ paṭṭhapetvā nānappakāraṃ dānaṃ deti, tassa evarūpaṃ kammaṃ upanissāya kusalaṃ uppajjamānaṃ ñāṇasampayuttaṃ uppajjati. Abyāpajje loke uppannassa vāpi ‘‘tassa tattha sukhino dhammapadā pilavanti… dandho, bhikkhave, satuppādo, atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hotī’’ti (a. ni. 4.191) iminā nayena upapattiṃ nissāyapi uppajjamānaṃ kusalaṃ ñāṇasampayuttaṃ uppajjati. Tathā indriyaparipākaṃ upagatānaṃ paññādasakappattānaṃ indriyaparipākaṃ nissāyapi kusalaṃ uppajjamānaṃ ñāṇasampayuttaṃ uppajjati. Yehi pana kilesā vikkhambhitā tesaṃ kilesadūrībhāvaṃ nissāyapi uppajjamānaṃ kusalaṃ ñāṇasampayuttaṃ uppajjati. Vuttampi cetaṃ –

    ‘‘யோகா³ வே ஜாயதீ பூ⁴ரி, அயோகா³ பூ⁴ரிஸங்க²யோ’’தி (த⁴॰ ப॰ 282).

    ‘‘Yogā ve jāyatī bhūri, ayogā bhūrisaṅkhayo’’ti (dha. pa. 282).

    ஏவங் கம்மதோ உபபத்திதோ இந்த்³ரியபரிபாகதோ கிலேஸதூ³ரீபா⁴வதோதி இமேஹி காரணேஹி ஞாணஸம்பயுத்ததா வேதி³தப்³பா³.

    Evaṃ kammato upapattito indriyaparipākato kilesadūrībhāvatoti imehi kāraṇehi ñāṇasampayuttatā veditabbā.

    அபிச ஸத்த த⁴ம்மா த⁴ம்மவிசயஸம்பொ³ஜ்ஜ²ங்க³ஸ்ஸ உப்பாதா³ய ஸங்வத்தந்தி – பரிபுச்ச²கதா, வத்து²விஸத³கிரியா, இந்த்³ரியஸமத்தபடிபாத³னா, து³ப்பஞ்ஞபுக்³க³லபரிவஜ்ஜனா, பஞ்ஞவந்தபுக்³க³லஸேவனா, க³ம்பீ⁴ரஞாணசரியபச்சவெக்க²ணா, தத³தி⁴முத்ததாதி. இமேஹிபி காரணேஹி ஞாணஸம்பயுத்ததா வேதி³தப்³பா³. இமேஸங் பன வித்தா²ரோ பொ³ஜ்ஜ²ங்க³விப⁴ங்கே³ (விப⁴॰ அட்ட²॰ 367 பொ³ஜ்ஜ²ங்க³பப்³ப³வண்ணனா) ஆவி ப⁴விஸ்ஸதி.

    Apica satta dhammā dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādāya saṃvattanti – paripucchakatā, vatthuvisadakiriyā, indriyasamattapaṭipādanā, duppaññapuggalaparivajjanā, paññavantapuggalasevanā, gambhīrañāṇacariyapaccavekkhaṇā, tadadhimuttatāti. Imehipi kāraṇehi ñāṇasampayuttatā veditabbā. Imesaṃ pana vitthāro bojjhaṅgavibhaṅge (vibha. aṭṭha. 367 bojjhaṅgapabbavaṇṇanā) āvi bhavissati.

    ஏவங் ஞாணஸம்பயுத்தங் ஹுத்வா உப்பன்னஞ்சேதங் அஸங்கா²ரேன அப்பயோகே³ன அனுபாயசிந்தனாய உப்பன்னத்தா அஸங்கா²ரங் நாம ஜாதங். தயித³ங் ரஜனீயவண்ணாரம்மணங் ஹுத்வா உப்பஜ்ஜமானமேவ திவிதே⁴ன நியமேன உப்பஜ்ஜதி – தா³னமயங் வா ஹோதி, ஸீலமயங் வா, பா⁴வனாமயங் வா.

    Evaṃ ñāṇasampayuttaṃ hutvā uppannañcetaṃ asaṅkhārena appayogena anupāyacintanāya uppannattā asaṅkhāraṃ nāma jātaṃ. Tayidaṃ rajanīyavaṇṇārammaṇaṃ hutvā uppajjamānameva tividhena niyamena uppajjati – dānamayaṃ vā hoti, sīlamayaṃ vā, bhāvanāmayaṃ vā.

    கத²ங்? யதா³ ஹி நீலபீதலோஹிதோதா³தேஸு புப்பா²தீ³ஸு அஞ்ஞதரங் லபி⁴த்வா வண்ணவஸேன ஆபு⁴ஜித்வா ‘வண்ணதா³னங் மய்ஹ’ந்தி பு³த்³த⁴ரதனாதீ³னி பூஜேதி, ததா³ தா³னமயங் ஹோதி. தத்ரித³ங் வத்து² – ப⁴ண்டா³கா³ரிகஸங்க⁴மித்தோ கிர ஏகங் ஸுவண்ணக²சிதங் வத்த²ங் லபி⁴த்வா இத³ம்பி வத்த²ங் ஸுவண்ணவண்ணங், ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴பி ஸுவண்ணவண்ணோ, ஸுவண்ணவண்ணங் வத்த²ங் ஸுவண்ணவண்ணஸ்ஸேவ அனுச்ச²விகங், அம்ஹாகஞ்ச வண்ணதா³னங் ப⁴விஸ்ஸதீதி மஹாசேதியே ஆரோபேஸி. ஏவரூபே காலே தா³னமயங் ஹோதீதி வேதி³தப்³ப³ங். யதா³ பன ததா²ரூபமேவ தெ³ய்யத⁴ம்மங் லபி⁴த்வா ‘மய்ஹங் குலவங்ஸோ, குலதந்தி குலப்பவேணீ ஏஸா, குலவத்தங் ஏத’ந்தி பு³த்³த⁴ரதனாதீ³னி பூஜேதி ததா³ ஸீலமயங் ஹோதி. யதா³ பன தாதி³ஸேனேவ வத்து²னா ரதனத்தயஸ்ஸ பூஜங் கத்வா ‘அயங் வண்ணோ க²யங் க³ச்சி²ஸ்ஸதி, வயங் க³ச்சி²ஸ்ஸதீ’தி க²யவயங் பட்ட²பேதி, ததா³ பா⁴வனாமயங் ஹோதி.

    Kathaṃ? Yadā hi nīlapītalohitodātesu pupphādīsu aññataraṃ labhitvā vaṇṇavasena ābhujitvā ‘vaṇṇadānaṃ mayha’nti buddharatanādīni pūjeti, tadā dānamayaṃ hoti. Tatridaṃ vatthu – bhaṇḍāgārikasaṅghamitto kira ekaṃ suvaṇṇakhacitaṃ vatthaṃ labhitvā idampi vatthaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ, sammāsambuddhopi suvaṇṇavaṇṇo, suvaṇṇavaṇṇaṃ vatthaṃ suvaṇṇavaṇṇasseva anucchavikaṃ, amhākañca vaṇṇadānaṃ bhavissatīti mahācetiye āropesi. Evarūpe kāle dānamayaṃ hotīti veditabbaṃ. Yadā pana tathārūpameva deyyadhammaṃ labhitvā ‘mayhaṃ kulavaṃso, kulatanti kulappaveṇī esā, kulavattaṃ eta’nti buddharatanādīni pūjeti tadā sīlamayaṃ hoti. Yadā pana tādiseneva vatthunā ratanattayassa pūjaṃ katvā ‘ayaṃ vaṇṇo khayaṃ gacchissati, vayaṃ gacchissatī’ti khayavayaṃ paṭṭhapeti, tadā bhāvanāmayaṃ hoti.

    தா³னமயங் பன ஹுத்வா வத்தமானம்பி யதா³ தீணி ரதனானி ஸஹத்தே²ன பூஜெந்தஸ்ஸ பவத்தத்தி, ததா³ காயகம்மங் ஹோதி. யதா³ தீணி ரதனானி பூஜெந்தோ புத்ததா³ரதா³ஸகம்மகரபோரிஸாத³யோபி ஆணாபெத்வா பூஜாபேதி ததா³ வசீகம்மங் ஹோதி. யதா³ ததே³வ வுத்தப்பகாரங் விஜ்ஜமானகவத்து²ங் ஆரப்³ப⁴ வண்ணதா³னங் த³ஸ்ஸாமீதி சிந்தேதி ததா³ மனோகம்மங் ஹோதி. வினயபரியாயங் பத்வா ஹி ‘த³ஸ்ஸாமி கரிஸ்ஸாமீ’தி வாசா பி⁴ன்னா ஹோதீதி (பாரா॰ 659) இமினா லக்க²ணேன தா³னங் நாம ஹோதி. அபி⁴த⁴ம்மபரியாயங் பத்வா பன விஜ்ஜமானகவத்து²ங் ஆரப்³ப⁴ ‘த³ஸ்ஸாமீ’தி மனஸா சிந்திதகாலதோ பட்டா²ய குஸலங் ஹோதி. அபரபா⁴கே³ காயேன வா வாசாய வா கத்தப்³ப³ங் கரிஸ்ஸதீதி வுத்தங். ஏவங் தா³னமயங் காயவசீமனோகம்மவஸேனேவ திவித⁴ங் ஹோதி.

    Dānamayaṃ pana hutvā vattamānampi yadā tīṇi ratanāni sahatthena pūjentassa pavattatti, tadā kāyakammaṃ hoti. Yadā tīṇi ratanāni pūjento puttadāradāsakammakaraporisādayopi āṇāpetvā pūjāpeti tadā vacīkammaṃ hoti. Yadā tadeva vuttappakāraṃ vijjamānakavatthuṃ ārabbha vaṇṇadānaṃ dassāmīti cinteti tadā manokammaṃ hoti. Vinayapariyāyaṃ patvā hi ‘dassāmi karissāmī’ti vācā bhinnā hotīti (pārā. 659) iminā lakkhaṇena dānaṃ nāma hoti. Abhidhammapariyāyaṃ patvā pana vijjamānakavatthuṃ ārabbha ‘dassāmī’ti manasā cintitakālato paṭṭhāya kusalaṃ hoti. Aparabhāge kāyena vā vācāya vā kattabbaṃ karissatīti vuttaṃ. Evaṃ dānamayaṃ kāyavacīmanokammavaseneva tividhaṃ hoti.

    யதா³ பன தங் வுத்தப்பகாரங் வத்து²ங் லபி⁴த்வா குலவங்ஸாதி³வஸேன ஸஹத்தா² ரதனத்தயங் பூஜேதி ததா³ ஸீலமயங் காயகம்மங் ஹோதி. யதா³ குலவங்ஸாதி³வஸேனேவ புத்ததா³ராத³யோ ஆணாபெத்வா பூஜாபேதி ததா³ வசீகம்மங் ஹோதி. யதா³ ‘மய்ஹங் குலவங்ஸோ, குலதந்தி குலப்பவேணீ ஏஸா, குலவத்தமேத’ந்தி விஜ்ஜமானகவத்து²ங் ஆரப்³ப⁴ ‘வண்ணதா³னங் த³ஸ்ஸாமீ’தி சிந்தேதி ததா³ மனோகம்மங் ஹோதி. ஏவங் ஸீலமயங் காயவசீமனோகம்மவஸேன திவித⁴ங் ஹோதி.

    Yadā pana taṃ vuttappakāraṃ vatthuṃ labhitvā kulavaṃsādivasena sahatthā ratanattayaṃ pūjeti tadā sīlamayaṃ kāyakammaṃ hoti. Yadā kulavaṃsādivaseneva puttadārādayo āṇāpetvā pūjāpeti tadā vacīkammaṃ hoti. Yadā ‘mayhaṃ kulavaṃso, kulatanti kulappaveṇī esā, kulavattameta’nti vijjamānakavatthuṃ ārabbha ‘vaṇṇadānaṃ dassāmī’ti cinteti tadā manokammaṃ hoti. Evaṃ sīlamayaṃ kāyavacīmanokammavasena tividhaṃ hoti.

    யதா³ பன தங் வுத்தப்பகாரங் வத்து²ங் லபி⁴த்வா தீணி ரதனானி பூஜெத்வா சங்கமந்தோ க²யவயங் பட்ட²பேதி ததா³ பா⁴வனாமயங் காயகம்மங் ஹோதி. வாசாய ஸம்மஸனங் பட்ட²பெந்தஸ்ஸ வசீகம்மங் ஹோதி, காயங்க³வாசங்கா³னி அசோபெத்வா மனஸாவ ஸம்மஸனங் பட்ட²பெந்தஸ்ஸ மனோகம்மங் ஹோதி. ஏவங் பா⁴வனாமயங் காயவசீமனோகம்மவஸேன திவித⁴ங் ஹோதி. ஏவமேதங் ரூபாரம்மணங் குஸலங் திவித⁴புஞ்ஞகிரியவத்து²வஸேன நவஹி கம்மத்³வாரேஹி பா⁴ஜெத்வா த³ஸ்ஸேஸி த⁴ம்மராஜா. ஸத்³தா³ரம்மணாதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ.

    Yadā pana taṃ vuttappakāraṃ vatthuṃ labhitvā tīṇi ratanāni pūjetvā caṅkamanto khayavayaṃ paṭṭhapeti tadā bhāvanāmayaṃ kāyakammaṃ hoti. Vācāya sammasanaṃ paṭṭhapentassa vacīkammaṃ hoti, kāyaṅgavācaṅgāni acopetvā manasāva sammasanaṃ paṭṭhapentassa manokammaṃ hoti. Evaṃ bhāvanāmayaṃ kāyavacīmanokammavasena tividhaṃ hoti. Evametaṃ rūpārammaṇaṃ kusalaṃ tividhapuññakiriyavatthuvasena navahi kammadvārehi bhājetvā dassesi dhammarājā. Saddārammaṇādīsupi eseva nayo.

    பே⁴ரிஸத்³தா³தீ³ஸு ஹி ரஜனீயஸத்³த³ங் ஆரம்மணங் கத்வா ஹெட்டா² வுத்தனயேனேவ தீஹி நியமேஹேதங் குஸலங் உப்பஜ்ஜதி. தத்த² ஸத்³த³ங் கந்த³மூலங் விய உப்பாடெத்வா நீலுப்பலஹத்த²கங் விய ச ஹத்தே² ட²பெத்வா தா³துங் நாம ந ஸக்கா, ஸவத்து²கங் பன கத்வா தெ³ந்தோ ஸத்³த³தா³னங் தே³தி நாம. தஸ்மா யதா³ ‘ஸத்³த³தா³னங் த³ஸ்ஸாமீ’தி பே⁴ரிமுதி³ங்கா³தீ³ஸு அஞ்ஞதரதூரியேன திண்ணங் ரதனானங் உபஹாரங் கரோதி, ‘ஸத்³த³தா³னங் மே’தி பே⁴ரிஆதீ³னி ட²பாபேதி, த⁴ம்மகதி²கபி⁴க்கூ²னங் ஸரபே⁴ஸஜ்ஜதேலபா²ணிதாதீ³னி தே³தி, த⁴ம்மஸவனங் கோ⁴ஸேதி, ஸரப⁴ஞ்ஞங் ப⁴ணதி, த⁴ம்மகத²ங் கதே²தி, உபனிஸின்னககத²ங் அனுமோத³னகத²ங் கரோதி, ததா³ தா³னமயங்யேவ ஹோதி. யதா³ ஏததே³வ விதா⁴னங் குலவங்ஸாதி³வஸேன வத்தவஸேன கரோதி ததா³ ஸீலமயங் ஹோதி. யதா³ ஸப்³ப³ம்பேதங் கத்வா அயங் எத்தகோ ஸத்³தோ³ ப்³ரஹ்மலோகப்பமாணோபி ஹுத்வா ‘க²யங் க³மிஸ்ஸதி, வயங் க³மிஸ்ஸதீ’தி ஸம்மஸனங் பட்ட²பேதி ததா³ பா⁴வனாமயங் ஹோதி.

    Bherisaddādīsu hi rajanīyasaddaṃ ārammaṇaṃ katvā heṭṭhā vuttanayeneva tīhi niyamehetaṃ kusalaṃ uppajjati. Tattha saddaṃ kandamūlaṃ viya uppāṭetvā nīluppalahatthakaṃ viya ca hatthe ṭhapetvā dātuṃ nāma na sakkā, savatthukaṃ pana katvā dento saddadānaṃ deti nāma. Tasmā yadā ‘saddadānaṃ dassāmī’ti bherimudiṅgādīsu aññataratūriyena tiṇṇaṃ ratanānaṃ upahāraṃ karoti, ‘saddadānaṃ me’ti bheriādīni ṭhapāpeti, dhammakathikabhikkhūnaṃ sarabhesajjatelaphāṇitādīni deti, dhammasavanaṃ ghoseti, sarabhaññaṃ bhaṇati, dhammakathaṃ katheti, upanisinnakakathaṃ anumodanakathaṃ karoti, tadā dānamayaṃyeva hoti. Yadā etadeva vidhānaṃ kulavaṃsādivasena vattavasena karoti tadā sīlamayaṃ hoti. Yadā sabbampetaṃ katvā ayaṃ ettako saddo brahmalokappamāṇopi hutvā ‘khayaṃ gamissati, vayaṃ gamissatī’ti sammasanaṃ paṭṭhapeti tadā bhāvanāmayaṃ hoti.

    தத்த² தா³னமயங் தாவ யதா³ பே⁴ரிஆதீ³னி க³ஹெத்வா ஸஹத்தா² உபஹாரங் கரோதி, நிச்சுபஹாரத்தா²ய ட²பெந்தோபி ஸஹத்தா² ட²பேதி, ‘ஸத்³த³தா³னங் மே’தி த⁴ம்மஸவனங் கோ⁴ஸேதுங் க³ச்ச²தி, த⁴ம்மகத²ங் ஸரப⁴ஞ்ஞங் காதுங் வா க³ச்ச²தி, ததா³ காயகம்மங் ஹோதி. யதா³ ‘க³ச்ச²த², தாதா, அம்ஹாகங் ஸத்³த³தா³னங் திண்ணங் ரதனானங் உபஹாரங் கரோதா²’தி ஆணாபேதி, ‘ஸத்³த³தா³னங் மே’தி சேதியங்க³ணேஸு ‘இமங் பே⁴ரிங், இமங் முதி³ங்க³ங் ட²பேதா²’தி ஆணாபேதி, ஸயமேவ த⁴ம்மஸவனங் கோ⁴ஸேதி, த⁴ம்மகத²ங் கதே²தி, ஸரப⁴ஞ்ஞங் ப⁴ணதி, ததா³ வசீகம்மங் ஹோதி. யதா³ காயங்க³வாசங்கா³னி அசோபெத்வா ‘ஸத்³த³தா³னங் த³ஸ்ஸாமீ’தி விஜ்ஜமானகவத்து²ங் மனஸா பரிச்சஜதி, ததா³ மனோகம்மங் ஹோதி.

    Tattha dānamayaṃ tāva yadā bheriādīni gahetvā sahatthā upahāraṃ karoti, niccupahāratthāya ṭhapentopi sahatthā ṭhapeti, ‘saddadānaṃ me’ti dhammasavanaṃ ghosetuṃ gacchati, dhammakathaṃ sarabhaññaṃ kātuṃ vā gacchati, tadā kāyakammaṃ hoti. Yadā ‘gacchatha, tātā, amhākaṃ saddadānaṃ tiṇṇaṃ ratanānaṃ upahāraṃ karothā’ti āṇāpeti, ‘saddadānaṃ me’ti cetiyaṅgaṇesu ‘imaṃ bheriṃ, imaṃ mudiṅgaṃ ṭhapethā’ti āṇāpeti, sayameva dhammasavanaṃ ghoseti, dhammakathaṃ katheti, sarabhaññaṃ bhaṇati, tadā vacīkammaṃ hoti. Yadā kāyaṅgavācaṅgāni acopetvā ‘saddadānaṃ dassāmī’ti vijjamānakavatthuṃ manasā pariccajati, tadā manokammaṃ hoti.

    ஸீலமயம்பி ‘ஸத்³த³தா³னங் நாம மய்ஹங் குலவங்ஸோ குலதந்தி குலப்பவேணீ’தி பே⁴ரிஆதீ³ஹி ஸஹத்தா² உபஹாரங் கரொந்தஸ்ஸ, பே⁴ரிஆதீ³னி ஸஹத்தா² சேதியங்க³ணாதீ³ஸு ட²பெந்தஸ்ஸ, த⁴ம்மகதி²கானங் ஸரபே⁴ஸஜ்ஜங் ஸஹத்தா² த³த³ந்தஸ்ஸ, வத்தஸீஸேன த⁴ம்மஸவனகோ⁴ஸனத⁴ம்மகதா²கத²னஸரப⁴ஞ்ஞப⁴ணனத்தா²ய ச க³ச்ச²ந்தஸ்ஸ காயகம்மங் ஹோதி. ‘ஸத்³த³தா³னங் நாம அம்ஹாகங் குலவங்ஸோ குலதந்தி குலப்பவேணீ, க³ச்ச²த² , தாதா, பு³த்³த⁴ரதனாதீ³னங் உபஹாரங் கரோதா²’தி ஆணாபெந்தஸ்ஸ குலவங்ஸவஸேனேவ அத்தனா த⁴ம்மகத²ங் வா ஸரப⁴ஞ்ஞங் வா கரொந்தஸ்ஸ ச வசீகம்மங் ஹோதி. ‘ஸத்³த³தா³னங் நாம மய்ஹங் குலவங்ஸோ ஸத்³த³தா³னங் த³ஸ்ஸாமீ’தி காயங்க³வாசங்கா³னி அசோபெத்வா மனஸாவ விஜ்ஜமானகவத்து²ங் பரிச்சஜந்தஸ்ஸ மனோகம்மங் ஹோதி.

    Sīlamayampi ‘saddadānaṃ nāma mayhaṃ kulavaṃso kulatanti kulappaveṇī’ti bheriādīhi sahatthā upahāraṃ karontassa, bheriādīni sahatthā cetiyaṅgaṇādīsu ṭhapentassa, dhammakathikānaṃ sarabhesajjaṃ sahatthā dadantassa, vattasīsena dhammasavanaghosanadhammakathākathanasarabhaññabhaṇanatthāya ca gacchantassa kāyakammaṃ hoti. ‘Saddadānaṃ nāma amhākaṃ kulavaṃso kulatanti kulappaveṇī, gacchatha , tātā, buddharatanādīnaṃ upahāraṃ karothā’ti āṇāpentassa kulavaṃsavaseneva attanā dhammakathaṃ vā sarabhaññaṃ vā karontassa ca vacīkammaṃ hoti. ‘Saddadānaṃ nāma mayhaṃ kulavaṃso saddadānaṃ dassāmī’ti kāyaṅgavācaṅgāni acopetvā manasāva vijjamānakavatthuṃ pariccajantassa manokammaṃ hoti.

    பா⁴வனாமயம்பி யதா³ சங்கமந்தோ ஸத்³தே³ க²யவயங் பட்ட²பேதி ததா³ காயகம்மங் ஹோதி. காயங்க³ங் பன அசோபெத்வா வாசாய ஸம்மஸந்தஸ்ஸ வசீகம்மங் ஹோதி. காயங்க³வாசங்க³ங் அசோபெத்வா மனஸாவ ஸத்³தா³யதனங் ஸம்மஸந்தஸ்ஸ மனோகம்மங் ஹோதி. ஏவங் ஸத்³தா³ரம்மணம்பி குஸலங் திவித⁴புஞ்ஞகிரியவத்து²வஸேன நவஹி கம்மத்³வாரேஹி பா⁴ஜெத்வா த³ஸ்ஸேஸி த⁴ம்மராஜா.

    Bhāvanāmayampi yadā caṅkamanto sadde khayavayaṃ paṭṭhapeti tadā kāyakammaṃ hoti. Kāyaṅgaṃ pana acopetvā vācāya sammasantassa vacīkammaṃ hoti. Kāyaṅgavācaṅgaṃ acopetvā manasāva saddāyatanaṃ sammasantassa manokammaṃ hoti. Evaṃ saddārammaṇampi kusalaṃ tividhapuññakiriyavatthuvasena navahi kammadvārehi bhājetvā dassesi dhammarājā.

    மூலக³ந்தா⁴தீ³ஸுபி ரஜனீயக³ந்த⁴ங் ஆரம்மணங் கத்வா ஹெட்டா² வுத்தனயேனேவ தீஹி நியமேஹேதங் குஸலங் உப்பஜ்ஜதி. தத்த² யதா³ மூலக³ந்தா⁴தீ³ஸு யங்கிஞ்சி க³ந்த⁴ங் லபி⁴த்வா க³ந்த⁴வஸேன ஆபு⁴ஜித்வா ‘க³ந்த⁴தா³னங் மய்ஹ’ந்தி பு³த்³த⁴ரதனாதீ³னி பூஜேதி, ததா³ தா³னமயங் ஹோதீதி ஸப்³ப³ங் வண்ணதா³னே வுத்தனயேனேவ வித்தா²ரதோ வேதி³தப்³ப³ங். ஏவங் க³ந்தா⁴ரம்மணம்பி குஸலங் திவித⁴புஞ்ஞகிரியவத்து²வஸேன நவஹி கம்மத்³வாரேஹி பா⁴ஜெத்வா த³ஸ்ஸேஸி த⁴ம்மராஜா.

    Mūlagandhādīsupi rajanīyagandhaṃ ārammaṇaṃ katvā heṭṭhā vuttanayeneva tīhi niyamehetaṃ kusalaṃ uppajjati. Tattha yadā mūlagandhādīsu yaṃkiñci gandhaṃ labhitvā gandhavasena ābhujitvā ‘gandhadānaṃ mayha’nti buddharatanādīni pūjeti, tadā dānamayaṃ hotīti sabbaṃ vaṇṇadāne vuttanayeneva vitthārato veditabbaṃ. Evaṃ gandhārammaṇampi kusalaṃ tividhapuññakiriyavatthuvasena navahi kammadvārehi bhājetvā dassesi dhammarājā.

    மூலரஸாதீ³ஸு பன ரஜனீயரஸங் ஆரம்மணங் கத்வா ஹெட்டா² வுத்தனயேனேவ தீஹி நியமேஹேதங் குஸலங் உப்பஜ்ஜதி. தத்த² யதா³ மூலரஸாதீ³ஸு யங்கிஞ்சி ரஜனீயங் ரஸவத்து²ங் லபி⁴த்வா ரஸவஸேன ஆபு⁴ஜித்வா ‘ரஸதா³னங் மய்ஹ’ந்தி தே³தி பரிச்சஜதி, ததா³ தா³னமயங் ஹோதீதி ஸப்³ப³ங் வண்ணதா³னே வுத்தனயேனேவ வித்தா²ரதோ வேதி³தப்³ப³ங். ஸீலமயே பனெத்த² ‘ஸங்க⁴ஸ்ஸ அத³த்வா பரிபு⁴ஞ்ஜனங் நாம அம்ஹாகங் ந ஆசிண்ண’ந்தி த்³வாத³ஸன்னங் பி⁴க்கு²ஸஹஸ்ஸானங் தா³பெத்வா ஸாது³ரஸங் பரிபு⁴த்தஸ்ஸ து³ட்ட²கா³மணிஅப⁴யரஞ்ஞோ வத்து²ங் ஆதி³ங் கத்வா மஹாஅட்ட²கதா²யங் வத்தூ²னி ஆக³தானி. அயமேவ விஸேஸோ. ஏவங் ரஸாரம்மணம்பி குஸலங் திவித⁴புஞ்ஞகிரியவத்து²வஸேன நவஹி கம்மத்³வாரேஹி பா⁴ஜெத்வா த³ஸ்ஸேஸி த⁴ம்மராஜா.

    Mūlarasādīsu pana rajanīyarasaṃ ārammaṇaṃ katvā heṭṭhā vuttanayeneva tīhi niyamehetaṃ kusalaṃ uppajjati. Tattha yadā mūlarasādīsu yaṃkiñci rajanīyaṃ rasavatthuṃ labhitvā rasavasena ābhujitvā ‘rasadānaṃ mayha’nti deti pariccajati, tadā dānamayaṃ hotīti sabbaṃ vaṇṇadāne vuttanayeneva vitthārato veditabbaṃ. Sīlamaye panettha ‘saṅghassa adatvā paribhuñjanaṃ nāma amhākaṃ na āciṇṇa’nti dvādasannaṃ bhikkhusahassānaṃ dāpetvā sādurasaṃ paribhuttassa duṭṭhagāmaṇiabhayarañño vatthuṃ ādiṃ katvā mahāaṭṭhakathāyaṃ vatthūni āgatāni. Ayameva viseso. Evaṃ rasārammaṇampi kusalaṃ tividhapuññakiriyavatthuvasena navahi kammadvārehi bhājetvā dassesi dhammarājā.

    பொ²ட்ட²ப்³பா³ரம்மணேபி பத²வீதா⁴து தேஜோதா⁴து வாயோதா⁴தூதி தீணி மஹாபூ⁴தானி பொ²ட்ட²ப்³பா³ரம்மணங் நாம. இமஸ்மிங் டா²னே ஏதேஸங் வஸேன யோஜனங் அகத்வா மஞ்சபீடா²தி³வஸேன காதப்³பா³. யதா³ ஹி மஞ்சபீடா²தீ³ஸு யங்கிஞ்சி ரஜனீயங் பொ²ட்ட²ப்³ப³வத்து²ங் லபி⁴த்வா பொ²ட்ட²ப்³ப³வஸேன ஆபு⁴ஜித்வா ‘பொ²ட்ட²ப்³ப³தா³னங் மய்ஹ’ந்தி தே³தி பரிச்சஜதி, ததா³ தா³னமயங் ஹோதீதி ஸப்³ப³ங் வண்ணதா³னே வுத்தனயேனேவ வித்தா²ரதோ வேதி³தப்³ப³ங். ஏவங் பொ²ட்ட²ப்³பா³ரம்மணம்பி குஸலங் திவித⁴புஞ்ஞகிரியவத்து²வஸேன நவஹி கம்மத்³வாரேஹி பா⁴ஜெத்வா த³ஸ்ஸேஸி த⁴ம்மராஜா.

    Phoṭṭhabbārammaṇepi pathavīdhātu tejodhātu vāyodhātūti tīṇi mahābhūtāni phoṭṭhabbārammaṇaṃ nāma. Imasmiṃ ṭhāne etesaṃ vasena yojanaṃ akatvā mañcapīṭhādivasena kātabbā. Yadā hi mañcapīṭhādīsu yaṃkiñci rajanīyaṃ phoṭṭhabbavatthuṃ labhitvā phoṭṭhabbavasena ābhujitvā ‘phoṭṭhabbadānaṃ mayha’nti deti pariccajati, tadā dānamayaṃ hotīti sabbaṃ vaṇṇadāne vuttanayeneva vitthārato veditabbaṃ. Evaṃ phoṭṭhabbārammaṇampi kusalaṃ tividhapuññakiriyavatthuvasena navahi kammadvārehi bhājetvā dassesi dhammarājā.

    த⁴ம்மாரம்மணே ச² அஜ்ஜ²த்திகானி ஆயதனானி, தீணி லக்க²ணானி, தயோ அரூபினோ க²ந்தா⁴, பன்னரஸ ஸுகு²மரூபானி, நிப்³பா³னபஞ்ஞத்தீதி இமே த⁴ம்மாயதனே பரியாபன்னா ச, அபரியாபன்னா ச, த⁴ம்மா த⁴ம்மாரம்மணங் நாம. இமஸ்மிங் பன டா²னே ஏதேஸங் வஸேன யோஜனங் அகத்வா ஓஜதா³னபானதா³னஜீவிததா³னவஸேன காதப்³பா³. ஓஜாதீ³ஸு ஹி ரஜனீயங் த⁴ம்மாரம்மணங் ஆரம்மணங் கத்வா ஹெட்டா² வுத்தனயேனேவ தீஹி நியமேஹேதங் குஸலங் உப்பஜ்ஜதி.

    Dhammārammaṇe cha ajjhattikāni āyatanāni, tīṇi lakkhaṇāni, tayo arūpino khandhā, pannarasa sukhumarūpāni, nibbānapaññattīti ime dhammāyatane pariyāpannā ca, apariyāpannā ca, dhammā dhammārammaṇaṃ nāma. Imasmiṃ pana ṭhāne etesaṃ vasena yojanaṃ akatvā ojadānapānadānajīvitadānavasena kātabbā. Ojādīsu hi rajanīyaṃ dhammārammaṇaṃ ārammaṇaṃ katvā heṭṭhā vuttanayeneva tīhi niyamehetaṃ kusalaṃ uppajjati.

    தத்த² யதா³ ‘ஓஜதா³னங் மய்ஹ’ந்தி ஸப்பினவனீதாதீ³னி தே³தி, பானதா³னந்தி அட்ட² பானானி தே³தி, ஜீவிததா³னந்தி ஸலாகப⁴த்தஸங்க⁴ப⁴த்தாதீ³னி தே³தி, அபா²ஸுகானங் பி⁴க்கூ²னங் பே⁴ஸஜ்ஜங் தே³தி, வேஜ்ஜங் பச்சுபட்டா²பேதி, ஜாலங் பா²லாபேதி, குமீனங் வித்³த⁴ங்ஸாபேதி, ஸகுணபஞ்ஜரங் வித்³த⁴ங்ஸாபேதி, ப³ந்த⁴னமொக்க²ங் காராபேதி, மாகா⁴தபே⁴ரிங் சராபேதி, அஞ்ஞானிபி ஜீவிதபரித்தாணத்த²ங் ஏவரூபானி கம்மானி கரோதி ததா³ தா³னமயங் ஹோதி. யதா³ பன ‘ஓஜதா³னபானதா³னஜீவிததா³னானி மய்ஹங் குலவங்ஸோ குலதந்தி குலப்பவேணீ’தி வத்தஸீஸேன ஓஜதா³னாதீ³னி பவத்தேதி ததா³ ஸீலமயங் ஹோதி. யதா³ த⁴ம்மாரம்மணஸ்மிங் க²யவயங் பட்ட²பேதி ததா³ பா⁴வனாமயங் ஹோதி.

    Tattha yadā ‘ojadānaṃ mayha’nti sappinavanītādīni deti, pānadānanti aṭṭha pānāni deti, jīvitadānanti salākabhattasaṅghabhattādīni deti, aphāsukānaṃ bhikkhūnaṃ bhesajjaṃ deti, vejjaṃ paccupaṭṭhāpeti, jālaṃ phālāpeti, kumīnaṃ viddhaṃsāpeti, sakuṇapañjaraṃ viddhaṃsāpeti, bandhanamokkhaṃ kārāpeti, māghātabheriṃ carāpeti, aññānipi jīvitaparittāṇatthaṃ evarūpāni kammāni karoti tadā dānamayaṃ hoti. Yadā pana ‘ojadānapānadānajīvitadānāni mayhaṃ kulavaṃso kulatanti kulappaveṇī’ti vattasīsena ojadānādīni pavatteti tadā sīlamayaṃ hoti. Yadā dhammārammaṇasmiṃ khayavayaṃ paṭṭhapeti tadā bhāvanāmayaṃ hoti.

    தா³னமயங் பன ஹுத்வா பவத்தமானம்பி யதா³ ஓஜதா³னபானதா³னஜீவிததா³னானி ஸஹத்தா² தே³தி, ததா³ காயகம்மங் ஹோதி. யதா³ புத்ததா³ராத³யோ ஆணாபெத்வா தா³பேதி, ததா³ வசீகம்மங் ஹோதி. யதா³ காயங்க³வாசங்கா³னி அசோபெத்வா ஓஜதா³னபானதா³னஜீவிததா³னவஸேன விஜ்ஜமானகவத்து²ங் ‘த³ஸ்ஸாமீ’தி மனஸா சிந்தேதி, ததா³ மனோகம்மங் ஹோதி.

    Dānamayaṃ pana hutvā pavattamānampi yadā ojadānapānadānajīvitadānāni sahatthā deti, tadā kāyakammaṃ hoti. Yadā puttadārādayo āṇāpetvā dāpeti, tadā vacīkammaṃ hoti. Yadā kāyaṅgavācaṅgāni acopetvā ojadānapānadānajīvitadānavasena vijjamānakavatthuṃ ‘dassāmī’ti manasā cinteti, tadā manokammaṃ hoti.

    யதா³ பன வுத்தப்பகாரங் விஜ்ஜமானகவத்து²ங் குலவங்ஸாதி³வஸேன ஸஹத்தா² தே³தி, ததா³ ஸீலமயங் காயகம்மங் ஹோதி. யதா³ குலவங்ஸாதி³வஸேனேவ புத்ததா³ராத³யோ ஆணாபெத்வா தா³பேதி, ததா³ வசீகம்மங் ஹோதி. யதா³ குலவங்ஸாதி³வஸேனேவ வுத்தப்பகாரங் விஜ்ஜமானகவத்து²ங் ‘த³ஸ்ஸாமீ’தி மனஸாவ சிந்தேதி, ததா³ மனோகம்மங் ஹோதி.

    Yadā pana vuttappakāraṃ vijjamānakavatthuṃ kulavaṃsādivasena sahatthā deti, tadā sīlamayaṃ kāyakammaṃ hoti. Yadā kulavaṃsādivaseneva puttadārādayo āṇāpetvā dāpeti, tadā vacīkammaṃ hoti. Yadā kulavaṃsādivaseneva vuttappakāraṃ vijjamānakavatthuṃ ‘dassāmī’ti manasāva cinteti, tadā manokammaṃ hoti.

    சங்கமித்வா த⁴ம்மாரம்மணே க²யவயங் பட்ட²பெந்தஸ்ஸ பன பா⁴வனாமயங் காயகம்மங் ஹோதி. காயங்க³ங் அசோபெத்வா வாசாய க²யவயங் பட்ட²பெந்தஸ்ஸ வசீகம்மங் ஹோதி. காயங்க³வாசங்கா³னி அசோபெத்வா மனஸாவ த⁴ம்மாரம்மணே க²யவயங் பட்ட²பெந்தஸ்ஸ மனோகம்மங் ஹோதி. ஏவங் பா⁴வனாமயங் காயவசீமனோகம்மவஸேன திவித⁴ங் ஹோதி. ஏவமேதங் த⁴ம்மாரம்மணம்பி குஸலங் திவித⁴புஞ்ஞகிரியவத்து²வஸேன நவஹி கம்மத்³வாரேஹி பா⁴ஜெத்வா த³ஸ்ஸேஸி த⁴ம்மராஜா.

    Caṅkamitvā dhammārammaṇe khayavayaṃ paṭṭhapentassa pana bhāvanāmayaṃ kāyakammaṃ hoti. Kāyaṅgaṃ acopetvā vācāya khayavayaṃ paṭṭhapentassa vacīkammaṃ hoti. Kāyaṅgavācaṅgāni acopetvā manasāva dhammārammaṇe khayavayaṃ paṭṭhapentassa manokammaṃ hoti. Evaṃ bhāvanāmayaṃ kāyavacīmanokammavasena tividhaṃ hoti. Evametaṃ dhammārammaṇampi kusalaṃ tividhapuññakiriyavatthuvasena navahi kammadvārehi bhājetvā dassesi dhammarājā.

    ஏவமித³ங் சித்தங் நானாவத்தூ²ஸு நானாரம்மணவஸேன தீ³பிதங். இத³ங் பன ஏகவத்து²ஸ்மிம்பி நானாரம்மணவஸேன லப்³ப⁴தியேவ. கத²ங்? சதூஸு ஹி பச்சயேஸு சீவரே ச² ஆரம்மணானி லப்³ப⁴ந்தி – நவரத்தஸ்ஸ ஹி சீவரஸ்ஸ வண்ணோ மனாபோ ஹோதி த³ஸ்ஸனீயோ, இத³ங் வண்ணாரம்மணங். பரிபோ⁴க³காலே படபடஸத்³த³ங் கரோதி, இத³ங் ஸத்³தா³ரம்மணங். யோ தத்த² காளகச்ச²காதி³க³ந்தோ⁴, இத³ங் க³ந்தா⁴ரம்மணங். ரஸாரம்மணங் பன பரிபோ⁴க³ரஸவஸேன கதி²தங். யா தத்த² ஸுக²ஸம்ப²ஸ்ஸதா, இத³ங் பொ²ட்ட²ப்³பா³ரம்மணங். சீவரங் படிச்ச உப்பன்னா ஸுகா² வேத³னா, த⁴ம்மாரம்மணங். பிண்ட³பாதே ரஸாரம்மணங் நிப்பரியாயேனேவ லப்³ப⁴தி. ஏவங் சதூஸு பச்சயேஸு நானாரம்மணவஸேன யோஜனங் கத்வா தா³னமயாதி³பே⁴தோ³ வேதி³தப்³போ³.

    Evamidaṃ cittaṃ nānāvatthūsu nānārammaṇavasena dīpitaṃ. Idaṃ pana ekavatthusmimpi nānārammaṇavasena labbhatiyeva. Kathaṃ? Catūsu hi paccayesu cīvare cha ārammaṇāni labbhanti – navarattassa hi cīvarassa vaṇṇo manāpo hoti dassanīyo, idaṃ vaṇṇārammaṇaṃ. Paribhogakāle paṭapaṭasaddaṃ karoti, idaṃ saddārammaṇaṃ. Yo tattha kāḷakacchakādigandho, idaṃ gandhārammaṇaṃ. Rasārammaṇaṃ pana paribhogarasavasena kathitaṃ. Yā tattha sukhasamphassatā, idaṃ phoṭṭhabbārammaṇaṃ. Cīvaraṃ paṭicca uppannā sukhā vedanā, dhammārammaṇaṃ. Piṇḍapāte rasārammaṇaṃ nippariyāyeneva labbhati. Evaṃ catūsu paccayesu nānārammaṇavasena yojanaṃ katvā dānamayādibhedo veditabbo.

    இமஸ்ஸ பன சித்தஸ்ஸ ஆரம்மணமேவ நிப³த்³த⁴ங், வினா ஆரம்மணேன அனுப்பஜ்ஜனதோ. த்³வாரங் பன அனிப³த்³த⁴ங். கஸ்மா? கம்மஸ்ஸ அனிப³த்³த⁴த்தா. கம்மஸ்மிஞ்ஹி அனிப³த்³தே⁴ த்³வாரம்பி அனிப³த்³த⁴மேவ ஹோதி.

    Imassa pana cittassa ārammaṇameva nibaddhaṃ, vinā ārammaṇena anuppajjanato. Dvāraṃ pana anibaddhaṃ. Kasmā? Kammassa anibaddhattā. Kammasmiñhi anibaddhe dvārampi anibaddhameva hoti.




    Next: காமாவசரகுஸலங் த்³வாரகதா² • Kāmāvacarakusalaṃ dvārakathā




    Related texts:



    திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / காமாவசரகுஸலங் • Kāmāvacarakusalaṃ

    டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / காமாவசரகுஸலபத³பா⁴ஜனீயவண்ணனா • Kāmāvacarakusalapadabhājanīyavaṇṇanā

    டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / காமாவசரகுஸலபத³பா⁴ஜனீயவண்ணனா • Kāmāvacarakusalapadabhājanīyavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact