Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā

    കമ്മപഥസംസന്ദനകഥാവണ്ണനാ

    Kammapathasaṃsandanakathāvaṇṇanā

    തഥാതി കമ്മപഥപ്പത്താനം. കേചീതി ധമ്മസിരിത്ഥേരം സന്ധായാഹ. സോ ഹി കമ്മപഥപ്പത്താനമേവ ദുസ്സീല്യാദീനം സുസീല്യാദീനഞ്ച കമ്മപഥേഹി അത്ഥതോ നാനത്താഭാവദസ്സനം, തേസം വാ ഫസ്സദ്വാരാദീഹി അവിരോധഭാവേന ദീപനം കമ്മപഥസംസന്ദനന്തി വദതി. കമ്മപഥതാ നത്ഥീതി ഏതേന യഥാവുത്താനം അസംവരസംവരാനം തേസം വാദേ കമ്മപഥസംസന്ദനേ അസങ്ഗഹിതതം ദസ്സേതി. യേ പന സങ്ഗഹം ലഭന്തി, തേസം ഗഹണേ പയോജനാഭാവം ദസ്സേതും ‘‘തിവിധ…പേ॰… ദസ്സനേനാ’’തി വുത്തം. ഏവം പുരിമപക്ഖേ സങ്ഖേപതോ ദോസം വത്വാ ദുതിയപക്ഖേപി വത്തും ‘‘ന ച ദുച്ചരിതാന’’ന്തിആദിമാഹ. തേന യേ ദുച്ചരിതസുചരിതഅസംവരസംവരാ അനുചരീയന്തി, തേസം കായകമ്മാദിതാ വിധീയതീതി ദസ്സേതി. ‘‘പഞ്ചഫസ്സദ്വാരവസേന ഉപ്പന്നോ അസംവരോ അകുസലം മനോകമ്മമേവ ഹോതീ’’തിആദിനാ ഹി വുത്തന്തി. യദി ചാതിആദിനാ അനവസേസപരിയാദാനാഭാവമാഹ. ഉപ്പത്തി ന വത്തബ്ബാതി കമ്മപഥ…പേ॰… വദന്തേഹി ‘‘മനോകമ്മം ഛഫസ്സദ്വാരവസേന ഉപ്പജ്ജതീ’’തി ന വത്തബ്ബന്തി അത്ഥോ. അഥ വാ യദി കമ്മപഥപ്പത്താനേവ ദുസ്സീല്യാദീനി കായകമ്മാദിനാമേഹി അട്ഠകഥായം വുത്താനീതി ഏവം വദന്തേഹി അട്ഠകഥാചരിയേഹി മനോകമ്മസ്സ ഛഫസ്സദ്വാരവസേന ഉപ്പത്തി ന വത്തബ്ബാതി അത്ഥോ. തംതംകമ്മഭാവസ്സ വുത്തത്താതി ‘‘തിവിധം കായദുച്ചരിതം അകുസലം കായകമ്മമേവ ഹോതീ’’തിആദിം (വിഭ॰ ൯൧൩) സന്ധായാഹ.

    Tathāti kammapathappattānaṃ. Kecīti dhammasirittheraṃ sandhāyāha. So hi kammapathappattānameva dussīlyādīnaṃ susīlyādīnañca kammapathehi atthato nānattābhāvadassanaṃ, tesaṃ vā phassadvārādīhi avirodhabhāvena dīpanaṃ kammapathasaṃsandananti vadati. Kammapathatā natthīti etena yathāvuttānaṃ asaṃvarasaṃvarānaṃ tesaṃ vāde kammapathasaṃsandane asaṅgahitataṃ dasseti. Ye pana saṅgahaṃ labhanti, tesaṃ gahaṇe payojanābhāvaṃ dassetuṃ ‘‘tividha…pe… dassanenā’’ti vuttaṃ. Evaṃ purimapakkhe saṅkhepato dosaṃ vatvā dutiyapakkhepi vattuṃ ‘‘na ca duccaritāna’’ntiādimāha. Tena ye duccaritasucaritaasaṃvarasaṃvarā anucarīyanti, tesaṃ kāyakammāditā vidhīyatīti dasseti. ‘‘Pañcaphassadvāravasena uppanno asaṃvaro akusalaṃ manokammameva hotī’’tiādinā hi vuttanti. Yadi cātiādinā anavasesapariyādānābhāvamāha. Uppatti na vattabbāti kammapatha…pe… vadantehi ‘‘manokammaṃ chaphassadvāravasena uppajjatī’’ti na vattabbanti attho. Atha vā yadi kammapathappattāneva dussīlyādīni kāyakammādināmehi aṭṭhakathāyaṃ vuttānīti evaṃ vadantehi aṭṭhakathācariyehi manokammassa chaphassadvāravasena uppatti na vattabbāti attho. Taṃtaṃkammabhāvassa vuttattāti ‘‘tividhaṃ kāyaduccaritaṃ akusalaṃ kāyakammameva hotī’’tiādiṃ (vibha. 913) sandhāyāha.

    കമ്മന്തരമ്പി തംദ്വാരികകമ്മമേവ സിയാതി പാണാതിപാതാദികസ്സ വചീകമ്മാദിഭാവമാസങ്കതി. തസ്മാതി യസ്മാ കേസഞ്ചി അസംവരാനം സംവരാനഞ്ച കമ്മപഥതാ നത്ഥി, കായദുച്ചരിതാദീനഞ്ച കമ്മപഥേഹി നാനത്താഭാവദസ്സനേന പയോജനം നത്ഥി, ന ച ദുച്ചരിതാദീനം ഫസ്സദ്വാരാനം വസേന ഉപ്പത്തി ദീപിതാ, ന ചായം വിധി നിരവസേസസങ്ഗാഹികാ, കമ്മാനഞ്ച സങ്കരോ ആപജ്ജതി, അട്ഠകഥായഞ്ച പുബ്ബാപരവിരോധോ, തസ്മാതി അത്ഥോ. സമാനനാമതാ കായകമ്മാദിതാ. സാമഞ്ഞനാമാവിജഹനം കായകമ്മാദിഭാവാവിജഹനം. ഉഭയേസന്തി കമ്മപഥാകമ്മപഥാനം. ഉപ്പത്തിപരിയായവചനാഭാവതോതി ഏതേന ഫസ്സദ്വാരഅസംവരദ്വാരാദീനം തംദ്വാരികകമ്മാനഞ്ച അത്ഥതോ നാനത്താഭാവേപി തഥാ തഥാ പവത്തദേസനാവസേന തേ വിചാരിതാതി ദസ്സേതി. ‘‘അകുസലം കായകമ്മം പഞ്ചഫസ്സദ്വാരവസേന ന ഉപ്പജ്ജതീ’’തിആദികോ ദുതിയവിനിച്ഛയോ.

    Kammantarampi taṃdvārikakammameva siyāti pāṇātipātādikassa vacīkammādibhāvamāsaṅkati. Tasmāti yasmā kesañci asaṃvarānaṃ saṃvarānañca kammapathatā natthi, kāyaduccaritādīnañca kammapathehi nānattābhāvadassanena payojanaṃ natthi, na ca duccaritādīnaṃ phassadvārānaṃ vasena uppatti dīpitā, na cāyaṃ vidhi niravasesasaṅgāhikā, kammānañca saṅkaro āpajjati, aṭṭhakathāyañca pubbāparavirodho, tasmāti attho. Samānanāmatā kāyakammāditā. Sāmaññanāmāvijahanaṃ kāyakammādibhāvāvijahanaṃ. Ubhayesanti kammapathākammapathānaṃ. Uppattipariyāyavacanābhāvatoti etena phassadvāraasaṃvaradvārādīnaṃ taṃdvārikakammānañca atthato nānattābhāvepi tathā tathā pavattadesanāvasena te vicāritāti dasseti. ‘‘Akusalaṃ kāyakammaṃ pañcaphassadvāravasena na uppajjatī’’tiādiko dutiyavinicchayo.

    കായേ വാചായ ച…പേ॰… സിദ്ധിതോതി ഏതേന ചോപനപ്പത്തം അകുസലം മനോകമ്മം ചോപനം അപ്പത്തതോ വിസേസേത്വാ ദസ്സേതും ‘‘കായവചീകമ്മ’’ന്തി വുത്തം, ന പന കായവചീകമ്മഭാവതോതി ദസ്സേതി. തേന കായവചീഗഹണം യഥാവുത്തചോപനപ്പത്തം ഏവ വിഭാവേതീതി ദട്ഠബ്ബം. തേനേവാഹ – ‘‘ചോപനപ്പത്തം അകുസലം കായദ്വാരേ വചീദ്വാരേ ച മനോകമ്മം ഹോതീ’’തി. തം-സദ്ദേ വുത്തേ യം-സദ്ദോ അബ്യഭിചാരിതസമ്ബന്ധതായ വുത്തോയേവ ഹോതീതി കത്വാ ‘‘യം ഉപ്പജ്ജതീ’’തി വുത്തം. ഉപ്പാദമത്തപരിച്ഛിന്നേനാതി ഛഫസ്സദ്വാരികകമ്മേനാതി അത്ഥോ. മത്ത-സദ്ദേന വിസേസനിവത്തിഅത്ഥേന മനോകമ്മതാവിസേസം നിവത്തേതി. നിയമസ്സ ഏവ-സദ്ദസ്സ അകതത്താ ‘‘കായവചീകമ്മമേവ ഹോതീ’’തി അവുത്തത്താ. ഇദാനി നിയമാകരണേന ലദ്ധഗുണം ദസ്സേന്തോ ‘‘ന പന സബ്ബമ്പീ’’തിആദിമാഹ.

    Kāye vācāya ca…pe… siddhitoti etena copanappattaṃ akusalaṃ manokammaṃ copanaṃ appattato visesetvā dassetuṃ ‘‘kāyavacīkamma’’nti vuttaṃ, na pana kāyavacīkammabhāvatoti dasseti. Tena kāyavacīgahaṇaṃ yathāvuttacopanappattaṃ eva vibhāvetīti daṭṭhabbaṃ. Tenevāha – ‘‘copanappattaṃ akusalaṃ kāyadvāre vacīdvāre ca manokammaṃ hotī’’ti. Taṃ-sadde vutte yaṃ-saddo abyabhicāritasambandhatāya vuttoyeva hotīti katvā ‘‘yaṃ uppajjatī’’ti vuttaṃ. Uppādamattaparicchinnenāti chaphassadvārikakammenāti attho. Matta-saddena visesanivattiatthena manokammatāvisesaṃ nivatteti. Niyamassa eva-saddassa akatattā ‘‘kāyavacīkammameva hotī’’ti avuttattā. Idāni niyamākaraṇena laddhaguṇaṃ dassento ‘‘na pana sabbampī’’tiādimāha.

    ‘‘നിയമസ്സ അകതത്താ’’തിആദി പുരിമനയോതി അധിപ്പേതോ. വത്തുഅധിപ്പായാനുരോധിനീ സദ്ദപ്പവത്തീതി സമാസപദേ ഏകദേസോപി ആകഡ്ഢീയതി അധികാരവസേനാതി അധിപ്പായേന ‘‘കമ്മ-സദ്ദമത്തേന സമ്ബന്ധം കത്വാ’’തി വുത്തം. യം പന വദന്തീതിആദിനാ ഏത്ഥ പദകാരമതസ്സ അയുത്തതം ദസ്സേതി. തത്ഥ ചേതനാപക്ഖികാനന്തി കായവചീകമ്മഭൂതചേതനാപക്ഖികാനം. സതന്തി സമാനാനം. തംതംദ്വാരകമ്മപഥാനഞ്ചാതി ഇദം ഇമസ്സ ചിത്തസ്സ കമ്മപഥഭാവേന പവത്തം കാലം സന്ധായ വുത്തം, ന സബ്ബദാ, കമ്മപഥഭാവേനേവ പവത്തനതോ. -സദ്ദേന വാ അകമ്മപഥസങ്ഗഹോ ദട്ഠബ്ബോ. അഥ വാ തംതംദ്വാരാ ച തംതംദ്വാരകമ്മപഥാ ച തംതംദ്വാരകമ്മപഥാതി ‘‘തംതംദ്വാരാ’’തി പദേന അകമ്മപഥാനം സംവരാനം സങ്ഗഹോ ദട്ഠബ്ബോ. തേന സഭാവേനാതി മനോകമ്മസ്സ ദ്വാരഭാവേന, ന അത്തനോതി അധിപ്പായോ. ഏവമിധാപീതി ചിത്തജനിതോ ചിത്തസമ്പയുത്തസ്സ കമ്മസ്സ ദ്വാരഭാവോ ചിത്തേപി ഉപചരിതോതി അത്ഥോ. വത്തബ്ബമേവ നത്ഥി അനന്തരപച്ചയഭൂതമനോരഹിതസ്സ ചിത്തസ്സ അഭാവതോതി.

    ‘‘Niyamassa akatattā’’tiādi purimanayoti adhippeto. Vattuadhippāyānurodhinī saddappavattīti samāsapade ekadesopi ākaḍḍhīyati adhikāravasenāti adhippāyena ‘‘kamma-saddamattena sambandhaṃ katvā’’ti vuttaṃ. Yaṃ pana vadantītiādinā ettha padakāramatassa ayuttataṃ dasseti. Tattha cetanāpakkhikānanti kāyavacīkammabhūtacetanāpakkhikānaṃ. Satanti samānānaṃ. Taṃtaṃdvārakammapathānañcāti idaṃ imassa cittassa kammapathabhāvena pavattaṃ kālaṃ sandhāya vuttaṃ, na sabbadā, kammapathabhāveneva pavattanato. Ca-saddena vā akammapathasaṅgaho daṭṭhabbo. Atha vā taṃtaṃdvārā ca taṃtaṃdvārakammapathā ca taṃtaṃdvārakammapathāti ‘‘taṃtaṃdvārā’’ti padena akammapathānaṃ saṃvarānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Tena sabhāvenāti manokammassa dvārabhāvena, na attanoti adhippāyo. Evamidhāpīti cittajanito cittasampayuttassa kammassa dvārabhāvo cittepi upacaritoti attho. Vattabbameva natthi anantarapaccayabhūtamanorahitassa cittassa abhāvatoti.

    ദ്വാരകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Dvārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    കമാഭാവനിയമാഭാവേ സബ്ബാരമ്മണതാദീതി ആദി-സദ്ദേന സങ്ഗണ്ഹാതി. ന ഹി…പേ॰… അത്ഥീതി പധാനേ അസമ്ഭവതോ അപ്പധാനം അധികരീയതീതി ദസ്സേതി.

    Kamābhāvaniyamābhāve sabbārammaṇatādīti ādi-saddena saṅgaṇhāti. Na hi…pe… atthīti padhāne asambhavato appadhānaṃ adhikarīyatīti dasseti.







    Related texts:



    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / കമ്മപഥസംസന്ദനകഥാവണ്ണനാ • Kammapathasaṃsandanakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact