| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
13. කම්‌මපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
13. Kammapaccayaniddesavaṇṇanā
13. කම්‌මපච්‌චයනිද්‌දෙසෙ කම්‌මන්‌ති චෙතනාකම්‌මමෙව. කටත්‌තා ච රූපානන්‌ති කම්‌මස්‌ස කටත්‌තා උප්‌පන්‌නරූපානං. කම්‌මපච්‌චයෙනාති අනෙකානම්‌පි කප්‌පකොටීනං මත්‌ථකෙ අත්‌තනො ඵලං උප්‌පාදෙතුං සමත්‌ථෙන නානාක්‌ඛණිකකම්‌මපච්‌චයෙනාති අත්‌ථො. කුසලාකුසලඤ්‌හි කම්‌මං අත්‌තනො පවත්‌තික්‌ඛණෙ ඵලං න දෙති. යදි දදෙය්‍ය, යං මනුස්‌සො දෙවලොකූපගං කුසලකම්‌මං කරොති, තස්‌සානුභාවෙන තස්‌මිංයෙව ඛණෙ දෙවො භවෙය්‍ය. යස්‌මිං පන ඛණෙ තං කතං, තතො අඤ්‌ඤස්‌මිං ඛණෙ අවිජ්‌ජමානම්‌පි කෙවලං කටත්‌තායෙව දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ උපපජ්‌ජෙ වා අපරෙ වා පරියායෙ අවසෙසපච්‌චයසමායොගෙ සති ඵලං උප්‌පාදෙති නිරුද්‌ධාපි පුරිමසිප්‌පාදිකිරියා විය කාලන්‌තරෙ පච්‌ඡිමසිප්‌පාදිකිරියාය. තස්‌මා නානාක්‌ඛණිකකම්‌මපච්‌චයොති වුච්‌චති. චෙතනා සම්‌පයුත්‌තකානං ධම්‌මානන්‌ති යා කාචි චෙතනා අත්‌තනා සම්‌පයුත්‌තකානං ධම්‌මානං. තංසමුට්‌ඨානානන්‌ති ඉමිනා පටිසන්‌ධික්‌ඛණෙ කටත්‌තාරූපම්‌පි ගණ්‌හාති. කම්‌මපච්‌චයෙනාති ඉදං සහජාතචෙතනං සන්‌ධාය වුත්‌තං. කුසලාදීසු හි යා කාචි සහජාතචෙතනා සෙසධම්‌මානං චිත්‌තපයොගසඞ්‌ඛාතෙන කිරියාභාවෙන උපකාරිකා හොති. තස්‌මා සහජාතකම්‌මපච්‌චයොති වුච්‌චති. අයං තාවෙත්‌ථ පාළිවණ්‌ණනා.
13. Kammapaccayaniddese kammanti cetanākammameva. Kaṭattā ca rūpānanti kammassa kaṭattā uppannarūpānaṃ. Kammapaccayenāti anekānampi kappakoṭīnaṃ matthake attano phalaṃ uppādetuṃ samatthena nānākkhaṇikakammapaccayenāti attho. Kusalākusalañhi kammaṃ attano pavattikkhaṇe phalaṃ na deti. Yadi dadeyya, yaṃ manusso devalokūpagaṃ kusalakammaṃ karoti, tassānubhāvena tasmiṃyeva khaṇe devo bhaveyya. Yasmiṃ pana khaṇe taṃ kataṃ, tato aññasmiṃ khaṇe avijjamānampi kevalaṃ kaṭattāyeva diṭṭheva dhamme upapajje vā apare vā pariyāye avasesapaccayasamāyoge sati phalaṃ uppādeti niruddhāpi purimasippādikiriyā viya kālantare pacchimasippādikiriyāya. Tasmā nānākkhaṇikakammapaccayoti vuccati. Cetanā sampayuttakānaṃ dhammānanti yā kāci cetanā attanā sampayuttakānaṃ dhammānaṃ. Taṃsamuṭṭhānānanti iminā paṭisandhikkhaṇe kaṭattārūpampi gaṇhāti. Kammapaccayenāti idaṃ sahajātacetanaṃ sandhāya vuttaṃ. Kusalādīsu hi yā kāci sahajātacetanā sesadhammānaṃ cittapayogasaṅkhātena kiriyābhāvena upakārikā hoti. Tasmā sahajātakammapaccayoti vuccati. Ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.
අයං පන කම්‌මපච්‌චයො අත්‌ථතො චතුභූමිකචෙතනාමත්‌තමෙව. සො හි ජාතිභෙදතො කුසලො අකුසලො විපාකො කිරියාති චතුධා භිජ්‌ජති. තත්‌ථ කුසලො භූමිතො කාමාවචරාදිවසෙන චතුධා භිජ්‌ජති. අකුසලො එකධාව විපාකො චතුධා, කිරියා තිධාවාති එවමෙත්‌ථ නානප්‌පකාරභෙදතො විඤ්‌ඤාතබ්‌බො විනිච්‌ඡයො.
Ayaṃ pana kammapaccayo atthato catubhūmikacetanāmattameva. So hi jātibhedato kusalo akusalo vipāko kiriyāti catudhā bhijjati. Tattha kusalo bhūmito kāmāvacarādivasena catudhā bhijjati. Akusalo ekadhāva vipāko catudhā, kiriyā tidhāvāti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
එවං භින්‌නෙ පනෙත්‌ථ සහජාතා කාමාවචරකුසලචෙතනා පඤ්‌චවොකාරෙ අත්‌තනා සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌චෙව චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපස්‌ස ච, චතුවොකාරෙ සම්‌පයුත්‌තක්‌ඛන්‌ධානඤ්‌ඤෙව සහජාතකම්‌මපච්‌චයො හොති. උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා නිරුද්‌ධා පන අත්‌තනො විපාකානං ඛන්‌ධානං කටත්‌තා ච රූපානං නානාක්‌ඛණිකකම්‌මපච්‌චයෙන පච්‌චයො හොති. සා ච ඛො පඤ්‌චවොකාරෙයෙව, න අඤ්‌ඤත්‌ථ. සහජාතා රූපාවචරකුසලචෙතනා අත්‌තනා සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌චෙව චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපානඤ්‌ච එකන්‌තෙනෙව සහජාතකම්‌මපච්‌චයෙන පච්‌චයො. උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා නිරුද්‌ධා පන අත්‌තනො විපාකානඤ්‌චෙව කටත්‌තාරූපානඤ්‌ච නානාක්‌ඛණිකකම්‌මපච්‌චයෙන පච්‌චයො. අරූපාවචරා පන ලොකුත්‌තරා ච සහජාතා කුසලචෙතනා පඤ්‌චවොකාරෙ අත්‌තනා සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌චෙව චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපානඤ්‌ච, චතුවොකාරෙ සම්‌පයුත්‌තක්‌ඛන්‌ධානඤ්‌ඤෙව සහජාතකම්‌මපච්‌චයෙන පච්‌චයො. උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා නිරුද්‌ධා පනෙසා දුවිධාපි අත්‌තනො අත්‌තනො විපාකක්‌ඛන්‌ධානඤ්‌ඤෙව නානාක්‌ඛණිකකම්‌මපච්‌චයෙන පච්‌චයො. සහජාතා අකුසලචෙතනා පඤ්‌චවොකාරෙ අත්‌තනා සම්‌පයුත්‌තක්‌ඛන්‌ධානඤ්‌චෙව චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපානඤ්‌ච චතුවොකාරෙ අරූපක්‌ඛන්‌ධානඤ්‌ඤෙව සහජාතකම්‌මපච්‌චයෙන පච්‌චයො. උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා නිරුද්‌ධා පන විපාකක්‌ඛන්‌ධානඤ්‌චෙව කටත්‌තාරූපානඤ්‌ච නානාක්‌ඛණිකකම්‌මපච්‌චයෙන පච්‌චයො.
Evaṃ bhinne panettha sahajātā kāmāvacarakusalacetanā pañcavokāre attanā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca, catuvokāre sampayuttakkhandhānaññeva sahajātakammapaccayo hoti. Uppajjitvā niruddhā pana attano vipākānaṃ khandhānaṃ kaṭattā ca rūpānaṃ nānākkhaṇikakammapaccayena paccayo hoti. Sā ca kho pañcavokāreyeva, na aññattha. Sahajātā rūpāvacarakusalacetanā attanā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca ekanteneva sahajātakammapaccayena paccayo. Uppajjitvā niruddhā pana attano vipākānañceva kaṭattārūpānañca nānākkhaṇikakammapaccayena paccayo. Arūpāvacarā pana lokuttarā ca sahajātā kusalacetanā pañcavokāre attanā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca, catuvokāre sampayuttakkhandhānaññeva sahajātakammapaccayena paccayo. Uppajjitvā niruddhā panesā duvidhāpi attano attano vipākakkhandhānaññeva nānākkhaṇikakammapaccayena paccayo. Sahajātā akusalacetanā pañcavokāre attanā sampayuttakkhandhānañceva cittasamuṭṭhānarūpānañca catuvokāre arūpakkhandhānaññeva sahajātakammapaccayena paccayo. Uppajjitvā niruddhā pana vipākakkhandhānañceva kaṭattārūpānañca nānākkhaṇikakammapaccayena paccayo.
කාමාවචරරූපාවචරතො විපාකචෙතනා අත්‌තනා සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානං පවත්‌තෙ චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපානං, පටිසන්‌ධියං කටත්‌තාරූපානඤ්‌ච සහජාතකම්‌මපච්‌චයෙන පච්‌චයො. අරූපාවචරවිපාකචෙතනා අත්‌තනා සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌ඤෙව සහජාතකම්‌මපච්‌චයෙන පච්‌චයො. ලොකුත්‌තරවිපාකචෙතනා පඤ්‌චවොකාරෙ අත්‌තනා සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌චෙව චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපස්‌ස ච, චතුවොකාරෙ අරූපස්‌සෙව සහජාතකම්‌මපච්‌චයෙන පච්‌චයො. තෙභූමිකා කිරියචෙතනා පඤ්‌චවොකාරෙ සම්‌පයුත්‌තධම්‌මානඤ්‌චෙව චිත්‌තසමුට්‌ඨානරූපස්‌ස ච සහජාතකම්‌මපච්‌චයෙන පච්‌චයො. යා පනෙත්‌ථ ආරුප්‌පෙ උප්‌පජ්‌ජති, සා අරූපධම්‌මානඤ්‌ඤෙව සහජාතකම්‌මපච්‌චයෙන පච්‌චයොති එවමෙත්‌ථ පච්‌චයුප්‌පන්‌නතොපි විඤ්‌ඤාතබ්‌බො විනිච්‌ඡයොති.
Kāmāvacararūpāvacarato vipākacetanā attanā sampayuttadhammānaṃ pavatte cittasamuṭṭhānarūpānaṃ, paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpānañca sahajātakammapaccayena paccayo. Arūpāvacaravipākacetanā attanā sampayuttadhammānaññeva sahajātakammapaccayena paccayo. Lokuttaravipākacetanā pañcavokāre attanā sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca, catuvokāre arūpasseva sahajātakammapaccayena paccayo. Tebhūmikā kiriyacetanā pañcavokāre sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca sahajātakammapaccayena paccayo. Yā panettha āruppe uppajjati, sā arūpadhammānaññeva sahajātakammapaccayena paccayoti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
කම්‌මපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා.
Kammapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පට්‌ඨානපාළි • Paṭṭhānapāḷi / (2) පච්‌චයනිද්‌දෙසො • (2) Paccayaniddeso
