| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
कम्बलानुजाननादिकथा
Kambalānujānanādikathā
३३८. कासिराजाति कासीनं राजा; पसेनदिस्स एकपितिकभाता एस। अड्ढकासियन्ति एत्थ कासीति सहस्सं वुच्चति तं अग्घनको कासियो । अयं पन पञ्चसतानि अग्घति, तस्मा ‘‘अड्ढकासियो’’ति वुत्तो। तेनेवाह – ‘‘उपड्ढकासीनं खममान’’न्ति।
338.Kāsirājāti kāsīnaṃ rājā; pasenadissa ekapitikabhātā esa. Aḍḍhakāsiyanti ettha kāsīti sahassaṃ vuccati taṃ agghanako kāsiyo . Ayaṃ pana pañcasatāni agghati, tasmā ‘‘aḍḍhakāsiyo’’ti vutto. Tenevāha – ‘‘upaḍḍhakāsīnaṃ khamamāna’’nti.
३३९. उच्चावचानीति सुन्दरानि च असुन्दरानि च। भङ्गं नाम खोमादीहि पञ्चहि सुत्तेहि मिस्सेत्वा कतं; वाकमयमेवातिपि वदन्ति।
339.Uccāvacānīti sundarāni ca asundarāni ca. Bhaṅgaṃ nāma khomādīhi pañcahi suttehi missetvā kataṃ; vākamayamevātipi vadanti.
३४०. एकंयेव भगवता चीवरं अनुञ्ञातं न द्वेति ते किर इतरीतरेन चीवरेनाति एतस्स ‘‘गहपतिकेन वा पंसुकूलेन वा’’ति एवं अत्थं सल्लक्खिंसु। नागमेसुन्ति याव ते सुसानतो आगच्छन्ति, ताव ते न अच्छिंसु; पक्कमिंसुयेव। नाकामा भागं दातुन्ति न अनिच्छाय दातुं; यदि पन इच्छन्ति, दातब्बो। आगमेसुन्ति उपचारे अच्छिंसु। तेनाह भगवा आह – ‘‘अनुजानामि भिक्खवे आगमेन्तानं अकामा भागं दातु’’न्ति। यदि पन मनुस्सा ‘‘इधागता एव गण्हन्तू’’ति देन्ति, सञ्ञाणं वा कत्वा गच्छन्ति ‘‘सम्पत्ता गण्हन्तू’’ति सम्पत्तानं सब्बेसम्पि पापुणन्ति। सचे छड्डेत्वा गता, येन गहितं, सो एव सामी। सदिसा सुसानं ओक्कमिंसूति सब्बे समं ओक्कमिंसु; एकदिसाय वा ओक्कमिंसूतिपि अत्थो। ते कतिकं कत्वाति लद्धं पंसुकूलं सब्बे भाजेत्वा गण्हिस्सामाति बहिमेव कतिकं कत्वा।
340.Ekaṃyeva bhagavatā cīvaraṃ anuññātaṃ na dveti te kira itarītarena cīvarenāti etassa ‘‘gahapatikena vā paṃsukūlena vā’’ti evaṃ atthaṃ sallakkhiṃsu. Nāgamesunti yāva te susānato āgacchanti, tāva te na acchiṃsu; pakkamiṃsuyeva. Nākāmā bhāgaṃ dātunti na anicchāya dātuṃ; yadi pana icchanti, dātabbo. Āgamesunti upacāre acchiṃsu. Tenāha bhagavā āha – ‘‘anujānāmi bhikkhave āgamentānaṃ akāmā bhāgaṃ dātu’’nti. Yadi pana manussā ‘‘idhāgatā eva gaṇhantū’’ti denti, saññāṇaṃ vā katvā gacchanti ‘‘sampattā gaṇhantū’’ti sampattānaṃ sabbesampi pāpuṇanti. Sace chaḍḍetvā gatā, yena gahitaṃ, so eva sāmī. Sadisā susānaṃ okkamiṃsūti sabbe samaṃ okkamiṃsu; ekadisāya vā okkamiṃsūtipi attho. Te katikaṃ katvāti laddhaṃ paṃsukūlaṃ sabbe bhājetvā gaṇhissāmāti bahimeva katikaṃ katvā.
३४२. चीवरपटिग्गाहकन्ति यो गहपतिकेहि सङ्घस्स दीयमानं चीवरं गण्हाति। यो न छन्दागतिं गच्छेय्यातिआदीसु चीवरपटिग्गाहकेसु पच्छा आगतानम्पि अत्तनो ञातकादीनं पठमतरं पटिग्गण्हन्तो वा एकच्चस्मिं पेमं दस्सेत्वा गण्हन्तो वा लोभपकतिकताय अत्तनो परिणामेन्तो वा छन्दागतिं गच्छति नाम। पठमतरं आगतस्सापि कोधवसेन पच्छा गण्हन्तो वा दुग्गतमनुस्सेसु अवमञ्ञं कत्वा गण्हन्तो वा ‘‘किं वो घरे ठपनोकासो नत्थि, तुम्हाकं सन्तकं गहेत्वा गच्छथा’’ति एवं सङ्घस्स लाभन्तरायं करोन्तो वा दोसागतिं गच्छति नाम। यो पन मुट्ठस्सति असम्पजानो, अयं मोहागतिं गच्छति नाम। पच्छा आगतानम्पि इस्सरानम्पि भयेन पठमतरं पटिग्गण्हन्तो वा ‘‘चीवरपटिग्गाहकट्ठानं नामेतं भारिय’’न्ति सन्तसन्तो वा भयागतिं गच्छति नाम। ‘‘मया इदञ्चिदञ्च गहितं, इदञ्चिंदञ्च न गहित’’न्ति एवं जानन्तो गहितागहितं जानाति नाम। तस्मा यो न छन्दागतिआदिवसेन गच्छति, ञातकअञ्ञातकअड्ढदुग्गतेसु विसेसं अकत्वा आगतपअपाटिया गण्हाति, सीलाचारपटिपत्तियुत्तो होति, सतिमा मेधावी बहुस्सुतो, सक्कोति दायकानं विस्सट्ठवाचाय परिमण्डलेहि पदब्यञ्जनेहि अनुमोदनं करोन्तो पसादं जनेतुं, एवरूपो सम्मन्नितब्बो।
342. Cīvarapaṭiggāhakanti yo gahapatikehi saṅghassa dīyamānaṃ cīvaraṃ gaṇhāti. Yo na chandāgatiṃ gaccheyyātiādīsu cīvarapaṭiggāhakesu pacchā āgatānampi attano ñātakādīnaṃ paṭhamataraṃ paṭiggaṇhanto vā ekaccasmiṃ pemaṃ dassetvā gaṇhanto vā lobhapakatikatāya attano pariṇāmento vā chandāgatiṃ gacchati nāma. Paṭhamataraṃ āgatassāpi kodhavasena pacchā gaṇhanto vā duggatamanussesu avamaññaṃ katvā gaṇhanto vā ‘‘kiṃ vo ghare ṭhapanokāso natthi, tumhākaṃ santakaṃ gahetvā gacchathā’’ti evaṃ saṅghassa lābhantarāyaṃ karonto vā dosāgatiṃ gacchati nāma. Yo pana muṭṭhassati asampajāno, ayaṃ mohāgatiṃ gacchati nāma. Pacchā āgatānampi issarānampi bhayena paṭhamataraṃ paṭiggaṇhanto vā ‘‘cīvarapaṭiggāhakaṭṭhānaṃ nāmetaṃ bhāriya’’nti santasanto vā bhayāgatiṃ gacchati nāma. ‘‘Mayā idañcidañca gahitaṃ, idañciṃdañca na gahita’’nti evaṃ jānanto gahitāgahitaṃ jānāti nāma. Tasmā yo na chandāgatiādivasena gacchati, ñātakaaññātakaaḍḍhaduggatesu visesaṃ akatvā āgatapaapāṭiyā gaṇhāti, sīlācārapaṭipattiyutto hoti, satimā medhāvī bahussuto, sakkoti dāyakānaṃ vissaṭṭhavācāya parimaṇḍalehi padabyañjanehi anumodanaṃ karonto pasādaṃ janetuṃ, evarūpo sammannitabbo.
एवञ्च पन भिक्खवे सम्मन्नितब्बोति एत्थ पन एताय यथावुत्ताय कम्मवाचायपि अपलोकनेनापि अन्तोविहारे सब्बसङ्घमज्झेपि खण्डसीमायपि सम्मन्नितुं वट्टतियेव। एवं सम्मतेन च विहारपच्चन्ते वा पधानघरे वा न अच्छितब्बं। यत्थ पन आगतागता मनुस्सा सुखं पस्सन्ति, तादिसे धुरविहारट्ठाने बीजनिं पस्से ठपेत्वा सुनिवत्थेन सुपारुतेन निसीदितब्बन्ति।
Evañca pana bhikkhave sammannitabboti ettha pana etāya yathāvuttāya kammavācāyapi apalokanenāpi antovihāre sabbasaṅghamajjhepi khaṇḍasīmāyapi sammannituṃ vaṭṭatiyeva. Evaṃ sammatena ca vihārapaccante vā padhānaghare vā na acchitabbaṃ. Yattha pana āgatāgatā manussā sukhaṃ passanti, tādise dhuravihāraṭṭhāne bījaniṃ passe ṭhapetvā sunivatthena supārutena nisīditabbanti.
तत्थेव उज्झित्वाति ‘‘पटिग्गहणमेव अम्हाकं भारो’’ति वत्वा गहितट्ठानेयेव छड्डेत्वा गच्छन्ति। चीवरनिदहकन्ति चीवरपटिसामकं। यो न छन्दागतिं गच्छेय्यातिआदीसु चेत्थ इतो परञ्च सब्बत्थ वुत्तनयेनेव विनिच्छयो वेदितब्बो। सम्मुतिविनिच्छयोपि कथितानुसारेनेव जानितब्बो।
Tattheva ujjhitvāti ‘‘paṭiggahaṇameva amhākaṃ bhāro’’ti vatvā gahitaṭṭhāneyeva chaḍḍetvā gacchanti. Cīvaranidahakanti cīvarapaṭisāmakaṃ. Yo na chandāgatiṃ gaccheyyātiādīsu cettha ito parañca sabbattha vuttanayeneva vinicchayo veditabbo. Sammutivinicchayopi kathitānusāreneva jānitabbo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi
२११. कम्बलानुजाननादिकथा • 211. Kambalānujānanādikathā
२१३. चीवरपटिग्गाहकसम्मुतिकथा • 213. Cīvarapaṭiggāhakasammutikathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
कम्बलानुजाननादिकथावण्णना • Kambalānujānanādikathāvaṇṇanā
चीवरपटिग्गाहकसम्मुतिआदिकथावण्णना • Cīvarapaṭiggāhakasammutiādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / भण्डागारसम्मुतिआदिकथावण्णना • Bhaṇḍāgārasammutiādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / जीवकवत्थुकथादिवण्णना • Jīvakavatthukathādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi
२११. कम्बलानुजाननादिकथा • 211. Kambalānujānanādikathā
२१३. चीवरपटिग्गाहकसम्मुतिकथा • 213. Cīvarapaṭiggāhakasammutikathā
