| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿನಯವಿನಿಚ್ಛಯ-ಟೀಕಾ • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನವಿಭಾವನಾವಿಧಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Kammaṭṭhānavibhāvanāvidhānakathāvaṇṇanā
೩೧೨೫. ‘‘ಆದಿಮ್ಹಿ ಸೀಲಂ ದಸ್ಸೇಯ್ಯ।
3125. ‘‘Ādimhi sīlaṃ dasseyya.
ಮಜ್ಝೇ ಮಗ್ಗಂ ವಿಭಾವಯೇ।
Majjhe maggaṃ vibhāvaye;
ಪರಿಯೋಸಾನೇ ಚ ನಿಬ್ಬಾನಂ।
Pariyosāne ca nibbānaṃ;
ಏಸಾ ಕಥಿಕಸಣ್ಠಿತೀ’’ತಿ॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೯೦; ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೨೯೧; ಅ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೩.೬೪) –
Esā kathikasaṇṭhitī’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 1.190; ma. ni. aṭṭha. 1.291; a. ni. aṭṭha. 2.3.64) –
ವುತ್ತಂ ಧಮ್ಮಕಥಿಕಲಕ್ಖಣಂ ಸಮನುಸ್ಸರನ್ತೋಯಮಾಚರಿಯೋ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲಪರಿದೀಪಕಂ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ನಾತಿಸಙ್ಖೇಪವಿತ್ಥಾರಮುಖೇನ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತಂಮೂಲಕಾನಂ ಇತರೇಸಞ್ಚ ತಿಣ್ಣಂ ಸೀಲಾನಂ ತಂದಸ್ಸನೇನೇವ ದಸ್ಸಿತಭಾವಞ್ಚ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿಮೂಲಿಕಾ ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಆದಿಯೋ ಪಞ್ಚವಿಸುದ್ಧಿಯೋ ಚ ತಂಮೂಲಿಕಞ್ಚ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸಙ್ಖಾತಂ ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿಂ ತದಧಿಗಮನೀಯಂ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಯಥಾರದ್ಧಂ ವಿನಯಕಥಂ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತುಕಾಮೋ ಆಹ ‘‘ಪಾಮೋಕ್ಖೇ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಪಾಮೋಕ್ಖೇತಿ ಸಮಾಧಿಆದೀನಂ ಅನವಜ್ಜಧಮ್ಮಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಾಭಾವೇನ ಉತ್ತಮೇ। ಮೋಕ್ಖಪ್ಪವೇಸನೇತಿ ಅಮತಮಹಾನಿಬ್ಬಾನನಗರಸ್ಸ ಪವೇಸನನಿಮಿತ್ತೇ। ಮುಖೇ ಅಸಹಾಯದ್ವಾರಭೂತೇ। ಯಥಾಹ –
Vuttaṃ dhammakathikalakkhaṇaṃ samanussarantoyamācariyo pātimokkhasaṃvarasīlaparidīpakaṃ vinicchayaṃ nātisaṅkhepavitthāramukhena dassetvā taṃmūlakānaṃ itaresañca tiṇṇaṃ sīlānaṃ taṃdassaneneva dassitabhāvañca sīlavisuddhimūlikā cittavisuddhiādiyo pañcavisuddhiyo ca taṃmūlikañca ariyamaggasaṅkhātaṃ ñāṇadassanavisuddhiṃ tadadhigamanīyaṃ nibbānañca dassetvā yathāraddhaṃ vinayakathaṃ pariyosāpetukāmo āha ‘‘pāmokkhe’’tiādi. Tattha pāmokkheti samādhiādīnaṃ anavajjadhammānaṃ patiṭṭhābhāvena uttame. Mokkhappavesaneti amatamahānibbānanagarassa pavesananimitte. Mukhe asahāyadvārabhūte. Yathāha –
‘‘ಸಗ್ಗಾರೋಹಣಸೋಪಾನಂ, ಅಞ್ಞಂ ಸೀಲಸಮಂ ಕುತೋ।
‘‘Saggārohaṇasopānaṃ, aññaṃ sīlasamaṃ kuto;
ದ್ವಾರಂ ವಾ ಪನ ನಿಬ್ಬಾನ-ನಗರಸ್ಸ ಪವೇಸನೇ’’ತಿ॥ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೯; ಬು॰ ಬಂ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩.ದೀಪಙ್ಕರಬುದ್ಧವಂಸವಣ್ಣನಾ)।
Dvāraṃ vā pana nibbāna-nagarassa pavesane’’ti. (visuddhi. 1.9; bu. baṃ. aṭṭha. 3.dīpaṅkarabuddhavaṃsavaṇṇanā);
ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಕ್ಖಯೇತಿ ಜಾತಿದುಕ್ಖಾದಿಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾನಂ ಖಯಸ್ಸ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಧಿಗಮೂಪಾಯತ್ತಾ ಫಲೂಪಚಾರೇನ ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಕ್ಖಯಸಙ್ಖಾತೇ। ‘‘ಪಾಮೋಕ್ಖೇ’’ತಿ ಚ ‘‘ಮೋಕ್ಖಪ್ಪವೇಸನೇ ಮುಖೇ’’ತಿ ಚ ‘‘ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಕ್ಖಯೇ’’ತಿ ಚ ‘‘ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ ಏತಸ್ಸ ವಿಸೇಸನಂ। ವುತ್ತೇತಿ ಪಾರಾಜಿಕತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನಾನಪ್ಪಕಾರತೋ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೇ ಸತಿ। ಇತರತ್ತಯಂ ವುತ್ತಮೇವಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸೀಲಆಜೀವಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಪಚ್ಚಯಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಸೀಲಸಙ್ಖಾತಂ ಇತರಂ ಸೀಲತ್ತಯಂ ವುತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ ‘‘ರಾಜಾ ಆಗತೋ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಪರಿಸಾಯ ಆಗಮನಂ ವಿಯ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ನ ವಕ್ಖಾಮಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Sabbadukkhakkhayeti jātidukkhādisabbadukkhānaṃ khayassa ariyamaggassa adhigamūpāyattā phalūpacārena sabbadukkhakkhayasaṅkhāte. ‘‘Pāmokkhe’’ti ca ‘‘mokkhappavesane mukhe’’ti ca ‘‘sabbadukkhakkhaye’’ti ca ‘‘pātimokkhasmi’’nti etassa visesanaṃ. Vutteti pārājikato paṭṭhāya nānappakārato niddiṭṭhe sati. Itarattayaṃ vuttamevāti sambandho. Indriyasaṃvarasīlaājīvapārisuddhisīlapaccayasannissitasīlasaṅkhātaṃ itaraṃ sīlattayaṃ vuttameva hoti ‘‘rājā āgato’’ti vutte parisāya āgamanaṃ viya, tasmā taṃ na vakkhāmāti adhippāyo.
೩೧೨೬. ಇದಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಸೀಲನ್ತಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲಾದಿಂ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಂ। ಞತ್ವಾತಿ ಲಕ್ಖಣಾದಿತೋ, ವೋದಾನತೋ, ಹಾನಭಾಗಿಯಟ್ಠಿತಿಭಾಗಿಯವಿಸೇಸಭಾಗಿಯನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಾದಿಪ್ಪಕಾರತೋ ಚ ಜಾನಿತ್ವಾ। ತತ್ಥಾತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಸೀಲೇ। ಪತಿಟ್ಠಿತೋತಿ ಅಚ್ಛಿದ್ದಾದಿಅಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಭಾವಮಾಪಾದನೇನ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ। ಸಮಾಧಿನ್ತಿ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾಭೇದಲೋಕಿಯಸಮಾಧಿಂ। ಭಾವೇತ್ವಾತಿ ಸಮಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು ಪುನಪ್ಪುನಂ ಅನುಯೋಗವಸೇನ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ। ಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ತಿಲಕ್ಖಣಾಕಾರಾದಿಪರಿಚ್ಛೇದಿಕಾಯ ಲೋಕುತ್ತರಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಹೇತುಭೂತಾಯ, ಕರಣಭೂತಾಯ ಚ। ಪರಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಬನ್ಧನಂ ಛೇತ್ವಾ ಸಂಸಾರಚಾರಕಾ ಸಮನ್ತತೋ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
3126.Idaṃ catubbidhaṃ sīlanti pātimokkhasaṃvarasīlādiṃ catupārisuddhisīlaṃ. Ñatvāti lakkhaṇādito, vodānato, hānabhāgiyaṭṭhitibhāgiyavisesabhāgiyanibbedhabhāgiyādippakārato ca jānitvā. Tatthāti catubbidhasīle. Patiṭṭhitoti acchiddādiaṅgasamannāgatabhāvamāpādanena patiṭṭhito. Samādhinti upacārappanābhedalokiyasamādhiṃ. Bhāvetvāti samacattālīsāya kammaṭṭhānesu punappunaṃ anuyogavasena vaḍḍhetvā. Paññāyāti tilakkhaṇākārādiparicchedikāya lokuttarāya paññāya hetubhūtāya, karaṇabhūtāya ca. Parimuccatīti sabbakilesabandhanaṃ chetvā saṃsāracārakā samantato muccati, anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyatīti adhippāyo.
೩೧೨೭. ಏವಂ ಸಮಾಸತೋ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ನಿದ್ದಿಸನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ದಸಾನುಸ್ಸತಿಯೋ’’ತಿಆದಿ। ದಸ ಅನುಸ್ಸತಿಯೋ ಚ ದಸ ಕಸಿಣಾ ಚ ದಸ ಅಸುಭಾ ಚ ಚತಸ್ಸೋ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯೋ ಚ ತಥಾ ಚತ್ತಾರೋ ಆರುಪ್ಪಾ ಚ ವುತ್ತಾ। ಅಪರಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನದ್ವಯಞ್ಚ ವುತ್ತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
3127. Evaṃ samāsato vuttamevatthaṃ niddisanto āha ‘‘dasānussatiyo’’tiādi. Dasa anussatiyo ca dasa kasiṇā ca dasa asubhā ca catasso appamaññāyo ca tathā cattāro āruppā ca vuttā. Aparaṃ kammaṭṭhānadvayañca vuttanti sambandho.
ತತ್ಥ ದಸಾನುಸ್ಸತಿಯೋ ನಾಮ ‘‘ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿ, ಧಮ್ಮಾನುಸ್ಸತಿ, ಸಙ್ಘಾನುಸ್ಸತಿ, ಸೀಲಾನುಸ್ಸತಿ, ಚಾಗಾನುಸ್ಸತಿ, ದೇವತಾನುಸ್ಸತಿ, ಕಾಯಗತಾಸತಿ, ಮರಣಾನುಸ್ಸತಿ, ಆನಾಪಾನಸತಿ, ಉಪಸಮಾನುಸ್ಸತೀ’’ತಿ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೪೭) ಏವಂ ವುತ್ತಾ ದಸ ಅನುಸ್ಸತಿಯೋ।
Tattha dasānussatiyo nāma ‘‘buddhānussati, dhammānussati, saṅghānussati, sīlānussati, cāgānussati, devatānussati, kāyagatāsati, maraṇānussati, ānāpānasati, upasamānussatī’’ti (visuddhi. 1.47) evaṃ vuttā dasa anussatiyo.
ದಸ ಕಸಿಣಾ ನಾಮ ‘‘ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ಆಪೋಕಸಿಣಂ, ತೇಜೋಕಸಿಣಂ, ವಾಯೋಕಸಿಣಂ, ನೀಲಕಸಿಣಂ, ಪೀತಕಸಿಣಂ, ಲೋಹಿತಕಸಿಣಂ, ಓದಾತಕಸಿಣಂ, ಆಲೋಕಕಸಿಣಂ, ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಾಕಾಸಕಸಿಣ’’ನ್ತಿ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೪೭) ವುತ್ತಾ ಇಮೇ ದಸ ಕಸಿಣಾ।
Dasa kasiṇā nāma ‘‘pathavīkasiṇaṃ, āpokasiṇaṃ, tejokasiṇaṃ, vāyokasiṇaṃ, nīlakasiṇaṃ, pītakasiṇaṃ, lohitakasiṇaṃ, odātakasiṇaṃ, ālokakasiṇaṃ, paricchinnākāsakasiṇa’’nti (visuddhi. 1.47) vuttā ime dasa kasiṇā.
ದಸ ಅಸುಭಾ ನಾಮ ‘‘ಉದ್ಧುಮಾತಕಂ, ವಿನೀಲಕಂ, ವಿಪುಬ್ಬಕಂ, ವಿಚ್ಛಿದ್ದಕಂ, ವಿಕ್ಖಾಯಿತಕಂ, ವಿಕ್ಖಿತ್ತಕಂ, ಹತವಿಕ್ಖಿತ್ತಕಂ, ಲೋಹಿತಕಂ, ಪುಳುವಕಂ, ಅಟ್ಠಿಕ’’ನ್ತಿ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೪೭) ವುತ್ತಾ ಇಮೇ ದಸ ಅಸುಭಾ।
Dasa asubhā nāma ‘‘uddhumātakaṃ, vinīlakaṃ, vipubbakaṃ, vicchiddakaṃ, vikkhāyitakaṃ, vikkhittakaṃ, hatavikkhittakaṃ, lohitakaṃ, puḷuvakaṃ, aṭṭhika’’nti (visuddhi. 1.47) vuttā ime dasa asubhā.
ಚತಸ್ಸೋ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯೋ ನಾಮ ‘‘ಮೇತ್ತಾ, ಕರುಣಾ, ಮುದಿತಾ, ಉಪೇಕ್ಖಾ’’ತಿ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೪೭) ವುತ್ತಾ ಇಮೇ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯೋ।
Catasso appamaññāyo nāma ‘‘mettā, karuṇā, muditā, upekkhā’’ti (visuddhi. 1.47) vuttā ime appamaññāyo.
ಚತ್ತಾರೋ ಆರುಪ್ಪಾ ನಾಮ ‘‘ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನ’’ನ್ತಿ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೪೭) ವುತ್ತಾ ಇಮೇ ಆರುಪ್ಪಾ। ಅಪರಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನದ್ವಯಂ ನಾಮ ‘‘ಆಹಾರೇಪಟಿಕ್ಕೂಲಸಞ್ಞಾ, ಚತುಧಾತುವವತ್ಥಾನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಟ್ಠಾನಉಭಯಂ।
Cattāro āruppā nāma ‘‘ākāsānañcāyatanaṃ, viññāṇañcāyatanaṃ, ākiñcaññāyatanaṃ, nevasaññānāsaññāyatana’’nti (visuddhi. 1.47) vuttā ime āruppā. Aparaṃ kammaṭṭhānadvayaṃ nāma ‘‘āhārepaṭikkūlasaññā, catudhātuvavatthāna’’nti vuttaṃ ṭṭhānaubhayaṃ.
೩೧೨೮. ಇಚ್ಚೇವಂ ಚತ್ತಾಲೀಸವಿಧಂ ಮನೋಭುನೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಸಮುದ್ದಿಟ್ಠಂ ಸಿಯಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಯೋಗಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಠಾನಂ ಆರಮ್ಮಣಭಾವೇನ ಪವತ್ತಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ। ತಿಟ್ಠತಿ ಏತ್ಥ ಫಲಂ ತದಾಯತ್ತವುತ್ತಿತಾಯಾತಿ ಠಾನಂ, ಕಾರಣಂ, ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಠಾನಂ ಕಾರಣಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ, ಕಸ್ಸಾತಿ ಆಹ ‘‘ಮನೋಭುನೋ’’ತಿ। ಮನೋ ಅಭಿಭವತೀತಿ ಮನೋಭೂ, ತಸ್ಸ ಮನೋಭುನೋ, ಕುಸಲಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿನಿವಾರಣೇನ ತಥಾಲದ್ಧನಾಮಸ್ಸ ಕಾಮದೇವಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮಿನಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಗಣನಾಪರಿಚ್ಛೇದೋ ದಸ್ಸಿತೋ।
3128. Iccevaṃ cattālīsavidhaṃ manobhuno kammaṭṭhānaṃ sabbampi kammaṭṭhānaṃ samuddiṭṭhaṃ siyāti yojanā. Kammassa yogasaṅkhātassa ṭhānaṃ ārammaṇabhāvena pavattiṭṭhānanti kammaṭṭhānaṃ. Tiṭṭhati ettha phalaṃ tadāyattavuttitāyāti ṭhānaṃ, kāraṇaṃ, kammassa vipassanāya ṭhānaṃ kāraṇaṃ kammaṭṭhānaṃ, kassāti āha ‘‘manobhuno’’ti. Mano abhibhavatīti manobhū, tassa manobhuno, kusalacittappavattinivāraṇena tathāladdhanāmassa kāmadevassāti attho. Iminā kammaṭṭhānagaṇanāparicchedo dassito.
೩೧೨೯-೩೦. ಇಮೇಸಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾನಂ ಭಾವನಾಮಯಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ಮಾತಿಕಂ ತಾವ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾತೋ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾತೋತಿ ‘‘ಏತ್ತಕಾನಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾನಿ ಉಪಚಾರಾವಹಾನಿ , ಏತ್ತಕಾನಿ ಅಪ್ಪನಾವಹಾನೀ’’ತಿ ಏವಂ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾವಸೇನ ಚ। ಝಾನಭೇದಾತಿ ‘‘ಏತ್ತಕಾನಿ ಪಠಮಜ್ಝಾನಿಕಾನಿ, ಏತ್ತಕಾನಿ ತಿಕಚತುಕ್ಕಜ್ಝಾನಿಕಾನಿ, ಏತ್ತಕಾನಿ ಪಞ್ಚಕಜ್ಝಾನಿಕಾನೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಝಾನಭೇದಾ ಚ। ಅತಿಕ್ಕಮಾತಿ ಅಙ್ಗಾನಂ, ಆರಮ್ಮಣಾನಞ್ಚ ಅತಿಕ್ಕಮತೋ। ವಡ್ಢನಾವಡ್ಢನಾ ಚಾಪೀತಿ ಅಙ್ಗುಲದ್ವಙ್ಗುಲಾದಿವಸೇನ ವಡ್ಢೇತಬ್ಬಾ, ಅವಡ್ಢೇತಬ್ಬಾ ಚ। ಆರಮ್ಮಣಭೂಮಿತೋತಿ ನಿಮಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಾದಿಆರಮ್ಮಣತೋ ಚೇವ ಲಬ್ಭಮಾನಾಲಬ್ಭಮಾನಭೂಮಿತೋ ಚ।
3129-30. Imesaṃ kammaṭṭhānānaṃ bhāvanāmayaṃ bhinditvā dassetuṃ mātikaṃ tāva dassento āha ‘‘upacārappanāto’’tiādi. Tattha upacārappanātoti ‘‘ettakāni kammaṭṭhānāni upacārāvahāni , ettakāni appanāvahānī’’ti evaṃ upacārappanāvasena ca. Jhānabhedāti ‘‘ettakāni paṭhamajjhānikāni, ettakāni tikacatukkajjhānikāni, ettakāni pañcakajjhānikānī’’tiādinā jhānabhedā ca. Atikkamāti aṅgānaṃ, ārammaṇānañca atikkamato. Vaḍḍhanāvaḍḍhanā cāpīti aṅguladvaṅgulādivasena vaḍḍhetabbā, avaḍḍhetabbā ca. Ārammaṇabhūmitoti nimittārammaṇādiārammaṇato ceva labbhamānālabbhamānabhūmito ca.
ಗಹಣಾತಿ ದಿಟ್ಠಾದಿವಸೇನ ಗಹೇತಬ್ಬತೋ। ಪಚ್ಚಯಾತಿ ತಂತಂಠಾನಾನಂ ಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಚ। ಭಿಯ್ಯೋತಿ ಪುನ-ಸದ್ದತ್ಥನೀಹಾರತ್ಥೋ। ಚರಿಯಾನುಕೂಲತೋತಿ ರಾಗಚರಿಯಾದೀನಂ ಅನುಕೂಲಭಾವತೋತಿ ಅಯಂ ವಿಸೇಸೋ ಅಯಂ ಭೇದೋ। ಏತೇಸು ಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು।
Gahaṇāti diṭṭhādivasena gahetabbato. Paccayāti taṃtaṃṭhānānaṃ paccayabhāvato ca. Bhiyyoti puna-saddatthanīhārattho. Cariyānukūlatoti rāgacariyādīnaṃ anukūlabhāvatoti ayaṃ viseso ayaṃ bhedo. Etesu cattālīsāya kammaṭṭhānesu.
೩೧೩೧. ಏವಂ ಮಾತಿಕಂ ನಿದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ನಿದ್ದಿಸನ್ತೋ ಪಠಮಂ ತಾವ ಉಪಚಾರಾವಹಾದಯೋ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಅಟ್ಠಾನುಸ್ಸತಿಯೋ’’ತಿಆದಿ । ತತ್ಥಾತಿ ತಿಸ್ಸಂ ಮಾತಿಕಾಯಂ, ತೇಸು ವಾ ಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು। ಅಟ್ಠಾನುಸ್ಸತಿಯೋತಿ ಕಾಯಗತಾಸತಿಆನಾಪಾನಸತಿದ್ವಯವಜ್ಜಿತಾ ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿಆದಿಕಾ ಅಟ್ಠ ಅನುಸ್ಸತಿಯೋ ಚ। ಸಞ್ಞಾ ಆಹಾರೇಪಟಿಕ್ಕೂಲಸಞ್ಞಾ ಚ। ವವತ್ಥಾನಞ್ಚ ಚತುಧಾತುವವತ್ಥಾನಞ್ಚಾತಿ ಇಮೇ ದಸ। ಉಪಚಾರಾವಹಾತಿ ಬುದ್ಧಗುಣಾದೀನಂ ಪರಮತ್ಥಭಾವತೋ, ಅನೇಕವಿಧತ್ತಾ, ಏಕಸ್ಸಾಪಿ ಗಮ್ಭೀರಭಾವತೋ ಚ ಏತೇಸು ದಸಸು ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು ಅಪ್ಪನಾವಸೇನ ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಾತುಮಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತ್ತಾ ಅಪ್ಪನಾಭಾವನಾಪ್ಪತ್ತೋ ಸಮಾಧಿ ಉಪಚಾರಭಾವೇಯೇವ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏತೇ ಉಪಚಾರಾವಹಾ।
3131. Evaṃ mātikaṃ niddisitvā yathākkamaṃ niddisanto paṭhamaṃ tāva upacārāvahādayo dassetumāha ‘‘aṭṭhānussatiyo’’tiādi . Tatthāti tissaṃ mātikāyaṃ, tesu vā cattālīsāya kammaṭṭhānesu. Aṭṭhānussatiyoti kāyagatāsatiānāpānasatidvayavajjitā buddhānussatiādikā aṭṭha anussatiyo ca. Saññā āhārepaṭikkūlasaññā ca. Vavatthānañca catudhātuvavatthānañcāti ime dasa. Upacārāvahāti buddhaguṇādīnaṃ paramatthabhāvato, anekavidhattā, ekassāpi gambhīrabhāvato ca etesu dasasu kammaṭṭhānesu appanāvasena samādhissa patiṭṭhātumasakkuṇeyyattā appanābhāvanāppatto samādhi upacārabhāveyeva patiṭṭhāti, tasmā ete upacārāvahā.
ನನು ಚೇತ್ಥ ದುತಿಯಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪಸಮಾಧಿ, ಲೋಕುತ್ತರೋ ಚ ಸಮಾಧಿ ಪರಮತ್ಥಧಮ್ಮೇ ಅಪ್ಪನಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪರಮತ್ಥಭಾವತೋ’’ತಿ ಹೇತು ಅಪ್ಪನಮಪಾಪುಣನೇ ಕಾರಣಭಾವೇನ ನ ವುಚ್ಚತೀತಿ? ನ, ತಸ್ಸ ಭಾವನಾವಿಸೇಸೇನ ಪರಮತ್ಥಧಮ್ಮೇ ಪವತ್ತಿಸಮ್ಭವತೋ, ಇಮಸ್ಸ ಚ ರೂಪಾವಚರಚತುತ್ಥಭಾವನಾವಿಸೇಸಸಮ್ಭವತೋ ಚ। ತಥಾ ಹಿ ದುತಿಯಚತುತ್ಥಾರುಪ್ಪಸಮಾಧಿ ಅಪ್ಪನಾಪತ್ತಸ್ಸ ಅರೂಪಾವಚರಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಸಮತಿಕ್ಕಮಮತ್ತಭಾವನಾವಸೇನ ಸಭಾವಾರಮ್ಮಣೇಪಿ ಅಪ್ಪನಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ವಿಸುದ್ಧಿಭಾವನಾನುಕ್ಕಮಬಲೇನ ಲೋಕುತ್ತರೋ ಸಮಾಧಿ ಅಪ್ಪನಂ ಪಾಪುಣಾತೀತಿ।
Nanu cettha dutiyacatutthāruppasamādhi, lokuttaro ca samādhi paramatthadhamme appanaṃ pāpuṇāti, tasmā ‘‘paramatthabhāvato’’ti hetu appanamapāpuṇane kāraṇabhāvena na vuccatīti? Na, tassa bhāvanāvisesena paramatthadhamme pavattisambhavato, imassa ca rūpāvacaracatutthabhāvanāvisesasambhavato ca. Tathā hi dutiyacatutthāruppasamādhi appanāpattassa arūpāvacarasamādhissa catutthajjhānassa ārammaṇasamatikkamamattabhāvanāvasena sabhāvārammaṇepi appanaṃ pāpuṇāti. Visuddhibhāvanānukkamabalena lokuttaro samādhi appanaṃ pāpuṇātīti.
೩೧೩೨. ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಝಾನಾವಹೇಸು ತಿಂಸಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು। ಅಸುಭಾತಿ ಉದ್ಧುಮಾತಕಾದಯೋ ದಸ ಅಸುಭಾ। ಕಾಯಗತಾಸತೀತಿ ಕಾಯಗತಾಸತಿ ಚಾತಿ ಇಮೇ ಏಕಾದಸ। ಪಠಮಜ್ಝಾನಿಕಾತಿ ಇಮೇಸಂ ಪಟಿಕ್ಕೂಲಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ, ಪಟಿಕ್ಕೂಲಾರಮ್ಮಣೇ ಚ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಚಣ್ಡಸೋತಾಯ ನದಿಯಾ ಅರಿತ್ತಬಲೇನ ನಾವಾಟ್ಠಾನಂ ವಿಯ ವಿತಕ್ಕಬಲೇನೇವ ಪವತ್ತಿಸಮ್ಭವತೋ ಅವಿತಕ್ಕಾನಂ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಾದೀನಂ ಅಸಮ್ಭವೋತಿ ಸವಿತಕ್ಕಸ್ಸ ಪಠಮಜ್ಝಾನಸ್ಸೇವ ಸಮ್ಭವತೋ ಪಠಮಜ್ಝಾನಿಕಾ। ಆನಾಪಾನಞ್ಚ ಕಸಿಣಾ ಚಾತಿ ಇಮೇ ಏಕಾದಸ ಚತುಕ್ಕಜ್ಝಾನಿಕಾ ರೂಪಾವಚರಚತುಕ್ಕಜ್ಝಾನಿಕಾ ಚ ಚತುಕ್ಕನಯೇನ, ಪಞ್ಚಕಜ್ಝಾನಿಕಾ ಚ।
3132.Tatthāti tesu jhānāvahesu tiṃsakammaṭṭhānesu. Asubhāti uddhumātakādayo dasa asubhā. Kāyagatāsatīti kāyagatāsati cāti ime ekādasa. Paṭhamajjhānikāti imesaṃ paṭikkūlārammaṇattā, paṭikkūlārammaṇe ca cittassa caṇḍasotāya nadiyā arittabalena nāvāṭṭhānaṃ viya vitakkabaleneva pavattisambhavato avitakkānaṃ dutiyajjhānādīnaṃ asambhavoti savitakkassa paṭhamajjhānasseva sambhavato paṭhamajjhānikā. Ānāpānañca kasiṇā cāti ime ekādasa catukkajjhānikā rūpāvacaracatukkajjhānikā ca catukkanayena, pañcakajjhānikā ca.
೩೧೩೩. ತಿಸ್ಸೋವ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾತಿ ಮೇತ್ತಾ, ಕರುಣಾ, ಮುದಿತಾತಿ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾ ತಿಸ್ಸೋವ। ಸಾಮಞ್ಞನಿದ್ದೇಸೇ ಏತಾಸಮೇವ ಗಹಣಂ ಕಥಂ ವಿಞ್ಞಾಯತೀತಿ? ‘‘ಅಥ ಪಚ್ಛಿಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಚತುತ್ಥಾಯ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಿಕಭಾವಸ್ಸ ವಕ್ಖಮಾನತ್ತಾ ಪಾರಿಸೇಸತೋ ತಂ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ। ತಿಕಜ್ಝಾನಾನೀತಿ ತಿಕಜ್ಝಾನಿಕಾ। ‘‘ತಿಕಜ್ಝಾನಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ಏವಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಮೇತ್ತಾದೀನಂ ದೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಬ್ಯಾಪಾದವಿಹಿಂಸಾನಭಿರತೀನಂ ಪಹಾಯಕತ್ತಾ ದೋಮನಸ್ಸಪಟಿಪಕ್ಖೇನ ಸೋಮನಸ್ಸೇನೇವ ಸಹಗತತಾ ವುತ್ತಾತಿ ಚತುಕ್ಕನಯೇನ ತಿಕಜ್ಝಾನಿಕತಾ ವುತ್ತಾ, ಪಞ್ಚಕನಯೇನ ಚತುಕ್ಕಜ್ಝಾನಿಕತಾ ಚ।
3133.Tissova appamaññāti mettā, karuṇā, muditāti appamaññā tissova. Sāmaññaniddese etāsameva gahaṇaṃ kathaṃ viññāyatīti? ‘‘Atha pacchimā’’tiādinā catutthāya appamaññāya catutthajjhānikabhāvassa vakkhamānattā pārisesato taṃ viññāyati. Tikajjhānānīti tikajjhānikā. ‘‘Tikajjhānā’’ti vattabbe liṅgavipallāsena evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Mettādīnaṃ domanassasahagatabyāpādavihiṃsānabhiratīnaṃ pahāyakattā domanassapaṭipakkhena somanasseneva sahagatatā vuttāti catukkanayena tikajjhānikatā vuttā, pañcakanayena catukkajjhānikatā ca.
‘‘ಅಥಾ’’ತಿ ಇದಂ ‘‘ಪಚ್ಛಿಮಾ’’ತಿ ಪದಸ್ಸ ‘‘ತಿಸ್ಸೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪುರಿಮಪದೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧನಿವತ್ತನತ್ಥಂ। ಪಚ್ಛಿಮಾ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಆರುಪ್ಪಾ ಚ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಿಕಾ ಮತಾ ಚತುಕ್ಕನಯೇನ, ಪಞ್ಚಮಜ್ಝಾನಿಕಾ ಚ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾ ಸುಖಿತಾ ಹೋನ್ತು, ದುಕ್ಖಾ ಮುಚ್ಚನ್ತು, ಲದ್ಧಸುಖಸಮ್ಪತ್ತಿತೋ ಮಾ ವಿಗಚ್ಛನ್ತೂ’’ತಿ ಮೇತ್ತಾದಿತಿವಿಧವಸಪ್ಪವತ್ತಂ ಬ್ಯಾಪಾರತ್ತಯಂ ಪಹಾಯ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಾದಸ್ಸನೇನ ಸತ್ತೇಸು ಮಜ್ಝತ್ತಾಕಾರಪ್ಪತ್ತಭಾವನಾನಿಬ್ಬತ್ತಾಯ ತತ್ರಮಜ್ಝತ್ತೋಪೇಕ್ಖಾಯ ಬಲವತರತ್ತಾ ಅಪ್ಪನಾಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಉಪೇಕ್ಖಾಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಸ್ಸ ಸುಖಸಹಗತತಾಸಮ್ಭವತೋ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತತಾ ವುತ್ತಾ।
‘‘Athā’’ti idaṃ ‘‘pacchimā’’ti padassa ‘‘tisso’’ti iminā purimapadena sambandhanivattanatthaṃ. Pacchimā appamaññā, cattāro āruppā ca catutthajjhānikā matā catukkanayena, pañcamajjhānikā ca. ‘‘Sabbe sattā sukhitā hontu, dukkhā muccantu, laddhasukhasampattito mā vigacchantū’’ti mettāditividhavasappavattaṃ byāpārattayaṃ pahāya kammassakatādassanena sattesu majjhattākārappattabhāvanānibbattāya tatramajjhattopekkhāya balavatarattā appanāppattassa upekkhābrahmavihārassa sukhasahagatatāsambhavato upekkhāsahagatatā vuttā.
೩೧೩೪. ಅಙ್ಗಾರಮ್ಮಣತೋ ಅತಿಕ್ಕಮೋ ದ್ವಿಧಾ ವುತ್ತೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಚತುಕ್ಕತಿಕಜ್ಝಾನೇಸೂತಿ ದಸಕಸಿಣಾ, ಆನಾಪಾನಸತೀತಿ ಏಕಾದಸಸು ಚತುಕ್ಕಜ್ಝಾನಿಕೇಸು ಚೇವ ಮೇತ್ತಾದಿಪುರಿಮಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರತ್ತಯಸಙ್ಖಾತೇಸು ತಿಕಜ್ಝಾನಿಕೇಸು ಚ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು। ಅಙ್ಗಾತಿಕ್ಕಮತಾತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ಆರಮ್ಮಣೇ ವಿತಕ್ಕಾದಿಝಾನಙ್ಗ ಸಮತಿಕ್ಕಮೇನ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀನಂ ಆರಮ್ಮಣೇಯೇವ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಾದೀನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಅಙ್ಗಾತಿಕ್ಕಮೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಙ್ಗಾತಿಕ್ಕಮೋಯೇವ ಅಙ್ಗಾತಿಕ್ಕಮತಾ।
3134. Aṅgārammaṇato atikkamo dvidhā vuttoti yojanā. Catukkatikajjhānesūti dasakasiṇā, ānāpānasatīti ekādasasu catukkajjhānikesu ceva mettādipurimabrahmavihārattayasaṅkhātesu tikajjhānikesu ca kammaṭṭhānesu. Aṅgātikkamatāti ekasmiṃyeva ārammaṇe vitakkādijhānaṅga samatikkamena paṭhamajjhānādīnaṃ ārammaṇeyeva dutiyajjhānādīnaṃ uppattito aṅgātikkamo adhippetoti attho. Aṅgātikkamoyeva aṅgātikkamatā.
೩೧೩೫. ಅಙ್ಗಾತಿಕ್ಕಮತೋತಿ ತತಿಯಜ್ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಸೋಮನಸ್ಸಾತಿಕ್ಕಮನತೋ। ಆರಮ್ಮಣಮತಿಕ್ಕಮ್ಮಾತಿ ಪಟಿಭಾಗನಿಮಿತ್ತಕಸಿಣುಗ್ಘಾಟಿಮಾಕಾಸತಬ್ಬಿಸಯಪಠಮಾರುಪ್ಪವಿಞ್ಞಾಣತದಭಾವಸಙ್ಖಾತಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ। ಕಸಿಣುಗ್ಘಾಟಿಮಾಕಾಸತಬ್ಬಿಸಯಪಠಮಾರುಪ್ಪವಿಞ್ಞಾಣತದಭಾವತಬ್ಬಿಸಯತತಿಯಾರುಪ್ಪವಿಞ್ಞಾಣಸಙ್ಖಾತೇಸು ಚತೂಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಆರುಪ್ಪಾ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಾದೀನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಾನಿ ಜಾಯರೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ।
3135.Aṅgātikkamatoti tatiyajjhānasampayuttasomanassātikkamanato. Ārammaṇamatikkammāti paṭibhāganimittakasiṇugghāṭimākāsatabbisayapaṭhamāruppaviññāṇatadabhāvasaṅkhātāni cattāri ārammaṇāni yathākkamaṃ atikkamitvā. Kasiṇugghāṭimākāsatabbisayapaṭhamāruppaviññāṇatadabhāvatabbisayatatiyāruppaviññāṇasaṅkhātesu catūsu ārammaṇesu āruppā ākāsānañcāyatanādīni cattāri arūpāvacarajjhānāni jāyare uppajjanti.
೩೧೩೬. ಏತ್ಥಾತಿ ಏತೇಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು। ವಡ್ಢೇತಬ್ಬಾನೀತಿ ‘‘ಯತ್ತಕಂ ಓಕಾಸಂ ಕಸಿಣೇನ ಫರತಿ, ತದಬ್ಭನ್ತರೇ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ ಸದ್ದಂ ಸೋತುಂ, ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ಪಸ್ಸಿತುಂ, ಪರಸತ್ತಾನಞ್ಚ ಚೇತಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಞ್ಞಾತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಪ್ಪಯೋಜನಂ ಸನ್ಧಾಯ ಅಙ್ಗಗಣನಾದಿವಸೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಯತ್ತಕಂ ಇಚ್ಛತಿ, ತತ್ತಕಂ ವಡ್ಢೇತಬ್ಬಾನಿ। ಸೇಸಂ ಅಸುಭಾದಿ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಪಯೋಜನಾಭಾವಾ ನ ವಡ್ಢೇತಬ್ಬಮೇವಾತಿ ಯೋಜನಾ।
3136.Etthāti etesu ārammaṇesu. Vaḍḍhetabbānīti ‘‘yattakaṃ okāsaṃ kasiṇena pharati, tadabbhantare dibbāya sotadhātuyā saddaṃ sotuṃ, dibbena cakkhunā rūpaṃ passituṃ, parasattānañca cetasā cittaṃ aññātuṃ samattho hotī’’ti vuttappayojanaṃ sandhāya aṅgagaṇanādivasena paricchinditvā yattakaṃ icchati, tattakaṃ vaḍḍhetabbāni. Sesaṃ asubhādi sabbaṃ taṃ kammaṭṭhānaṃ payojanābhāvā na vaḍḍhetabbamevāti yojanā.
೩೧೩೭. ತತ್ಥ ತೇಸು ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು ದಸ ಕಸಿಣಾ ಚ ದಸ ಅಸುಭಾ ಚ ಕಾಯಗತಾಸತಿ, ಆನಾಪಾನಸತೀತಿ ಇಮೇ ಬಾವೀಸತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾನಿ ಪಟಿಭಾಗಾರಮ್ಮಣಾನೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಏತ್ಥ ‘‘ಕಸಿಣಾ’’ತಿಆದಿನಾ ತದಾರಮ್ಮಣಾನಿ ಝಾನಾನಿ ಗಹಿತಾನಿ।
3137.Tattha tesu kammaṭṭhānesu dasa kasiṇā ca dasa asubhā ca kāyagatāsati, ānāpānasatīti ime bāvīsati kammaṭṭhānāni paṭibhāgārammaṇānīti yojanā. Ettha ‘‘kasiṇā’’tiādinā tadārammaṇāni jhānāni gahitāni.
೩೧೩೮. ಧಾತುವವತ್ಥನನ್ತಿ ಚತುಧಾತುವವತ್ಥಾನಂ, ಗಾಥಾಬನ್ಧವಸೇನ ರಸ್ಸತ್ತಂ। ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ। ನೇವಸಞ್ಞಾತಿ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ। ದಸ ದ್ವೇತಿ ದ್ವಾದಸ। ಭಾವಗೋಚರಾತಿ ಸಭಾವಧಮ್ಮಗೋಚರಾ, ಪರಮತ್ಥಧಮ್ಮಾಲಮ್ಬಣಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
3138.Dhātuvavatthananti catudhātuvavatthānaṃ, gāthābandhavasena rassattaṃ. Viññāṇañcāti viññāṇañcāyatanaṃ. Nevasaññāti nevasaññānāsaññāyatanaṃ. Dasa dveti dvādasa. Bhāvagocarāti sabhāvadhammagocarā, paramatthadhammālambaṇāti vuttaṃ hoti.
೩೧೩೯. ದ್ವೇ ಚ ಆರುಪ್ಪಮಾನಸಾತಿ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಙ್ಖಾತಾ ಅರೂಪಾವಚರಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ದ್ವೇ ಚ। ಛ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ನವತ್ತಬ್ಬಗೋಚರಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾತಿ ಯೋಜನಾ ಚತುನ್ನಂ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾನಂ ಸತ್ತಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ, ಪಠಮಾರುಪ್ಪಸ್ಸ ಕಸಿಣುಗ್ಘಾಟಿಮಾಕಾಸಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ, ತತಿಯಾರುಪ್ಪಸ್ಸ ಪಠಮಾರುಪ್ಪವಿಞ್ಞಾಣಾಭಾವಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಚ ಆರಮ್ಮಣತ್ತಾ।
3139.Dve ca āruppamānasāti ākāsānañcāyatanaākiñcaññāyatanasaṅkhātā arūpāvacaracittuppādā dve ca. Cha ime dhammā navattabbagocarā niddiṭṭhāti yojanā catunnaṃ appamaññānaṃ sattapaññattiyā, paṭhamāruppassa kasiṇugghāṭimākāsapaññattiyā, tatiyāruppassa paṭhamāruppaviññāṇābhāvapaññattiyā ca ārammaṇattā.
೩೧೪೦. ಪಟಿಕ್ಕೂಲಸಞ್ಞಾತಿ ಆಹಾರೇಪಟಿಕ್ಕೂಲಸಞ್ಞಾ। ಕಾಯಗತಾಸತೀತಿ ದ್ವಾದಸೇವ ಭೂಮಿತೋ ದೇವೇಸು ಕಾಮಾವಚರದೇವೇಸು ಕುಣಪಾನಂ, ಪಟಿಕ್ಕೂಲಾರಹಸ್ಸ ಚ ಅಸಮ್ಭವಾ ನ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
3140.Paṭikkūlasaññāti āhārepaṭikkūlasaññā. Kāyagatāsatīti dvādaseva bhūmito devesu kāmāvacaradevesu kuṇapānaṃ, paṭikkūlārahassa ca asambhavā na pavattantīti yojanā.
೩೧೪೧. ತಾನಿ ದ್ವಾದಸ ಚ। ಭಿಯ್ಯೋತಿ ಅಧಿಕತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ, ತತೋ ಅಧಿಕಂ ಆನಾಪಾನಸತಿ ಚಾತಿ ತೇರಸ ರೂಪಾರೂಪಲೋಕೇ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾನಞ್ಚ ಅಭಾವಾ ಸಬ್ಬಸೋ ನ ಜಾಯರೇತಿ ಯೋಜನಾ।
3141. Tāni dvādasa ca. Bhiyyoti adhikatthe nipāto, tato adhikaṃ ānāpānasati cāti terasa rūpārūpaloke assāsapassāsānañca abhāvā sabbaso na jāyareti yojanā.
೩೧೪೨. ಅರೂಪಾವಚರೇ ಅರೂಪಭವೇ ಚತುರೋ ಆರುಪ್ಪೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇ ಛತ್ತಿಂಸ ಧಮ್ಮಾ ರೂಪಸಮತಿಕ್ಕಮಾಭಾವಾ ನ ಜಾಯನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಸಬ್ಬೇ ಸಮಚತ್ತಾಲೀಸ ಧಮ್ಮಾ ಮಾನುಸೇ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಸಬ್ಬೇಸಮೇವ ಲಬ್ಭಮಾನತ್ತಾ ಜಾಯನ್ತಿ।
3142.Arūpāvacare arūpabhave caturo āruppe ṭhapetvā aññe chattiṃsa dhammā rūpasamatikkamābhāvā na jāyantīti yojanā. Sabbe samacattālīsa dhammā mānuse manussaloke sabbesameva labbhamānattā jāyanti.
೩೧೪೩. ಚತುತ್ಥಕಸಿಣಂ ಹಿತ್ವಾತಿ ವಾಯೋಕಸಿಣಂ ದಿಟ್ಠಫುಟ್ಠೇನ ಗಹೇತಬ್ಬತ್ತಾ ತಂ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ನವ ಕಸಿಣಾ ಚ ದಸ ಅಸುಭಾ ಚಾತಿ ತೇ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಧಮ್ಮಾ ದಿಟ್ಠೇನೇವ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಪರಿಕಮ್ಮಕಾಲೇ ಗಹೇತಬ್ಬಾ ಭವನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಚಕ್ಖುನಾ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ತೇನ ಉಗ್ಗಹಿತನಿಮಿತ್ತಂ ತೇಸಂ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
3143.Catutthakasiṇaṃ hitvāti vāyokasiṇaṃ diṭṭhaphuṭṭhena gahetabbattā taṃ vajjetvā nava kasiṇā ca dasa asubhā cāti te ekūnavīsati dhammā diṭṭheneva cakkhuviññāṇena pubbabhāge parikammakāle gahetabbā bhavantīti yojanā. Pubbabhāge cakkhunā oloketvā parikammaṃ kataṃ, tena uggahitanimittaṃ tesaṃ gahetabbanti vuttaṃ hoti.
೩೧೪೪. ಫುಟ್ಠೇನಾತಿ ನಾಸಿಕಗ್ಗೇ, ಉತ್ತರೋಟ್ಠೇ ವಾ ಫುಟ್ಠವಸೇನ। ಕಾಯಗತಾಸತಿಯಂ ತಚಪಞ್ಚಕಂ ದಿಟ್ಠೇನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಮಾಲುತೋತಿ ವಾಯೋಕಸಿಣಂ ದಿಟ್ಠಫುಟ್ಠೇನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ ಉಚ್ಛುಸಸ್ಸಾದೀನಂ ಪತ್ತೇಸು ಚಲಮಾನವಣ್ಣಗ್ಗಹಣಮುಖೇನ, ಕಾಯಪ್ಪಸಾದಘಟ್ಟನೇನ ಚ ಗಹೇತಬ್ಬತ್ತಾ। ಏತ್ಥ ಏತೇಸು ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು। ಸೇಸಕನ್ತಿ ವುತ್ತಾವಸೇಸಂ। ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿಆದಿಕಾ ಅಟ್ಠಾನುಸ್ಸತಿಯೋ, ಚತ್ತಾರೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಆರುಪ್ಪಾ, ಆಹಾರೇಪಟಿಕ್ಕೂಲಸಞ್ಞಾ, ಚತುಧಾತುವವತ್ಥಾನಂ, ಕಾಯಗತಾಸತಿಯಂ ವಕ್ಕಪಞ್ಚಕಾದೀನಿ ಚಾತಿ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಪರತೋ ಸುತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬತ್ತಾ ಸುತೇನೇವ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।
3144.Phuṭṭhenāti nāsikagge, uttaroṭṭhe vā phuṭṭhavasena. Kāyagatāsatiyaṃ tacapañcakaṃ diṭṭhena gahetabbaṃ. Mālutoti vāyokasiṇaṃ diṭṭhaphuṭṭhena gahetabbaṃ ucchusassādīnaṃ pattesu calamānavaṇṇaggahaṇamukhena, kāyappasādaghaṭṭanena ca gahetabbattā. Ettha etesu kammaṭṭhānesu. Sesakanti vuttāvasesaṃ. Buddhānussatiādikā aṭṭhānussatiyo, cattāro brahmavihārā, cattāro āruppā, āhārepaṭikkūlasaññā, catudhātuvavatthānaṃ, kāyagatāsatiyaṃ vakkapañcakādīni cāti sabbametaṃ parato sutvā gahetabbattā suteneva gahetabbanti vuttaṃ.
೩೧೪೫. ಏತ್ಥ ಏತೇಸು ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು ಆಕಾಸಕಸಿಣಂ ಠಪೇತ್ವಾ ನವ ಕಸಿಣಾ ಪಠಮಾರುಪ್ಪಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಭೂತಕಸಿಣುಗ್ಘಾಟಿಮಾಕಾಸಸ್ಸ ಹೇತುಭಾವತೋ ಪಚ್ಚಯಾ ಜಾಯರೇ ಪಚ್ಚಯಾ ಭವನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
3145.Ettha etesu kammaṭṭhānesu ākāsakasiṇaṃ ṭhapetvā nava kasiṇā paṭhamāruppacittassa ārammaṇabhūtakasiṇugghāṭimākāsassa hetubhāvato paccayā jāyare paccayā bhavantīti yojanā.
೩೧೪೬. ದಸಪಿ ಕಸಿಣಾ ಅಭಿಞ್ಞಾನಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಾದೀನಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಭವನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಚತುತ್ಥಸ್ಸಾತಿ ಚತುತ್ಥಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಸ್ಸ।
3146. Dasapi kasiṇā abhiññānaṃ dibbacakkhuñāṇādīnaṃ paccayā bhavantīti yojanā. Catutthassāti catutthassa brahmavihārassa.
೩೧೪೭. ಹೇಟ್ಠಿಮಹೇಟ್ಠಿಮಾರುಪ್ಪನ್ತಿ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಾದಿಕಂ। ಪರಸ್ಸ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಾದಿಉತ್ತರಜ್ಝಾನಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಪಕಾಸಿತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ನೇವಸಞ್ಞಾತಿ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ। ನಿರೋಧಸ್ಸಾತಿ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಸ್ಸ, ತಾಯ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ।
3147.Heṭṭhimaheṭṭhimāruppanti ākāsānañcāyatanādikaṃ. Parassa ca parassa cāti viññāṇañcāyatanādiuttarajjhānassa paccayoti pakāsitanti yojanā. Nevasaññāti nevasaññānāsaññāyatanaṃ. Nirodhassāti saññāvedayitanirodhassa, tāya nirodhasamāpattiyā.
೩೧೪೮. ಸಬ್ಬೇತಿ ಸಮಚತ್ತಾಲೀಸಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಧಮ್ಮಾ। ಸುಖವಿಹಾರಸ್ಸಾತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಸ್ಸ। ಭವನಿಸ್ಸರಣಸ್ಸ ಚಾತಿ ವಿಭವೂಪನಿಸ್ಸಯತಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕತ್ತೇನ ಆಸವಕ್ಖಯಞಾಣೇನ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಚ। ಭವಸುಖಾನಞ್ಚಾತಿ ಪರಿಕಮ್ಮೋಪಚಾರಭಾವನಾವಸಪ್ಪವತ್ತಾನಿ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಿ ಕಾಮಸುಗತಿಭವಸುಖಾನಂ, ರೂಪಾವಚರಪ್ಪನಾವಸಪವತ್ತಾನಿ ರೂಪಾವಚರಚಿತ್ತಾನಿ ರೂಪಾವಚರಭವಸುಖಾನಂ, ಇತರಾನಿ ಅರೂಪಾವಚರಭೂತಾನಿ ಅರೂಪಾವಚರಭವಸುಖಾನಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯಾತಿ ದೀಪಿತಾ।
3148.Sabbeti samacattālīsakammaṭṭhānadhammā. Sukhavihārassāti diṭṭhadhammasukhavihārassa. Bhavanissaraṇassacāti vibhavūpanissayatāya vipassanāpādakattena āsavakkhayañāṇena adhigantabbassa nibbānassa ca. Bhavasukhānañcāti parikammopacārabhāvanāvasappavattāni kāmāvacarakusalacittāni kāmasugatibhavasukhānaṃ, rūpāvacarappanāvasapavattāni rūpāvacaracittāni rūpāvacarabhavasukhānaṃ, itarāni arūpāvacarabhūtāni arūpāvacarabhavasukhānañca paccayāti dīpitā.
೩೧೪೯. ದಸ ಅಸುಭಾ, ಕಾಯಗತಾಸತೀತಿ ಇಮೇ ಏಕಾದಸ ರಾಗಚರಿತಸ್ಸ ವಿಸೇಸತೋ ಅನುಕೂಲಾ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ವಿಸೇಸತೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ರಾಗಸ್ಸ ಉಜುವಿಪಚ್ಚನೀಕಭಾವೇನ ಚ ಅತಿಸಪ್ಪಾಯತೋ ಚ ವುತ್ತೋ, ಇತರೇ ಚ ಅಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾತಿ ದೀಪೇತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ‘‘ಸಬ್ಬಞ್ಚೇತಂ ಉಜುವಿಪಚ್ಚನೀಕವಸೇನ ಚ ಅತಿಸಪ್ಪಾಯವಸೇನ ಚ ವುತ್ತಂ, ರಾಗಾದೀನಂ ಪನ ಅವಿಕ್ಖಮ್ಭಿಕಾ, ಸದ್ಧಾದೀನಂ ವಾ ಅನುಪಕಾರಾ ಕುಸಲಭಾವನಾ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೪೭)।
3149. Dasa asubhā, kāyagatāsatīti ime ekādasa rāgacaritassa visesato anukūlā viññeyyāti yojanā. ‘‘Visesato’’ti iminā rāgassa ujuvipaccanīkabhāvena ca atisappāyato ca vutto, itare ca apaṭikkhittāti dīpeti. Vuttañhetaṃ visuddhimagge ‘‘sabbañcetaṃ ujuvipaccanīkavasena ca atisappāyavasena ca vuttaṃ, rāgādīnaṃ pana avikkhambhikā, saddhādīnaṃ vā anupakārā kusalabhāvanā nāma natthī’’ti (visuddhi. 1.47).
೩೧೫೦. ಸವಣ್ಣಕಸಿಣಾತಿ ಚತೂಹಿ ವಣ್ಣಕೇಹಿ ಕಸಿಣೇಹಿ ಸಹಿತಾ। ಚತಸ್ಸೋ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯೋತಿ ಇಮೇ ಅಟ್ಠ ದೋಸಚರಿತಸ್ಸ ಅನುಕೂಲಾತಿ ಪಕಾಸಿತಾತಿ ಯೋಜನಾ।
3150.Savaṇṇakasiṇāti catūhi vaṇṇakehi kasiṇehi sahitā. Catasso appamaññāyoti ime aṭṭha dosacaritassa anukūlāti pakāsitāti yojanā.
೩೧೫೧. ಮೋಹಪ್ಪಕತಿನೋತಿ ಮೋಹಚರಿತಸ್ಸ। ‘‘ಆನಾಪಾನಸತಿ ಏಕಾವಾ’’ತಿ ಪದಚ್ಛೇದೋ।
3151.Mohappakatinoti mohacaritassa. ‘‘Ānāpānasati ekāvā’’ti padacchedo.
೩೧೫೨. ಮರಣೂಪಸಮೇತಿ ಮರಣಞ್ಚ ಉಪಸಮೋ ಚ ಮರಣೂಪಸಮಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಮರಣೂಪಸಮೇ। ಸತೀತಿ ಮರಣಾನುಸ್ಸತಿ, ಉಪಸಮಾನುಸ್ಸತಿ ಚಾತಿ ಏತೇ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮಾ। ಪಞ್ಞಾಪಕತಿನೋತಿ ಬುದ್ಧಿಚರಿತಸ್ಸ।
3152.Maraṇūpasameti maraṇañca upasamo ca maraṇūpasamaṃ, tasmiṃ maraṇūpasame. Satīti maraṇānussati, upasamānussati cāti ete cattāro dhammā. Paññāpakatinoti buddhicaritassa.
೩೧೫೩. ಆದಿಅನುಸ್ಸತಿಚ್ಛಕ್ಕನ್ತಿ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಸಙ್ಘಸೀಲಚಾಗದೇವತಾನುಸ್ಸತಿಸಙ್ಖಾತಂ ಛಕ್ಕಂ। ಸದ್ಧಾಚರಿತವಣ್ಣಿತನ್ತಿ ಸದ್ಧಾಚರಿತಸ್ಸ ಅನುಕೂಲನ್ತಿ ಕಥಿತಂ। ಆರುಪ್ಪಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಆರುಪ್ಪಾ। ಸೇಸಾ ಕಸಿಣಾತಿ ಭೂತಕಸಿಣಆಲೋಕಾಕಾಸಕಸಿಣಾನಂ ವಸೇನ ಛ ಕಸಿಣಾತಿ ಸೇಸಾ ದಸ ಧಮ್ಮಾ। ಸಬ್ಬಾನುರೂಪಕಾತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಛನ್ನಂ ಚರಿಯಾನಂ ಅನುಕೂಲಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
3153.Ādianussaticchakkanti buddhadhammasaṅghasīlacāgadevatānussatisaṅkhātaṃ chakkaṃ. Saddhācaritavaṇṇitanti saddhācaritassa anukūlanti kathitaṃ. Āruppāti cattāro āruppā. Sesā kasiṇāti bhūtakasiṇaālokākāsakasiṇānaṃ vasena cha kasiṇāti sesā dasa dhammā. Sabbānurūpakāti sabbesaṃ channaṃ cariyānaṃ anukūlāti attho.
೩೧೫೪-೮. ಏವಂ ಯಥಾನಿಕ್ಖಿತ್ತಮಾತಿಕಾನುಕ್ಕಮೇನ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಪ್ಪಭೇದಂ ವಿಭಾವೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಭಾವನಾನಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಏವ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಏವಂ ಪಭೇದತೋ ಞತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾನೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತಭೇದನಯಮುಖೇನ ಭಾವನಾಮಯಾರಮ್ಭದಸ್ಸನಂ। ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ತಿಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಪಞ್ಞಾಯ ಪಞ್ಞವಾ ಭಬ್ಬಪುಗ್ಗಲೋ। ತೇಸೂತಿ ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಭುಮ್ಮಂ। ಮೇಧಾವೀತಿ ಪಾರಿಹಾರಿಯಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ದಳ್ಹಂ ಗಹೇತ್ವಾನಾತಿಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸುಟ್ಠು ಸಲ್ಲಕ್ಖನ್ತೇನ ದಳ್ಹಂ ಅಟ್ಠಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ। ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಕೋತಿ –
3154-8. Evaṃ yathānikkhittamātikānukkamena kammaṭṭhānappabhedaṃ vibhāvetvā idāni bhāvanānayaṃ dassetumāha ‘‘eva’’ntiādi. Evaṃ pabhedato ñatvā kammaṭṭhānānīti yathāvuttabhedanayamukhena bhāvanāmayārambhadassanaṃ. Paṇḍitoti tihetukapaṭisandhipaññāya paññavā bhabbapuggalo. Tesūti niddhāraṇe bhummaṃ. Medhāvīti pārihāriyapaññāya samannāgato. Daḷhaṃ gahetvānātiādimajjhapariyosāne suṭṭhu sallakkhantena daḷhaṃ aṭṭhiṃ katvā sakkaccaṃ uggahetvā. Kalyāṇamittakoti –
‘‘ಪಿಯೋ ಗರು ಭಾವನೀಯೋ।
‘‘Piyo garu bhāvanīyo;
ವತ್ತಾ ಚ ವಚನಕ್ಖಮೋ।
Vattā ca vacanakkhamo;
ಗಮ್ಭೀರಞ್ಚ ಕಥಂ ಕತ್ತಾ।
Gambhīrañca kathaṃ kattā;
ನೋ ಚಟ್ಠಾನೇ ನಿಯೋಜಕೋ’’ತಿ॥ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೩೭; ನೇತ್ತಿ॰ ೧೧೩) –
No caṭṭhāne niyojako’’ti. (visuddhi. 1.37; netti. 113) –
ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಕೋ ಸೀಲಸುತಪಞ್ಞಾದಿಗುಣಸಮನ್ನಾಗತಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಕೋ।
Vuttalakkhaṇako sīlasutapaññādiguṇasamannāgatakalyāṇamittako.
ಪಠಮಮೇವ ಪಲಿಬೋಧಾನಂ ಉಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಪಠಮನ್ತಿ ಭಾವನಾರಮ್ಭತೋ ಪಠಮಮೇವ। ಪಲಿಬೋಧಾನಂ ಉಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾತಿ –
Paṭhamameva palibodhānaṃ ucchedaṃ katvāti yojanā. Paṭhamanti bhāvanārambhato paṭhamameva. Palibodhānaṃ ucchedaṃ katvāti –
‘‘ಆವಾಸೋ ಚ ಕುಲಂ ಲಾಭೋ।
‘‘Āvāso ca kulaṃ lābho;
ಗಣೋ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ಪಞ್ಚಮಂ।
Gaṇo kammañca pañcamaṃ;
ಅದ್ಧಾನಂ ಞಾತಿ ಆಬಾಧೋ।
Addhānaṃ ñāti ābādho;
ಗನ್ಥೋ ಇದ್ಧೀತಿ ತೇ ದಸಾ’’ತಿ॥ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೪೧) –
Gantho iddhīti te dasā’’ti. (visuddhi. 1.41) –
ವುತ್ತಾನಂ ದಸಮಹಾಪಲಿಬೋಧಾನಂ, ದೀಘಕೇಸನಖಲೋಮಚ್ಛೇದನಚೀವರರಜನಪತ್ತಪಚನಾದೀನಂ ಖುದ್ದಕಪಅಬೋಧಾನಞ್ಚಾತಿ ಉಭಯೇಸಂ ಪಲಿಬೋಧಾನಂ ಉಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾ ನಿಟ್ಠಾಪನೇನ ವಾ ಆಲಯಪರಿಚ್ಚಾಗೇನ ವಾ ಉಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾ। ಇದ್ಧಿ ಪನೇತ್ಥ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಪಲಿಬೋಧೋ ಹೋತಿ, ನ ಸಮಾಧಿಭಾವನಾಯ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ‘‘ಇದ್ಧೀತಿ ಪೋಥುಜ್ಜನಿಕಾ ಇದ್ಧಿ। ಸಾ ಹಿ ಉತ್ತಾನಸೇಯ್ಯಕದಾರಕೋ ವಿಯ, ತರುಣಸಸ್ಸಂ ವಿಯ ಚ ದುಪ್ಪರಿಹಾರಾ ಹೋತಿ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೇನೇವ ಭಿಜ್ಜತಿ। ಸಾ ಪನ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಪಲಿಬೋಧೋ ಹೋತಿ, ನ ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಸಮಾಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಪತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ’’ತಿ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೪೧)।
Vuttānaṃ dasamahāpalibodhānaṃ, dīghakesanakhalomacchedanacīvararajanapattapacanādīnaṃ khuddakapaabodhānañcāti ubhayesaṃ palibodhānaṃ ucchedaṃ katvā niṭṭhāpanena vā ālayapariccāgena vā ucchedaṃ katvā. Iddhi panettha vipassanāya palibodho hoti, na samādhibhāvanāya. Vuttañhetaṃ visuddhimagge ‘‘iddhīti pothujjanikā iddhi. Sā hi uttānaseyyakadārako viya, taruṇasassaṃ viya ca dupparihārā hoti, appamattakeneva bhijjati. Sā pana vipassanāya palibodho hoti, na samādhissa samādhiṃ patvā pattabbattā’’ti (visuddhi. 1.41).
ದೋಸವಜ್ಜಿತೇ , ಅನುರೂಪೇ ಚ ವಿಹಾರೇ ವಸನ್ತೇನಾತಿ ಯೋಜನಾ। ದೋಸವಜ್ಜಿತೇತಿ –
Dosavajjite , anurūpe ca vihāre vasantenāti yojanā. Dosavajjiteti –
‘‘ಮಹಾವಾಸಂ ನವಾವಾಸಂ, ಜರಾವಾಸಞ್ಚ ಪನ್ಥನಿಂ।
‘‘Mahāvāsaṃ navāvāsaṃ, jarāvāsañca panthaniṃ;
ಸೋಣ್ಡಿಂ ಪಣ್ಣಞ್ಚ ಪುಪ್ಫಞ್ಚ, ಫಲಂ ಪತ್ಥಿತಮೇವ ಚ॥
Soṇḍiṃ paṇṇañca pupphañca, phalaṃ patthitameva ca.
‘‘ನಗರಂ ದಾರುನಾ ಖೇತ್ತಂ, ವಿಸಭಾಗೇನ ಪಟ್ಟನಂ।
‘‘Nagaraṃ dārunā khettaṃ, visabhāgena paṭṭanaṃ;
ಪಚ್ಚನ್ತಸೀಮಾಸಪ್ಪಾಯಂ, ಯತ್ಥ ಮಿತ್ತೋ ನ ಲಬ್ಭತಿ॥
Paccantasīmāsappāyaṃ, yattha mitto na labbhati.
‘‘ಅಟ್ಠಾರಸೇತಾನಿ ಠಾನಾನಿ, ಇತಿ ವಿಞ್ಞಾಯ ಪಣ್ಡಿತೋ।
‘‘Aṭṭhārasetāni ṭhānāni, iti viññāya paṇḍito;
ಆರಕಾ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಭಯಂ ಯಥಾ’’ತಿ॥ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೫೨) –
Ārakā parivajjeyya, maggaṃ paṭibhayaṃ yathā’’ti. (visuddhi. 1.52) –
ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ವುತ್ತೇಹಿ ಇಮೇಹಿ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ದೋಸೇಹಿ ಗಜ್ಜಿತೇ।
Aṭṭhakathāsu vuttehi imehi aṭṭhārasahi dosehi gajjite.
ಅನುರೂಪೇ ವಸನ್ತೇನಾತಿ –
Anurūpe vasantenāti –
‘‘ಇಧ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೇನಾಸನಂ ನಾತಿದೂರಂ ಹೋತಿ ನಚ್ಚಾಸನ್ನಂ ಗಮನಾಗಮನಸಮ್ಪನ್ನಂ, ದಿವಾ ಅಪ್ಪಾಕಿಣ್ಣಂ, ರತ್ತಿಂ ಅಪ್ಪಸದ್ದಂ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಂ, ಅಪ್ಪಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಖೋ ಪನ ಸೇನಾಸನೇ ವಿಹರನ್ತಸ್ಸ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ, ತಸ್ಮಿಂ ಖೋ ಪನ ಸೇನಾಸನೇ ಯೇ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ವಿಹರನ್ತಿ ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಆಗತಾಗಮಾ ಧಮ್ಮಧರಾ ವಿನಯಧರಾ ಮಾತಿಕಾಧರಾ, ತೇ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರಿಪುಚ್ಛತಿ ಪರಿಪಞ್ಹತಿ ‘ಇದಂ, ಭನ್ತೇ, ಕಥಂ, ಇಮಸ್ಸ ಕೋ ಅತ್ಥೋ’ತಿ, ತಸ್ಸ ತೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಅವಿವಟಞ್ಚೇವ ವಿವರನ್ತಿ, ಅನುತ್ತಾನೀಕತಞ್ಚ ಉತ್ತಾನಿಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಅನೇಕವಿಹಿತೇಸು ಚ ಕಙ್ಖಟ್ಠಾನೀಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನೋದೇನ್ತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೇನಾಸನಂ ಪಞ್ಚಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧೦.೧೧) –
‘‘Idha , bhikkhave, senāsanaṃ nātidūraṃ hoti naccāsannaṃ gamanāgamanasampannaṃ, divā appākiṇṇaṃ, rattiṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ, appaḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassaṃ, tasmiṃ kho pana senāsane viharantassa appakasireneva uppajjanti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā, tasmiṃ kho pana senāsane ye te bhikkhū viharanti bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā, te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripucchati paripañhati ‘idaṃ, bhante, kathaṃ, imassa ko attho’ti, tassa te āyasmanto avivaṭañceva vivaranti, anuttānīkatañca uttāniṃ karonti, anekavihitesu ca kaṅkhaṭṭhānīyesu dhammesu kaṅkhaṃ paṭivinodenti. Evaṃ kho, bhikkhave, senāsanaṃ pañcaṅgasamannāgataṃ hotī’’ti (a. ni. 10.11) –
ಏವಂ ಭಗವತಾ ವಣ್ಣಿತೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಗುಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಅನುರೂಪೇ ಭಾವನಾಕಮ್ಮಾನುಗುಣೇ ವಿಹಾರೇ ವಿಹರನ್ತೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಠಮಾದೀನೀತಿ ಪಠಮದುತಿಯಾದೀನಿ ರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಾನಿ। ಸಬ್ಬಸೋ ಭಾವೇತ್ವಾತಿ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಭಾವನಾವಿಧಾನಂ ಅಪರಿಹಾಪೇನ್ತೇನ ಭಾವೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೪೧) ನಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಿಕಾಪದಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರಕ್ಕಮೇನ ಭಾವೇತ್ವಾ, ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Evaṃ bhagavatā vaṇṇitehi pañcahi guṇehi samannāgatattā anurūpe bhāvanākammānuguṇe vihāre viharantenāti attho. Paṭhamādīnīti paṭhamadutiyādīni rūpāvacarajjhānāni. Sabbaso bhāvetvāti visuddhimagge ‘‘sabbaṃ bhāvanāvidhānaṃ aparihāpentena bhāvetabbo’’ti (visuddhi. 1.41) nikkhittassa mātikāpadassa vitthārakkamena bhāvetvā, cittavisuddhiṃ sampādetvāti vuttaṃ hoti.
ಸಪ್ಪಞ್ಞೋತಿ ಕಮ್ಮಜತಿಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಪಞ್ಞಾಯ ಚೇವ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮನಸಿಕಾರಸಪ್ಪಾಯಾನಿ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅಸಪ್ಪಾಯಂ ಪರಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸಪ್ಪಾಯಸೇವನೋಪಕಾರಾಯ ಪಾರಿಹಾರಿಯಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಯೋಗಾವಚರೋ। ತತೋತಿ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನವಜ್ಜಿತರೂಪಾರೂಪಜ್ಝಾನಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಭಾವೇನ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಾನಮಞ್ಞತರತೋ ಝಾನಾ ವುಟ್ಠಾಯ। ತೇನಾಹ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಅವಸೇಸರೂಪಾರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಾನಂ ಅಞ್ಞತರತೋ ವುಟ್ಠಾಯಾ’’ತಿ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೨.೬೬೩)।
Sappaññoti kammajatihetukapaṭisandhipaññāya ceva kammaṭṭhānamanasikārasappāyāni pariggahetvā asappāyaṃ parivajjetvā sappāyasevanopakārāya pārihāriyapaññāya ca samannāgato yogāvacaro. Tatoti nevasaññānāsaññāyatanavajjitarūpārūpajjhānaṃ vipassanāpādakabhāvena samāpajjitvā aṭṭhannaṃ vipassanāpādakajjhānānamaññatarato jhānā vuṭṭhāya. Tenāha visuddhimagge ‘‘ṭhapetvā nevasaññānāsaññāyatanaṃ avasesarūpārūpāvacarajjhānānaṃ aññatarato vuṭṭhāyā’’ti (visuddhi. 2.663).
ನಾಮರೂಪವವತ್ಥಾನಂ ಕತ್ವಾತಿ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿನಿದ್ದೇಸೇ ವುತ್ತನಯೇನ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾದಿಮುಖೇಸು ಯಥಿಚ್ಛಿತೇನ ಮುಖೇನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಾಮರೂಪಂ ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾ ‘‘ಇದಂ ನಾಮಂ, ಇದಂ ರೂಪಂ, ಇಮಮ್ಹಾ ನಾಮರೂಪತೋ ಬ್ಯತಿರಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾದಿ ಕಿಞ್ಚಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ನಿಟ್ಠಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಇಮಿನಾ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿ ದಸ್ಸಿತಾ।
Nāmarūpavavatthānaṃ katvāti visuddhimagge diṭṭhivisuddhiniddese vuttanayena pañcakkhandhādimukhesu yathicchitena mukhena pavisitvā nāmarūpaṃ vavatthapetvā ‘‘idaṃ nāmaṃ, idaṃ rūpaṃ, imamhā nāmarūpato byatirittaṃ attādi kiñci vattabbaṃ natthī’’ti niṭṭhaṃ gantvā, iminā diṭṭhivisuddhi dassitā.
ಕಙ್ಖಂ ವಿತೀರಿಯಾತಿ ಯಥಾದಿಟ್ಠನಾಮರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿನಿದ್ದೇಸೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೨.೬೭೮ ಆದಯೋ) ವುತ್ತನಯೇನ ಪಞ್ಚಧಾ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ನ ತಾವಿದಂ ನಾಮರೂಪಂ ಅಹೇತುಕಂ, ನ ಅತ್ತಾದಿಹೇತುಕ’’ನ್ತಿ ಯಾಥಾವತೋ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಪಞ್ಚಧಾ ದಸ್ಸನೇನ ಅದ್ಧತ್ತಯಗತಂ ‘‘ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಂ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೮; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೨೦; ಮಹಾನಿ॰ ೧೭೪) ಸೋಳಸವಿಧಂ ಕಙ್ಖಂ, ‘‘ಸತ್ಥರಿ ಕಙ್ಖತೀ’’ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಂ (ಧ॰ ಸ॰ ೧೦೦೮) ಅಟ್ಠವಿಧಞ್ಚ ಕಙ್ಖಂ ವೀರಿಯೇನ ತರಿತ್ವಾ ಪಜಹಿತ್ವಾ, ಇಮಿನಾ ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿ ದಸ್ಸಿತಾ ಹೋತಿ।
Kaṅkhaṃ vitīriyāti yathādiṭṭhanāmarūpadhammānaṃ visuddhimagge kaṅkhāvitaraṇavisuddhiniddese (visuddhi. 2.678 ādayo) vuttanayena pañcadhā pariggahetvā ‘‘na tāvidaṃ nāmarūpaṃ ahetukaṃ, na attādihetuka’’nti yāthāvato nāmarūpassa pañcadhā dassanena addhattayagataṃ ‘‘ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhāna’’ntiādinayappavattaṃ (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20; mahāni. 174) soḷasavidhaṃ kaṅkhaṃ, ‘‘satthari kaṅkhatī’’tiādinayappavattaṃ (dha. sa. 1008) aṭṭhavidhañca kaṅkhaṃ vīriyena taritvā pajahitvā, iminā kaṅkhāvitaraṇavisuddhi dassitā hoti.
ಏವಂ ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿನಿಪ್ಫಾದನೇನ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾಯ ಠಿತೋ ಯೋಗಾವಚರೋ ಸಪ್ಪಾಯಂ ನಾಮರೂಪಂ ಲಕ್ಖಣತ್ತಯಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಕಙ್ಖಾವೂಪಸಮಞಾಣೇನ ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿನಿದ್ದೇಸೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೨.೬೯೨ ಆದಯೋ) ವುತ್ತನಯೇನ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮ್ಮಸನ್ತೋ ಓಭಾಸೋ, ಞಾಣಂ, ಪೀತಿ, ಪಸ್ಸದ್ಧಿ, ಸುಖಂ, ಅಧಿಮೋಕ್ಖೋ, ಪಗ್ಗಹೋ, ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ಉಪೇಕ್ಖಾ, ನಿಕನ್ತೀತಿ ದಸಸು ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇಸು ಪಾತುಭೂತೇಸು ತಥಾ ಪಾತುಭೂತೇ ಓಭಾಸಾದಯೋ ದಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ‘‘ಅಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಮಗ್ಗವೀಥಿಪಟಿಪನ್ನಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಮೇವ ‘‘ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪಞ್ಞವಾ ಯೋಗಾವಚರೋ ಜಾನಾತೀತಿ ಅತ್ಥೋ, ಇಮಿನಾ ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ದಸ್ಸಿತಾ ಹೋತಿ।
Evaṃ kaṅkhāvitaraṇavisuddhinipphādanena ñātapariññāya ṭhito yogāvacaro sappāyaṃ nāmarūpaṃ lakkhaṇattayaṃ āropetvā kaṅkhāvūpasamañāṇena maggāmaggañāṇadassanavisuddhiniddese (visuddhi. 2.692 ādayo) vuttanayena saṅkhāre sammasanto obhāso, ñāṇaṃ, pīti, passaddhi, sukhaṃ, adhimokkho, paggaho, upaṭṭhānaṃ, upekkhā, nikantīti dasasu upakkilesesu pātubhūtesu tathā pātubhūte obhāsādayo dasa upakkilese ‘‘amaggo’’ti maggavīthipaṭipannaṃ vipassanāñāṇameva ‘‘maggo’’ti paṇḍito paññavā yogāvacaro jānātīti attho, iminā maggāmaggañāṇadassanavisuddhi saṅkhepato dassitā hoti.
೩೧೫೯. ಏತ್ತಾವತಾ ತೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ವವತ್ಥಾನೇತಿ ಯೋಜನಾ। ಏತ್ತಾವತಾತಿ ‘‘ನಾಮರೂಪವವತ್ಥಾನಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ದಸ್ಸಿತನಯೇನ। ತೇಸಂ ತಿಣ್ಣನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿ, ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿ, ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧೀತಿ ತೀಹಿ ವಿಸುದ್ಧೀಹಿ ಸಕಸಕವಿಪಸ್ಸನಾನಂ ನಾಮರೂಪತಪ್ಪಚ್ಚಯಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಾನಂ ತಿಣ್ಣಂ। ವವತ್ಥಾನೇ ಕತೇ ನಿಯಮೇ ಕತೇ। ತಿಣ್ಣಂ ಸಚ್ಚಾನನ್ತಿ ದುಕ್ಖಸಮುದಯಮಗ್ಗಸಙ್ಖಆತಾನಂ ತಿಣ್ಣಂ ಸಚ್ಚಾನಂ। ವವತ್ಥಾನಂ ಕತಂ ಸಿಯಾತಿ ಞಾತತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಲೋಕಿಯೇನೇವ ಞಾಣೇನ ಅನುಬೋಧವಸೇನ ನಿಚ್ಛಯೋ ಕತೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಥಂ? ನಾಮರೂಪವವತ್ಥಾನಸಙ್ಖಾತೇನ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿಞಾಣೇನ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚವವತ್ಥಾನಂ ಕತಂ ಹೋತಿ, ಪಚ್ಚಯಪರಿಗ್ಗಹಸಙ್ಖಾತೇನ ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿಞಾಣೇನ ಸಮುದಯಸಚ್ಚವವತ್ಥಾನಂ, ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗವವತ್ಥಾನಸಙ್ಖಾತೇನ ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನೇನ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚವವತ್ಥಾನಂ।
3159. Ettāvatā tesaṃ tiṇṇaṃ vavatthāneti yojanā. Ettāvatāti ‘‘nāmarūpavavatthānaṃ katvā’’tiādinā saṅkhepato dassitanayena. Tesaṃ tiṇṇanti diṭṭhivisuddhi, kaṅkhāvitaraṇavisuddhi, maggāmaggañāṇadassanavisuddhīti tīhi visuddhīhi sakasakavipassanānaṃ nāmarūpatappaccayamaggāmaggānaṃ tiṇṇaṃ. Vavatthāne kate niyame kate. Tiṇṇaṃ saccānanti dukkhasamudayamaggasaṅkhaātānaṃ tiṇṇaṃ saccānaṃ. Vavatthānaṃ kataṃ siyāti ñātatīraṇapariññāsaṅkhātena lokiyeneva ñāṇena anubodhavasena nicchayo kato hotīti attho. Kathaṃ? Nāmarūpavavatthānasaṅkhātena diṭṭhivisuddhiñāṇena dukkhasaccavavatthānaṃ kataṃ hoti, paccayapariggahasaṅkhātena kaṅkhāvitaraṇavisuddhiñāṇena samudayasaccavavatthānaṃ, maggāmaggavavatthānasaṅkhātena maggāmaggañāṇadassanena maggasaccavavatthānaṃ.
೩೧೬೦-೧. ಏವಂ ಞಾತತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾದ್ವಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾಯ ಸರೀರಭೂತಾನಿ ನವ ಞಾಣಾನಿ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಉದಯಬ್ಬಯಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಉದಯಬ್ಬಯಾತಿ ಉಪ್ಪಾದಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾವಸಪ್ಪವತ್ತಾ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೇನ ‘‘ಉದಯಬ್ಬಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಉದಯಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ವಯೇ ವಾ ಪವತ್ತಾ ಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾ ‘‘ಭಙ್ಗಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ಭಯಞ್ಚ ಆದೀನವೋ ಚ ನಿಬ್ಬಿದಾ ಚ ಭಯಾದೀನವನಿಬ್ಬಿದಾ, ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಭಯತೋ ಅನುಪಸ್ಸನವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಭಯಾನುಪಸ್ಸನಾ ಚ ದಿಟ್ಠಭಯಾನಂ ಆದೀನವತೋ ಪೇಕ್ಖನವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸನಾ ಚ ದಿಟ್ಠಾದೀನವೇಸು ನಿಬ್ಬೇದವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ನಿಬ್ಬಿದಾನುಪಸ್ಸನಾ ಚ ತಥಾ ವುತ್ತಾ। ನಿಬ್ಬಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಮುಚ್ಚಿತುಕಾಮತಾವಸೇನೇವ ಪವತ್ತಂ ಞಾಣಂ ಮುಚ್ಚಿತುಕಾಮತಾಞಾಣಂ। ಮುಚ್ಚನಸ್ಸ ಉಪಾಯಸಮ್ಪಟಿಪಾದನತ್ಥಂ ಪುನ ಸಙ್ಖಾರತ್ತಯಪಟಿಗ್ಗಹವಸಪವತ್ತಂ ಞಾಣಂ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನುಪಸ್ಸನಾ।
3160-1. Evaṃ ñātatīraṇapariññādvayaṃ saṅkhepato dassetvā pahānapariññāya sarīrabhūtāni nava ñāṇāni dassetumāha ‘‘udayabbayā’’tiādi. Tattha udayabbayāti uppādabhaṅgānupassanāvasappavattā uttarapadalopena ‘‘udayabbayā’’ti vuttā. Tattha udayaṃ muñcitvā vaye vā pavattā bhaṅgānupassanā ‘‘bhaṅgā’’ti vuttā. Bhayañca ādīnavo ca nibbidā ca bhayādīnavanibbidā, saṅkhārānaṃ bhayato anupassanavasena pavattā bhayānupassanā ca diṭṭhabhayānaṃ ādīnavato pekkhanavasena pavattā ādīnavānupassanā ca diṭṭhādīnavesu nibbedavasena pavattā nibbidānupassanā ca tathā vuttā. Nibbinditvā saṅkhārehi muccitukāmatāvaseneva pavattaṃ ñāṇaṃ muccitukāmatāñāṇaṃ. Muccanassa upāyasampaṭipādanatthaṃ puna saṅkhārattayapaṭiggahavasapavattaṃ ñāṇaṃ paṭisaṅkhānupassanā.
ಸಙ್ಖಾರಧಮ್ಮೇ ಭಯನನ್ದಿವಿವಜ್ಜನವಸೇನ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪವತ್ತಞಾಣಂ ಸಙ್ಖಾರುಪೇಕ್ಖಾಞಾಣಂ, ಸಚ್ಚಾನುಲೋಮೋ ತದಧಿಗಮಾಯ ಏಕನ್ತಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀತಿ ‘‘ಸಚ್ಚಾನುಲೋಮಿಕ’’ನ್ತಿ ಚ ಕಲಾಪಸಮ್ಮಸನಞಾಣಾದೀನಂ ಪುರಿಮಾನಂ ನವನ್ನಂ ಕಿಚ್ಚನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ, ಉಪರಿ ಚ ಸತ್ತತಿಂಸಾಯ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾನಞ್ಚ ಅನುಲೋಮನತೋ ‘‘ಅನುಲೋಮಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಚ ವುತ್ತಂ ನವಮಂ ಞಾಣಞ್ಚಾತಿ ಯಾ ನವಾನುಪುಬ್ಬವಿಪಸ್ಸನಾಸಙ್ಖಾತಾ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾ ದಸ್ಸಿತಾ, ಅಯಂ ‘‘ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನ’’ನ್ತಿ ಪಕಾಸಿತಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Saṅkhāradhamme bhayanandivivajjanavasena ajjhupekkhitvā pavattañāṇaṃ saṅkhārupekkhāñāṇaṃ, saccānulomo tadadhigamāya ekantapaccayo hotīti ‘‘saccānulomika’’nti ca kalāpasammasanañāṇādīnaṃ purimānaṃ navannaṃ kiccanipphattiyā, upari ca sattatiṃsāya bodhipakkhiyadhammānañca anulomanato ‘‘anulomañāṇa’’nti ca vuttaṃ navamaṃ ñāṇañcāti yā navānupubbavipassanāsaṅkhātā pahānapariññā dassitā, ayaṃ ‘‘paṭipadāñāṇadassana’’nti pakāsitāti yojanā.
೩೧೬೨. ತತೋ ಅನುಲೋಮಞಾಣತೋ ಪರಂ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಆವಜ್ಜನಟ್ಠಾನಿಯಂ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಮಾಲಮ್ಬಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪುಥುಜ್ಜನಗೋತ್ತಸ್ಸ ಅಭಿಭವನತೋ, ಅರಿಯಗೋತ್ತಸ್ಸ ಭಾವನತೋ ವಡ್ಢನತೋ ಚ ‘‘ಗೋತ್ರಭೂ’’ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಮನನ್ತರಮೇವ ಚ। ಸನ್ತಿಮಾರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾತಿ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸದರಥಾನಞ್ಚ ಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖಗ್ಗಿನೋ ಚ ವೂಪಸಮನಿಮಿತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಸನ್ತಿ’’ನ್ತಿ ಸಙ್ಖಾತಂ ನಿರೋಧಮಾಲಮ್ಬಿತ್ವಾ। ಞಾಣದಸ್ಸನನ್ತಿ ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಾಭಿಸಮಯಾದಿವಸೇನ ಜಾನನಟ್ಠೇನ ಞಾಣಂ, ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಯ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ದಸ್ಸನನ್ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಞಾಣಸಙ್ಖಾತಂ ಸತ್ತಮವಿಸುದ್ಧಿಞಾಣಂ ಜಾಯತೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
3162.Tato anulomañāṇato paraṃ maggassa āvajjanaṭṭhāniyaṃ hutvā nibbānamālambitvā uppannassa puthujjanagottassa abhibhavanato, ariyagottassa bhāvanato vaḍḍhanato ca ‘‘gotrabhū’’ti saṅkhaṃ gatassa cittassa samanantarameva ca. Santimārammaṇaṃ katvāti sabbakilesadarathānañca saṅkhāradukkhaggino ca vūpasamanimittattā ‘‘santi’’nti saṅkhātaṃ nirodhamālambitvā. Ñāṇadassananti catunnaṃ ariyasaccānaṃ pariññābhisamayādivasena jānanaṭṭhena ñāṇaṃ, cakkhunā viya paccakkhato dassanaṭṭhena dassananti saṅkhaṃ gataṃ sotāpattimaggañāṇasaṅkhātaṃ sattamavisuddhiñāṇaṃ jāyate uppajjatīti attho.
೩೧೬೩. ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಪರಿಯನ್ತನ್ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಜವನಪರಿಯೋಸಾನಂ। ತಸ್ಸಾತಿ ಞಾಣದಸ್ಸನಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಸ್ಸ। ಫಲನ್ತಿ ಫಲಚಿತ್ತಂ ಅನು ಪಚ್ಛಾ ಮಗ್ಗಾನನ್ತರಂ ಹುತ್ವಾ ಜಾಯತೇ।
3163.Paccavekkhaṇapariyantanti paccavekkhaṇajavanapariyosānaṃ. Tassāti ñāṇadassanasaṅkhātassa sotāpattimaggassa. Phalanti phalacittaṃ anu pacchā maggānantaraṃ hutvā jāyate.
ಏತ್ಥ ‘‘ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಪರಿಯನ್ತ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ‘‘ಫಲ’’ನ್ತಿ ಏತಸ್ಸ ವಿಸೇಸನಂ, ಕಿರಿಯಾವಿಸೇಸನಂ ವಾ, ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಜವನಂ ಮರಿಯಾದಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಗ್ಗಾನನ್ತರಂ ಫಲೇ ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ, ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧೇ ತದನನ್ತರಮೇವ ಭವಙ್ಗಂ ಹೋತಿ, ಭವಙ್ಗಂ ಆವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ಮಗ್ಗಮಾಲಮ್ಬಿತ್ವಾ ಮನೋದ್ವಾರಾವಜ್ಜನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತತೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಜವನಾನಿ। ಏವಂ ಫಲಚಿತ್ತಂ ಭವಙ್ಗಪರಿಯನ್ತಮೇವ ಹೋತಿ, ನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಪರಿಯನ್ತಂ। ತಥಾಪಿ ಅಞ್ಞೇನ ಜವನೇನ ಅನನ್ತರಿಕಂ ಹುತ್ವಾ ಫಲಜವನಾನಮನನ್ತರಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಜವನಮೇವ ಪವತ್ತತೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಫಲಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಜವನಾನನ್ತರೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಿ ಭವಙ್ಗಾವಜ್ಜನಾನಿ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಾನಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಪರಿಯನ್ತಂ, ಫಲಂ ತಸ್ಸಾನುಜಾಯತೇ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
Ettha ‘‘paccavekkhaṇapariyanta’’nti idaṃ ‘‘phala’’nti etassa visesanaṃ, kiriyāvisesanaṃ vā, paccavekkhaṇajavanaṃ mariyādaṃ katvāti attho. Maggānantaraṃ phale dvikkhattuṃ, tikkhattuṃ vā uppajjitvā niruddhe tadanantarameva bhavaṅgaṃ hoti, bhavaṅgaṃ āvaṭṭetvā paccavekkhitabbaṃ maggamālambitvā manodvārāvajjanaṃ uppajjati, tato paccavekkhaṇajavanāni. Evaṃ phalacittaṃ bhavaṅgapariyantameva hoti, na paccavekkhaṇapariyantaṃ. Tathāpi aññena javanena anantarikaṃ hutvā phalajavanānamanantaraṃ paccavekkhaṇajavanameva pavattatīti dassanatthaṃ phalapaccavekkhaṇajavanānantare uppannāni bhavaṅgāvajjanāni abbohārikāni katvā ‘‘paccavekkhaṇapariyantaṃ, phalaṃ tassānujāyate’’ti vuttanti gahetabbaṃ.
ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞ್ಚ ಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬಾನಪಹೀನಕಿಲೇಸಅವಸಿಟ್ಠಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವಸೇನ ಪಞ್ಚವಿಧಂ ಹೋತಿ। ತೇಸು ಏಕೇಕಂ ಏಕೇಕೇನ ಜವನವಾರೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೀತಿ ಪಞ್ಚ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಜವನವಾರಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ತಾನಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಗ್ಗಹಣೇನ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ದಸ್ಸಿತಾನೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನಿ।
Paccavekkhaṇañca maggaphalanibbānapahīnakilesaavasiṭṭhakilesānaṃ paccavekkhaṇavasena pañcavidhaṃ hoti. Tesu ekekaṃ ekekena javanavārena paccavekkhatīti pañca paccavekkhaṇajavanavārāni honti. Tāni paccavekkhaṇaggahaṇena sāmaññato dassitānīti daṭṭhabbāni.
೩೧೬೪. ತೇನೇವ ಚ ಉಪಾಯೇನಾತಿ ಉದಯಬ್ಬಯಾನುಪಸ್ಸನಾದಿವಿಪಸ್ಸನಾನಂ ಪಠಮಂ ಮಗ್ಗೋ ಅಧಿಗತೋ, ತೇನೇವ ಉಪಾಯೇನ। ಸೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸೋ ಯೋಗಾವಚರೋ ಭಿಕ್ಖು। ಪುನಪ್ಪುನಂ ಭಾವೇನ್ತೋತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ। ಯಥಾ ಪಠಮಮಗ್ಗಫಲಾನಿ ಪತ್ತೋ, ತಥಾ। ಸೇಸಮಗ್ಗಫಲಾನಿ ಚಾತಿ ದುತಿಯಾದಿಮಗ್ಗಫಲಾನಿ ಚ ಪಾಪುಣಾತಿ।
3164.Teneva ca upāyenāti udayabbayānupassanādivipassanānaṃ paṭhamaṃ maggo adhigato, teneva upāyena. So bhikkhūti so yogāvacaro bhikkhu. Punappunaṃ bhāventoti punappunaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā. Yathā paṭhamamaggaphalāni patto, tathā. Sesamaggaphalāni cāti dutiyādimaggaphalāni ca pāpuṇāti.
೩೧೬೫. ಇಚ್ಚೇವಂ ಯಥಾವುತ್ತನಯೇನ ಉಪ್ಪಾದವಯನ್ತಾತೀತಕತ್ತಾ ಅಚ್ಚನ್ತಂ ಅಮತಂ ಧಮ್ಮಂ ಅವೇಚ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅಸೇಸಂ ಅಕುಸಲಂ ವಿದ್ಧಂಸಯಿತ್ವಾ ಸಮುಚ್ಛೇದಪ್ಪಹಾನೇನ ಪಜಹಿತ್ವಾ ತಯೋ ಭವೇ ಕಾಮಭವಾದೀಸು ತೀಸು ಭವೇಸು ನಿಕನ್ತಿಯಾ ಸೋಸನವಸೇನ ತಯೋ ಭವೇ ವಿಸೇಸೇನ ಸೋಸಯಿತ್ವಾ ಸೋ ಅಗ್ಗದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಠಮಂ ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇ ಸೋಸಿತವಿಪಾಕಕ್ಖನ್ಧಕಟತ್ತಾರೂಪಸಙ್ಖಾತಉಪಾದಿಸೇಸರಹಿತತ್ತಾ ನಿರುಪಾದಿಸೇಸಂ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಂ ಉಪೇತಿ ಅಧಿಗಚ್ಛತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
3165.Iccevaṃ yathāvuttanayena uppādavayantātītakattā accantaṃ amataṃ dhammaṃ avecca paṭivijjhitvā asesaṃ akusalaṃ viddhaṃsayitvā samucchedappahānena pajahitvā tayo bhave kāmabhavādīsu tīsu bhavesu nikantiyā sosanavasena tayo bhave visesena sosayitvā so aggadakkhiṇeyyo khīṇāsavo bhikkhu paṭhamaṃ kilesaparinibbāne sositavipākakkhandhakaṭattārūpasaṅkhātaupādisesarahitattā nirupādisesaṃ nibbānadhātuṃ upeti adhigacchatīti yojanā.
ಇಚ್ಚೇವಂ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಭಾವನಾನಯೋ ಆಚರಿಯೇನ ದಸ್ಸಿತೋತಿ ಗನ್ಥಭೀರುಜನಾನುಗ್ಗಹವಸೇನ ವಿತ್ಥಾರವಣ್ಣನಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಅನುಪದವಣ್ಣನಾಮತ್ತಮೇವೇತ್ಥ ಕತಂ। ವಿತ್ಥಾರವಣ್ಣನಾ ಪನಸ್ಸ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗತೋ, ತಬ್ಬಣ್ಣನತೋ ಚ ಗಹೇತಬ್ಬಾ।
Iccevaṃ saṅkhepato kammaṭṭhānabhāvanānayo ācariyena dassitoti ganthabhīrujanānuggahavasena vitthāravaṇṇanaṃ anāmasitvā anupadavaṇṇanāmattamevettha kataṃ. Vitthāravaṇṇanā panassa visuddhimaggato, tabbaṇṇanato ca gahetabbā.
೩೧೬೬-೭. ವಿಞ್ಞಾಸಕ್ಕಮತೋ ವಾಪೀತಿ ಅಕ್ಖರಪದವಾಕ್ಯಸಙ್ಖಾತಗನ್ಥರಚನಕ್ಕಮತೋ ವಾ। ಪುಬ್ಬಾಪರವಸೇನ ವಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬಾನಮತ್ಥವಿಸೇಸಾನಂ ಪಟಿಪಾಟಿವಸೇನ ವಾ। ಅಕ್ಖರಬನ್ಧೇ ವಾತಿ ಸದ್ದಸತ್ಥಅಲಙ್ಕಾರಸತ್ಥಛನ್ದೋವಿಚಿತಿಸತ್ಥಾನುಪಾತೇನ ಕಾತಬ್ಬಾಯ ಅಕ್ಖರಪದರಚನಾಯ, ಗಾಥಾಬನ್ಧೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಯುತ್ತಂ ವಿಯ ಯದಿ ದಿಸ್ಸತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
3166-7.Viññāsakkamato vāpīti akkharapadavākyasaṅkhātagantharacanakkamato vā. Pubbāparavasena vāti vattabbānamatthavisesānaṃ paṭipāṭivasena vā. Akkharabandhe vāti saddasatthaalaṅkārasatthachandovicitisatthānupātena kātabbāya akkharapadaracanāya, gāthābandheti attho. Ayuttaṃ viya yadi dissatīti yojanā.
ತನ್ತಿ ತಂ ‘‘ಅಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ದಿಸ್ಸಮಾನಟ್ಠಾನಂ। ತಥಾ ನ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ದಿಸ್ಸಮಾನಾಕಾರೇನೇವ ಅಯುತ್ತನ್ತಿ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಕಥಂ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಗಹೇತಬ್ಬಮದೋಸತೋ’’ತಿ। ತಸ್ಸ ಕಾರಣಮಾಹ ‘‘ಮಯಾ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ, ಕತತ್ತಾ ಪನ ಸಬ್ಬಸೋ’’ತಿ। ಯೋ ಯೋ ಪನೇತ್ಥ ದೋಸೋ ದಿಸ್ಸತಿ ಖಿತ್ತದೋಸೋ ವಾ ಹೋತು ವಿಪಲ್ಲಾಸಗ್ಗಹಣದೋಸೋ ವಾ, ನಾಪರಂ ದೋಸೋತಿ ದೀಪೇತಿ। ತೇನೇತಂ ಪಕರಣಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ತಿಪಿಟಕಪರಿಯತ್ತಿಪ್ಪಭೇದಾಯತನಬಹುಸ್ಸುತಾನಂ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮಾನಂ ಥೇರಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಪಮಾಣಭೂತತಂ ಸೂಚೇತಿ। ಅತ್ತನೋ ಪಮಾಣಸೂಚನೇನ ಅತ್ತನಾ ವಿರಚಿತಸ್ಸ ವಿನಯವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸಾಪಿ ಪಮಾಣತಂ ವಿಭಾವೇನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಸವನುಗ್ಗಹಧಾರಣಾದೀಸು ಸೋತುಜನಂ ನಿಯೋಜೇತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Tanti taṃ ‘‘ayutta’’nti dissamānaṭṭhānaṃ. Tathā na gahetabbanti dissamānākāreneva ayuttanti na gahetabbaṃ. Kathaṃ gahetabbanti āha ‘‘gahetabbamadosato’’ti. Tassa kāraṇamāha ‘‘mayā upaparikkhitvā, katattā pana sabbaso’’ti. Yo yo panettha doso dissati khittadoso vā hotu vipallāsaggahaṇadoso vā, nāparaṃ dosoti dīpeti. Tenetaṃ pakaraṇaṃ sabbesaṃ tipiṭakapariyattippabhedāyatanabahussutānaṃ sikkhākāmānaṃ therānaṃ attano pamāṇabhūtataṃ sūceti. Attano pamāṇasūcanena attanā viracitassa vinayavinicchayassāpi pamāṇataṃ vibhāvento tassa savanuggahadhāraṇādīsu sotujanaṃ niyojetīti daṭṭhabbaṃ.
ಇತಿ ವಿನಯತ್ಥಸಾರಸನ್ದೀಪನಿಯಾ ವಿನಯವಿನಿಚ್ಛಯವಣ್ಣನಾಯ
Iti vinayatthasārasandīpaniyā vinayavinicchayavaṇṇanāya
ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಭಾವನಾವಿಧಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kammaṭṭhānabhāvanāvidhānakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
