| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៧. កាមយោគសុត្តវណ្ណនា
7. Kāmayogasuttavaṇṇanā
៩៦. សត្តមេ កាមយោគយុត្តោតិ បញ្ចកាមគុណិកោ រាគោ កាមយោគោ, តេន យុត្តោ កាមយោគយុត្តោ, អសមុច្ឆិន្នកាមរាគស្សេតំ អធិវចនំ។ រូបារូបភវេសុ ឆន្ទរាគោ ភវយោគោ, តថា ឈាននិកន្តិ សស្សតទិដ្ឋិសហគតោ ច រាគោ, តេន យុត្តោ ភវយោគយុត្តោ, អប្បហីនភវរាគោតិ អត្ថោ។ អាគាមីតិ ព្រហ្មលោកេ ឋិតោបិ បដិសន្ធិគ្គហណវសេន ឥមំ មនុស្សលោកំ អាគមនសីលោ។ តេនេវាហ ‘‘អាគន្តា ឥត្ថត្ត’’ន្តិ។ មនុស្សត្តភាវសង្ខាតំ ឥត្ថភាវំ អាគមនធម្មោ , មនុស្សេសុ ឧបបជ្ជនសីលោតិ អត្ថោ។ កាមញ្ចេត្ថ កាមយោគោ ឥត្ថត្តំ អាគមនស្ស ការណំ។ យោ បន កាមយោគយុត្តោ, សោ ឯកន្តេន ភវយោគយុត្តោបិ ហោតីតិ ទស្សនត្ថំ ‘‘កាមយោគយុត្តោ, ភិក្ខវេ, ភវយោគយុត្តោ’’តិ ឧភយម្បិ ឯកជ្ឈំ កត្វា វុត្តំ។
96. Sattame kāmayogayuttoti pañcakāmaguṇiko rāgo kāmayogo, tena yutto kāmayogayutto, asamucchinnakāmarāgassetaṃ adhivacanaṃ. Rūpārūpabhavesu chandarāgo bhavayogo, tathā jhānanikanti sassatadiṭṭhisahagato ca rāgo, tena yutto bhavayogayutto, appahīnabhavarāgoti attho. Āgāmīti brahmaloke ṭhitopi paṭisandhiggahaṇavasena imaṃ manussalokaṃ āgamanasīlo. Tenevāha ‘‘āgantā itthatta’’nti. Manussattabhāvasaṅkhātaṃ itthabhāvaṃ āgamanadhammo , manussesu upapajjanasīloti attho. Kāmañcettha kāmayogo itthattaṃ āgamanassa kāraṇaṃ. Yo pana kāmayogayutto, so ekantena bhavayogayuttopi hotīti dassanatthaṃ ‘‘kāmayogayutto, bhikkhave, bhavayogayutto’’ti ubhayampi ekajjhaṃ katvā vuttaṃ.
កាមយោគវិសំយុត្តោតិ ឯត្ថ អសុភជ្ឈានម្បិ កាមយោគវិសំយោគោ, តំ បាទកំ កត្វា អធិគតោ អនាគាមិមគ្គោ ឯកន្តេនេវ កាមយោគវិសំយោគោ នាម, តស្មា តតិយមគ្គផលេ ឋិតោ អរិយបុគ្គលោ ‘‘កាមយោគវិសំយុត្តោ’’តិ វុត្តោ។ យស្មា បន រូបារូបភវេសុ ឆន្ទរាគោ អនាគាមិមគ្គេន ន បហីយតិ, តស្មា សោ អប្បហីនភវយោគត្តា ‘‘ភវយោគយុត្តោ’’តិ វុត្តោ។ អនាគាមីតិ កាមលោកំ បដិសន្ធិគ្គហណវសេន អនាគមនតោ អនាគាមី។ កាមយោគវិសំយោគវសេនេវ ហិ សទ្ធិំ អនវសេសឱរម្ភាគិយសំយោជនសមុគ្ឃាតេន អជ្ឈត្តសំយោជនាភាវសិទ្ធិតោ ឥត្ថត្តំ អនាគន្ត្វា ហោតិ, តត្ថ បរិនិព្ពាយី អនាវត្តិធម្មោ។ យស្ស បន អនវសេសំ ភវយោគោ បហីនោ, តស្ស អវិជ្ជាយោគាទិអវសិដ្ឋកិលេសាបិ តទេកដ្ឋភាវតោ បហីនា ឯវ ហោន្តីតិ , សោ បរិក្ខីណភវសំយោជនោ ‘‘អរហំ ខីណាសវោ’’តិ វុច្ចតិ។ តេន វុត្តំ ‘‘កាមយោគវិសំយុត្តោ, ភិក្ខវេ, ភវយោគវិសំយុត្តោ អរហំ ហោតិ ខីណាសវោ’’តិ។ ឯត្ថ ច កាមយោគវិសំយោគោ អនាគាមី ចតុត្ថជ្ឈានស្ស សុខទុក្ខសោមនស្សទោមនស្សប្បហានំ វិយ, តតិយមគ្គស្ស ទិដ្ឋិវិចិកិច្ឆាសីលព្ពតបរាមាសសំយោជនបរិក្ខយោ វិយ ច ចតុត្ថមគ្គស្ស វណ្ណភណនត្ថំ វុត្តោតិ ទដ្ឋព្ពំ។ បឋមបទេន សោតាបន្នសកទាគាមីហិ សទ្ធិំ សព្ពោ បុថុជ្ជនោ គហិតោ, ទុតិយបទេន បន សព្ពោ អនាគាមី, តតិយបទេន អរហាតិ អរហត្តនិកូដេន ទេសនំ និដ្ឋាបេសិ។
Kāmayogavisaṃyuttoti ettha asubhajjhānampi kāmayogavisaṃyogo, taṃ pādakaṃ katvā adhigato anāgāmimaggo ekanteneva kāmayogavisaṃyogo nāma, tasmā tatiyamaggaphale ṭhito ariyapuggalo ‘‘kāmayogavisaṃyutto’’ti vutto. Yasmā pana rūpārūpabhavesu chandarāgo anāgāmimaggena na pahīyati, tasmā so appahīnabhavayogattā ‘‘bhavayogayutto’’ti vutto. Anāgāmīti kāmalokaṃ paṭisandhiggahaṇavasena anāgamanato anāgāmī. Kāmayogavisaṃyogavaseneva hi saddhiṃ anavasesaorambhāgiyasaṃyojanasamugghātena ajjhattasaṃyojanābhāvasiddhito itthattaṃ anāgantvā hoti, tattha parinibbāyī anāvattidhammo. Yassa pana anavasesaṃ bhavayogo pahīno, tassa avijjāyogādiavasiṭṭhakilesāpi tadekaṭṭhabhāvato pahīnā eva hontīti , so parikkhīṇabhavasaṃyojano ‘‘arahaṃ khīṇāsavo’’ti vuccati. Tena vuttaṃ ‘‘kāmayogavisaṃyutto, bhikkhave, bhavayogavisaṃyutto arahaṃ hoti khīṇāsavo’’ti. Ettha ca kāmayogavisaṃyogo anāgāmī catutthajjhānassa sukhadukkhasomanassadomanassappahānaṃ viya, tatiyamaggassa diṭṭhivicikicchāsīlabbataparāmāsasaṃyojanaparikkhayo viya ca catutthamaggassa vaṇṇabhaṇanatthaṃ vuttoti daṭṭhabbaṃ. Paṭhamapadena sotāpannasakadāgāmīhi saddhiṃ sabbo puthujjano gahito, dutiyapadena pana sabbo anāgāmī, tatiyapadena arahāti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi.
គាថាសុ ឧភយន្តិ ឧភយេន, កាមយោគេន, ភវយោគេន ច សំយុត្តាតិ អត្ថោ។ សត្តា គច្ឆន្តិ សំសារន្តិ បុថុជ្ជនា សោតាបន្នា សកទាគាមិនោតិ ឥមេ តិវិធា សត្តា កាមយោគភវយោគានំ អប្បហីនត្តា គច្ឆន្តិ សំសារន្តិ។ តតោ ឯវ ជាតិមរណគាមិនោ ហោន្តិ។ ឯត្ថ ឯកពីជី, កោលំកោលោ, សត្តក្ខត្តុបរមោតិ តីសុ សោតាបន្នេសុ សព្ពមុទុ សត្តក្ខត្តុបរមោ, សោ អដ្ឋមំ ភវំ ន និព្ពត្តេតិ, អត្តនោ បរិច្ឆិន្នជាតិវសេន បន សំសរតិ, តថា ឥតរេបិ។ សកទាគាមីសុបិ យោ ឥធ សកទាគាមិមគ្គំ បត្វា ទេវលោកេ ឧប្បជ្ជិត្វា បុន ឥធ និព្ពត្តតិ, សោ អត្តនោ បរិច្ឆិន្នជាតិវសេនេវ សំសរតិ។ យេ បន សកទាគាមិនោ វោមិស្សកនយេន វិនា តត្ថ តត្ថ ទេវេសុយេវ មនុស្សេសុយេវ វា និព្ពត្តន្តិ, តេ ឧបរិមគ្គាធិគមាយ យាវ ឥន្ទ្រិយបរិបាកា បុនប្បុនំ ឧប្បជ្ជនតោ សំសរន្តិយេវ។ បុថុជ្ជនេ បន វត្តព្ពមេវ នត្ថិ សព្ពភវសំយោជនានំ អបរិក្ខីណត្តា។ តេន វុត្តំ –
Gāthāsu ubhayanti ubhayena, kāmayogena, bhavayogena ca saṃyuttāti attho. Sattā gacchanti saṃsāranti puthujjanā sotāpannā sakadāgāminoti ime tividhā sattā kāmayogabhavayogānaṃ appahīnattā gacchanti saṃsāranti. Tato eva jātimaraṇagāmino honti. Ettha ekabījī, kolaṃkolo, sattakkhattuparamoti tīsu sotāpannesu sabbamudu sattakkhattuparamo, so aṭṭhamaṃ bhavaṃ na nibbatteti, attano paricchinnajātivasena pana saṃsarati, tathā itarepi. Sakadāgāmīsupi yo idha sakadāgāmimaggaṃ patvā devaloke uppajjitvā puna idha nibbattati, so attano paricchinnajātivaseneva saṃsarati. Ye pana sakadāgāmino vomissakanayena vinā tattha tattha devesuyeva manussesuyeva vā nibbattanti, te uparimaggādhigamāya yāva indriyaparipākā punappunaṃ uppajjanato saṃsarantiyeva. Puthujjane pana vattabbameva natthi sabbabhavasaṃyojanānaṃ aparikkhīṇattā. Tena vuttaṃ –
‘‘កាមយោគេន សំយុត្តា, ភវយោគេន ចូភយំ;
‘‘Kāmayogena saṃyuttā, bhavayogena cūbhayaṃ;
សត្តា គច្ឆន្តិ សំសារំ, ជាតិមរណគាមិនោ’’តិ។
Sattā gacchanti saṃsāraṃ, jātimaraṇagāmino’’ti.
កាមេ បហន្ត្វានាតិ កាមរាគសង្ខាតេ កិលេសកាមេ អនាគាមិមគ្គេន បជហិត្វា។ ឆិន្នសំសយាតិ សមុច្ឆិន្នកង្ខា, តញ្ច ខោ សោតាបត្តិមគ្គេនេវ។ វណ្ណភណនត្ថំ បន ចតុត្ថមគ្គស្ស ឯវំ វុត្តំ។ អរហន្តោ ហិ ឥធ ‘‘ឆិន្នសំសយា’’តិ អធិប្បេតា។ តេនេវាហ ‘‘ខីណមានបុនព្ភវា’’តិ។ សព្ពសោ ខីណោ នវវិធោបិ មានោ អាយតិំ បុនព្ភវោ ច ឯតេសន្តិ ខីណមានបុនព្ភវា។ មានគ្គហណេន ចេត្ថ តទេកដ្ឋតាយ លក្ខណវសេន វា សព្ពោ ចតុត្ថមគ្គវជ្ឈោ កិលេសោ គហិតោតិ។ ខីណមានតាយ ច សឧបាទិសេសា និព្ពានធាតុ វុត្តា ហោតិ, ខីណបុនព្ភវតាយ អនុបាទិសេសា។ សេសំ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។
Kāme pahantvānāti kāmarāgasaṅkhāte kilesakāme anāgāmimaggena pajahitvā. Chinnasaṃsayāti samucchinnakaṅkhā, tañca kho sotāpattimaggeneva. Vaṇṇabhaṇanatthaṃ pana catutthamaggassa evaṃ vuttaṃ. Arahanto hi idha ‘‘chinnasaṃsayā’’ti adhippetā. Tenevāha ‘‘khīṇamānapunabbhavā’’ti. Sabbaso khīṇo navavidhopi māno āyatiṃ punabbhavo ca etesanti khīṇamānapunabbhavā. Mānaggahaṇena cettha tadekaṭṭhatāya lakkhaṇavasena vā sabbo catutthamaggavajjho kileso gahitoti. Khīṇamānatāya ca saupādisesā nibbānadhātu vuttā hoti, khīṇapunabbhavatāya anupādisesā. Sesaṃ suviññeyyameva.
សត្តមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៧. កាមយោគសុត្តំ • 7. Kāmayogasuttaṃ
