| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
၇. ကမ္မကထာဝဏ္ဏနာ
7. Kammakathāvaṇṇanā
ကမ္မကထာဝဏ္ဏနာ
Kammakathāvaṇṇanā
၂၃၄. ဣဒာနိ တသ္သာ ဟေတုသမ္ပတ္တိယာ ပစ္စယဘူတံ ကမ္မံ ဒသ္သေန္တေန ကထိတာယ ကမ္မကထာယ အပုဗ္ဗတ္ထာနုဝဏ္ဏနာ။ တတ္ထ အဟောသိ ကမ္မံ အဟောသိ ကမ္မဝိပာကောတိအာဒီသု အတီတဘဝေသု ကတသ္သ ကမ္မသ္သ အတီတဘဝေသုယေဝ ဝိပက္ကဝိပာကံ ဂဟေတ္ဝာ ‘‘အဟောသိ ကမ္မံ အဟောသိ ကမ္မဝိပာကော’’တိ ဝုတ္တံ။ တသ္သေဝ အတီတသ္သ ကမ္မသ္သ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယသ္သ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယသ္သ စ ပစ္စယဝေကလ္လေန အတီတဘဝေသုယေဝ အဝိပက္ကဝိပာကဉ္စ အတီတေယေဝ ပရိနိဗ္ဗုတသ္သ စ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယဥပပဇ္ဇဝေဒနီယအပရပရိယာယဝေဒနီယသ္သ ကမ္မသ္သ အဝိပက္ကဝိပာကဉ္စ ဂဟေတ္ဝာ အဟောသိ ကမ္မံ နာဟောသိ ကမ္မဝိပာကောတိ ဝုတ္တံ။ အတီတသ္သေဝ ကမ္မသ္သ အဝိပက္ကဝိပာကသ္သ ပစ္စုပ္ပန္နဘဝေ ပစ္စယသမ္ပတ္တိယာ ဝိပစ္စမာနံ ဝိပာကံ ဂဟေတ္ဝာ အဟောသိ ကမ္မံ အတ္ထိ ကမ္မဝိပာကောတိ ဝုတ္တံ။ အတီတသ္သေဝ ကမ္မသ္သ အတိက္ကန္တဝိပာကကာလသ္သ စ ပစ္စုပ္ပန္နဘဝေ ပရိနိဗ္ဗာယန္တသ္သ စ အဝိပစ္စမာနံ ဝိပာကံ ဂဟေတ္ဝာ အဟောသိ ကမ္မံ နတ္ထိ ကမ္မဝိပာကောတိ ဝုတ္တံ။ အတီတသ္သေဝ ကမ္မသ္သ ဝိပာကာရဟသ္သ အဝိပက္ကဝိပာကသ္သ အနာဂတေ ဘဝေ ပစ္စယသမ္ပတ္တိယာ ဝိပစ္စိတဗ္ဗံ ဝိပာကံ ဂဟေတ္ဝာ အဟောသိ ကမ္မံ ဘဝိသ္သတိ ကမ္မဝိပာကောတိ ဝုတ္တံ။ အတီတသ္သေဝ ကမ္မသ္သ အတိက္ကန္တဝိပာကကာလသ္သ စ အနာဂတဘဝေ ပရိနိဗ္ဗာယိတဗ္ဗသ္သ စ အဝိပစ္စိတဗ္ဗံ ဝိပာကံ ဂဟေတ္ဝာ အဟောသိ ကမ္မံ န ဘဝိသ္သတိ ကမ္မဝိပာကောတိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ အတီတကမ္မံ အတီတပစ္စုပ္ပန္နာနာဂတဝိပာကာဝိပာကဝသေန ဆဓာ ဒသ္သိတံ။
234. Idāni tassā hetusampattiyā paccayabhūtaṃ kammaṃ dassentena kathitāya kammakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha ahosi kammaṃ ahosi kammavipākotiādīsu atītabhavesu katassa kammassa atītabhavesuyeva vipakkavipākaṃ gahetvā ‘‘ahosi kammaṃ ahosi kammavipāko’’ti vuttaṃ. Tasseva atītassa kammassa diṭṭhadhammavedanīyassa upapajjavedanīyassa ca paccayavekallena atītabhavesuyeva avipakkavipākañca atīteyeva parinibbutassa ca diṭṭhadhammavedanīyaupapajjavedanīyaaparapariyāyavedanīyassa kammassa avipakkavipākañca gahetvā ahosi kammaṃ nāhosi kammavipākoti vuttaṃ. Atītasseva kammassa avipakkavipākassa paccuppannabhave paccayasampattiyā vipaccamānaṃ vipākaṃ gahetvā ahosi kammaṃ atthi kammavipākoti vuttaṃ. Atītasseva kammassa atikkantavipākakālassa ca paccuppannabhave parinibbāyantassa ca avipaccamānaṃ vipākaṃ gahetvā ahosi kammaṃ natthi kammavipākoti vuttaṃ. Atītasseva kammassa vipākārahassa avipakkavipākassa anāgate bhave paccayasampattiyā vipaccitabbaṃ vipākaṃ gahetvā ahosi kammaṃ bhavissati kammavipākoti vuttaṃ. Atītasseva kammassa atikkantavipākakālassa ca anāgatabhave parinibbāyitabbassa ca avipaccitabbaṃ vipākaṃ gahetvā ahosi kammaṃ na bhavissati kammavipākoti vuttaṃ. Evaṃ atītakammaṃ atītapaccuppannānāgatavipākāvipākavasena chadhā dassitaṃ.
ပစ္စုပ္ပန္နဘဝေ ကတသ္သ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယသ္သ ကမ္မသ္သ ဣဓေဝ ဝိပစ္စမာနံ ဝိပာကံ ဂဟေတ္ဝာ အတ္ထိ ကမ္မံ အတ္ထိ ကမ္မဝိပာကောတိ ဝုတ္တံ။ တသ္သေဝ ပစ္စုပ္ပန္နသ္သ ကမ္မသ္သ ပစ္စယဝေကလ္လေန ဣဓ အဝိပစ္စမာနဉ္စ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ပရိနိဗ္ဗာယန္တသ္သ ဣဓ အဝိပစ္စမာနဉ္စ ဝိပာကံ ဂဟေတ္ဝာ အတ္ထိ ကမ္မံ နတ္ထိ ကမ္မဝိပာကောတိ ဝုတ္တံ။ ပစ္စုပ္ပန္နသ္သေဝ ကမ္မသ္သ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယသ္သ စ အပရပရိယာယဝေဒနီယသ္သ စ အနာဂတဘဝေ ဝိပစ္စိတဗ္ဗံ ဝိပာကံ ဂဟေတ္ဝာ အတ္ထိ ကမ္မံ ဘဝိသ္သတိ ကမ္မဝိပာကောတိ ဝုတ္တံ။ ပစ္စုပ္ပန္နသ္သေဝ ကမ္မသ္သ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယသ္သ ပစ္စယဝေကလ္လေန အနာဂတဘဝေ အဝိပစ္စိတဗ္ဗဉ္စ အနာဂတဘဝေ ပရိနိဗ္ဗာယိတဗ္ဗသ္သ အပရပရိယာယဝေဒနီယသ္သ အဝိပစ္စိတဗ္ဗဉ္စ ဝိပာကံ ဂဟေတ္ဝာ အတ္ထိ ကမ္မံ န ဘဝိသ္သတိ ကမ္မဝိပာကောတိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ ပစ္စုပ္ပန္နကမ္မံ ပစ္စုပ္ပန္နာနာဂတဝိပာကာဝိပာကဝသေန စတုဓာ ဒသ္သိတံ။
Paccuppannabhave katassa diṭṭhadhammavedanīyassa kammassa idheva vipaccamānaṃ vipākaṃ gahetvā atthi kammaṃ atthi kammavipākoti vuttaṃ. Tasseva paccuppannassa kammassa paccayavekallena idha avipaccamānañca diṭṭheva dhamme parinibbāyantassa idha avipaccamānañca vipākaṃ gahetvā atthi kammaṃ natthi kammavipākoti vuttaṃ. Paccuppannasseva kammassa upapajjavedanīyassa ca aparapariyāyavedanīyassa ca anāgatabhave vipaccitabbaṃ vipākaṃ gahetvā atthi kammaṃ bhavissati kammavipākoti vuttaṃ. Paccuppannasseva kammassa upapajjavedanīyassa paccayavekallena anāgatabhave avipaccitabbañca anāgatabhave parinibbāyitabbassa aparapariyāyavedanīyassa avipaccitabbañca vipākaṃ gahetvā atthi kammaṃ na bhavissati kammavipākoti vuttaṃ. Evaṃ paccuppannakammaṃ paccuppannānāgatavipākāvipākavasena catudhā dassitaṃ.
အနာဂတဘဝေ ကာတဗ္ဗသ္သ ကမ္မသ္သ အနာဂတဘဝေ ဝိပစ္စိတဗ္ဗံ ဝိပာကံ ဂဟေတ္ဝာ ဘဝိသ္သတိ ကမ္မံ ဘဝိသ္သတိ ကမ္မဝိပာကောတိ ဝုတ္တံ။ တသ္သေဝ အနာဂတသ္သ ကမ္မသ္သ ပစ္စယဝေကလ္လေန အဝိပစ္စိတဗ္ဗဉ္စ အနာဂတဘဝေ ပရိနိဗ္ဗာယိတဗ္ဗသ္သ အဝိပစ္စိတဗ္ဗဉ္စ ဝိပာကံ ဂဟေတ္ဝာ ဘဝိသ္သတိ ကမ္မံ န ဘဝိသ္သတိ ကမ္မဝိပာကောတိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ အနာဂတကမ္မံ အနာဂတဝိပာကာဝိပာကဝသေန ဒ္ဝိဓာ ဒသ္သိတံ။ တံ သဗ္ဗံ ဧကတော ကတ္ဝာ ဒ္ဝာဒသဝိဓေန ကမ္မံ ဒသ္သိတံ ဟောတိ။
Anāgatabhave kātabbassa kammassa anāgatabhave vipaccitabbaṃ vipākaṃ gahetvā bhavissati kammaṃ bhavissati kammavipākoti vuttaṃ. Tasseva anāgatassa kammassa paccayavekallena avipaccitabbañca anāgatabhave parinibbāyitabbassa avipaccitabbañca vipākaṃ gahetvā bhavissati kammaṃ na bhavissati kammavipākoti vuttaṃ. Evaṃ anāgatakammaṃ anāgatavipākāvipākavasena dvidhā dassitaṃ. Taṃ sabbaṃ ekato katvā dvādasavidhena kammaṃ dassitaṃ hoti.
ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဌတ္ဝာ တီဏိ ကမ္မစတုက္ကာနိ အာဟရိတ္ဝာ ဝုစ္စန္တိ – တေသု ဟိ ဝုတ္တေသု အယမတ္ထော ပာကဋတရော ဘဝိသ္သတီတိ။ စတုဗ္ဗိဓဉ္ဟိ ကမ္မံ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယံ အပရပရိယာယဝေဒနီယံ အဟောသိကမ္မန္တိ။ တေသု ဧကဇဝနဝီထိယံ သတ္တသု စိတ္တေသု ကုသလာ ဝာ အကုသလာ ဝာ ပဌမဇဝနစေတနာ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယကမ္မံ နာမ။ တံ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ ဝိပာကံ ဒေတိ။ တထာ အသက္ကောန္တံ ပန ‘‘အဟောသိ ကမ္မံ နာဟောသိ ကမ္မဝိပာကော, န ဘဝိသ္သတိ ကမ္မဝိပာကော, နတ္ထိ ကမ္မဝိပာကော’’တိ ဣမသ္သ တိကသ္သ ဝသေန အဟောသိကမ္မံ နာမ ဟောတိ။ အတ္ထသာဓိကာ ပန သတ္တမဇဝနစေတနာ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယကမ္မံ နာမ။ တံ အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ ဝိပာကံ ဒေတိ။ တထာ အသက္ကောန္တံ ဝုတ္တနယေနေဝ အဟောသိကမ္မံ နာမ ဟောတိ။ ဥဘိန္နံ အန္တရေ ပန ပဉ္စဇဝနစေတနာ အပရပရိယာယဝေဒနီယကမ္မံ နာမ။ တံ အနာဂတေ ယဒာ ဩကာသံ လဘတိ, တဒာ ဝိပာကံ ဒေတိ။ သတိ သံသာရပ္ပဝတ္တိယာ အဟောသိကမ္မံ နာမ န ဟောတိ။
Imasmiṃ ṭhāne ṭhatvā tīṇi kammacatukkāni āharitvā vuccanti – tesu hi vuttesu ayamattho pākaṭataro bhavissatīti. Catubbidhañhi kammaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ upapajjavedanīyaṃ aparapariyāyavedanīyaṃ ahosikammanti. Tesu ekajavanavīthiyaṃ sattasu cittesu kusalā vā akusalā vā paṭhamajavanacetanā diṭṭhadhammavedanīyakammaṃ nāma. Taṃ imasmiṃyeva attabhāve vipākaṃ deti. Tathā asakkontaṃ pana ‘‘ahosi kammaṃ nāhosi kammavipāko, na bhavissati kammavipāko, natthi kammavipāko’’ti imassa tikassa vasena ahosikammaṃ nāma hoti. Atthasādhikā pana sattamajavanacetanā upapajjavedanīyakammaṃ nāma. Taṃ anantare attabhāve vipākaṃ deti. Tathā asakkontaṃ vuttanayeneva ahosikammaṃ nāma hoti. Ubhinnaṃ antare pana pañcajavanacetanā aparapariyāyavedanīyakammaṃ nāma. Taṃ anāgate yadā okāsaṃ labhati, tadā vipākaṃ deti. Sati saṃsārappavattiyā ahosikammaṃ nāma na hoti.
အပရမ္ပိ စတုဗ္ဗိဓံ ကမ္မံ ယဂ္ဂရုကံ ယဗ္ဗဟုလံ ယဒာသန္နံ ကဋတ္တာ ဝာ ပန ကမ္မန္တိ။ တတ္ထ ကုသလံ ဝာ ဟောတု အကုသလံ ဝာ, ဂရုကာဂရုကေသု ယံ ဂရုကံ မာတုဃာတာဒိကမ္မံ ဝာ မဟဂ္ဂတကမ္မံ ဝာ, တဒေဝ ပဌမံ ဝိပစ္စတိ။ တထာ ဗဟုလာဗဟုလေသုပိ ယံ ဗဟုလံ ဟောတိ သုသီလ္ယံ ဝာ ဒုသ္သီလ္ယံ ဝာ, တဒေဝ ပဌမံ ဝိပစ္စတိ။ ယဒာသန္နံ နာမ မရဏကာလေ အနုသ္သရိတကမ္မံ ဝာ ကတကမ္မံ ဝာ။ ယဉ္ဟိ အာသန္နမရဏေ အနုသ္သရိတုံ သက္ကောတိ ကာတုံ ဝာ, တေနေဝ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဧတေဟိ ပန တီဟိ မုတ္တံ ပုနပ္ပုနံ လဒ္ဓာသေဝနံ ကဋတ္တာ ဝာ ပန ကမ္မံ နာမ ဟောတိ။ တေသံ အဘာဝေ တံ ပဋိသန္ဓိံ အာကဍ္ဎတိ။
Aparampi catubbidhaṃ kammaṃ yaggarukaṃ yabbahulaṃ yadāsannaṃ kaṭattā vā pana kammanti. Tattha kusalaṃ vā hotu akusalaṃ vā, garukāgarukesu yaṃ garukaṃ mātughātādikammaṃ vā mahaggatakammaṃ vā, tadeva paṭhamaṃ vipaccati. Tathā bahulābahulesupi yaṃ bahulaṃ hoti susīlyaṃ vā dussīlyaṃ vā, tadeva paṭhamaṃ vipaccati. Yadāsannaṃ nāma maraṇakāle anussaritakammaṃ vā katakammaṃ vā. Yañhi āsannamaraṇe anussarituṃ sakkoti kātuṃ vā, teneva upapajjati. Etehi pana tīhi muttaṃ punappunaṃ laddhāsevanaṃ kaṭattā vā pana kammaṃ nāma hoti. Tesaṃ abhāve taṃ paṭisandhiṃ ākaḍḍhati.
အပရံ ဝာ စတုဗ္ဗိဓံ ကမ္မံ ဇနကံ ဥပတ္ထမ္ဘကံ ဥပပီဠကံ ဥပဃာတကန္တိ။ တတ္ထ ဇနကံ နာမ ကုသလမ္ပိ ဟောတိ အကုသလမ္ပိ။ တံ ပဋိသန္ဓိယံ ပဝတ္တေပိ ရူပာရူပဝိပာကံ ဇနေတိ။ ဥပတ္ထမ္ဘကံ ပန ဇနေတုံ န သက္ကောတိ, အညေန ကမ္မေန ဒိန္နာယ ပဋိသန္ဓိယာ ဇနိတေ ဝိပာကေ ဥပ္ပဇ္ဇနကသုခဒုက္ခံ ဥပတ္ထမ္ဘေတိ, အဒ္ဓာနံ ပဝတ္တေတိ။ ဥပပီဠကံ အညေန ကမ္မေန ဒိန္နာယ ပဋိသန္ဓိယာ ဇနိတေ ဝိပာကေ ဥပ္ပဇ္ဇနကသုခဒုက္ခံ ပီဠေတိ ဗာဓတိ, အဒ္ဓာနံ ပဝတ္တိတုံ န ဒေတိ။ ဥပဃာတကံ ပန ကုသလမ္ပိ အကုသလမ္ပိ သမာနံ အညံ ဒုဗ္ဗလကမ္မံ ဃာတေတ္ဝာ တသ္သ ဝိပာကံ ပဋိဗာဟိတ္ဝာ အတ္တနော ဝိပာကသ္သ ဩကာသံ ကရောတိ။ ဧဝံ ပန ကမ္မေန ကတေ ဩကာသေ တံ ဝိပာကံ ဥပ္ပန္နံ နာမ ဝုစ္စတိ။
Aparaṃ vā catubbidhaṃ kammaṃ janakaṃ upatthambhakaṃ upapīḷakaṃ upaghātakanti. Tattha janakaṃ nāma kusalampi hoti akusalampi. Taṃ paṭisandhiyaṃ pavattepi rūpārūpavipākaṃ janeti. Upatthambhakaṃ pana janetuṃ na sakkoti, aññena kammena dinnāya paṭisandhiyā janite vipāke uppajjanakasukhadukkhaṃ upatthambheti, addhānaṃ pavatteti. Upapīḷakaṃ aññena kammena dinnāya paṭisandhiyā janite vipāke uppajjanakasukhadukkhaṃ pīḷeti bādhati, addhānaṃ pavattituṃ na deti. Upaghātakaṃ pana kusalampi akusalampi samānaṃ aññaṃ dubbalakammaṃ ghātetvā tassa vipākaṃ paṭibāhitvā attano vipākassa okāsaṃ karoti. Evaṃ pana kammena kate okāse taṃ vipākaṃ uppannaṃ nāma vuccati.
ဣတိ ဣမေသံ ဒ္ဝာဒသန္နံ ကမ္မာနံ ကမ္မန္တရဉ္စ ဝိပာကန္တရဉ္စ ဗုဒ္ဓာနံ ကမ္မဝိပာကဉာဏသ္သေဝ ယာထာဝသရသတော ပာကဋံ ဟောတိ အသာဓာရဏံ သာဝကေဟိ။ ဝိပသ္သကေန ပန ကမ္မန္တရံ ဝိပာကန္တရဉ္စ ဧကဒေသတော ဇာနိတဗ္ဗံ။ တသ္မာ အယံ မုခမတ္တဒသ္သနေန ကမ္မဝိသေသော ပကာသိတောတိ။
Iti imesaṃ dvādasannaṃ kammānaṃ kammantarañca vipākantarañca buddhānaṃ kammavipākañāṇasseva yāthāvasarasato pākaṭaṃ hoti asādhāraṇaṃ sāvakehi. Vipassakena pana kammantaraṃ vipākantarañca ekadesato jānitabbaṃ. Tasmā ayaṃ mukhamattadassanena kammaviseso pakāsitoti.
၂၃၅. ဧဝံ သုဒ္ဓိကကမ္မဝသေန ပဌမဝာရံ ဝတ္ဝာ တဒေဝ ကမ္မံ ဒ္ဝိဓာ ဝိဘဇိတ္ဝာ ကုသလာကုသလာဒိယုဂလဝသေန ဒသဟိ ပရိယာယေဟိ အပရေ ဒသ ဝာရာ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ အာရောဂ္ယဋ္ဌေန ကုသလံ, အနာရောဂ္ယဋ္ဌေန အကုသလံ, ဣဒံ ဒုကံ ဇာတိဝသေန ဝုတ္တံ။ အကုသလမေဝ ရာဂာဒိဒောသသံယောဂေန သာဝဇ္ဇံ, ကုသလံ တဒဘာဝေန အနဝဇ္ဇံ။ အကုသလံ အပရိသုဒ္ဓတ္တာ, ကဏ္ဟာဘိဇာတိဟေတုတ္တာ ဝာ ကဏ္ဟံ, ကုသလံ ပရိသုဒ္ဓတ္တာ, သုက္ကာဘိဇာတိဟေတုတ္တာ ဝာ သုက္ကံ။ ကုသလံ သုခဝုဒ္ဓိမတ္တာ သုခုဒ္ရယံ, အကုသလံ ဒုက္ခဝုဒ္ဓိမတ္တာ ဒုက္ခုဒ္ရယံ။ ကုသလံ သုခဖလဝတ္တာ သုခဝိပာကံ, အကုသလံ ဒုက္ခဖလဝတ္တာ ဒုက္ခဝိပာကန္တိ ဧဝမေတေသံ နာနာကာရော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။
235. Evaṃ suddhikakammavasena paṭhamavāraṃ vatvā tadeva kammaṃ dvidhā vibhajitvā kusalākusalādiyugalavasena dasahi pariyāyehi apare dasa vārā vuttā. Tattha ārogyaṭṭhena kusalaṃ, anārogyaṭṭhena akusalaṃ, idaṃ dukaṃ jātivasena vuttaṃ. Akusalameva rāgādidosasaṃyogena sāvajjaṃ, kusalaṃ tadabhāvena anavajjaṃ. Akusalaṃ aparisuddhattā, kaṇhābhijātihetuttā vā kaṇhaṃ, kusalaṃ parisuddhattā, sukkābhijātihetuttā vā sukkaṃ. Kusalaṃ sukhavuddhimattā sukhudrayaṃ, akusalaṃ dukkhavuddhimattā dukkhudrayaṃ. Kusalaṃ sukhaphalavattā sukhavipākaṃ, akusalaṃ dukkhaphalavattā dukkhavipākanti evametesaṃ nānākāro veditabboti.
ကမ္မကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Kammakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂပာဠိ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ၇. ကမ္မကထာ • 7. Kammakathā
