| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ಕಮ್ಮಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Kammakathāvaṇṇanā
ಚೇತಯಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತೀತಿ ಏತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಪುರಿಮಚೇತನಾಯ ಚೇತಯಿತ್ವಾ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಚೇತನಾಪುಬ್ಬಕಂ ಕಮ್ಮಂ ತಂಚೇತನಾಸಭಾವಮೇವಾತಿ ಚೇತನಂ ಅಹಂ ಕಮ್ಮಂ ವದಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಸಮಾನಕಾಲತ್ತೇಪಿ ಕಾರಣಕಿರಿಯಾ ಪುಬ್ಬಕಾಲಾ ವಿಯ ವತ್ತುಂ ಯುತ್ತಾ, ಫಲಕಿರಿಯಾ ಚ ಅಪರಕಾಲಾ ವಿಯ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಚೇತನಾಯ ಚೇತಯಿತ್ವಾ ಕಾಯವಾಚಾಹಿ ಚೋಪನಕಿರಿಯಂ ಮನಸಾ ಚ ಅಭಿಜ್ಝಾದಿಕಿರಿಯಂ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸಾ ಕಿರಿಯಾಯ ಕಾರಿಕಂ ಚೇತನಂ ಅಹಂ ಕಮ್ಮಂ ವದಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾಯೇ ವಾತಿ ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಙ್ಖಾತೇ ಕಾಯೇ ವಾ। ಸತೀತಿ ಧರಮಾನೇ, ಅನಿರೋಧಿತೇ ವಾ। ಕಾಯಸಮುಟ್ಠಾಪಿಕಾ ಚೇತನಾ ಕಾಯಸಞ್ಚೇತನಾ। ಏತ್ಥ ಚ ಸುಖದುಕ್ಖುಪ್ಪಾದಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಚೇತನಾ ಚ ಸುಖದುಕ್ಖುಪ್ಪಾದಿಕಾ ವುತ್ತಾತಿ ತಸ್ಸಾ ಕಮ್ಮಭಾವೋ ಸಿದ್ಧೋ ಹೋತಿ। ಸಞ್ಚೇತನಿಯನ್ತಿ ಸಞ್ಚೇತನಸಭಾವವನ್ತಂ। ಸಮಿದ್ಧಿತ್ಥೇರೇನ ‘‘ಸಞ್ಚೇತನಿಯಂ, ಆವುಸೋ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಸುಖಂ ಸೋ ವೇದಯತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೦೦; ಕಥಾ॰ ೫೩೯) ಅವಿಭಜಿತ್ವಾ ಬ್ಯಾಕತೋ। ಸುಖವೇದನೀಯನ್ತಿಆದಿನಾ ಪನ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಬ್ಯಾಕಾತಬ್ಬೋ ಸೋ ಪಞ್ಹೋ, ತಸ್ಮಾ ಸಮ್ಮಾ ಬ್ಯಾಕತೋ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ। ಇತರದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯಥಾ ಪನ ಸುತ್ತಾನಿ ಠಿತಾನಿ, ತಥಾ ಚೋಪನಕಿರಿಯಾನಿಸ್ಸಯಭೂತಾ ಕಾಯವಾಚಾ ಅಭಿಜ್ಝಾದಿಕಿರಿಯಾನಿಸ್ಸಯೋ ಚ ಮನೋದ್ವಾರಾನಿ, ಯಾಯ ಪನ ಚೇತನಾಯ ತೇಹಿ ಕಾಯಾದೀಹಿ ಕರಣಭೂತೇಹಿ ಚೋಪನಾಭಿಜ್ಝಾದಿಕಿರಿಯಂ ಕರೋನ್ತಿ ವಾಸಿಆದೀಹಿ ವಿಯ ಛೇದನಾದಿಂ, ಸಾ ಚೇತನಾ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ದ್ವಾರಪ್ಪವತ್ತಿಯಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮದ್ವಾರಾಭೇದನಞ್ಚ ಕಮ್ಮದ್ವಾರವವತ್ಥಾನಞ್ಚ ದಿಸ್ಸತಿ, ಏವಞ್ಚ ಸತಿ ‘‘ಕಾಯೇನ ಚೇ ಕತಂ ಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದಿಗಾಥಾಯೋ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧ ಕಾಯಕಮ್ಮದ್ವಾರ) ಅತಿವಿಯ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ।
Cetayitvākammaṃ karotīti ettha yasmā purimacetanāya cetayitvā sanniṭṭhānakammaṃ karoti, tasmā cetanāpubbakaṃ kammaṃ taṃcetanāsabhāvamevāti cetanaṃ ahaṃ kammaṃ vadāmīti attho. Atha vā samānakālattepi kāraṇakiriyā pubbakālā viya vattuṃ yuttā, phalakiriyā ca aparakālā viya. Yasmā ca cetanāya cetayitvā kāyavācāhi copanakiriyaṃ manasā ca abhijjhādikiriyaṃ karoti, tasmā tassā kiriyāya kārikaṃ cetanaṃ ahaṃ kammaṃ vadāmīti attho. Kāye vāti kāyaviññattisaṅkhāte kāye vā. Satīti dharamāne, anirodhite vā. Kāyasamuṭṭhāpikā cetanā kāyasañcetanā. Ettha ca sukhadukkhuppādakena kammena bhavitabbaṃ, cetanā ca sukhadukkhuppādikā vuttāti tassā kammabhāvo siddho hoti. Sañcetaniyanti sañcetanasabhāvavantaṃ. Samiddhittherena ‘‘sañcetaniyaṃ, āvuso…pe… manasā sukhaṃ so vedayatī’’ti (ma. ni. 3.300; kathā. 539) avibhajitvā byākato. Sukhavedanīyantiādinā pana vibhajitvā byākātabbo so pañho, tasmā sammā byākato nāma na hoti. Itaradvayepi eseva nayo. Yathā pana suttāni ṭhitāni, tathā copanakiriyānissayabhūtā kāyavācā abhijjhādikiriyānissayo ca manodvārāni, yāya pana cetanāya tehi kāyādīhi karaṇabhūtehi copanābhijjhādikiriyaṃ karonti vāsiādīhi viya chedanādiṃ, sā cetanā kammanti dvārappavattiyampi kammadvārābhedanañca kammadvāravavatthānañca dissati, evañca sati ‘‘kāyena ce kataṃ kamma’’ntiādigāthāyo (dha. sa. aṭṭha. 1 kāyakammadvāra) ativiya yujjanti.
ಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗೋ ಇಧ ಲೋಕಿಯಕಮ್ಮಕಥಾಯಂ ಅನಧಿಪ್ಪೇತೋಪಿ ಭಜಾಪಿಯಮಾನೋ ತೀಣಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಭಜತಿ। ಮನೇನ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯನ್ತಿ ಕಾಯಿಕವಾಚಸಿಕವೀತಿಕ್ಕಮವಜ್ಜಂ ಸಬ್ಬಂ ಅಕುಸಲಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಕಪ್ಪವಾಯಾಮಸತಿಸಮಾಧಿಂ ವಾ। ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ‘‘ಮನಸಾ ಸಂವರೋ ಸಾಧೂ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೧೬; ಧ॰ ಪ॰ ೩೬೧) ವುತ್ತಸ್ಸ ಸಂವರಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ನ ಸೀಲವಿಪತ್ತಿವಸೇನ। ನ ಹಿ ಸಾ ಮಾನಸಿಕಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಮಗ್ಗಸ್ಸೇವ ಭಜಾಪನಂ ಮಹಾವಿಸಯತ್ತಾ। ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಹಿ ಮನೋಕಮ್ಮಮೇವ ಭಜೇಯ್ಯುಂ, ನ ಚ ನ ಸಕ್ಕಾ ಮಗ್ಗಭಜಾಪನೇನೇವ ತೇಸಂ ಭಜಾಪನಂ ವಿಞ್ಞಾತುನ್ತಿ।
Lokuttaramaggo idha lokiyakammakathāyaṃ anadhippetopi bhajāpiyamāno tīṇi kammāni bhajati. Manena dussīlyanti kāyikavācasikavītikkamavajjaṃ sabbaṃ akusalaṃ saṅgaṇhāti, micchādiṭṭhisaṅkappavāyāmasatisamādhiṃ vā. Tampi cetaṃ ‘‘manasā saṃvaro sādhū’’ti (saṃ. ni. 1.116; dha. pa. 361) vuttassa saṃvarassa paṭipakkhavasena vuttaṃ, na sīlavipattivasena. Na hi sā mānasikā atthīti maggasseva bhajāpanaṃ mahāvisayattā. Bojjhaṅgā hi manokammameva bhajeyyuṃ, na ca na sakkā maggabhajāpaneneva tesaṃ bhajāpanaṃ viññātunti.
ಕಮ್ಮಪಥಂ ಅಪ್ಪತ್ತಾನಮ್ಪಿ ತಂತಂದ್ವಾರೇ ಸಂಸನ್ದನಂ ಅವರೋಧನಂ ದ್ವಾರನ್ತರೇ ಕಮ್ಮನ್ತರುಪ್ಪತ್ತಿಯಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮದ್ವಾರಾಭೇದನಞ್ಚ ದ್ವಾರಸಂಸನ್ದನಂ ನಾಮ। ‘‘ತಿವಿಧಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಯಸಞ್ಚೇತನಾ ಅಕುಸಲಂ ಕಾಯಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ಕಥಾ॰ ೫೩೯) ಕಮ್ಮಪಥಪ್ಪತ್ತಾವ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾಪಕಚೇತನಾ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ವುತ್ತಾತಿ ಪುರಿಮಚೇತನಾ ಸಬ್ಬಾ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ। ಆಣಾಪೇತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಅಲಭನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಆಣತ್ತೇಹಿ ಅಮಾರಿತಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ ಅಕಮ್ಮಪಥಭಾವತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ‘‘ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ಹಞ್ಞನ್ತೂ’’ತಿ ಪವತ್ತಬ್ಯಾಪಾದವಸೇನ ಚೇತನಾಪಕ್ಖಿಕಾ ವಾ ಭವನ್ತಿ ಕಾಯಕಮ್ಮವೋಹಾರಲಾಭಾ। ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಾ ವಾ ಮನೋಕಮ್ಮವೋಹಾರವಿರಹಾ। ಸಸಮ್ಭಾರಪಥವೀಆದೀಸು ಆಪಾದಯೋ ಏತ್ಥ ನಿದಸ್ಸನಂ।
Kammapathaṃ appattānampi taṃtaṃdvāre saṃsandanaṃ avarodhanaṃ dvārantare kammantaruppattiyampi kammadvārābhedanañca dvārasaṃsandanaṃ nāma. ‘‘Tividhā, bhikkhave, kāyasañcetanā akusalaṃ kāyakamma’’ntiādinā (kathā. 539) kammapathappattāva sanniṭṭhāpakacetanā kammanti vuttāti purimacetanā sabbā kāyakammaṃ na hotīti vuttaṃ. Āṇāpetvā…pe… alabhantassāti āṇattehi amāritabhāvaṃ sandhāya vuttaṃ, vacīduccaritaṃ nāma hoti akammapathabhāvatoti adhippāyo. ‘‘Ime sattā haññantū’’ti pavattabyāpādavasena cetanāpakkhikā vā bhavanti kāyakammavohāralābhā. Abbohārikā vā manokammavohāravirahā. Sasambhārapathavīādīsu āpādayo ettha nidassanaṃ.
ಕುಲುಮ್ಬಸ್ಸಾತಿ ಗಬ್ಭಸ್ಸ, ಕುಲಸ್ಸೇವ ವಾ। ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಸಙ್ಗೀತಿಯೋ ಆರುಳ್ಹತಾಯ ಅನನುಜಾನನತೋ ‘‘ತವ ಸುತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ದಸವಿಧಾ ಇದ್ಧಿ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗೇ ಇದ್ಧಿಕಥಾಯ ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ಭಾವನಾಮಯನ್ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನಿದ್ಧಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಘಟಭೇದೋ ವಿಯ ಪರೂಪಘಾತೋ, ಉದಕವಿನಾಸೋ ವಿಯ ಇದ್ಧಿವಿನಾಸೋ ಚ ಹೋತೀತಿ ಉಪಮಾ ಸಂಸನ್ದತಿ। ತವ ಪಞ್ಹೋತಿ ಭಾವನಾಮಯಾಯ ಪರೂಪಘಾತೋ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತೋ ಞಾಪೇತುಂ ಇಚ್ಛಿತೋ ಅತ್ಥೋ। ಆಥಬ್ಬಣಿದ್ಧಿ ವಿಜ್ಜಾಮಯಿದ್ಧಿ ಹೋತಿ। ಸತ್ತಮೇ ಪದೇತಿ ಮಣ್ಡಲಾದಿತೋ ಸತ್ತಮೇ ಪದೇ।
Kulumbassāti gabbhassa, kulasseva vā. Tissopi saṅgītiyo āruḷhatāya ananujānanato ‘‘tava suttassā’’ti vuttaṃ. Dasavidhā iddhi paṭisambhidāmagge iddhikathāya gahetabbā. Bhāvanāmayanti adhiṭṭhāniddhiṃ sandhāya vadati. Ghaṭabhedo viya parūpaghāto, udakavināso viya iddhivināso ca hotīti upamā saṃsandati. Tava pañhoti bhāvanāmayāya parūpaghāto hotīti vutto ñāpetuṃ icchito attho. Āthabbaṇiddhi vijjāmayiddhi hoti. Sattame padeti maṇḍalādito sattame pade.
ವಚನನ್ತರೇನ ಗಮೇತಬ್ಬತ್ಥಂ ನೇಯ್ಯತ್ಥಂ, ಸಯಮೇವ ಗಮಿತಬ್ಬತ್ಥಂ ನೀತತ್ಥಂ। ಕಿರಿಯತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ, ಉದಾಹು ಅಕಿರಿಯತೋತಿ ತೇನಾಧಿಪ್ಪೇತಂ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾವಾದಂ ಸನ್ಧಾಯ ಪುಚ್ಛತಿ, ನ ಉಪೋಸಥಕ್ಖನ್ಧಕೇ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅವುತ್ತಮೇವ ಹಿ ಸೋ ಅನರಿಯವೋಹಾರಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ವೋಹರತೀತಿ। ವಾಚಾಗಿರನ್ತಿ ವಾಚಾಸಙ್ಖಾತಂ ಗಿರಂ, ವಾಚಾನುಚ್ಚಾರಣಂ ವಾ।
Vacanantarena gametabbatthaṃ neyyatthaṃ, sayameva gamitabbatthaṃ nītatthaṃ. Kiriyato samuṭṭhāti, udāhu akiriyatoti tenādhippetaṃ sampajānamusāvādaṃ sandhāya pucchati, na uposathakkhandhake vuttaṃ. Tattha avuttameva hi so anariyavohāraṃ vuttanti gahetvā voharatīti. Vācāgiranti vācāsaṅkhātaṃ giraṃ, vācānuccāraṇaṃ vā.
ಖನ್ದಸಿವಾದಯೋ ಸೇಟ್ಠಾತಿ ಖನ್ದಾತಿ ಕುಮಾರಾ। ಸಿವಾತಿ ಮಹೇಸ್ಸರಾ, ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ನಿದಸ್ಸನತ್ಥಮಿದಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ನತ್ಥಿಕದಿಟ್ಠಾದಯೋ ಏವ ಹಿ ಕಮ್ಮಪಥಪ್ಪತ್ತಾ ಕಮ್ಮನ್ತಿ। ಚೇತನಾ ಪನೇತ್ಥ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಾತಿ ಕಾಯದ್ವಾರೇ ವಚೀದ್ವಾರೇ ಚ ಸಮುಟ್ಠಿತಾಪಿ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಿ ಚ ವೋಹಾರಂ ನ ಲಭತಿ ಅಭಿಜ್ಝಾದಿಪ್ಪಧಾನತ್ತಾ। ‘‘ತಿವಿಧಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾ ಅಕುಸಲಂ ಮನೋಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಪನ ವಚನತೋ ಸಭಾವೇನೇವ ಸಾ ಮನೋಕಮ್ಮಂ, ನ ಅಭಿಜ್ಝಾದಿಪಕ್ಖಿಕತ್ತಾತಿ ‘‘ಅಭಿಜ್ಝಾದಿಪಕ್ಖಿಕಾವಾ’’ತಿ ನ ವುತ್ತಂ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ಕಾಯಙ್ಗವಾಚಙ್ಗಾನಿ ಅಚೋಪೇತ್ವಾ ಚಿನ್ತನಕಾಲೇ ಚೇತನಾಪಿ ಚೇತನಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾಪಿ ಮನೋದ್ವಾರೇ ಏವ ಸಮುಟ್ಠಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಚೇತನಾಯ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಭಾವೋ ಕಥಞ್ಚಿ ನತ್ಥೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Khandasivādayo seṭṭhāti khandāti kumārā. Sivāti mahessarā, micchādiṭṭhiyā nidassanatthamidaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Natthikadiṭṭhādayo eva hi kammapathappattā kammanti. Cetanā panettha abbohārikāti kāyadvāre vacīdvāre ca samuṭṭhitāpi kāyakammaṃ vacīkammanti ca vohāraṃ na labhati abhijjhādippadhānattā. ‘‘Tividhā, bhikkhave, manosañcetanā akusalaṃ manokamma’’nti pana vacanato sabhāveneva sā manokammaṃ, na abhijjhādipakkhikattāti ‘‘abhijjhādipakkhikāvā’’ti na vuttaṃ. Imasmiṃ pana ṭhāne kāyaṅgavācaṅgāni acopetvā cintanakāle cetanāpi cetanāsampayuttadhammāpi manodvāre eva samuṭṭhahanti, tasmā cetanāya abbohārikabhāvo kathañci natthīti adhippāyo.
‘‘ತಿವಿಧಾ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಯಸಞ್ಚೇತನಾ ಕುಸಲಂ ಕಾಯಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದಿವಚನತೋ (ಕಥಾ॰ ೫೩೯) ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಾ ತಬ್ಬಿರತಿವಿಸಿಟ್ಠಾ ಚೇತನಾವ ಪಾಣಾತಿಪಾತವಿರತಿಆದಿಕಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ‘‘ಚೇತನಾಪಕ್ಖಿಕಾ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ನ ‘‘ವಿರತಿಪಕ್ಖಿಕಾ’’ತಿ। ರಕ್ಖತೀತಿ ಅವಿನಾಸೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ। ಭಿನ್ದತೀತಿ ವಿನಾಸೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ।
‘‘Tividhā , bhikkhave, kāyasañcetanā kusalaṃ kāyakamma’’ntiādivacanato (kathā. 539) pāṇātipātādipaṭipakkhabhūtā tabbirativisiṭṭhā cetanāva pāṇātipātaviratiādikā hontīti ‘‘cetanāpakkhikā vā’’ti vuttaṃ, na ‘‘viratipakkhikā’’ti. Rakkhatīti avināsetvā katheti. Bhindatīti vināsetvā katheti.
ಕಮ್ಮಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kammakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣದ್ವಾರನ್ತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ದ್ವಾರಂ। ಚಕ್ಖು ಚ ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣದ್ವಾರಞ್ಚಾತಿ ವಾ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣದ್ವಾರಂ। ಚಕ್ಖು ವಿಞ್ಞಾಣದ್ವಾರನ್ತಿ ವಾ ಅಸಮಾಸನಿದ್ದೇಸೋ। ತಂ ಪನ ಚಕ್ಖುಮೇವ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ‘‘ಚಕ್ಖುನಾ ಸಂವರೋ ಸಾಧೂ’’ತಿಆದಿಕಾಯ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೬೦) ಗಾಥಾಯ ಪಸಾದಕಾಯಚೋಪನಕಾಯಸಂವರೇ ಏಕಜ್ಝಂ ಕತ್ವಾ ಕಾಯೇನ ಸಂವರೋ ವುತ್ತೋ, ತಂ ಇಧ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠ ಸಂವರಾ, ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಭಾವೇನ ಅಸಂವರಾ ಅಟ್ಠ ಕಥಿತಾ। ಸೀಲಸಂವರಾದಯೋಪಿ ಪಞ್ಚೇವ ಸಂವರಾ ಸಬ್ಬದ್ವಾರೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಪಿ, ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಭಾವೇನ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಾದೀನಿ ಅಸಂವರಾತಿ ವುತ್ತಾನಿ। ತತ್ಥ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಚೇತನಾ। ಮುಟ್ಠಸ್ಸಚ್ಚಂ ಸತಿಪಟಿಪಕ್ಖಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ। ಪಮಾದನ್ತಿ ಕೇಚಿ। ಸೀತಾದೀಸು ಪಟಿಘೋ ಅಕ್ಖನ್ತಿ। ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಕೋಸಜ್ಜಂ।
Cakkhuviññāṇadvāranti cakkhuviññāṇassa dvāraṃ. Cakkhu ca taṃ viññāṇadvārañcāti vā cakkhuviññāṇadvāraṃ. Cakkhu viññāṇadvāranti vā asamāsaniddeso. Taṃ pana cakkhumeva. Esa nayo sesesupi. ‘‘Cakkhunā saṃvaro sādhū’’tiādikāya (dha. pa. 360) gāthāya pasādakāyacopanakāyasaṃvare ekajjhaṃ katvā kāyena saṃvaro vutto, taṃ idha bhinditvā aṭṭha saṃvarā, tappaṭipakkhabhāvena asaṃvarā aṭṭha kathitā. Sīlasaṃvarādayopi pañceva saṃvarā sabbadvāresu uppajjamānāpi, tappaṭipakkhabhāvena dussīlyādīni asaṃvarāti vuttāni. Tattha dussīlyaṃ pāṇātipātādicetanā. Muṭṭhassaccaṃ satipaṭipakkhā akusalā dhammā. Pamādanti keci. Sītādīsu paṭigho akkhanti. Thinamiddhaṃ kosajjaṃ.
ವಿನಾ ವಚೀದ್ವಾರೇನ ಸುದ್ಧಂ ಕಾಯದ್ವಾರಸಙ್ಖಾತನ್ತಿ ಇದಂ ವಚೀದ್ವಾರಸಲ್ಲಕ್ಖಿತಸ್ಸ ಮುಸಾವಾದಾದಿನೋಪಿ ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಪವತ್ತಿಸಬ್ಭಾವಾ ಅಸುದ್ಧತಾ ಅತ್ಥೀತಿ ತಂನಿವಾರಣತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ನ ಹಿ ತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಹೋತಿ। ಸುದ್ಧವಚೀದ್ವಾರೋಪಲಕ್ಖಿತಂ ಪನ ವಚೀಕಮ್ಮಮೇವ ಹೋತೀತಿ। ಏತ್ಥ ಅಸಂವರೋತಿ ಏತೇನ ಸುದ್ಧಕಾಯದ್ವಾರೇನ ಉಪಲಕ್ಖಿತೋ ಅಸಂವರೋ ದ್ವಾರನ್ತರೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋಪಿ ವುತ್ತೋ। ದ್ವಾರನ್ತರಾನುಪಲಕ್ಖಿತಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂದ್ವಾರಿಕಾಕುಸಲಞ್ಚೇತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ಕಮ್ಮಪಥಸಂಸನ್ದನೇ ‘‘ಚೋಪನಕಾಯಅಸಂವರದ್ವಾರವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಅಸಂವರೋ ಅಕುಸಲಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಮೇವ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿ ‘‘ಅಕುಸಲಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಚೋಪನಕಾಯಅಸಂವರದ್ವಾರವಸೇನ ವಚೀಅಸಂವರವಸೇನ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಹ ಅವಿರುದ್ಧಂ ಹೋತಿ। ಅಸಂವರೋ ಹಿ ದ್ವಾರನ್ತರೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋಪಿ ಸದ್ವಾರೇ ಏವಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಸದ್ವಾರವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನೋತಿ ಚ, ಕಮ್ಮಂ ಅಞ್ಞದ್ವಾರೇ ಅಞ್ಞದ್ವಾರವಸೇನ ಚಾತಿ ಏವಂ ಅವಿರುದ್ಧಂ।
Vinā vacīdvārena suddhaṃ kāyadvārasaṅkhātanti idaṃ vacīdvārasallakkhitassa musāvādādinopi kāyadvāre pavattisabbhāvā asuddhatā atthīti taṃnivāraṇatthaṃ vuttaṃ. Na hi taṃ kāyakammaṃ hoti. Suddhavacīdvāropalakkhitaṃ pana vacīkammameva hotīti. Ettha asaṃvaroti etena suddhakāyadvārena upalakkhito asaṃvaro dvārantare uppajjamānopi vutto. Dvārantarānupalakkhitaṃ sabbaṃ taṃdvārikākusalañceti veditabbaṃ. Evañca katvā kammapathasaṃsandane ‘‘copanakāyaasaṃvaradvāravasena uppajjamāno asaṃvaro akusalaṃ kāyakammameva hotī’’tiādi ‘‘akusalaṃ kāyakammaṃ copanakāyaasaṃvaradvāravasena vacīasaṃvaravasena ca uppajjatī’’tiādinā saha aviruddhaṃ hoti. Asaṃvaro hi dvārantare uppajjamānopi sadvāre evāti vuccati, sadvāravasena uppannoti ca, kammaṃ aññadvāre aññadvāravasena cāti evaṃ aviruddhaṃ.
ಅಥ ವಾ ಏತ್ಥಾತಿ ಸುದ್ಧಂ ಅಸುದ್ಧನ್ತಿ ಏತಂ ಅವಿಚಾರೇತ್ವಾ ಏತಸ್ಮಿಂ ಚೋಪನೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸತಿ ದ್ವಾರನ್ತರೋಪಲಕ್ಖಿತಂ ಕಮ್ಮಪಥಭಾವಪ್ಪತ್ತತಾಯ ವಚೀಮನೋಕಮ್ಮಂ ಚೋಪನಕಾಯಅಸಂವರದ್ವಾರೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂದ್ವಾರುಪ್ಪನ್ನಾಕುಸಲಂ ವಿಯ ‘‘ಚೋಪನಕಾಯಅಸಂವರೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಕಮ್ಮಪಥಭಾವಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ದ್ವಾರನ್ತರುಪ್ಪನ್ನಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಞ್ಚ ತಥಾ ನ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಕಮ್ಮಪಥಸಂಸನ್ದನವಿರೋಧೋ ಸಿಯಾ, ತದವಿರೋಧಂ ತತ್ಥೇವ ವಕ್ಖಾಮ। ಸೀಲಸಂವರಾದಯೋ ಪಞ್ಚ ನಿಕ್ಖೇಪಕಣ್ಡೇ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಞಾಣಸಂವರೇ ಪಚ್ಚಯಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಸೀಲಸ್ಸ, ವೀರಿಯಸಂವರೇ ಚ ಆಜೀವಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಅನ್ತೋಗಧತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।
Atha vā etthāti suddhaṃ asuddhanti etaṃ avicāretvā etasmiṃ copaneti vuttaṃ hoti. Evaṃ sati dvārantaropalakkhitaṃ kammapathabhāvappattatāya vacīmanokammaṃ copanakāyaasaṃvaradvāre uppannaṃ, sesaṃ sabbaṃ taṃdvāruppannākusalaṃ viya ‘‘copanakāyaasaṃvaro’’ti vuccati. Kammapathabhāvappattiyā dvārantaruppannaṃ kāyakammañca tathā na vuccatīti kammapathasaṃsandanavirodho siyā, tadavirodhaṃ tattheva vakkhāma. Sīlasaṃvarādayo pañca nikkhepakaṇḍe āvi bhavissanti. Tattha ñāṇasaṃvare paccayasannissitasīlassa, vīriyasaṃvare ca ājīvapārisuddhiyā antogadhatā daṭṭhabbā.
Related texts:
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಅನುಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ಕಮ್ಮಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Kammakathāvaṇṇanā
