Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీ-అనుటీకా • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā

    కమ్మకథావణ్ణనా

    Kammakathāvaṇṇanā

    సమానకాలాపి కారణఫలకిరియా పుబ్బాపరకాలా వియ వత్తుం యుత్తాయేవ. సేయ్యథాపి పటిచ్చసముప్పాదే ‘‘చక్ఖుఞ్చ పటిచ్చ రూపే చ ఉప్పజ్జతి చక్ఖువిఞ్ఞాణ’’న్తి దస్సేతుం ‘‘అథ వా’’తిఆదిమాహ. చోపనకిరియన్తి విఞ్ఞత్తిద్వయం ఆహ. తస్సా హి చిత్తసముట్ఠానకాయసద్దవాచాహి కాయవచీవిఞ్ఞత్తీహి ఏవ వా పురిమపురిమాహి పవత్తేతబ్బత్తా ‘‘కాయవాచాహి చోపనకిరియం కరోతీ’’తి వుత్తం తబ్బికారానం భూతానం తథాపవత్తనతో. అథ వా కాయవాచాహీతి కాయవచీవిఞ్ఞత్తీహి . చోపనకిరియన్తి రూపకాయస్స థమ్భనచలనకిరియం ఉపాదిన్నకఘట్టనకిరియఞ్చ. ఏసా హి కిరియా ‘‘రూపకాయం థమ్భేతుం చాలేతుం పచ్చయో భవితుం సమత్థో’’తి, ‘‘ఉపాదిన్నకఘట్టనస్స పచ్చయభూతో’’తి చ వుత్తత్తా కాయవచీవిఞ్ఞత్తీహి నిప్ఫజ్జతీతి. ఏవఞ్చ కత్వా ‘‘చోపనకిరియానిస్సయభూతా కాయవాచా’’తి, ‘‘కాయాదీహి కరణభూతేహి చోపనాభిజ్ఝాదికిరియం కరోన్తి వాసిఆదీహి వియ ఛేదనాది’’న్తి చ ఇదమ్పి వచనం సమత్థితం భవతి. న కేవలం ధరమానతావ సబ్భావో, అథ ఖో మగ్గేన అసముచ్ఛిన్నతాపీతి దస్సేన్తో ‘‘అనిరోధితేవా’’తి ఆహ. అసముచ్ఛిన్నతా చ కాయాదీనం తదుపనిస్సయకిలేసాసముచ్ఛేదేనేవాతి దట్ఠబ్బం. ‘‘కాయాదీహి కరణభూతేహి చోపనాభిజ్ఝాదికిరియం కరోన్తీ’’తి ఏతేన చోపనాభిజ్ఝాదికిరియానిబ్బత్తిద్వారేన చేతనానిబ్బత్తియేవ వుత్తాతి ఇమినా అధిప్పాయేన ‘‘ఏవఞ్చ…పే॰… యుజ్జన్తీ’’తి ఆహ. ఏవఞ్చ కత్వా కాయే సతి వాచాయ సతీతిఆదివచనం అనులోమితం హోతి. యాయ చేతనాయాతి కరణనిద్దేసో పన కాయాదీనం చోపనాభిజ్ఝాదికిరియాయ చ చేతనాహేతుకత్తదస్సనత్థం వుత్తోతి.

    Samānakālāpi kāraṇaphalakiriyā pubbāparakālā viya vattuṃ yuttāyeva. Seyyathāpi paṭiccasamuppāde ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇa’’nti dassetuṃ ‘‘atha vā’’tiādimāha. Copanakiriyanti viññattidvayaṃ āha. Tassā hi cittasamuṭṭhānakāyasaddavācāhi kāyavacīviññattīhi eva vā purimapurimāhi pavattetabbattā ‘‘kāyavācāhi copanakiriyaṃ karotī’’ti vuttaṃ tabbikārānaṃ bhūtānaṃ tathāpavattanato. Atha vā kāyavācāhīti kāyavacīviññattīhi . Copanakiriyanti rūpakāyassa thambhanacalanakiriyaṃ upādinnakaghaṭṭanakiriyañca. Esā hi kiriyā ‘‘rūpakāyaṃ thambhetuṃ cāletuṃ paccayo bhavituṃ samattho’’ti, ‘‘upādinnakaghaṭṭanassa paccayabhūto’’ti ca vuttattā kāyavacīviññattīhi nipphajjatīti. Evañca katvā ‘‘copanakiriyānissayabhūtā kāyavācā’’ti, ‘‘kāyādīhi karaṇabhūtehi copanābhijjhādikiriyaṃ karonti vāsiādīhi viya chedanādi’’nti ca idampi vacanaṃ samatthitaṃ bhavati. Na kevalaṃ dharamānatāva sabbhāvo, atha kho maggena asamucchinnatāpīti dassento ‘‘anirodhitevā’’ti āha. Asamucchinnatā ca kāyādīnaṃ tadupanissayakilesāsamucchedenevāti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Kāyādīhi karaṇabhūtehi copanābhijjhādikiriyaṃ karontī’’ti etena copanābhijjhādikiriyānibbattidvārena cetanānibbattiyeva vuttāti iminā adhippāyena ‘‘evañca…pe… yujjantī’’ti āha. Evañca katvā kāye sati vācāya satītiādivacanaṃ anulomitaṃ hoti. Yāya cetanāyāti karaṇaniddeso pana kāyādīnaṃ copanābhijjhādikiriyāya ca cetanāhetukattadassanatthaṃ vuttoti.

    సభావతో ఉపకారకతో మగ్గే సతి సబ్భావతో చ బోజ్ఝఙ్గా మగ్గే అన్తోగధాతి ఆహ ‘‘న చ న సక్కా’’తిఆది.

    Sabhāvato upakārakato magge sati sabbhāvato ca bojjhaṅgā magge antogadhāti āha ‘‘na ca na sakkā’’tiādi.

    కమ్మపథం అప్పత్తానమ్పి తంతంద్వారే సంసన్దనన్తి యథా కమ్మపథం పత్తానం, ఏవం కమ్మపథం అప్పత్తానమ్పి సతిపి ద్వారన్తరుప్పత్తియం యథాసకం ద్వారేహేవ నామగ్గహణన్తి వదన్తి, ఏవం సతి అట్ఠకథాయ విరోధో. దుతియత్థస్స చ అభావో సియా, తస్మా తంతంద్వారే సంసన్దనన్తి యస్మిం యస్మిం ద్వారే కమ్మపథం అప్పత్తా అకుసలచేతనాదయో పవత్తా, తాసం తేన తేనేవ ద్వారేన నామగ్గహణం. తం పన తంతంద్వారపక్ఖికభావకరణతో తత్థ అవరోధనన్తి వుత్తం. యథా హి కమ్మపథం పత్తా కాయకమ్మాదిసఙ్ఖాతా చేతనా ద్వారన్తరే ఉప్పన్నాపి కాయకమ్మాదినామమేవ లభన్తి, న ఏవం కమ్మపథం అప్పత్తా. తా పన యత్థ యత్థ ద్వారే ఉప్పజ్జన్తి, తేన తేనేవ ద్వారేన కాయదుచ్చరితం వచీదుచ్చరితన్తిఆదినామం లభన్తి. ఏవం నామగ్గహణమేవ హి తేసం తంతంద్వారపక్ఖికకరణం వుత్తం. తేనేవ హి అట్ఠకథాయం ‘‘కిఞ్చాపి వచీద్వారే చోపనప్పత్తం కమ్మపథం, అప్పత్తతాయ పన కాయకమ్మం న హోతి, కేవలం వచీదుచ్చరితం నామ హోతీ’’తి వుత్తం.

    Kammapathaṃ appattānampi taṃtaṃdvāre saṃsandananti yathā kammapathaṃ pattānaṃ, evaṃ kammapathaṃ appattānampi satipi dvārantaruppattiyaṃ yathāsakaṃ dvāreheva nāmaggahaṇanti vadanti, evaṃ sati aṭṭhakathāya virodho. Dutiyatthassa ca abhāvo siyā, tasmā taṃtaṃdvāre saṃsandananti yasmiṃ yasmiṃ dvāre kammapathaṃ appattā akusalacetanādayo pavattā, tāsaṃ tena teneva dvārena nāmaggahaṇaṃ. Taṃ pana taṃtaṃdvārapakkhikabhāvakaraṇato tattha avarodhananti vuttaṃ. Yathā hi kammapathaṃ pattā kāyakammādisaṅkhātā cetanā dvārantare uppannāpi kāyakammādināmameva labhanti, na evaṃ kammapathaṃ appattā. Tā pana yattha yattha dvāre uppajjanti, tena teneva dvārena kāyaduccaritaṃ vacīduccaritantiādināmaṃ labhanti. Evaṃ nāmaggahaṇameva hi tesaṃ taṃtaṃdvārapakkhikakaraṇaṃ vuttaṃ. Teneva hi aṭṭhakathāyaṃ ‘‘kiñcāpi vacīdvāre copanappattaṃ kammapathaṃ, appattatāya pana kāyakammaṃ na hoti, kevalaṃ vacīduccaritaṃ nāma hotī’’ti vuttaṃ.

    సతిపి పాణాతిపాతాదిచేతనాయ వచీద్వారాదీసు పవత్తియం యథావుత్తయేభుయ్యతబ్బహులవుత్తియా కాయకమ్మాదిభావవవత్థాపనం కాయాదికస్స తంతంద్వారభావవవత్థాపనఞ్చ కమ్మద్వారాభేదనం. తఞ్హి కమ్మద్వారానం అసంకిణ్ణభావేన పతిట్ఠాపనం. యం సన్ధాయ ‘‘ఆణత్తిసముట్ఠితేసూ’’తి అట్ఠకథాయం వక్ఖతి. కేచి పన ‘‘ఏకేకస్మిం ద్వారే అనేకేసం కమ్మానం పవత్తిదస్సనమ్పి ద్వారసంసన్దన’’న్తి వదన్తి. యథా పవత్తో బ్యాపాదో కమ్మపథో హోతి, తం దస్సేతుం ‘‘ఇమే సత్తా హఞ్ఞన్తూ’’తి పవత్తి బ్యాపాదస్స దస్సితా. కాయద్వారికచేతనాయ సహకారీకారణభావతో కాయకమ్మవోహారలాభా, అభిజ్ఝాదీనం పరసన్తకస్స అత్తనో పరిణామనవసేన ‘‘ఇమే సత్తా హఞ్ఞన్తూ’’తిఆదినా చ అప్పవత్తత్తా మనోకమ్మవోహారవిరహా, అచేతనాసభావతో వా పాణాతిపాతాదివసేన అబ్బోహారికా, పాణాతిపాతాదిభావేన న వత్తబ్బాతి అత్థో. ఏత్థాతి అబ్బోహారికభావే.

    Satipi pāṇātipātādicetanāya vacīdvārādīsu pavattiyaṃ yathāvuttayebhuyyatabbahulavuttiyā kāyakammādibhāvavavatthāpanaṃ kāyādikassa taṃtaṃdvārabhāvavavatthāpanañca kammadvārābhedanaṃ. Tañhi kammadvārānaṃ asaṃkiṇṇabhāvena patiṭṭhāpanaṃ. Yaṃ sandhāya ‘‘āṇattisamuṭṭhitesū’’ti aṭṭhakathāyaṃ vakkhati. Keci pana ‘‘ekekasmiṃ dvāre anekesaṃ kammānaṃ pavattidassanampi dvārasaṃsandana’’nti vadanti. Yathā pavatto byāpādo kammapatho hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘ime sattā haññantū’’ti pavatti byāpādassa dassitā. Kāyadvārikacetanāya sahakārīkāraṇabhāvato kāyakammavohāralābhā, abhijjhādīnaṃ parasantakassa attano pariṇāmanavasena ‘‘ime sattā haññantū’’tiādinā ca appavattattā manokammavohāravirahā, acetanāsabhāvato vā pāṇātipātādivasena abbohārikā, pāṇātipātādibhāvena na vattabbāti attho. Etthāti abbohārikabhāve.

    దసవిధా ఇద్ధి…పే॰… తబ్బా విత్థారేనాతి అధిప్పాయో.

    Dasavidhā iddhi…pe… tabbā vitthārenāti adhippāyo.

    తేనాధిప్పేతన్తి ‘‘అకుసలం వచీకమ్మం మనోద్వారే సముట్ఠాతీ’’తి వదన్తేన అధిప్పేతం. ‘‘న ఉపోసథక్ఖన్ధకే వుత్త’’న్తి కస్మా వుత్తం, నను తేన ఉపోసథక్ఖన్ధకతో సుత్తం ఆహటన్తి? కిఞ్చాపి ఆహటం, తత్థ అవుత్తోయేవ పన సో తేన వుత్తోతి గహితోతి దస్సేన్తో ‘‘తత్థ అవుత్తమేవా’’తిఆదిమాహ.

    Tenādhippetanti ‘‘akusalaṃ vacīkammaṃ manodvāre samuṭṭhātī’’ti vadantena adhippetaṃ. ‘‘Na uposathakkhandhake vutta’’nti kasmā vuttaṃ, nanu tena uposathakkhandhakato suttaṃ āhaṭanti? Kiñcāpi āhaṭaṃ, tattha avuttoyeva pana so tena vuttoti gahitoti dassento ‘‘tattha avuttamevā’’tiādimāha.

    ‘‘సుగతిదుగ్గతీసు ఉపపజ్జనం సుకతదుక్కటకమ్మతో న హోతి, ఖన్ధసివాదీహి పన హోతీతి గహేత్వా ‘నత్థి దిన్న’న్తిఆదినా పరామసన్తస్స వసేన ‘మిచ్ఛాదిట్ఠి…పే॰… పరిభణ్డాదీని కరోతీ’తి వుత్త’’న్తి వదన్తి. అభిజ్ఝాదిపధానత్తాతి ఏతేన విజ్జమానేసుపి బ్యాపాదాదీసు యదా కాయవచీద్వారేసు చేతనా బలవతీ హోతి, న తథా ఇతరే, తదా పధానభావతో చేతనా కాయకమ్మం వచీకమ్మన్తి చ వోహారం లభతి. సో ఖో పనస్సా పధానభావో పాణాతిపాతాదిసిద్ధియా విఞ్ఞాయతి. యదా పన తేసుయేవ ద్వారేసు అభిజ్ఝాదయో బలవన్తో హోన్తి, న తథా చేతనా, తదా తత్థ విజ్జమానాపి చేతనా అపధానభావతో కాయకమ్మం వచీకమ్మన్తి చ వోహారం న లభతి. అభిజ్ఝాదయో పన పధానభావతో సతిపి కాయఙ్గవాచఙ్గచోపనే సకేన వవత్థానేన మనోకమ్మన్త్వేవ వుచ్చన్తీతి దస్సేతి. యే పన ‘‘తీసుపి ద్వారేసు కమ్మపథభావేన అప్పత్తియా ద్వారత్తయేపి కమ్మపథప్పత్తమనోకమ్మేన సహ పవత్తియా చ చేతనా ఏత్థ కమ్మన్తి న వుచ్చతీ’’తి వదన్తి, తేహి అభిజ్ఝాదీనం పధానసభావంయేవ సన్ధాయ వుత్తం సియా. అథ వా చేతనాయ నిప్పరియాయకమ్మభావతో పరియాయకమ్మే అనవరోధేతబ్బత్తా ‘‘అబ్బోహారికా’’తి వుత్తం. అత్తనో సభావేనేవ పన సా ఏత్థాపి కమ్మన్తి వుచ్చతి. యథాహ ‘‘చేతనాహం, భిక్ఖవే, కమ్మం వదామీ’’తిఆది (కథా॰ ౫౩౯). అట్ఠకథాయఞ్చ ‘‘తస్మిం ద్వారే సిద్ధా చేతనా’’తిఆదినా చేతనాయేవ పధానం కత్వా వుత్తం. తేనేవాహ ‘‘సభావేనేవ సా మనోకమ్మ’’న్తిఆది. అథ వా కమ్మపథప్పత్తఅభిజ్ఝాదీహి కాయవచీద్వారే సహజాతా చేతనా కాయవచీకమ్మవసేన అబ్బోహారికా చేతనాసఙ్ఖాతమనోకమ్మత్తాతి. యది అభిజ్ఝాదయో పధానా, న చేతనా, ఏవం సతి అభిజ్ఝాదయో చేత్థ కమ్మం, న చేతనా, అభిజ్ఝాదిపక్ఖికా వా సా సియాతి అనుయోగం మనసి కత్వా ఆహ ‘‘తివిధా, భిక్ఖవే’’తిఆది. ‘‘చేతనాపి…పే॰… మనోద్వారే ఏవ సముట్ఠహన్తీ’’తి ఇదం మనోద్వారే చేతనాయ అభిజ్ఝాదీహి మనోకమ్మభావే నిబ్బిసేసభావదస్సనన్తి కత్వా ‘‘చేతనా…పే॰… అధిప్పాయో’’తి ఆహ. చేతనా చేతనాకమ్మం, అభిజ్ఝాదయో చేతనాసమ్పయుత్తకమ్మన్తి ఏత్తకమేవ హి ఏత్థ విసేసోతి. ఏత్థ చ చేతనాయ కాయవచీకమ్మభావో సియాతి ఆసఙ్కాయ అభావతో మనోద్వారే అకుసలకాయవచీకమ్మానం అనుప్పత్తితో చ అబ్బోహారికాతి న వుత్తన్తి దట్ఠబ్బం.

    ‘‘Sugatiduggatīsu upapajjanaṃ sukatadukkaṭakammato na hoti, khandhasivādīhi pana hotīti gahetvā ‘natthi dinna’ntiādinā parāmasantassa vasena ‘micchādiṭṭhi…pe… paribhaṇḍādīni karotī’ti vutta’’nti vadanti. Abhijjhādipadhānattāti etena vijjamānesupi byāpādādīsu yadā kāyavacīdvāresu cetanā balavatī hoti, na tathā itare, tadā padhānabhāvato cetanā kāyakammaṃ vacīkammanti ca vohāraṃ labhati. So kho panassā padhānabhāvo pāṇātipātādisiddhiyā viññāyati. Yadā pana tesuyeva dvāresu abhijjhādayo balavanto honti, na tathā cetanā, tadā tattha vijjamānāpi cetanā apadhānabhāvato kāyakammaṃ vacīkammanti ca vohāraṃ na labhati. Abhijjhādayo pana padhānabhāvato satipi kāyaṅgavācaṅgacopane sakena vavatthānena manokammantveva vuccantīti dasseti. Ye pana ‘‘tīsupi dvāresu kammapathabhāvena appattiyā dvārattayepi kammapathappattamanokammena saha pavattiyā ca cetanā ettha kammanti na vuccatī’’ti vadanti, tehi abhijjhādīnaṃ padhānasabhāvaṃyeva sandhāya vuttaṃ siyā. Atha vā cetanāya nippariyāyakammabhāvato pariyāyakamme anavarodhetabbattā ‘‘abbohārikā’’ti vuttaṃ. Attano sabhāveneva pana sā etthāpi kammanti vuccati. Yathāha ‘‘cetanāhaṃ, bhikkhave, kammaṃ vadāmī’’tiādi (kathā. 539). Aṭṭhakathāyañca ‘‘tasmiṃ dvāre siddhā cetanā’’tiādinā cetanāyeva padhānaṃ katvā vuttaṃ. Tenevāha ‘‘sabhāveneva sā manokamma’’ntiādi. Atha vā kammapathappattaabhijjhādīhi kāyavacīdvāre sahajātā cetanā kāyavacīkammavasena abbohārikā cetanāsaṅkhātamanokammattāti. Yadi abhijjhādayo padhānā, na cetanā, evaṃ sati abhijjhādayo cettha kammaṃ, na cetanā, abhijjhādipakkhikā vā sā siyāti anuyogaṃ manasi katvā āha ‘‘tividhā, bhikkhave’’tiādi. ‘‘Cetanāpi…pe… manodvāre eva samuṭṭhahantī’’ti idaṃ manodvāre cetanāya abhijjhādīhi manokammabhāve nibbisesabhāvadassananti katvā ‘‘cetanā…pe… adhippāyo’’ti āha. Cetanā cetanākammaṃ, abhijjhādayo cetanāsampayuttakammanti ettakameva hi ettha visesoti. Ettha ca cetanāya kāyavacīkammabhāvo siyāti āsaṅkāya abhāvato manodvāre akusalakāyavacīkammānaṃ anuppattito ca abbohārikāti na vuttanti daṭṭhabbaṃ.

    విరతివిసిట్ఠాతి విరతితో చేతనాయ పధానభావమాహ. తత్థ ‘‘తివిధా, భిక్ఖవే, కాయసఞ్చేతనా’’తిఆదినా (కథా॰ ౫౩౯) ఆగమమ్హి ‘‘పాణాతిపాతాదిపటిపక్ఖభూతా’’తి యుత్తిం దస్సేతి. యస్మా చ పట్ఠానే చేతనావ ‘‘కమ్మపచ్చయో’’తి వుత్తా, న విరతి, అభిజ్ఝాదయో వా, తస్మా నిప్పరియాయేన కమ్మం ‘‘చేతనా’’తి అనభిజ్ఝాదయో ‘‘చేతనాపక్ఖికా వా’’తి వుత్తాతి వేదితబ్బం. అసఙ్కరతో కమ్మద్వారాని వవత్థపేన్తో ‘‘రక్ఖతీ’’తి, విపరియాయేన ‘‘భిన్దతీ’’తి వుత్తోతి రక్ఖణభిన్దనాని అనాసేత్వా నాసేత్వా చ కథనన్తి వుత్తానీతి.

    Virativisiṭṭhāti viratito cetanāya padhānabhāvamāha. Tattha ‘‘tividhā, bhikkhave, kāyasañcetanā’’tiādinā (kathā. 539) āgamamhi ‘‘pāṇātipātādipaṭipakkhabhūtā’’ti yuttiṃ dasseti. Yasmā ca paṭṭhāne cetanāva ‘‘kammapaccayo’’ti vuttā, na virati, abhijjhādayo vā, tasmā nippariyāyena kammaṃ ‘‘cetanā’’ti anabhijjhādayo ‘‘cetanāpakkhikā vā’’ti vuttāti veditabbaṃ. Asaṅkarato kammadvārāni vavatthapento ‘‘rakkhatī’’ti, vipariyāyena ‘‘bhindatī’’ti vuttoti rakkhaṇabhindanāni anāsetvā nāsetvā ca kathananti vuttānīti.

    కమ్మకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Kammakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    తతియో వికప్పో పఠమచతుత్థవిఞ్ఞాణద్వారేసుయేవ లబ్భతి, న ఇతరత్థ ‘‘సోతం ఘాన’’న్తిఆదినా అవుత్తత్తా, ఇతరథాపి వా అవిభత్తికే నిద్దేసే లబ్భతి. యతో సంవరవసేన పాతిమోక్ఖసీలం పవత్తతి, తం దుస్సీల్యన్తి ఆహ ‘‘దుస్సీల్యం పాణాతిపాతాదిచేతనా’’తి. ఇతరా సంవరవినిముత్తా అభిజ్ఝాదోమనస్సయుత్తా తప్పధానా వా అకుసలధమ్మా సతిపటిపక్ఖా అకుసలా ధమ్మా . ఆరమ్మణే చిత్తవోస్సగ్గవసేన పవత్తో అకుసలచిత్తుప్పాదో పమాదో. వీరియపనోదనభావతో థినమిద్ధం ‘‘కోసజ్జ’’న్తి వుత్తం, థినమిద్ధప్పధానో వా చిత్తుప్పాదో.

    Tatiyo vikappo paṭhamacatutthaviññāṇadvāresuyeva labbhati, na itarattha ‘‘sotaṃ ghāna’’ntiādinā avuttattā, itarathāpi vā avibhattike niddese labbhati. Yato saṃvaravasena pātimokkhasīlaṃ pavattati, taṃ dussīlyanti āha ‘‘dussīlyaṃ pāṇātipātādicetanā’’ti. Itarā saṃvaravinimuttā abhijjhādomanassayuttā tappadhānā vā akusaladhammā satipaṭipakkhā akusalā dhammā. Ārammaṇe cittavossaggavasena pavatto akusalacittuppādo pamādo. Vīriyapanodanabhāvato thinamiddhaṃ ‘‘kosajja’’nti vuttaṃ, thinamiddhappadhāno vā cittuppādo.

    అసుద్ధతాతి అకేవలతా అఞ్ఞేన సమ్మిస్సతా. ద్వారఞ్హి ద్వారన్తరికకమ్మస్స ద్వారం హోన్తం తేన మిస్సితం వియ హోతి. తేనేవాహ ‘‘ముసావాదాదినోపి కాయద్వారే పవత్తిసబ్భావా’’తి. కేచి పన ‘‘అవిఞ్ఞేయ్యమానన్తరానం ద్వారన్తరచిత్తానం అన్తరన్తరా అప్పవత్తితో సుద్ధన్తి వుత్త’’న్తి వదన్తి, తం అనేకస్సపి జవనవారస్స కాయకమ్మాదిభావేన పబన్ధనవసేన పవత్తి అత్థీతి కత్వా వుత్తం. అవిరుద్ధం హోతీతి అకుసలకాయకమ్మాదిభావేన అవధారేత్వా అసంవరం వత్వా పున తస్సేవ వాచాఅసంవరద్వారాదీసు ఉప్పత్తివచనం కాయద్వారూపలక్ఖితో అసంవరో ద్వారన్తరే పవత్తోపి కాయద్వారికో ఏవాతి ఏవం సంవణ్ణనాయ సతి న విరుజ్ఝతీతి అత్థో. ఇదాని తం అవిరుజ్ఝనాకారం ‘‘అసంవరో హీ’’తిఆదినా విభావేతి. సద్వారేతి అత్తనో ద్వారే. అసంవరో ద్వారన్తరే ఉప్పజ్జమానోపి సద్వారవసేన ఉప్పన్నోతి వుచ్చతీతి ఏతేన వాచాఅసంవరద్వారే ఉప్పన్నోపి కాయికో అసంవరో చోపనకాయఅసంవరద్వారవసేన ఉప్పన్నోత్వేవ వుత్తోతి దట్ఠబ్బం. ఏస నయో ఇతరత్థాపి. కమ్మం అఞ్ఞద్వారేతి కమ్మస్స ద్వారన్తరచరణం పాకటన్తి కత్వా వుత్తం.

    Asuddhatāti akevalatā aññena sammissatā. Dvārañhi dvārantarikakammassa dvāraṃ hontaṃ tena missitaṃ viya hoti. Tenevāha ‘‘musāvādādinopi kāyadvāre pavattisabbhāvā’’ti. Keci pana ‘‘aviññeyyamānantarānaṃ dvārantaracittānaṃ antarantarā appavattito suddhanti vutta’’nti vadanti, taṃ anekassapi javanavārassa kāyakammādibhāvena pabandhanavasena pavatti atthīti katvā vuttaṃ. Aviruddhaṃ hotīti akusalakāyakammādibhāvena avadhāretvā asaṃvaraṃ vatvā puna tasseva vācāasaṃvaradvārādīsu uppattivacanaṃ kāyadvārūpalakkhito asaṃvaro dvārantare pavattopi kāyadvāriko evāti evaṃ saṃvaṇṇanāya sati na virujjhatīti attho. Idāni taṃ avirujjhanākāraṃ ‘‘asaṃvaro hī’’tiādinā vibhāveti. Sadvāreti attano dvāre. Asaṃvaro dvārantare uppajjamānopi sadvāravasena uppannoti vuccatīti etena vācāasaṃvaradvāre uppannopi kāyiko asaṃvaro copanakāyaasaṃvaradvāravasena uppannotveva vuttoti daṭṭhabbaṃ. Esa nayo itaratthāpi. Kammaṃ aññadvāreti kammassa dvārantaracaraṇaṃ pākaṭanti katvā vuttaṃ.

    ఏవం సతీతి చోపనసఙ్ఖాతే కాయఅసంవరద్వారే అసంవరోతి ఏత్తకే ఏవ గహితే. కమ్మపథభావప్పత్తస్సేవ కమ్మభావో అట్ఠకథాయం వుత్తోతి ఆహ ‘‘కమ్మపథభావప్పత్తతాయ వచీమనోకమ్మ’’న్తి. సేసన్తి ద్వారన్తరానుపలక్ఖితం. తథా న వుచ్చతీతి కాయకమ్మన్తి న వుచ్చతీతి అత్థో. తత్థేవ వక్ఖామాతి కమ్మపథసంసన్దనే వక్ఖామ. ‘‘సో హి కాయద్వారే చోపనప్పత్తో అకుసలం కాయకమ్మం హోతీ’’తిఆదినా (ధ॰ స॰ అట్ఠ॰ కమ్మపథసంసన్దనకథా) ‘‘చోపనకాయఅసంవరద్వారవసేన ఉప్పన్నో అకుసలం కాయకమ్మమేవ హోతీ’’తిఆదినా చ వచీకమ్మాదీనఞ్చ కమ్మపథప్పత్తానం అసంవరభూతానం కాయకమ్మాదిభావే ఆపన్నే ‘‘చతుబ్బిధం వచీదుచ్చరితం అకుసలం వచీకమ్మమేవ హోతీ’’తిఆదినా అపవాదేన నివత్తి దట్ఠబ్బాతి ఏవం వక్ఖమానతం సన్ధాయాహ. అన్తోగధతా దట్ఠబ్బా పచ్చయసన్నిస్సితఆజీవపారిసుద్ధిసీలానం ఞాణవీరియేహి సాధేతబ్బత్తాతి అధిప్పాయో.

    Evaṃsatīti copanasaṅkhāte kāyaasaṃvaradvāre asaṃvaroti ettake eva gahite. Kammapathabhāvappattasseva kammabhāvo aṭṭhakathāyaṃ vuttoti āha ‘‘kammapathabhāvappattatāya vacīmanokamma’’nti. Sesanti dvārantarānupalakkhitaṃ. Tathā na vuccatīti kāyakammanti na vuccatīti attho. Tattheva vakkhāmāti kammapathasaṃsandane vakkhāma. ‘‘So hi kāyadvāre copanappatto akusalaṃ kāyakammaṃ hotī’’tiādinā (dha. sa. aṭṭha. kammapathasaṃsandanakathā) ‘‘copanakāyaasaṃvaradvāravasena uppanno akusalaṃ kāyakammameva hotī’’tiādinā ca vacīkammādīnañca kammapathappattānaṃ asaṃvarabhūtānaṃ kāyakammādibhāve āpanne ‘‘catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ akusalaṃ vacīkammameva hotī’’tiādinā apavādena nivatti daṭṭhabbāti evaṃ vakkhamānataṃ sandhāyāha. Antogadhatā daṭṭhabbā paccayasannissitaājīvapārisuddhisīlānaṃ ñāṇavīriyehi sādhetabbattāti adhippāyo.







    Related texts:



    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / కమ్మకథావణ్ణనా • Kammakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact