| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
கம்மபத²ஸங்ஸந்த³னகதா²வண்ணனா
Kammapathasaṃsandanakathāvaṇṇanā
கம்மபத²ப்பத்தானங் து³ஸ்ஸீல்யாதீ³னங் அஸங்வரானங் ததா² து³ச்சரிதானஞ்ச அகுஸலகம்மபதே²ஹி கம்மபத²ப்பத்தானமேவ ச ஸுஸீல்யாதீ³னங் ஸங்வரானங் ததா² ஸுசரிதானஞ்ச குஸலகம்மபதே²ஹி அத்த²தோ நானத்தாபா⁴வத³ஸ்ஸனங். அத² வா தேஸங் ப²ஸ்ஸத்³வாராதீ³ஹி அவிரோத⁴பா⁴வேன தீ³பனங் கம்மபத²ஸங்ஸந்த³னந்தி கேசி வத³ந்தி , ததே³தங் விசாரேதப்³ப³ங். ந ஹி பஞ்சப²ஸ்ஸத்³வாரபஞ்சஅஸங்வரத்³வாரபஞ்சஸங்வரத்³வாரேஸு உப்பன்னானங் அஸங்வரானங் ஸங்வரானஞ்ச கம்மபத²தா அத்தி² பாணாதிபாதாதீ³னங் பரஸந்தகவத்து²லோப⁴பரஸத்தாரம்மணப்³யாபாத³அஹேதுகதி³ட்டி²ஆதீ³னஞ்ச தேஸு த்³வாரேஸு அனுப்பத்திதோ. திவித⁴கஆயது³ச்சரிதாதீ³னி ச கம்மபதா²தி பாகடா ஏவாதி கிங் தேஸங் கம்மபதே²ஹி நானத்தாபா⁴வத³ஸ்ஸனேன, ந ச து³ச்சரிதானங் ஸுசரிதானஞ்ச ப²ஸ்ஸத்³வாராதி³வஸேன உப்பத்தி தீ³பிதா, நாபி அஸங்வரானங் ஸங்வரானஞ்ச யதோ தேஸங் ப²ஸ்ஸத்³வாராதீ³ஹி அவிரோத⁴பா⁴வேன தீ³பனா ஸியா, கேவலங் பன ப²ஸ்ஸத்³வாராதி³வஸேன உப்பன்னானங் அஸங்வரானங் ஸங்வரானஞ்ச காயகம்மாதி³தா தீ³பிதா. யதி³ ச எத்தகங் கம்மபத²ஸங்ஸந்த³னங், ‘‘அகுஸலங் காயகம்மங் பஞ்சப²ஸ்ஸத்³வாரவஸேன நுப்பஜ்ஜதீ’’திஆதி³ கம்மபத²ஸங்ஸந்த³னங் ந ஸியா. ஏஸாபி ச²ப²ஸ்ஸத்³வாராதீ³ஹி அவிரோத⁴தீ³பனாதி சே, வுத்தமேவ பகாரந்தரேன த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அத² வா’’தி ந வத்தப்³ப³ங். ஸமுச்சயத்தே² ச அத² வா-ஸத்³தே³ கம்மபத²ப்பத்தானேவ து³ஸ்ஸீல்யாதீ³னி காயகம்மாதி³னாமேஹி வத³ந்தேஹி மனோகம்மஸ்ஸ ச²ப²ஸ்ஸத்³வாரவஸேன உப்பத்தி ந வத்தப்³பா³. ந ஹி தங் சக்கு²த்³வாராதி³வஸேன உப்பஜ்ஜதீதி. யதி³ ச கம்மபத²ப்பத்தா ஏவ அஸங்வராத³யோ க³ஹிதா, து³ச்சரிதேஹி அஞ்ஞேஸங் அஸங்வரானங் அபா⁴வா தேஸஞ்ச தங்தங்கம்மபா⁴வஸ்ஸ வுத்தத்தா ‘‘சோபனகாயஅஸங்வரத்³வாரவஸேன உப்பன்னோ அஸங்வரோ அகுஸலங் காயகம்மமேவ ஹோதீ’’திஆதி³ ந வத்தப்³ப³ங் ஸியா. வுச்சமானே ஹி தஸ்மிங் ஸங்கரோ ஸியா, வசீமனோகம்மானிபி ஹி காயத்³வாரே உப்பஜ்ஜந்தி, ததா² ஸேஸத்³வாரேஸுபி கம்மந்தரானீதி.
Kammapathappattānaṃ dussīlyādīnaṃ asaṃvarānaṃ tathā duccaritānañca akusalakammapathehi kammapathappattānameva ca susīlyādīnaṃ saṃvarānaṃ tathā sucaritānañca kusalakammapathehi atthato nānattābhāvadassanaṃ. Atha vā tesaṃ phassadvārādīhi avirodhabhāvena dīpanaṃ kammapathasaṃsandananti keci vadanti , tadetaṃ vicāretabbaṃ. Na hi pañcaphassadvārapañcaasaṃvaradvārapañcasaṃvaradvāresu uppannānaṃ asaṃvarānaṃ saṃvarānañca kammapathatā atthi pāṇātipātādīnaṃ parasantakavatthulobhaparasattārammaṇabyāpādaahetukadiṭṭhiādīnañca tesu dvāresu anuppattito. Tividhakaāyaduccaritādīni ca kammapathāti pākaṭā evāti kiṃ tesaṃ kammapathehi nānattābhāvadassanena, na ca duccaritānaṃ sucaritānañca phassadvārādivasena uppatti dīpitā, nāpi asaṃvarānaṃ saṃvarānañca yato tesaṃ phassadvārādīhi avirodhabhāvena dīpanā siyā, kevalaṃ pana phassadvārādivasena uppannānaṃ asaṃvarānaṃ saṃvarānañca kāyakammāditā dīpitā. Yadi ca ettakaṃ kammapathasaṃsandanaṃ, ‘‘akusalaṃ kāyakammaṃ pañcaphassadvāravasena nuppajjatī’’tiādi kammapathasaṃsandanaṃ na siyā. Esāpi chaphassadvārādīhi avirodhadīpanāti ce, vuttameva pakārantarena dassetuṃ ‘‘atha vā’’ti na vattabbaṃ. Samuccayatthe ca atha vā-sadde kammapathappattāneva dussīlyādīni kāyakammādināmehi vadantehi manokammassa chaphassadvāravasena uppatti na vattabbā. Na hi taṃ cakkhudvārādivasena uppajjatīti. Yadi ca kammapathappattā eva asaṃvarādayo gahitā, duccaritehi aññesaṃ asaṃvarānaṃ abhāvā tesañca taṃtaṃkammabhāvassa vuttattā ‘‘copanakāyaasaṃvaradvāravasena uppanno asaṃvaro akusalaṃ kāyakammameva hotī’’tiādi na vattabbaṃ siyā. Vuccamāne hi tasmiṃ saṅkaro siyā, vacīmanokammānipi hi kāyadvāre uppajjanti, tathā sesadvāresupi kammantarānīti.
அத² பன த்³வாரந்தரே உப்பஜ்ஜமானங் கம்மந்தரம்பி தங்த்³வாரிககம்மமேவ ஸியா, ‘‘திவித⁴ங் காயது³ச்சரிதங் அகுஸலங் காயகம்மமேவா’’திஆதி³, ‘‘அகுஸலங் காயகம்மங் சோபனகாயஅஸங்வரத்³வாரவஸேன வாசாஅஸங்வரத்³வாரவஸேன ச உப்பஜ்ஜதீ’’திஆதி³ ச விருஜ்ஜெ²ய்ய. து³ச்சரிதானஞ்ஹி அஞ்ஞத்³வாரசரணங் அத்தி², ந சஸ்ஸ த்³வாரந்தருப்பன்னங் கம்மந்தரங் ஹோதீதி. தஸ்மா ஹெட்டா² கம்மபத²ப்பத்தானங் ஏவ காயகம்மாதி³பா⁴வஸ்ஸ வுத்தத்தா ஸேஸானஞ்ச தங்தங்த்³வாருப்பன்னானங் குஸலாகுஸலானங் த்³வாரஸங்ஸந்த³னே தங்தங்த்³வாரபக்கி²கபா⁴வஸ்ஸ கதத்தா இத⁴ கம்மபத²ங் அப்பத்தானஞ்ச சேதனாபா⁴வதோ அகம்மானஞ்ச அஸங்வரானங் ஸங்வரானஞ்ச ப⁴ஜாபியமானானங் கம்மபதா²னங் விய காயகம்மாதி³தாதீ³பனங், கம்மபத²ப்பத்தானங் திவித⁴காயது³ச்சரிதாதீ³னங் திவித⁴காயஸுசரிதாதீ³னஞ்ச த்³வாரந்தரசரணேபி காயகம்மாதி³பா⁴வாவிஜஹனதீ³பனங், யதா²பகாஸிதானஞ்ச கம்மபத²பா⁴வங் பத்தானங் அபத்தானஞ்ச அகுஸலகாயகம்மாதீ³னஞ்ச குஸலகாயகம்மாதீ³னஞ்ச ப²ஸ்ஸத்³வாராதீ³ஹி உப்பத்திபகாஸனஞ்ச கம்மபத²ஸங்ஸந்த³னங் நாம. கஸ்மா? அகம்மபதா²னங் கம்மபதே²ஸு கம்மபதா²னஞ்ச அகம்மபதே²ஸு ஸமானநாமதாவஸேன, கம்மபதா²னங் கம்மபதே²ஸு ஸாமஞ்ஞனாமாவிஜஹனவஸேன, உப⁴யேஸஞ்ச உப்பத்திவஸேன த்³வாரேஸு எத்த² ஸங்ஸந்தி³தத்தா.
Atha pana dvārantare uppajjamānaṃ kammantarampi taṃdvārikakammameva siyā, ‘‘tividhaṃ kāyaduccaritaṃ akusalaṃ kāyakammamevā’’tiādi, ‘‘akusalaṃ kāyakammaṃ copanakāyaasaṃvaradvāravasena vācāasaṃvaradvāravasena ca uppajjatī’’tiādi ca virujjheyya. Duccaritānañhi aññadvāracaraṇaṃ atthi, na cassa dvārantaruppannaṃ kammantaraṃ hotīti. Tasmā heṭṭhā kammapathappattānaṃ eva kāyakammādibhāvassa vuttattā sesānañca taṃtaṃdvāruppannānaṃ kusalākusalānaṃ dvārasaṃsandane taṃtaṃdvārapakkhikabhāvassa katattā idha kammapathaṃ appattānañca cetanābhāvato akammānañca asaṃvarānaṃ saṃvarānañca bhajāpiyamānānaṃ kammapathānaṃ viya kāyakammāditādīpanaṃ, kammapathappattānaṃ tividhakāyaduccaritādīnaṃ tividhakāyasucaritādīnañca dvārantaracaraṇepi kāyakammādibhāvāvijahanadīpanaṃ, yathāpakāsitānañca kammapathabhāvaṃ pattānaṃ apattānañca akusalakāyakammādīnañca kusalakāyakammādīnañca phassadvārādīhi uppattipakāsanañca kammapathasaṃsandanaṃ nāma. Kasmā? Akammapathānaṃ kammapathesu kammapathānañca akammapathesu samānanāmatāvasena, kammapathānaṃ kammapathesu sāmaññanāmāvijahanavasena, ubhayesañca uppattivasena dvāresu ettha saṃsanditattā.
தத்த² திவித⁴கம்மத்³வாரவஸேன உப்பன்னானங் கம்மானங் ஞாதகம்மபா⁴வதாய தங்தங்கம்மபா⁴வஸ்ஸ அவசனீயத்தா கம்மத்³வாரேஸு தேஸங் உப்பத்தியா ச வுத்தத்தா பஞ்சவிஞ்ஞாணத்³வாரவஸேன அஸங்வராதீ³னங் உப்பத்திபரியாயவசனாபா⁴வதோ ச கம்மத்³வாரவிஞ்ஞாணத்³வாரானி விரஜ்ஜி²த்வா ‘‘பஞ்சப²ஸ்ஸத்³வாரவஸேன ஹி உப்பன்னோ’’திஆதி³ வுத்தங். ‘‘யம்பித³ங் சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸபச்சயா உப்பஜ்ஜதி ஸுக²ங் வா’’திஆதி³னா ‘‘சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸபச்சயா வேத³னாக்க²ந்தோ⁴ அத்தி² குஸலோ’’திஆதி³னா ச பஞ்சப²ஸ்ஸத்³வாரவஸேன அஸங்வராதீ³னங் உப்பத்திபரியாயோ வுத்தோ, ந ச ‘‘யமித³ங் சக்கு²விஞ்ஞாணபச்சயா’’திஆதி³வசனங் அத்தீ²தி. வுத்தம்பி சேதங் ‘‘சக்கு²விஞ்ஞாணஸஹஜாதோ ஹி ப²ஸ்ஸோ சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸோ’’திஆதி³ (த⁴॰ ஸ॰ 1 கம்மகதா²; மஹானி॰ அட்ட²॰ 86). தேன ஹி அஸங்வரானங் ஸங்வரானஞ்ச சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸாதீ³ஹி அஸஹஜாதத்தா மனோஸம்ப²ஸ்ஸஸஹஜாதானஞ்ச சக்கு²ஸம்ப²ஸ்ஸத்³வாராதி³வஸேன உப்பத்தி தீ³பிதாதி. ‘‘ஸோ ஹி காயத்³வாரே சோபனங் பத்தோ அகுஸலங் காயகம்மங் ஹோதீ’’திஆதி³னா ‘‘சோபனகாயஅஸங்வரத்³வாரவஸேன உப்பன்னோ அகுஸலங் காயகம்மமேவ ஹோதீ’’திஆதி³னா ச வசீகம்மாதீ³னஞ்ச கம்மபத²ப்பத்தானங் அஸங்வரபூ⁴தானங் காயகம்மாதி³பா⁴வே ஆபன்னே ‘‘சதுப்³பி³த⁴ங் வசீது³ச்சரிதங் அகுஸலங் வசீகம்மமேவ ஹோதீ’’திஆதி³னா அபவாதே³ன நிவத்தி த³ட்ட²ப்³பா³. ஏவஞ்ச கத்வா புப்³பே³ த³ஸ்ஸிதேஸு அஸங்வரவினிச்ச²யேஸு து³தியவினிச்ச²யேஸு ச ந கோசி விரோதோ⁴. ந ஹி வசீகம்மாதி³பூ⁴தோ சோபனகாயஅஸங்வரோ காயகம்மாதி³ ஹோதீதி.
Tattha tividhakammadvāravasena uppannānaṃ kammānaṃ ñātakammabhāvatāya taṃtaṃkammabhāvassa avacanīyattā kammadvāresu tesaṃ uppattiyā ca vuttattā pañcaviññāṇadvāravasena asaṃvarādīnaṃ uppattipariyāyavacanābhāvato ca kammadvāraviññāṇadvārāni virajjhitvā ‘‘pañcaphassadvāravasena hi uppanno’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati sukhaṃ vā’’tiādinā ‘‘cakkhusamphassapaccayā vedanākkhandho atthi kusalo’’tiādinā ca pañcaphassadvāravasena asaṃvarādīnaṃ uppattipariyāyo vutto, na ca ‘‘yamidaṃ cakkhuviññāṇapaccayā’’tiādivacanaṃ atthīti. Vuttampi cetaṃ ‘‘cakkhuviññāṇasahajāto hi phasso cakkhusamphasso’’tiādi (dha. sa. 1 kammakathā; mahāni. aṭṭha. 86). Tena hi asaṃvarānaṃ saṃvarānañca cakkhusamphassādīhi asahajātattā manosamphassasahajātānañca cakkhusamphassadvārādivasena uppatti dīpitāti. ‘‘So hi kāyadvāre copanaṃ patto akusalaṃ kāyakammaṃ hotī’’tiādinā ‘‘copanakāyaasaṃvaradvāravasena uppanno akusalaṃ kāyakammameva hotī’’tiādinā ca vacīkammādīnañca kammapathappattānaṃ asaṃvarabhūtānaṃ kāyakammādibhāve āpanne ‘‘catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ akusalaṃ vacīkammameva hotī’’tiādinā apavādena nivatti daṭṭhabbā. Evañca katvā pubbe dassitesu asaṃvaravinicchayesu dutiyavinicchayesu ca na koci virodho. Na hi vacīkammādibhūto copanakāyaasaṃvaro kāyakammādi hotīti.
அகுஸலங் மனோகம்மங் பன ச²ப²ஸ்ஸத்³வாரவஸேன உப்பஜ்ஜதி, தங் காயவசீத்³வாரேஸு சோபனங் பத்தங் அகுஸலங் காயவசீகம்மங் ஹோதீதி எத்த² கிங் தங் அகுஸலங் மனோகம்மங் நாம, ஹெட்டா² த³ஸ்ஸிதனயேன ச காயவசீத்³வாரேஸு உப்பன்னங் திவித⁴ங் மனோது³ச்சரிதங் சோபனங் அப்பத்தங் ஸப்³பா³குஸலஞ்ச. யதி³ ஏவங் தஸ்ஸ காயவசீகம்மபா⁴வோ நத்தீ²தி ‘‘சோபனப்பத்தங் காயவசீகம்மங் ஹோதீ’’தி ந யுஜ்ஜதீதி ? நோ ந யுஜ்ஜதி சோபனப்பத்தங் காயே வாசாய ச அகுஸலங் கம்மங் ஹோதீதி அத்த²ஸித்³தி⁴தோ. கம்மங் பன ஹொந்தங் கிங் கம்மங் ஹோதீதி? மனோகம்மமேவ ஹோதீதி. இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – சோபனப்பத்தங் அகுஸலங் காயத்³வாரே வசீத்³வாரே ச மனோகம்மங் ஹோதீதி. அத² வா தங்-ஸத்³த³ஸ்ஸ மனோகம்மேன ஸம்ப³ந்த⁴ங் அகத்வா ச²ப²ஸ்ஸத்³வாரவஸேன யங் உப்பஜ்ஜதி, தந்தி யதா²வுத்தஉப்பாத³மத்தபரிச்சி²ன்னேன ஸம்ப³ந்தோ⁴ காதப்³போ³. கிங் பன தந்தி? கம்மகதா²ய பவத்தமானத்தா கம்மந்தி விஞ்ஞாயதி, தஞ்ச மனோஸம்ப²ஸ்ஸத்³வாரே உப்பஜ்ஜமானம்பி திவித⁴ங் கம்மங் ஹோதீதி. யதா² தங் ஹோதி, தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘காயவசீத்³வாரேஸு சோபனங் பத்த’’ந்திஆதி³மாஹ. தத்த² நியமஸ்ஸ அகதத்தா சோபனப்பத்தி உபலக்க²ணபா⁴வேன காயவசீகம்மனாமஸாதி⁴காவ, ந பன ஸப்³ப³ம்பி சோபனப்பத்தங் காயவசீகம்மமேவ, நாபி குஸலபக்கே² சோபனங் அப்பத்தங் காயவசீகம்மங் ந ஹோதீதி அயமத்தோ² ஸித்³தோ⁴வ ஹோதீதி.
Akusalaṃ manokammaṃ pana chaphassadvāravasena uppajjati, taṃ kāyavacīdvāresu copanaṃ pattaṃ akusalaṃ kāyavacīkammaṃ hotīti ettha kiṃ taṃ akusalaṃ manokammaṃ nāma, heṭṭhā dassitanayena ca kāyavacīdvāresu uppannaṃ tividhaṃ manoduccaritaṃ copanaṃ appattaṃ sabbākusalañca. Yadi evaṃ tassa kāyavacīkammabhāvo natthīti ‘‘copanappattaṃ kāyavacīkammaṃ hotī’’ti na yujjatīti ? No na yujjati copanappattaṃ kāye vācāya ca akusalaṃ kammaṃ hotīti atthasiddhito. Kammaṃ pana hontaṃ kiṃ kammaṃ hotīti? Manokammameva hotīti. Idaṃ vuttaṃ hoti – copanappattaṃ akusalaṃ kāyadvāre vacīdvāre ca manokammaṃ hotīti. Atha vā taṃ-saddassa manokammena sambandhaṃ akatvā chaphassadvāravasena yaṃ uppajjati, tanti yathāvuttauppādamattaparicchinnena sambandho kātabbo. Kiṃ pana tanti? Kammakathāya pavattamānattā kammanti viññāyati, tañca manosamphassadvāre uppajjamānampi tividhaṃ kammaṃ hotīti. Yathā taṃ hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘kāyavacīdvāresu copanaṃ patta’’ntiādimāha. Tattha niyamassa akatattā copanappatti upalakkhaṇabhāvena kāyavacīkammanāmasādhikāva, na pana sabbampi copanappattaṃ kāyavacīkammameva, nāpi kusalapakkhe copanaṃ appattaṃ kāyavacīkammaṃ na hotīti ayamattho siddhova hotīti.
அத² வா தந்தி தங் ச²ப²ஸ்ஸத்³வாரவஸேன உப்பஜ்ஜமானங் மனோகம்மந்தி ஸப்³ப³ங் மனஸாபி நிப்ப²ஜ்ஜமானங் கம்மங் மனோகம்மந்தி சோத³காதி⁴ப்பாயேன க³ஹெத்வா வத³தி, ந புப்³பே³ த³ஸ்ஸிதமனோகம்மந்தி. யோ ஹி பரஸ்ஸ அதி⁴ப்பாயோ ‘‘மனஸா நிப்ப²த்திதோ ஸப்³பே³ன மனோகம்மேனேவ ப⁴விதப்³ப³ங், ந காயவசீகம்மேனா’’தி, தங் நிவத்தெத்வா கம்மத்தயனியமங் த³ஸ்ஸேதுங் இத³மாரத்³த⁴ங் ‘‘தங் காயவசீத்³வாரேஸு சோபனங் பத்த’’ந்திஆதி³. எத்த² ச ஸங்கராபா⁴வோ புரிமனயேனேவ வேதி³தப்³போ³. அத² வா கம்மந்தி அவிஸேஸேன கம்மஸத்³த³மத்தேன ஸம்ப³ந்த⁴ங் கத்வா யதா²வுத்தோ கம்மப்பபே⁴தோ³ யதா² ஹோதி, தங் பகாரங் த³ஸ்ஸேதி. அஸங்கரோ ச வுத்தனயோவ. யங் பன வத³ந்தி ‘‘காயவசீகம்மஸஹஜாதா அபி⁴ஜ்ஜா²த³யோ யதா³ சேதனாபக்கி²கா ஹொந்தி, ததா³ தானி மனோகம்மானி காயவசீகம்மானி ஹொந்தீ’’தி, தஞ்ச ந, சேதனாபக்கி²கானங் மனோகம்மத்தாபா⁴வா. அப்³போ³ஹாரிகத்தே ச மனோகம்மதா ஸுட்டு²தரங் நத்தி². வுத்தம்பி சேதங் ‘‘அப்³போ³ஹாரிகா வா’’தி. தஸ்மா மனோகம்மஸ்ஸ காயவசீகம்மதா ந வத்தப்³பா³. அபி⁴ஜ்ஜா²தி³கிரியாகாரிகாய ஏவ சேதனாய ஸம்பயுத்தா அபி⁴ஜ்ஜா²த³யோ மனோகம்மங், ந பாணாதிபாதாதி³காயவசீகிரியாகாரிகாயாதி பி⁴ய்யோபி தேஸங் மனோகம்மதாதி ந தேஸங் மனோகம்மானங் ஸதங் காயவசீகம்மதா வத்தப்³பா³தி. ஏவங் கம்மானங் த்³வாரேஸு த்³வாரானஞ்ச கம்மேஸு அனியதத்தா த்³வாரனிப³ந்த⁴னங் ந கதங். இதா³னி அகதேபி ச த்³வாரனிப³ந்த⁴னே யேஸங் த்³வாரானங் வஸேன இத³ங் சித்தங் உப்பஜ்ஜதி, தேஸங் தங்தங்த்³வாரகம்மபதா²னஞ்ச வஸேன உப்பத்தியா யதா²ப⁴ட்ட²பாளியா வுத்தாய ச தீ³பனத்த²ங் ‘‘தத்த² காமாவசர’’ந்திஆதி³மாஹ. சித்தங் திவித⁴கம்மத்³வாரவஸேன உப்பஜ்ஜதீதி இத³ங் மனோகம்மத்³வாரபூ⁴தஸ்ஸ தேன ஸபா⁴வேன உப்பத்திங் க³ஹெத்வா வுத்தங். யதா² வா சித்தங் சித்தாதி⁴பதெய்யந்தி ஸம்பயுத்தவஸேன வுச்சதி, ஏவமிதா⁴பீதி வேதி³தப்³ப³ங். சோபனத்³வயரஹிதஸ்ஸ மனோபப³ந்த⁴ஸ்ஸ மனோகம்மத்³வாரபா⁴வே பன வத்தப்³ப³மேவ நத்தி².
Atha vā tanti taṃ chaphassadvāravasena uppajjamānaṃ manokammanti sabbaṃ manasāpi nipphajjamānaṃ kammaṃ manokammanti codakādhippāyena gahetvā vadati, na pubbe dassitamanokammanti. Yo hi parassa adhippāyo ‘‘manasā nipphattito sabbena manokammeneva bhavitabbaṃ, na kāyavacīkammenā’’ti, taṃ nivattetvā kammattayaniyamaṃ dassetuṃ idamāraddhaṃ ‘‘taṃ kāyavacīdvāresu copanaṃ patta’’ntiādi. Ettha ca saṅkarābhāvo purimanayeneva veditabbo. Atha vā kammanti avisesena kammasaddamattena sambandhaṃ katvā yathāvutto kammappabhedo yathā hoti, taṃ pakāraṃ dasseti. Asaṅkaro ca vuttanayova. Yaṃ pana vadanti ‘‘kāyavacīkammasahajātā abhijjhādayo yadā cetanāpakkhikā honti, tadā tāni manokammāni kāyavacīkammāni hontī’’ti, tañca na, cetanāpakkhikānaṃ manokammattābhāvā. Abbohārikatte ca manokammatā suṭṭhutaraṃ natthi. Vuttampi cetaṃ ‘‘abbohārikā vā’’ti. Tasmā manokammassa kāyavacīkammatā na vattabbā. Abhijjhādikiriyākārikāya eva cetanāya sampayuttā abhijjhādayo manokammaṃ, na pāṇātipātādikāyavacīkiriyākārikāyāti bhiyyopi tesaṃ manokammatāti na tesaṃ manokammānaṃ sataṃ kāyavacīkammatā vattabbāti. Evaṃ kammānaṃ dvāresu dvārānañca kammesu aniyatattā dvāranibandhanaṃ na kataṃ. Idāni akatepi ca dvāranibandhane yesaṃ dvārānaṃ vasena idaṃ cittaṃ uppajjati, tesaṃ taṃtaṃdvārakammapathānañca vasena uppattiyā yathābhaṭṭhapāḷiyā vuttāya ca dīpanatthaṃ ‘‘tattha kāmāvacara’’ntiādimāha. Cittaṃ tividhakammadvāravasena uppajjatīti idaṃ manokammadvārabhūtassa tena sabhāvena uppattiṃ gahetvā vuttaṃ. Yathā vā cittaṃ cittādhipateyyanti sampayuttavasena vuccati, evamidhāpīti veditabbaṃ. Copanadvayarahitassa manopabandhassa manokammadvārabhāve pana vattabbameva natthi.
கம்மபத²ஸங்ஸந்த³னகதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Kammapathasaṃsandanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
த்³வாரகதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Dvārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
அயங் யோஜனாதி ‘‘ரூபாரம்மணங் வா…பே॰… த⁴ம்மாரம்மணங் வா’’தி ஏதேன ஸஹ ‘‘யங் யங் வா பனா’’தி ஏதஸ்ஸ அயங் ஸம்ப³ந்தோ⁴தி அத்தோ². கோ பனாயங் ஸம்ப³ந்தோ⁴தி? யேன வசனானி அஞ்ஞமஞ்ஞங் ஸம்ப³ஜ்ஜ²ந்தி, தங் புப்³பா³பரவசனே பயோஜனங் ஸம்ப³ந்தோ⁴. இத⁴ ச ஸப்³பா³ரம்மணதாதி³த³ஸ்ஸனங் ‘‘ரூபாரம்மணங் வா…பே॰… த⁴ம்மாரம்மணங் வா’’தி ஏதஸ்ஸ அனந்தரங் ‘‘யங் யங் வா பனா’’தி ஏதஸ்ஸ வசனே பயோஜனங் யோஜனா த³ட்ட²ப்³ப³ங். தத்த² ‘‘ரூபாரம்மணங் வா…பே॰… த⁴ம்மாரம்மணங் வா ஆரப்³பா⁴’’தி எத்தகேன ஆபன்னங் தோ³ஸங் த³ஸ்ஸெத்வா தன்னிவத்தனவஸேன ‘‘யங் யங் வா பனா’’தி ஏதஸ்ஸ பயோஜனங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஹெட்டா²’’திஆதி³மாஹ. து³தியே அத்த²விகப்பே ‘‘யங் யங் வாபனா’’தி ஏதேன அப்பதா⁴னம்பி ரூபாதி³ங் ஆகட்³ட⁴தி. ந ஹி பதா⁴னஸ்ஸ சித்தஸ்ஸ அத்தனோயேவ ஆரம்மணபா⁴வோ அத்தீ²தி. ஹெட்டா² வுத்தனயேனாதி ஸப்³பா³ரம்மணதாதி³னயேன. ‘‘ஹெட்டா² க³ஹிதமேவ க³ஹிதந்தி வத்வா தஸ்ஸ வசனே பயோஜனங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘ரூபங் வா…பே॰… இத³ங் வா இத³ங் வா ஆரப்³பா⁴’தி கதே²துங் இத³ங் வுத்த’’ந்தி வுத்தங். தத்த² இத³ங் வா இத³ங் வாதி ஏதங் ஸப்³பா³ரம்மணதாதி³ங் ஸந்தா⁴ய கதி²தந்தி வேதி³தப்³ப³ங்.
Ayaṃ yojanāti ‘‘rūpārammaṇaṃ vā…pe… dhammārammaṇaṃ vā’’ti etena saha ‘‘yaṃ yaṃ vā panā’’ti etassa ayaṃ sambandhoti attho. Ko panāyaṃ sambandhoti? Yena vacanāni aññamaññaṃ sambajjhanti, taṃ pubbāparavacane payojanaṃ sambandho. Idha ca sabbārammaṇatādidassanaṃ ‘‘rūpārammaṇaṃ vā…pe… dhammārammaṇaṃ vā’’ti etassa anantaraṃ ‘‘yaṃ yaṃ vā panā’’ti etassa vacane payojanaṃ yojanā daṭṭhabbaṃ. Tattha ‘‘rūpārammaṇaṃ vā…pe… dhammārammaṇaṃ vā ārabbhā’’ti ettakena āpannaṃ dosaṃ dassetvā tannivattanavasena ‘‘yaṃ yaṃ vā panā’’ti etassa payojanaṃ dassetuṃ ‘‘heṭṭhā’’tiādimāha. Dutiye atthavikappe ‘‘yaṃ yaṃ vāpanā’’ti etena appadhānampi rūpādiṃ ākaḍḍhati. Na hi padhānassa cittassa attanoyeva ārammaṇabhāvo atthīti. Heṭṭhā vuttanayenāti sabbārammaṇatādinayena. ‘‘Heṭṭhā gahitameva gahitanti vatvā tassa vacane payojanaṃ dassetuṃ ‘rūpaṃ vā…pe… idaṃ vā idaṃ vā ārabbhā’ti kathetuṃ idaṃ vutta’’nti vuttaṃ. Tattha idaṃ vā idaṃ vāti etaṃ sabbārammaṇatādiṃ sandhāya kathitanti veditabbaṃ.
Related texts:
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / கம்மபத²ஸங்ஸந்த³னகதா²வண்ணனா • Kammapathasaṃsandanakathāvaṇṇanā
