| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ-ਮੂਲਸਿਕ੍ਖਾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
੨੮. ਕਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
28. Kammaniddesavaṇṇanā
੧੯੯. ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਥਂ ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ ‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਂ? ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਮ੍ਮੇ ਏਕਾਯ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਚ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤਿ, ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਂ। ਦ੍વੀਹਿ ਞਤ੍ਤੀਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਚ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤਿ, ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਂ। ਏਕਾਯ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਚ ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤਿ, ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਂ। ਦ੍વੀਹਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਚ ਞਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤਿ, ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੮੭)। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸਕਮ੍ਮੇਸੁਪਿ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਅਕਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਰਣਂ ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
199.Adhammakammanti ettha kathaṃ adhammakammaṃ hotīti ce? Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘katamañca, bhikkhave, adhammakammaṃ? Ñattidutiye ce, bhikkhave, kamme ekāya ñattiyā kammaṃ karoti, na ca kammavācaṃ anussāveti, adhammakammaṃ. Dvīhi ñattīhi kammaṃ karoti, na ca kammavācaṃ anussāveti, adhammakammaṃ. Ekāya kammavācāya kammaṃ karoti, na ca ñattiṃ ṭhapeti, adhammakammaṃ. Dvīhi kammavācāhi kammaṃ karoti, na ca ñattiṃ ṭhapeti, adhammakamma’’nti (mahāva. 387). Iminā nayena sesakammesupi vuttappakārena akatvā aññathā karaṇaṃ adhammakammanti veditabbaṃ.
વਗ੍ਗੇਨਾਤਿ વਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ। ਕਥਞ੍ਚ વਗ੍ਗਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਯਾવਤਿਕਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਅਨਾਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਂ ਛਨ੍ਦੋ ਅਨਾਹਟੋ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ, વਗ੍ਗਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਏਕੇਨਪਿ ਅਙ੍ਗੇਨ વਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ।
Vaggenāti vaggena saṅghena. Kathañca vaggaṃ hotīti ce? Yāvatikā ca bhikkhū kammappattā, te anāgatā honti, chandārahānaṃ chando anāhaṭo hoti, sammukhībhūtā paṭikkosanti, vaggakammanti imesu yena kenaci ekenapi aṅgena vaggaṃ hoti.
ਸਮਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ। ਕਥਂ ਸਮਗ੍ਗਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਯਾવਤਿਕਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਆਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਂ ਛਨ੍ਦੋ ਆਹਟੋ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਨਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ, ਸਮਗ੍ਗਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏવਂ।
Samaggenāti samaggena saṅghena. Kathaṃ samaggaṃ hotīti ce? Yāvatikā ca bhikkhū kammappattā, te āgatā honti, chandārahānaṃ chando āhaṭo hoti, sammukhībhūtā nappaṭikkosanti, samaggakammanti evaṃ.
ਚਤੁਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਧਮ੍ਮਿਕਂ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ વਗ੍ਗਕਮ੍ਮਂ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮਗ੍ਗਕਮ੍ਮਂ, ਧਮ੍ਮੇਨ વਗ੍ਗਕਮ੍ਮਂ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮਗ੍ਗਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੮੪) ਏવਂ વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।
Catutthanti samaggena dhammikaṃ. Ettāvatā ‘‘cattārimāni, bhikkhave, kammāni, adhammena vaggakammaṃ, adhammena samaggakammaṃ, dhammena vaggakammaṃ, dhammena samaggakamma’’nti (mahāva. 384) evaṃ vuttāni cattāri kammāni pariggahitāni hontīti veditabbāni.
੨੦੦-੨੦੨. ਦਸવਗ੍ਗਿਕੋ (ਮਹਾવ॰ ੩੮੮; ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਨਿਦਾਨવਣ੍ਣਨਾ) વੀਸਤਿવਗ੍ਗਿਕੋ ਚ ਦਸવੀਸਤਿવਗ੍ਗਿਕੋ। ਅਬ੍ਭਾਨੋਪਸਮ੍ਪਦਾਪ੍ਪવਾਰਣਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮੇਸੁ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏવਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ। ਇਤਰੋਤਿ વੀਸਤਿવਗ੍ਗੋ ਚ ਅਤਿਰੇਕવੀਸਤਿવਗ੍ਗੋ ਚ।
200-202. Dasavaggiko (mahāva. 388; kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) vīsativaggiko ca dasavīsativaggiko. Abbhānopasampadāppavāraṇā ṭhapetvā sabbakammesu kammappattoti sambandho. Evaṃ sesesupi. Itaroti vīsativaggo ca atirekavīsativaggo ca.
੨੦੩. ਇਦਾਨਿ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਚ ਛਨ੍ਦਾਰਹੇ ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤੁવਗ੍ਗੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ (ਪਰਿ॰ ੪੮੮, ੪੯੭; ਪਰਿ॰ ੪੮੭-੪੮੮) ਪਕਤਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਯੇ ਪਾਰਾਜਿਕਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਲਦ੍ਧਿਨਾਨਾਸਂવਾਸਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਪਰੇਤਿ ਏਕਸੀਮਟ੍ਠਾ ਪਕਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ। ਯਦਿ ਪਕਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਾਮਸੀਮਂ વਾ ਨਦੀਸਮੁਦ੍ਦਜਾਤਸ੍ਸਰਖਣ੍ਡਸੀਮਾਸੁ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨੇવ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਨ ਛਨ੍ਦਾਰਹਾ। ਨ ਹਿ ਤੇਸਂ ਛਨ੍ਦੋ વਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਅਞ੍ਞਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤਤ੍ਤਾ। ਸੇਸੇਪੀਤਿ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਾਦਿਕਰਣੀਯੇਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
203. Idāni kammappatte ca chandārahe ca dassetuṃ ‘‘catuvaggenā’’tiādi vuttaṃ. Tattha (pari. 488, 497; pari. 487-488) pakatattā nāma ye pārājikaukkhittaladdhinānāsaṃvāsakā na honti. Pareti ekasīmaṭṭhā pakatattā bhikkhū. Yadi pakatattā bhikkhūpi aññataraṃ gāmasīmaṃ vā nadīsamuddajātassarakhaṇḍasīmāsu vā aññataraṃ pavisitvā ṭhitā honti, neva kammappattā, na chandārahā. Na hi tesaṃ chando vā pārisuddhi vā āgacchati aññasīmāyaṃ ṭhitattā. Sesepīti pañcavaggādikaraṇīyepīti attho.
੨੦੪. ਅਸਂવਾਸਗਣਪੂਰਂ વਾ ਕਤ੍વਾ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਪ੍ਪਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਕਾਰਕਾਨਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਂਚਤੁਤ੍ਥੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਕਮ੍ਮਂ ਨ ਚ ਕਰਣੀਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੮੯) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਮ੍ਮਾਰਹਗਣਪੂਰਂ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਾਨਿ ਪਰਿવਾਸਾਦਿਕਮ੍ਮਾਨਂਯੇવ ਪਰਿਸਤੋ વਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਗਰੁਕਟ੍ਠਗਣਪੂਰਂ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤવਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤવਤ੍ਤੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਗਣਪੂਰਕੋ ਹੋਤਿ ਏવ।
204. Asaṃvāsagaṇapūraṃ vā katvā kataṃ kammaṃ kuppañca hoti, kārakānañca dukkaṭanti attho. ‘‘Yassa saṅgho kammaṃ karoti, taṃcatuttho kammaṃ kareyya, akammaṃ na ca karaṇīya’’nti (mahāva. 389) vuttattā ‘‘kammārahagaṇapūraṃ vā’’ti vuttaṃ. Idāni parivāsādikammānaṃyeva parisato vipattiṃ dassetuṃ ‘‘garukaṭṭhagaṇapūraṃ vā’’ti vuttaṃ. Tampi anikkhittavattaṃ sandhāya vuttaṃ. Nikkhittavatto pana sabbattha gaṇapūrako hoti eva.
੨੦੫. વਾਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ। ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮੇ ਕਯਿਰਮਾਨੇ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੫੪) ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨ੍ਤਰਾਯੇ ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਂ ਇਦਂ, ਨ ਮੇਤਂ ਖਮਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਦਿ ਏਕੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਨ ਮੇਤਂ ਖਮਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਏਤੇ ਨਿਰਾਪਤ੍ਤਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਾ ਚ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਅਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਕੁਪ੍ਪਮੇવ। વਾਰੇਨ੍ਤੇવ ਤਤੋਧਿਕਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤੂਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤੁਂ, ਦ੍વੀਹਿ ਤੀਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਾਤੁਂ, ਏਕੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ, ‘‘ਨ ਮੇਤਂ ਖਮਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੫੪) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਾ ਪਞ੍ਚ વਾ વਾਰੇਨ੍ਤਿ ਏવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
205.Vāreyyāti paṭikkhipeyya. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, adhammakamme kayiramāne paṭikkositu’’nti (mahāva. 154) hi vuttaṃ. Antarāye satīti attho. ‘‘Adhammakammaṃ idaṃ, na metaṃ khamatī’’ti evaṃ dve tayo aññamaññaṃ diṭṭhiṃ āvi kareyyunti attho. Yadi eko hoti, ‘‘na metaṃ khamatī’’ti evaṃ adhiṭṭhānaṃ kareyyāti attho. Ettāvatā ete nirāpattikā honti, antarāyā ca muccanti, kammaṃ pana adhammattā kuppameva. Vārenteva tatodhikāti ettha ‘‘anujānāmi, bhikkhave, catūhi pañcahi paṭikkosituṃ, dvīhi tīhi diṭṭhiṃ āvi kātuṃ, ekena adhiṭṭhātuṃ, ‘‘na metaṃ khamatī’’ti (mahāva. 154) vuttattā cattāro vā pañca vā vārenti evāti attho.
੨੦੬. ਇਦਾਨਿ ਯੇਹਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਮ੍ਮਾਰਹਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤ-ਗ੍ਗਹਣੇਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋਪਿ ਗਹਿਤੋવ। ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਯੇ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨ ਰੁਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
206. Idāni yehi paṭikkhittaṃ hoti, te dassetuṃ ‘‘kammārahā’’tiādi vuttaṃ. Tattha khittacitta-ggahaṇena ummattakopi gahitova. Etesanti ye vuttappakārā, tesaṃ paṭikkhepo na ruhatīti attho.
੨੦੭. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਰੁਹਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਕਤਤ੍ਤੇਕਸੀਮਟ੍ਠ-ਸਮਸਂવਾਸਭਿਕ੍ਖੁਨੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ (ਮਹਾવ॰ ੩੯੪) – ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਆਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸਾਪਿ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਰੁਹਤੀਤਿ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਪਕਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਨਸਂવਾਸਿਕਸ੍ਸ ਸਮਾਨਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਸ੍ਸਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਾ ਰੁਹਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੯੪) વੁਤ੍ਤਂ।
207. Idāni yassa paṭikkhepo ruhati, taṃ dassetuṃ ‘‘pakatattekasīmaṭṭha-samasaṃvāsabhikkhuno’’ti vuttaṃ. Tassattho (mahāva. 394) – evarūpassa bhikkhuno paṭikkosanā antamaso ānantarassāpi ārocentassa ruhatīti. ‘‘Bhikkhussa, bhikkhave , pakatattassa samānasaṃvāsikassa samānasīmāyaṃ ṭhitassa antamaso ānantarikassapi bhikkhuno viññāpentassa saṅghamajjhe paṭikkosanā ruhatī’’ti (mahāva. 394) vuttaṃ.
੨੦੮. ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਯਦਿ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਿਰੋਕ੍ਖਾਤਿ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ। ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿਂ વਾ ਛਨ੍ਦਂ વਾ ਨੋ ਦਦੇਯ੍ਯ, ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਮ੍ਮવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।
208. Sammukhā yadi paṭikkoseyyāti attho. Tirokkhāti parammukhā. Kāyasāmaggiṃ vā chandaṃ vā no dadeyya, dukkaṭanti attho. Kammavinicchayo.
ਕਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Kammaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
