| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
กมฺพลานุชานนาทิกถา
Kambalānujānanādikathā
๓๓๘. กาสิราชาติ กาสีนํ ราชา; ปเสนทิสฺส เอกปิติกภาตา เอสฯ อฑฺฒกาสิยนฺติ เอตฺถ กาสีติ สหสฺสํ วุจฺจติ ตํ อคฺฆนโก กาสิโย ฯ อยํ ปน ปญฺจสตานิ อคฺฆติ, ตสฺมา ‘‘อฑฺฒกาสิโย’’ติ วุโตฺตฯ เตเนวาห – ‘‘อุปฑฺฒกาสีนํ ขมมาน’’นฺติฯ
338.Kāsirājāti kāsīnaṃ rājā; pasenadissa ekapitikabhātā esa. Aḍḍhakāsiyanti ettha kāsīti sahassaṃ vuccati taṃ agghanako kāsiyo . Ayaṃ pana pañcasatāni agghati, tasmā ‘‘aḍḍhakāsiyo’’ti vutto. Tenevāha – ‘‘upaḍḍhakāsīnaṃ khamamāna’’nti.
๓๓๙. อุจฺจาวจานีติ สุนฺทรานิ จ อสุนฺทรานิ จฯ ภงฺคํ นาม โขมาทีหิ ปญฺจหิ สุเตฺตหิ มิเสฺสตฺวา กตํ; วากมยเมวาติปิ วทนฺติฯ
339.Uccāvacānīti sundarāni ca asundarāni ca. Bhaṅgaṃ nāma khomādīhi pañcahi suttehi missetvā kataṃ; vākamayamevātipi vadanti.
๓๔๐. เอกํเยว ภควตา จีวรํ อนุญฺญาตํ น เทฺวติ เต กิร อิตรีตเรน จีวเรนาติ เอตสฺส ‘‘คหปติเกน วา ปํสุกูเลน วา’’ติ เอวํ อตฺถํ สลฺลกฺขิํสุฯ นาคเมสุนฺติ ยาว เต สุสานโต อาคจฺฉนฺติ, ตาว เต น อจฺฉิํสุ; ปกฺกมิํสุเยวฯ นากามา ภาคํ ทาตุนฺติ น อนิจฺฉาย ทาตุํ; ยทิ ปน อิจฺฉนฺติ, ทาตโพฺพฯ อาคเมสุนฺติ อุปจาเร อจฺฉิํสุฯ เตนาห ภควา อาห – ‘‘อนุชานามิ ภิกฺขเว อาคเมนฺตานํ อกามา ภาคํ ทาตุ’’นฺติฯ ยทิ ปน มนุสฺสา ‘‘อิธาคตา เอว คณฺหนฺตู’’ติ เทนฺติ, สญฺญาณํ วา กตฺวา คจฺฉนฺติ ‘‘สมฺปตฺตา คณฺหนฺตู’’ติ สมฺปตฺตานํ สเพฺพสมฺปิ ปาปุณนฺติฯ สเจ ฉเฑฺฑตฺวา คตา, เยน คหิตํ, โส เอว สามีฯ สทิสา สุสานํ โอกฺกมิํสูติ สเพฺพ สมํ โอกฺกมิํสุ; เอกทิสาย วา โอกฺกมิํสูติปิ อโตฺถฯ เต กติกํ กตฺวาติ ลทฺธํ ปํสุกูลํ สเพฺพ ภาเชตฺวา คณฺหิสฺสามาติ พหิเมว กติกํ กตฺวาฯ
340.Ekaṃyeva bhagavatā cīvaraṃ anuññātaṃ na dveti te kira itarītarena cīvarenāti etassa ‘‘gahapatikena vā paṃsukūlena vā’’ti evaṃ atthaṃ sallakkhiṃsu. Nāgamesunti yāva te susānato āgacchanti, tāva te na acchiṃsu; pakkamiṃsuyeva. Nākāmā bhāgaṃ dātunti na anicchāya dātuṃ; yadi pana icchanti, dātabbo. Āgamesunti upacāre acchiṃsu. Tenāha bhagavā āha – ‘‘anujānāmi bhikkhave āgamentānaṃ akāmā bhāgaṃ dātu’’nti. Yadi pana manussā ‘‘idhāgatā eva gaṇhantū’’ti denti, saññāṇaṃ vā katvā gacchanti ‘‘sampattā gaṇhantū’’ti sampattānaṃ sabbesampi pāpuṇanti. Sace chaḍḍetvā gatā, yena gahitaṃ, so eva sāmī. Sadisā susānaṃ okkamiṃsūti sabbe samaṃ okkamiṃsu; ekadisāya vā okkamiṃsūtipi attho. Te katikaṃ katvāti laddhaṃ paṃsukūlaṃ sabbe bhājetvā gaṇhissāmāti bahimeva katikaṃ katvā.
๓๔๒. จีวรปฎิคฺคาหกนฺติ โย คหปติเกหิ สงฺฆสฺส ทียมานํ จีวรํ คณฺหาติฯ โย น ฉนฺทาคติํ คเจฺฉยฺยาติอาทีสุ จีวรปฎิคฺคาหเกสุ ปจฺฉา อาคตานมฺปิ อตฺตโน ญาตกาทีนํ ปฐมตรํ ปฎิคฺคณฺหโนฺต วา เอกจฺจสฺมิํ เปมํ ทเสฺสตฺวา คณฺหโนฺต วา โลภปกติกตาย อตฺตโน ปริณาเมโนฺต วา ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ นามฯ ปฐมตรํ อาคตสฺสาปิ โกธวเสน ปจฺฉา คณฺหโนฺต วา ทุคฺคตมนุเสฺสสุ อวมญฺญํ กตฺวา คณฺหโนฺต วา ‘‘กิํ โว ฆเร ฐปโนกาโส นตฺถิ, ตุมฺหากํ สนฺตกํ คเหตฺวา คจฺฉถา’’ติ เอวํ สงฺฆสฺส ลาภนฺตรายํ กโรโนฺต วา โทสาคติํ คจฺฉติ นามฯ โย ปน มุฎฺฐสฺสติ อสมฺปชาโน, อยํ โมหาคติํ คจฺฉติ นามฯ ปจฺฉา อาคตานมฺปิ อิสฺสรานมฺปิ ภเยน ปฐมตรํ ปฎิคฺคณฺหโนฺต วา ‘‘จีวรปฎิคฺคาหกฎฺฐานํ นาเมตํ ภาริย’’นฺติ สนฺตสโนฺต วา ภยาคติํ คจฺฉติ นามฯ ‘‘มยา อิทญฺจิทญฺจ คหิตํ, อิทญฺจิํทญฺจ น คหิต’’นฺติ เอวํ ชานโนฺต คหิตาคหิตํ ชานาติ นามฯ ตสฺมา โย น ฉนฺทาคติอาทิวเสน คจฺฉติ, ญาตกอญฺญาตกอฑฺฒทุคฺคเตสุ วิเสสํ อกตฺวา อาคตปอปาฎิยา คณฺหาติ, สีลาจารปฎิปตฺติยุโตฺต โหติ, สติมา เมธาวี พหุสฺสุโต, สโกฺกติ ทายกานํ วิสฺสฎฺฐวาจาย ปริมณฺฑเลหิ ปทพฺยญฺชเนหิ อนุโมทนํ กโรโนฺต ปสาทํ ชเนตุํ, เอวรูโป สมฺมนฺนิตโพฺพฯ
342. Cīvarapaṭiggāhakanti yo gahapatikehi saṅghassa dīyamānaṃ cīvaraṃ gaṇhāti. Yo na chandāgatiṃ gaccheyyātiādīsu cīvarapaṭiggāhakesu pacchā āgatānampi attano ñātakādīnaṃ paṭhamataraṃ paṭiggaṇhanto vā ekaccasmiṃ pemaṃ dassetvā gaṇhanto vā lobhapakatikatāya attano pariṇāmento vā chandāgatiṃ gacchati nāma. Paṭhamataraṃ āgatassāpi kodhavasena pacchā gaṇhanto vā duggatamanussesu avamaññaṃ katvā gaṇhanto vā ‘‘kiṃ vo ghare ṭhapanokāso natthi, tumhākaṃ santakaṃ gahetvā gacchathā’’ti evaṃ saṅghassa lābhantarāyaṃ karonto vā dosāgatiṃ gacchati nāma. Yo pana muṭṭhassati asampajāno, ayaṃ mohāgatiṃ gacchati nāma. Pacchā āgatānampi issarānampi bhayena paṭhamataraṃ paṭiggaṇhanto vā ‘‘cīvarapaṭiggāhakaṭṭhānaṃ nāmetaṃ bhāriya’’nti santasanto vā bhayāgatiṃ gacchati nāma. ‘‘Mayā idañcidañca gahitaṃ, idañciṃdañca na gahita’’nti evaṃ jānanto gahitāgahitaṃ jānāti nāma. Tasmā yo na chandāgatiādivasena gacchati, ñātakaaññātakaaḍḍhaduggatesu visesaṃ akatvā āgatapaapāṭiyā gaṇhāti, sīlācārapaṭipattiyutto hoti, satimā medhāvī bahussuto, sakkoti dāyakānaṃ vissaṭṭhavācāya parimaṇḍalehi padabyañjanehi anumodanaṃ karonto pasādaṃ janetuṃ, evarūpo sammannitabbo.
เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว สมฺมนฺนิตโพฺพติ เอตฺถ ปน เอตาย ยถาวุตฺตาย กมฺมวาจายปิ อปโลกเนนาปิ อโนฺตวิหาเร สพฺพสงฺฆมเชฺฌปิ ขณฺฑสีมายปิ สมฺมนฺนิตุํ วฎฺฎติเยวฯ เอวํ สมฺมเตน จ วิหารปจฺจเนฺต วา ปธานฆเร วา น อจฺฉิตพฺพํฯ ยตฺถ ปน อาคตาคตา มนุสฺสา สุขํ ปสฺสนฺติ, ตาทิเส ธุรวิหารฎฺฐาเน พีชนิํ ปเสฺส ฐเปตฺวา สุนิวเตฺถน สุปารุเตน นิสีทิตพฺพนฺติฯ
Evañca pana bhikkhave sammannitabboti ettha pana etāya yathāvuttāya kammavācāyapi apalokanenāpi antovihāre sabbasaṅghamajjhepi khaṇḍasīmāyapi sammannituṃ vaṭṭatiyeva. Evaṃ sammatena ca vihārapaccante vā padhānaghare vā na acchitabbaṃ. Yattha pana āgatāgatā manussā sukhaṃ passanti, tādise dhuravihāraṭṭhāne bījaniṃ passe ṭhapetvā sunivatthena supārutena nisīditabbanti.
ตเตฺถว อุชฺฌิตฺวาติ ‘‘ปฎิคฺคหณเมว อมฺหากํ ภาโร’’ติ วตฺวา คหิตฎฺฐาเนเยว ฉเฑฺฑตฺวา คจฺฉนฺติฯ จีวรนิทหกนฺติ จีวรปฎิสามกํฯ โย น ฉนฺทาคติํ คเจฺฉยฺยาติอาทีสุ เจตฺถ อิโต ปรญฺจ สพฺพตฺถ วุตฺตนเยเนว วินิจฺฉโย เวทิตโพฺพฯ สมฺมุติวินิจฺฉโยปิ กถิตานุสาเรเนว ชานิตโพฺพฯ
Tattheva ujjhitvāti ‘‘paṭiggahaṇameva amhākaṃ bhāro’’ti vatvā gahitaṭṭhāneyeva chaḍḍetvā gacchanti. Cīvaranidahakanti cīvarapaṭisāmakaṃ. Yo na chandāgatiṃ gaccheyyātiādīsu cettha ito parañca sabbattha vuttanayeneva vinicchayo veditabbo. Sammutivinicchayopi kathitānusāreneva jānitabbo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi
๒๑๑. กมฺพลานุชานนาทิกถา • 211. Kambalānujānanādikathā
๒๑๓. จีวรปฎิคฺคาหกสมฺมุติกถา • 213. Cīvarapaṭiggāhakasammutikathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā
กมฺพลานุชานนาทิกถาวณฺณนา • Kambalānujānanādikathāvaṇṇanā
จีวรปฎิคฺคาหกสมฺมุติอาทิกถาวณฺณนา • Cīvarapaṭiggāhakasammutiādikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ภณฺฑาคารสมฺมุติอาทิกถาวณฺณนา • Bhaṇḍāgārasammutiādikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ชีวกวตฺถุกถาทิวณฺณนา • Jīvakavatthukathādivaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi
๒๑๑. กมฺพลานุชานนาทิกถา • 211. Kambalānujānanādikathā
๒๑๓. จีวรปฎิคฺคาหกสมฺมุติกถา • 213. Cīvarapaṭiggāhakasammutikathā
