Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā

    កម្មកថាវណ្ណនា

    Kammakathāvaṇṇanā

    ចេតយិត្វា កម្មំ ករោតីតិ ឯត្ថ យស្មា បុរិមចេតនាយ ចេតយិត្វា សន្និដ្ឋានកម្មំ ករោតិ, តស្មា ចេតនាបុព្ពកំ កម្មំ តំចេតនាសភាវមេវាតិ ចេតនំ អហំ កម្មំ វទាមីតិ អត្ថោ។ អថ វា សមានកាលត្តេបិ ការណកិរិយា បុព្ពកាលា វិយ វត្តុំ យុត្តា, ផលកិរិយា ច អបរកាលា វិយ។ យស្មា ច ចេតនាយ ចេតយិត្វា កាយវាចាហិ ចោបនកិរិយំ មនសា ច អភិជ្ឈាទិកិរិយំ ករោតិ, តស្មា តស្សា កិរិយាយ ការិកំ ចេតនំ អហំ កម្មំ វទាមីតិ អត្ថោ។ កាយេ វាតិ កាយវិញ្ញត្តិសង្ខាតេ កាយេ វា។ សតីតិ ធរមានេ, អនិរោធិតេ វា។ កាយសមុដ្ឋាបិកា ចេតនា កាយសញ្ចេតនា។ ឯត្ថ ច សុខទុក្ខុប្បាទកេន កម្មេន ភវិតព្ពំ, ចេតនា ច សុខទុក្ខុប្បាទិកា វុត្តាតិ តស្សា កម្មភាវោ សិទ្ធោ ហោតិ។ សញ្ចេតនិយន្តិ សញ្ចេតនសភាវវន្តំ។ សមិទ្ធិត្ថេរេន ‘‘សញ្ចេតនិយំ, អាវុសោ…បេ.… មនសា សុខំ សោ វេទយតី’’តិ (ម. និ. ៣.៣០០; កថា. ៥៣៩) អវិភជិត្វា ព្យាកតោ។ សុខវេទនីយន្តិអាទិនា បន វិភជិត្វា ព្យាកាតព្ពោ សោ បញ្ហោ, តស្មា សម្មា ព្យាកតោ នាម ន ហោតិ។ ឥតរទ្វយេបិ ឯសេវ នយោ។ យថា បន សុត្តានិ ឋិតានិ, តថា ចោបនកិរិយានិស្សយភូតា កាយវាចា អភិជ្ឈាទិកិរិយានិស្សយោ ច មនោទ្វារានិ, យាយ បន ចេតនាយ តេហិ កាយាទីហិ ករណភូតេហិ ចោបនាភិជ្ឈាទិកិរិយំ ករោន្តិ វាសិអាទីហិ វិយ ឆេទនាទិំ, សា ចេតនា កម្មន្តិ ទ្វារប្បវត្តិយម្បិ កម្មទ្វារាភេទនញ្ច កម្មទ្វារវវត្ថានញ្ច ទិស្សតិ, ឯវញ្ច សតិ ‘‘កាយេន ចេ កតំ កម្ម’’ន្តិអាទិគាថាយោ (ធ. ស. អដ្ឋ. ១ កាយកម្មទ្វារ) អតិវិយ យុជ្ជន្តិ។

    Cetayitvākammaṃ karotīti ettha yasmā purimacetanāya cetayitvā sanniṭṭhānakammaṃ karoti, tasmā cetanāpubbakaṃ kammaṃ taṃcetanāsabhāvamevāti cetanaṃ ahaṃ kammaṃ vadāmīti attho. Atha vā samānakālattepi kāraṇakiriyā pubbakālā viya vattuṃ yuttā, phalakiriyā ca aparakālā viya. Yasmā ca cetanāya cetayitvā kāyavācāhi copanakiriyaṃ manasā ca abhijjhādikiriyaṃ karoti, tasmā tassā kiriyāya kārikaṃ cetanaṃ ahaṃ kammaṃ vadāmīti attho. Kāye vāti kāyaviññattisaṅkhāte kāye vā. Satīti dharamāne, anirodhite vā. Kāyasamuṭṭhāpikā cetanā kāyasañcetanā. Ettha ca sukhadukkhuppādakena kammena bhavitabbaṃ, cetanā ca sukhadukkhuppādikā vuttāti tassā kammabhāvo siddho hoti. Sañcetaniyanti sañcetanasabhāvavantaṃ. Samiddhittherena ‘‘sañcetaniyaṃ, āvuso…pe… manasā sukhaṃ so vedayatī’’ti (ma. ni. 3.300; kathā. 539) avibhajitvā byākato. Sukhavedanīyantiādinā pana vibhajitvā byākātabbo so pañho, tasmā sammā byākato nāma na hoti. Itaradvayepi eseva nayo. Yathā pana suttāni ṭhitāni, tathā copanakiriyānissayabhūtā kāyavācā abhijjhādikiriyānissayo ca manodvārāni, yāya pana cetanāya tehi kāyādīhi karaṇabhūtehi copanābhijjhādikiriyaṃ karonti vāsiādīhi viya chedanādiṃ, sā cetanā kammanti dvārappavattiyampi kammadvārābhedanañca kammadvāravavatthānañca dissati, evañca sati ‘‘kāyena ce kataṃ kamma’’ntiādigāthāyo (dha. sa. aṭṭha. 1 kāyakammadvāra) ativiya yujjanti.

    លោកុត្តរមគ្គោ ឥធ លោកិយកម្មកថាយំ អនធិប្បេតោបិ ភជាបិយមានោ តីណិ កម្មានិ ភជតិ។ មនេន ទុស្សីល្យន្តិ កាយិកវាចសិកវីតិក្កមវជ្ជំ សព្ពំ អកុសលំ សង្គណ្ហាតិ, មិច្ឆាទិដ្ឋិសង្កប្បវាយាមសតិសមាធិំ វា។ តម្បិ ចេតំ ‘‘មនសា សំវរោ សាធូ’’តិ (សំ. និ. ១.១១៦; ធ. ប. ៣៦១) វុត្តស្ស សំវរស្ស បដិបក្ខវសេន វុត្តំ, ន សីលវិបត្តិវសេន។ ន ហិ សា មានសិកា អត្ថីតិ មគ្គស្សេវ ភជាបនំ មហាវិសយត្តា។ ពោជ្ឈង្គា ហិ មនោកម្មមេវ ភជេយ្យុំ, ន ច ន សក្កា មគ្គភជាបនេនេវ តេសំ ភជាបនំ វិញ្ញាតុន្តិ។

    Lokuttaramaggo idha lokiyakammakathāyaṃ anadhippetopi bhajāpiyamāno tīṇi kammāni bhajati. Manena dussīlyanti kāyikavācasikavītikkamavajjaṃ sabbaṃ akusalaṃ saṅgaṇhāti, micchādiṭṭhisaṅkappavāyāmasatisamādhiṃ vā. Tampi cetaṃ ‘‘manasā saṃvaro sādhū’’ti (saṃ. ni. 1.116; dha. pa. 361) vuttassa saṃvarassa paṭipakkhavasena vuttaṃ, na sīlavipattivasena. Na hi sā mānasikā atthīti maggasseva bhajāpanaṃ mahāvisayattā. Bojjhaṅgā hi manokammameva bhajeyyuṃ, na ca na sakkā maggabhajāpaneneva tesaṃ bhajāpanaṃ viññātunti.

    កម្មបថំ អប្បត្តានម្បិ តំតំទ្វារេ សំសន្ទនំ អវរោធនំ ទ្វារន្តរេ កម្មន្តរុប្បត្តិយម្បិ កម្មទ្វារាភេទនញ្ច ទ្វារសំសន្ទនំ នាម។ ‘‘តិវិធា, ភិក្ខវេ, កាយសញ្ចេតនា អកុសលំ កាយកម្ម’’ន្តិអាទិនា (កថា. ៥៣៩) កម្មបថប្បត្តាវ សន្និដ្ឋាបកចេតនា កម្មន្តិ វុត្តាតិ បុរិមចេតនា សព្ពា កាយកម្មំ ន ហោតីតិ វុត្តំ។ អាណាបេត្វា…បេ.… អលភន្តស្សាតិ អាណត្តេហិ អមារិតភាវំ សន្ធាយ វុត្តំ, វចីទុច្ចរិតំ នាម ហោតិ អកម្មបថភាវតោតិ អធិប្បាយោ។ ‘‘ឥមេ សត្តា ហញ្ញន្តូ’’តិ បវត្តព្យាបាទវសេន ចេតនាបក្ខិកា វា ភវន្តិ កាយកម្មវោហារលាភា។ អព្ពោហារិកា វា មនោកម្មវោហារវិរហា។ សសម្ភារបថវីអាទីសុ អាបាទយោ ឯត្ថ និទស្សនំ។

    Kammapathaṃ appattānampi taṃtaṃdvāre saṃsandanaṃ avarodhanaṃ dvārantare kammantaruppattiyampi kammadvārābhedanañca dvārasaṃsandanaṃ nāma. ‘‘Tividhā, bhikkhave, kāyasañcetanā akusalaṃ kāyakamma’’ntiādinā (kathā. 539) kammapathappattāva sanniṭṭhāpakacetanā kammanti vuttāti purimacetanā sabbā kāyakammaṃ na hotīti vuttaṃ. Āṇāpetvā…pe… alabhantassāti āṇattehi amāritabhāvaṃ sandhāya vuttaṃ, vacīduccaritaṃ nāma hoti akammapathabhāvatoti adhippāyo. ‘‘Ime sattā haññantū’’ti pavattabyāpādavasena cetanāpakkhikā vā bhavanti kāyakammavohāralābhā. Abbohārikā vā manokammavohāravirahā. Sasambhārapathavīādīsu āpādayo ettha nidassanaṃ.

    កុលុម្ពស្សាតិ គព្ភស្ស, កុលស្សេវ វា។ តិស្សោបិ សង្គីតិយោ អារុឡ្ហតាយ អននុជាននតោ ‘‘តវ សុត្តស្សា’’តិ វុត្តំ។ ទសវិធា ឥទ្ធិ បដិសម្ភិទាមគ្គេ ឥទ្ធិកថាយ គហេតព្ពា។ ភាវនាមយន្តិ អធិដ្ឋានិទ្ធិំ សន្ធាយ វទតិ។ ឃដភេទោ វិយ បរូបឃាតោ, ឧទកវិនាសោ វិយ ឥទ្ធិវិនាសោ ច ហោតីតិ ឧបមា សំសន្ទតិ។ តវ បញ្ហោតិ ភាវនាមយាយ បរូបឃាតោ ហោតីតិ វុត្តោ ញាបេតុំ ឥច្ឆិតោ អត្ថោ។ អាថព្ពណិទ្ធិ វិជ្ជាមយិទ្ធិ ហោតិ។ សត្តមេ បទេតិ មណ្ឌលាទិតោ សត្តមេ បទេ។

    Kulumbassāti gabbhassa, kulasseva vā. Tissopi saṅgītiyo āruḷhatāya ananujānanato ‘‘tava suttassā’’ti vuttaṃ. Dasavidhā iddhi paṭisambhidāmagge iddhikathāya gahetabbā. Bhāvanāmayanti adhiṭṭhāniddhiṃ sandhāya vadati. Ghaṭabhedo viya parūpaghāto, udakavināso viya iddhivināso ca hotīti upamā saṃsandati. Tava pañhoti bhāvanāmayāya parūpaghāto hotīti vutto ñāpetuṃ icchito attho. Āthabbaṇiddhi vijjāmayiddhi hoti. Sattame padeti maṇḍalādito sattame pade.

    វចនន្តរេន គមេតព្ពត្ថំ នេយ្យត្ថំ, សយមេវ គមិតព្ពត្ថំ នីតត្ថំ។ កិរិយតោ សមុដ្ឋាតិ, ឧទាហុ អកិរិយតោតិ តេនាធិប្បេតំ សម្បជានមុសាវាទំ សន្ធាយ បុច្ឆតិ, ន ឧបោសថក្ខន្ធកេ វុត្តំ។ តត្ថ អវុត្តមេវ ហិ សោ អនរិយវោហារំ វុត្តន្តិ គហេត្វា វោហរតីតិ។ វាចាគិរន្តិ វាចាសង្ខាតំ គិរំ, វាចានុច្ចារណំ វា។

    Vacanantarena gametabbatthaṃ neyyatthaṃ, sayameva gamitabbatthaṃ nītatthaṃ. Kiriyato samuṭṭhāti, udāhu akiriyatoti tenādhippetaṃ sampajānamusāvādaṃ sandhāya pucchati, na uposathakkhandhake vuttaṃ. Tattha avuttameva hi so anariyavohāraṃ vuttanti gahetvā voharatīti. Vācāgiranti vācāsaṅkhātaṃ giraṃ, vācānuccāraṇaṃ vā.

    ខន្ទសិវាទយោ សេដ្ឋាតិ ខន្ទាតិ កុមារា។ សិវាតិ មហេស្សរា, មិច្ឆាទិដ្ឋិយា និទស្សនត្ថមិទំ វុត្តន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។ នត្ថិកទិដ្ឋាទយោ ឯវ ហិ កម្មបថប្បត្តា កម្មន្តិ។ ចេតនា បនេត្ថ អព្ពោហារិកាតិ កាយទ្វារេ វចីទ្វារេ ច សមុដ្ឋិតាបិ កាយកម្មំ វចីកម្មន្តិ ច វោហារំ ន លភតិ អភិជ្ឈាទិប្បធានត្តា។ ‘‘តិវិធា, ភិក្ខវេ, មនោសញ្ចេតនា អកុសលំ មនោកម្ម’’ន្តិ បន វចនតោ សភាវេនេវ សា មនោកម្មំ, ន អភិជ្ឈាទិបក្ខិកត្តាតិ ‘‘អភិជ្ឈាទិបក្ខិកាវា’’តិ ន វុត្តំ។ ឥមស្មិំ បន ឋានេ កាយង្គវាចង្គានិ អចោបេត្វា ចិន្តនកាលេ ចេតនាបិ ចេតនាសម្បយុត្តធម្មាបិ មនោទ្វារេ ឯវ សមុដ្ឋហន្តិ, តស្មា ចេតនាយ អព្ពោហារិកភាវោ កថញ្ចិ នត្ថីតិ អធិប្បាយោ។

    Khandasivādayo seṭṭhāti khandāti kumārā. Sivāti mahessarā, micchādiṭṭhiyā nidassanatthamidaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Natthikadiṭṭhādayo eva hi kammapathappattā kammanti. Cetanā panettha abbohārikāti kāyadvāre vacīdvāre ca samuṭṭhitāpi kāyakammaṃ vacīkammanti ca vohāraṃ na labhati abhijjhādippadhānattā. ‘‘Tividhā, bhikkhave, manosañcetanā akusalaṃ manokamma’’nti pana vacanato sabhāveneva sā manokammaṃ, na abhijjhādipakkhikattāti ‘‘abhijjhādipakkhikāvā’’ti na vuttaṃ. Imasmiṃ pana ṭhāne kāyaṅgavācaṅgāni acopetvā cintanakāle cetanāpi cetanāsampayuttadhammāpi manodvāre eva samuṭṭhahanti, tasmā cetanāya abbohārikabhāvo kathañci natthīti adhippāyo.

    ‘‘តិវិធា , ភិក្ខវេ, កាយសញ្ចេតនា កុសលំ កាយកម្ម’’ន្តិអាទិវចនតោ (កថា. ៥៣៩) បាណាតិបាតាទិបដិបក្ខភូតា តព្ពិរតិវិសិដ្ឋា ចេតនាវ បាណាតិបាតវិរតិអាទិកា ហោន្តីតិ ‘‘ចេតនាបក្ខិកា វា’’តិ វុត្តំ, ន ‘‘វិរតិបក្ខិកា’’តិ។ រក្ខតីតិ អវិនាសេត្វា កថេតិ។ ភិន្ទតីតិ វិនាសេត្វា កថេតិ។

    ‘‘Tividhā , bhikkhave, kāyasañcetanā kusalaṃ kāyakamma’’ntiādivacanato (kathā. 539) pāṇātipātādipaṭipakkhabhūtā tabbirativisiṭṭhā cetanāva pāṇātipātaviratiādikā hontīti ‘‘cetanāpakkhikā vā’’ti vuttaṃ, na ‘‘viratipakkhikā’’ti. Rakkhatīti avināsetvā katheti. Bhindatīti vināsetvā katheti.

    កម្មកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។

    Kammakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ចក្ខុវិញ្ញាណទ្វារន្តិ ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស ទ្វារំ។ ចក្ខុ ច តំ វិញ្ញាណទ្វារញ្ចាតិ វា ចក្ខុវិញ្ញាណទ្វារំ។ ចក្ខុ វិញ្ញាណទ្វារន្តិ វា អសមាសនិទ្ទេសោ។ តំ បន ចក្ខុមេវ។ ឯស នយោ សេសេសុបិ។ ‘‘ចក្ខុនា សំវរោ សាធូ’’តិអាទិកាយ (ធ. ប. ៣៦០) គាថាយ បសាទកាយចោបនកាយសំវរេ ឯកជ្ឈំ កត្វា កាយេន សំវរោ វុត្តោ, តំ ឥធ ភិន្ទិត្វា អដ្ឋ សំវរា, តប្បដិបក្ខភាវេន អសំវរា អដ្ឋ កថិតា។ សីលសំវរាទយោបិ បញ្ចេវ សំវរា សព្ពទ្វារេសុ ឧប្បជ្ជមានាបិ, តប្បដិបក្ខភាវេន ទុស្សីល្យាទីនិ អសំវរាតិ វុត្តានិ។ តត្ថ ទុស្សីល្យំ បាណាតិបាតាទិចេតនា។ មុដ្ឋស្សច្ចំ សតិបដិបក្ខា អកុសលា ធម្មា។ បមាទន្តិ កេចិ។ សីតាទីសុ បដិឃោ អក្ខន្តិ។ ថិនមិទ្ធំ កោសជ្ជំ

    Cakkhuviññāṇadvāranti cakkhuviññāṇassa dvāraṃ. Cakkhu ca taṃ viññāṇadvārañcāti vā cakkhuviññāṇadvāraṃ. Cakkhu viññāṇadvāranti vā asamāsaniddeso. Taṃ pana cakkhumeva. Esa nayo sesesupi. ‘‘Cakkhunā saṃvaro sādhū’’tiādikāya (dha. pa. 360) gāthāya pasādakāyacopanakāyasaṃvare ekajjhaṃ katvā kāyena saṃvaro vutto, taṃ idha bhinditvā aṭṭha saṃvarā, tappaṭipakkhabhāvena asaṃvarā aṭṭha kathitā. Sīlasaṃvarādayopi pañceva saṃvarā sabbadvāresu uppajjamānāpi, tappaṭipakkhabhāvena dussīlyādīni asaṃvarāti vuttāni. Tattha dussīlyaṃ pāṇātipātādicetanā. Muṭṭhassaccaṃ satipaṭipakkhā akusalā dhammā. Pamādanti keci. Sītādīsu paṭigho akkhanti. Thinamiddhaṃ kosajjaṃ.

    វិនា វចីទ្វារេន សុទ្ធំ កាយទ្វារសង្ខាតន្តិ ឥទំ វចីទ្វារសល្លក្ខិតស្ស មុសាវាទាទិនោបិ កាយទ្វារេ បវត្តិសព្ភាវា អសុទ្ធតា អត្ថីតិ តំនិវារណត្ថំ វុត្តំ។ ន ហិ តំ កាយកម្មំ ហោតិ។ សុទ្ធវចីទ្វារោបលក្ខិតំ បន វចីកម្មមេវ ហោតីតិ។ ឯត្ថ អសំវរោតិ ឯតេន សុទ្ធកាយទ្វារេន ឧបលក្ខិតោ អសំវរោ ទ្វារន្តរេ ឧប្បជ្ជមានោបិ វុត្តោ។ ទ្វារន្តរានុបលក្ខិតំ សព្ពំ តំទ្វារិកាកុសលញ្ចេតិ វេទិតព្ពំ។ ឯវញ្ច កត្វា កម្មបថសំសន្ទនេ ‘‘ចោបនកាយអសំវរទ្វារវសេន ឧប្បជ្ជមានោ អសំវរោ អកុសលំ កាយកម្មមេវ ហោតី’’តិអាទិ ‘‘អកុសលំ កាយកម្មំ ចោបនកាយអសំវរទ្វារវសេន វចីអសំវរវសេន ច ឧប្បជ្ជតី’’តិអាទិនា សហ អវិរុទ្ធំ ហោតិ។ អសំវរោ ហិ ទ្វារន្តរេ ឧប្បជ្ជមានោបិ សទ្វារេ ឯវាតិ វុច្ចតិ, សទ្វារវសេន ឧប្បន្នោតិ ច, កម្មំ អញ្ញទ្វារេ អញ្ញទ្វារវសេន ចាតិ ឯវំ អវិរុទ្ធំ។

    Vinā vacīdvārena suddhaṃ kāyadvārasaṅkhātanti idaṃ vacīdvārasallakkhitassa musāvādādinopi kāyadvāre pavattisabbhāvā asuddhatā atthīti taṃnivāraṇatthaṃ vuttaṃ. Na hi taṃ kāyakammaṃ hoti. Suddhavacīdvāropalakkhitaṃ pana vacīkammameva hotīti. Ettha asaṃvaroti etena suddhakāyadvārena upalakkhito asaṃvaro dvārantare uppajjamānopi vutto. Dvārantarānupalakkhitaṃ sabbaṃ taṃdvārikākusalañceti veditabbaṃ. Evañca katvā kammapathasaṃsandane ‘‘copanakāyaasaṃvaradvāravasena uppajjamāno asaṃvaro akusalaṃ kāyakammameva hotī’’tiādi ‘‘akusalaṃ kāyakammaṃ copanakāyaasaṃvaradvāravasena vacīasaṃvaravasena ca uppajjatī’’tiādinā saha aviruddhaṃ hoti. Asaṃvaro hi dvārantare uppajjamānopi sadvāre evāti vuccati, sadvāravasena uppannoti ca, kammaṃ aññadvāre aññadvāravasena cāti evaṃ aviruddhaṃ.

    អថ វា ឯត្ថាតិ សុទ្ធំ អសុទ្ធន្តិ ឯតំ អវិចារេត្វា ឯតស្មិំ ចោបនេតិ វុត្តំ ហោតិ។ ឯវំ សតិ ទ្វារន្តរោបលក្ខិតំ កម្មបថភាវប្បត្តតាយ វចីមនោកម្មំ ចោបនកាយអសំវរទ្វារេ ឧប្បន្នំ, សេសំ សព្ពំ តំទ្វារុប្បន្នាកុសលំ វិយ ‘‘ចោបនកាយអសំវរោ’’តិ វុច្ចតិ។ កម្មបថភាវប្បត្តិយា ទ្វារន្តរុប្បន្នំ កាយកម្មញ្ច តថា ន វុច្ចតីតិ កម្មបថសំសន្ទនវិរោធោ សិយា, តទវិរោធំ តត្ថេវ វក្ខាម។ សីលសំវរាទយោ បញ្ច និក្ខេបកណ្ឌេ អាវិ ភវិស្សន្តិ។ តត្ថ ញាណសំវរេ បច្ចយសន្និស្សិតសីលស្ស, វីរិយសំវរេ ច អាជីវបារិសុទ្ធិយា អន្តោគធតា ទដ្ឋព្ពា។

    Atha vā etthāti suddhaṃ asuddhanti etaṃ avicāretvā etasmiṃ copaneti vuttaṃ hoti. Evaṃ sati dvārantaropalakkhitaṃ kammapathabhāvappattatāya vacīmanokammaṃ copanakāyaasaṃvaradvāre uppannaṃ, sesaṃ sabbaṃ taṃdvāruppannākusalaṃ viya ‘‘copanakāyaasaṃvaro’’ti vuccati. Kammapathabhāvappattiyā dvārantaruppannaṃ kāyakammañca tathā na vuccatīti kammapathasaṃsandanavirodho siyā, tadavirodhaṃ tattheva vakkhāma. Sīlasaṃvarādayo pañca nikkhepakaṇḍe āvi bhavissanti. Tattha ñāṇasaṃvare paccayasannissitasīlassa, vīriyasaṃvare ca ājīvapārisuddhiyā antogadhatā daṭṭhabbā.







    Related texts:



    ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / កម្មកថាវណ្ណនា • Kammakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact