| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೨೮. ಕಮ್ಮನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
28. Kammaniddesavaṇṇanā
೧೯೯. ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಕಥಂ ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮಂ ಹೋತೀತಿ ಚೇ? ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ ‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮಂ? ಞತ್ತಿದುತಿಯೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಮ್ಮೇ ಏಕಾಯ ಞತ್ತಿಯಾ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ನ ಚ ಕಮ್ಮವಾಚಂ ಅನುಸ್ಸಾವೇತಿ, ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮಂ। ದ್ವೀಹಿ ಞತ್ತೀಹಿ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ನ ಚ ಕಮ್ಮವಾಚಂ ಅನುಸ್ಸಾವೇತಿ, ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮಂ। ಏಕಾಯ ಕಮ್ಮವಾಚಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ನ ಚ ಞತ್ತಿಂ ಠಪೇತಿ, ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮಂ। ದ್ವೀಹಿ ಕಮ್ಮವಾಚಾಹಿ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ನ ಚ ಞತ್ತಿಂ ಠಪೇತಿ, ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೩೮೭)। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸೇಸಕಮ್ಮೇಸುಪಿ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ಅಕತ್ವಾ ಅಞ್ಞಥಾ ಕರಣಂ ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
199.Adhammakammanti ettha kathaṃ adhammakammaṃ hotīti ce? Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘katamañca, bhikkhave, adhammakammaṃ? Ñattidutiye ce, bhikkhave, kamme ekāya ñattiyā kammaṃ karoti, na ca kammavācaṃ anussāveti, adhammakammaṃ. Dvīhi ñattīhi kammaṃ karoti, na ca kammavācaṃ anussāveti, adhammakammaṃ. Ekāya kammavācāya kammaṃ karoti, na ca ñattiṃ ṭhapeti, adhammakammaṃ. Dvīhi kammavācāhi kammaṃ karoti, na ca ñattiṃ ṭhapeti, adhammakamma’’nti (mahāva. 387). Iminā nayena sesakammesupi vuttappakārena akatvā aññathā karaṇaṃ adhammakammanti veditabbaṃ.
ವಗ್ಗೇನಾತಿ ವಗ್ಗೇನ ಸಙ್ಘೇನ। ಕಥಞ್ಚ ವಗ್ಗಂ ಹೋತೀತಿ ಚೇ? ಯಾವತಿಕಾ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಕಮ್ಮಪ್ಪತ್ತಾ, ತೇ ಅನಾಗತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಛನ್ದಾರಹಾನಂ ಛನ್ದೋ ಅನಾಹಟೋ ಹೋತಿ, ಸಮ್ಮುಖೀಭೂತಾ ಪಟಿಕ್ಕೋಸನ್ತಿ, ವಗ್ಗಕಮ್ಮನ್ತಿ ಇಮೇಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಏಕೇನಪಿ ಅಙ್ಗೇನ ವಗ್ಗಂ ಹೋತಿ।
Vaggenāti vaggena saṅghena. Kathañca vaggaṃ hotīti ce? Yāvatikā ca bhikkhū kammappattā, te anāgatā honti, chandārahānaṃ chando anāhaṭo hoti, sammukhībhūtā paṭikkosanti, vaggakammanti imesu yena kenaci ekenapi aṅgena vaggaṃ hoti.
ಸಮಗ್ಗೇನಾತಿ ಸಮಗ್ಗೇನ ಸಙ್ಘೇನ। ಕಥಂ ಸಮಗ್ಗಂ ಹೋತೀತಿ ಚೇ? ಯಾವತಿಕಾ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಕಮ್ಮಪ್ಪತ್ತಾ, ತೇ ಆಗತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಛನ್ದಾರಹಾನಂ ಛನ್ದೋ ಆಹಟೋ ಹೋತಿ, ಸಮ್ಮುಖೀಭೂತಾ ನಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸನ್ತಿ, ಸಮಗ್ಗಕಮ್ಮನ್ತಿ ಏವಂ।
Samaggenāti samaggena saṅghena. Kathaṃ samaggaṃ hotīti ce? Yāvatikā ca bhikkhū kammappattā, te āgatā honti, chandārahānaṃ chando āhaṭo hoti, sammukhībhūtā nappaṭikkosanti, samaggakammanti evaṃ.
ಚತುತ್ಥನ್ತಿ ಸಮಗ್ಗೇನ ಧಮ್ಮಿಕಂ। ಏತ್ತಾವತಾ ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಮ್ಮಾನಿ, ಅಧಮ್ಮೇನ ವಗ್ಗಕಮ್ಮಂ, ಅಧಮ್ಮೇನ ಸಮಗ್ಗಕಮ್ಮಂ, ಧಮ್ಮೇನ ವಗ್ಗಕಮ್ಮಂ, ಧಮ್ಮೇನ ಸಮಗ್ಗಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೩೮೪) ಏವಂ ವುತ್ತಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾನಿ ಹೋನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
Catutthanti samaggena dhammikaṃ. Ettāvatā ‘‘cattārimāni, bhikkhave, kammāni, adhammena vaggakammaṃ, adhammena samaggakammaṃ, dhammena vaggakammaṃ, dhammena samaggakamma’’nti (mahāva. 384) evaṃ vuttāni cattāri kammāni pariggahitāni hontīti veditabbāni.
೨೦೦-೨೦೨. ದಸವಗ್ಗಿಕೋ (ಮಹಾವ॰ ೩೮೮; ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನವಣ್ಣನಾ) ವೀಸತಿವಗ್ಗಿಕೋ ಚ ದಸವೀಸತಿವಗ್ಗಿಕೋ। ಅಬ್ಭಾನೋಪಸಮ್ಪದಾಪ್ಪವಾರಣಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಕಮ್ಮೇಸು ಕಮ್ಮಪ್ಪತ್ತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಇತರೋತಿ ವೀಸತಿವಗ್ಗೋ ಚ ಅತಿರೇಕವೀಸತಿವಗ್ಗೋ ಚ।
200-202. Dasavaggiko (mahāva. 388; kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) vīsativaggiko ca dasavīsativaggiko. Abbhānopasampadāppavāraṇā ṭhapetvā sabbakammesu kammappattoti sambandho. Evaṃ sesesupi. Itaroti vīsativaggo ca atirekavīsativaggo ca.
೨೦೩. ಇದಾನಿ ಕಮ್ಮಪ್ಪತ್ತೇ ಚ ಛನ್ದಾರಹೇ ಚ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಚತುವಗ್ಗೇನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ (ಪರಿ॰ ೪೮೮, ೪೯೭; ಪರಿ॰ ೪೮೭-೪೮೮) ಪಕತತ್ತಾ ನಾಮ ಯೇ ಪಾರಾಜಿಕಉಕ್ಖಿತ್ತಲದ್ಧಿನಾನಾಸಂವಾಸಕಾ ನ ಹೋನ್ತಿ। ಪರೇತಿ ಏಕಸೀಮಟ್ಠಾ ಪಕತತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂ। ಯದಿ ಪಕತತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂಪಿ ಅಞ್ಞತರಂ ಗಾಮಸೀಮಂ ವಾ ನದೀಸಮುದ್ದಜಾತಸ್ಸರಖಣ್ಡಸೀಮಾಸು ವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಠಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ನೇವ ಕಮ್ಮಪ್ಪತ್ತಾ, ನ ಛನ್ದಾರಹಾ। ನ ಹಿ ತೇಸಂ ಛನ್ದೋ ವಾ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿ ವಾ ಆಗಚ್ಛತಿ ಅಞ್ಞಸೀಮಾಯಂ ಠಿತತ್ತಾ। ಸೇಸೇಪೀತಿ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಾದಿಕರಣೀಯೇಪೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
203. Idāni kammappatte ca chandārahe ca dassetuṃ ‘‘catuvaggenā’’tiādi vuttaṃ. Tattha (pari. 488, 497; pari. 487-488) pakatattā nāma ye pārājikaukkhittaladdhinānāsaṃvāsakā na honti. Pareti ekasīmaṭṭhā pakatattā bhikkhū. Yadi pakatattā bhikkhūpi aññataraṃ gāmasīmaṃ vā nadīsamuddajātassarakhaṇḍasīmāsu vā aññataraṃ pavisitvā ṭhitā honti, neva kammappattā, na chandārahā. Na hi tesaṃ chando vā pārisuddhi vā āgacchati aññasīmāyaṃ ṭhitattā. Sesepīti pañcavaggādikaraṇīyepīti attho.
೨೦೪. ಅಸಂವಾಸಗಣಪೂರಂ ವಾ ಕತ್ವಾ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕುಪ್ಪಞ್ಚ ಹೋತಿ, ಕಾರಕಾನಞ್ಚ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಯಸ್ಸ ಸಙ್ಘೋ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ತಂಚತುತ್ಥೋ ಕಮ್ಮಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಅಕಮ್ಮಂ ನ ಚ ಕರಣೀಯ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೩೮೯) ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಕಮ್ಮಾರಹಗಣಪೂರಂ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇದಾನಿ ಪರಿವಾಸಾದಿಕಮ್ಮಾನಂಯೇವ ಪರಿಸತೋ ವಿಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಗರುಕಟ್ಠಗಣಪೂರಂ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಮ್ಪಿ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತವತ್ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ನಿಕ್ಖಿತ್ತವತ್ತೋ ಪನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಗಣಪೂರಕೋ ಹೋತಿ ಏವ।
204. Asaṃvāsagaṇapūraṃ vā katvā kataṃ kammaṃ kuppañca hoti, kārakānañca dukkaṭanti attho. ‘‘Yassa saṅgho kammaṃ karoti, taṃcatuttho kammaṃ kareyya, akammaṃ na ca karaṇīya’’nti (mahāva. 389) vuttattā ‘‘kammārahagaṇapūraṃ vā’’ti vuttaṃ. Idāni parivāsādikammānaṃyeva parisato vipattiṃ dassetuṃ ‘‘garukaṭṭhagaṇapūraṃ vā’’ti vuttaṃ. Tampi anikkhittavattaṃ sandhāya vuttaṃ. Nikkhittavatto pana sabbattha gaṇapūrako hoti eva.
೨೦೫. ವಾರೇಯ್ಯಾತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ। ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮೇ ಕಯಿರಮಾನೇ ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿತು’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೫೪) ಹಿ ವುತ್ತಂ। ಅನ್ತರಾಯೇ ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮಂ ಇದಂ, ನ ಮೇತಂ ಖಮತೀ’’ತಿ ಏವಂ ದ್ವೇ ತಯೋ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಆವಿ ಕರೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯದಿ ಏಕೋ ಹೋತಿ, ‘‘ನ ಮೇತಂ ಖಮತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಕರೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ತಾವತಾ ಏತೇ ನಿರಾಪತ್ತಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅನ್ತರಾಯಾ ಚ ಮುಚ್ಚನ್ತಿ, ಕಮ್ಮಂ ಪನ ಅಧಮ್ಮತ್ತಾ ಕುಪ್ಪಮೇವ। ವಾರೇನ್ತೇವ ತತೋಧಿಕಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತೂಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿತುಂ, ದ್ವೀಹಿ ತೀಹಿ ದಿಟ್ಠಿಂ ಆವಿ ಕಾತುಂ, ಏಕೇನ ಅಧಿಟ್ಠಾತುಂ, ‘‘ನ ಮೇತಂ ಖಮತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೫೪) ವುತ್ತತ್ತಾ ಚತ್ತಾರೋ ವಾ ಪಞ್ಚ ವಾ ವಾರೇನ್ತಿ ಏವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
205.Vāreyyāti paṭikkhipeyya. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, adhammakamme kayiramāne paṭikkositu’’nti (mahāva. 154) hi vuttaṃ. Antarāye satīti attho. ‘‘Adhammakammaṃ idaṃ, na metaṃ khamatī’’ti evaṃ dve tayo aññamaññaṃ diṭṭhiṃ āvi kareyyunti attho. Yadi eko hoti, ‘‘na metaṃ khamatī’’ti evaṃ adhiṭṭhānaṃ kareyyāti attho. Ettāvatā ete nirāpattikā honti, antarāyā ca muccanti, kammaṃ pana adhammattā kuppameva. Vārenteva tatodhikāti ettha ‘‘anujānāmi, bhikkhave, catūhi pañcahi paṭikkosituṃ, dvīhi tīhi diṭṭhiṃ āvi kātuṃ, ekena adhiṭṭhātuṃ, ‘‘na metaṃ khamatī’’ti (mahāva. 154) vuttattā cattāro vā pañca vā vārenti evāti attho.
೨೦೬. ಇದಾನಿ ಯೇಹಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಹೋತಿ, ತೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕಮ್ಮಾರಹಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಖಿತ್ತಚಿತ್ತ-ಗ್ಗಹಣೇನ ಉಮ್ಮತ್ತಕೋಪಿ ಗಹಿತೋವ। ಏತೇಸನ್ತಿ ಯೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ, ತೇಸಂ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ನ ರುಹತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
206. Idāni yehi paṭikkhittaṃ hoti, te dassetuṃ ‘‘kammārahā’’tiādi vuttaṃ. Tattha khittacitta-ggahaṇena ummattakopi gahitova. Etesanti ye vuttappakārā, tesaṃ paṭikkhepo na ruhatīti attho.
೨೦೭. ಇದಾನಿ ಯಸ್ಸ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ರುಹತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪಕತತ್ತೇಕಸೀಮಟ್ಠ-ಸಮಸಂವಾಸಭಿಕ್ಖುನೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ (ಮಹಾವ॰ ೩೯೪) – ಏವರೂಪಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಟಿಕ್ಕೋಸನಾ ಅನ್ತಮಸೋ ಆನನ್ತರಸ್ಸಾಪಿ ಆರೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ರುಹತೀತಿ। ‘‘ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಪಕತತ್ತಸ್ಸ ಸಮಾನಸಂವಾಸಿಕಸ್ಸ ಸಮಾನಸೀಮಾಯಂ ಠಿತಸ್ಸ ಅನ್ತಮಸೋ ಆನನ್ತರಿಕಸ್ಸಪಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ವಿಞ್ಞಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಪಟಿಕ್ಕೋಸನಾ ರುಹತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೩೯೪) ವುತ್ತಂ।
207. Idāni yassa paṭikkhepo ruhati, taṃ dassetuṃ ‘‘pakatattekasīmaṭṭha-samasaṃvāsabhikkhuno’’ti vuttaṃ. Tassattho (mahāva. 394) – evarūpassa bhikkhuno paṭikkosanā antamaso ānantarassāpi ārocentassa ruhatīti. ‘‘Bhikkhussa, bhikkhave , pakatattassa samānasaṃvāsikassa samānasīmāyaṃ ṭhitassa antamaso ānantarikassapi bhikkhuno viññāpentassa saṅghamajjhe paṭikkosanā ruhatī’’ti (mahāva. 394) vuttaṃ.
೨೦೮. ಸಮ್ಮುಖಾ ಯದಿ ಪಟಿಕ್ಕೋಸೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಿರೋಕ್ಖಾತಿ ಪರಮ್ಮುಖಾ। ಕಾಯಸಾಮಗ್ಗಿಂ ವಾ ಛನ್ದಂ ವಾ ನೋ ದದೇಯ್ಯ, ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಮ್ಮವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
208. Sammukhā yadi paṭikkoseyyāti attho. Tirokkhāti parammukhā. Kāyasāmaggiṃ vā chandaṃ vā no dadeyya, dukkaṭanti attho. Kammavinicchayo.
ಕಮ್ಮನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kammaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
