Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / པཱཙིཏྱཱདིཡོཛནཱཔཱལི༹ • Pācityādiyojanāpāḷi

    པཉྩཝགྒོ

    Pañcavaggo

    ཀམྨཝགྒཝཎྞནཱ

    Kammavaggavaṇṇanā

    ༤༨༢. ཀམྨཝགྒེ ‘‘གཎནཔརིཙྪེདཝཙན’’ནྟི ཨིམིནཱ ན པམཱཎཝཙནནྟི དསྶེཏི། ཨིམིནཱ ཀམྨཱནཾ ཏཏོ ཨཱུནཱཏིརེཀབྷཱཝཾ ནིཝཱརེཏི། གཎིཡཏེ གཎནཾ, པརིཙྪིཛྫཏི ཨནེནཱཏི པརིཙྪེདོ, གཎནསྶ པརིཙྪེདོ གཎནཔརིཙྪེདོ། ཨཐ ཝཱ གཎིཡཏི ཨནེནཱཏི གཎནཾ, ཏམེཝ པརིཙྪེདོ གཎནཔརིཙྪེདོ, སོཡེཝ ཝཙནཾ གཎནཔརིཙྪེདཝཙནཾ། ཨཔལོཀནཀམྨཾ ནཱམཱཏི ཀཏྟབྦཾ ཀམྨནྟི སམྦནྡྷོ། ཝུཏྟནཡེནེཝཱཏི ‘‘སཱིམཊྛཀསངྒྷཾ སོདྷེཏྭཱ ཚནྡཱརཧཱནཾ ཚནྡཾ ཨཱཧརིཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟེན ཨེཝ ནཡེན།

    482. Kammavagge ‘‘gaṇanaparicchedavacana’’nti iminā na pamāṇavacananti dasseti. Iminā kammānaṃ tato ūnātirekabhāvaṃ nivāreti. Gaṇiyate gaṇanaṃ, paricchijjati anenāti paricchedo, gaṇanassa paricchedo gaṇanaparicchedo. Atha vā gaṇiyati anenāti gaṇanaṃ, tameva paricchedo gaṇanaparicchedo, soyeva vacanaṃ gaṇanaparicchedavacanaṃ. Apalokanakammaṃ nāmāti kattabbaṃ kammanti sambandho. Vuttanayenevāti ‘‘sīmaṭṭhakasaṅghaṃ sodhetvā chandārahānaṃ chandaṃ āharitvā’’ti vuttena eva nayena.

    ཏཏྠཱཏི ཙཏཱུསུ ཀམྨེསུ, ཉཏྟིདུཏིཡཀམྨཾ པན ཨཏྠཱིཏི སམྦནྡྷོ།

    Tatthāti catūsu kammesu, ñattidutiyakammaṃ pana atthīti sambandho.

    ཏཏྠཱཏི དྭཱིསུ ཀམྨེསུ། ཨཝསེསཱཏི ཚཧི ཀམྨེཧི ཨཝསེསཱ། ཡདི པརིཝཏྟེཏྭཱ ཀཏཾ དལ༹ྷཱིཀམྨཾ ན ཧོཏི, ཨེཝཾ སཏི དལ༹ྷཱིཀམྨཏྠཱཡ ཀིནྟི ཀཱཏབྦནྟི ཨཱཧ ‘‘སཙེ པནཱ’’ཏིཨཱདི། ཏཏྠ ‘‘ཨཀྑརཔརིཧཱིནཾ ཝཱ པདཔརིཧཱིནཾ ཝཱ’’ཏི ཨིདཾ ཨཀྑརཔདཱནཾ གལི༹ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ། ‘‘དུརུཏྟཔདཾ ཝཱ’’ཏི ཨིདཾ སིཐིལདྷནིཏཱདིཨཔརིཔུཎྞཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ། ཨེཏྠ ‘‘དུརུཏྟཀྑརཾ ཝཱ’’ཏི ཨཛ྄ཛྷཱཧརིཏབྦཾ། ཨིདནྟི པུནཔྤུནཾ ཝཙནཾ། ཀམྨཾ ཧུཏྭཱཏི སུཀམྨཾ ཧུཏྭཱ།

    Tatthāti dvīsu kammesu. Avasesāti chahi kammehi avasesā. Yadi parivattetvā kataṃ daḷhīkammaṃ na hoti, evaṃ sati daḷhīkammatthāya kinti kātabbanti āha ‘‘sace panā’’tiādi. Tattha ‘‘akkharaparihīnaṃ vā padaparihīnaṃ vā’’ti idaṃ akkharapadānaṃ gaḷitaṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Duruttapadaṃ vā’’ti idaṃ sithiladhanitādiaparipuṇṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Ettha ‘‘duruttakkharaṃ vā’’ti ajjhāharitabbaṃ. Idanti punappunaṃ vacanaṃ. Kammaṃ hutvāti sukammaṃ hutvā.

    ༤༨༣. སམྨུཁཱཀརཎཱིཡཨསམྨུཁཱཀརཎཱིཡེསུ ཨསམྨུཁཱཀརཎཱིཡཱནི ཨཔྤཀཏྟཱ པཋམཾ དསྶེཏྭཱ སེསཱནཾ སམྨུཁཱཀརཎཱིཡབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཏྠཱ’’ཏིཨཱདི། ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏེསུ དྭཱིསུ, ཨསམྨུཁཱཀརཎཱིཡཾ ནཱམ ཨཊྛཝིདྷཾ ཧོཏཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏེསུ ཏེསུ ཁནྡྷཀེསུ། ‘‘སུཀཏཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཙནསཱམཏྠིཡཏོ སམྨུཁཱཀཏམྤི སུཀཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོཔི གཧེཏབྦོ།

    483. Sammukhākaraṇīyaasammukhākaraṇīyesu asammukhākaraṇīyāni appakattā paṭhamaṃ dassetvā sesānaṃ sammukhākaraṇīyabhāvaṃ dassento āha ‘‘tatthā’’tiādi. Tattha tatthāti tesu dvīsu, asammukhākaraṇīyaṃ nāma aṭṭhavidhaṃ hotīti sambandho. Tattha tatthāti tesu tesu khandhakesu. ‘‘Sukataṃ hotī’’ti vacanasāmatthiyato sammukhākatampi sukataṃ hotīti atthopi gahetabbo.

    སེསཱནཱིཏི ཨཊྛཀམྨེཧི སེསཱནི། ཨེཏཱནཱིཏི ཀམྨཱནི། ཝཏྠུཝིཔནྣཱནཱིཏི ཝཏྠུནཱ ཝིཔནྣཱནི།

    Sesānīti aṭṭhakammehi sesāni. Etānīti kammāni. Vatthuvipannānīti vatthunā vipannāni.

    ཏེསམྤཱིཏི པཊིཔུཙྪཱཀརཎཱིཡཱནམྤི། ཨེཏྠཱཏི ‘‘པཊིཔུཙྪཱཀརཎཱིཡ’’ནྟི པདེ། ‘‘པུཙྪིཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པཊིཔུཙྪཱཏི པདསྶ ཏྭཱཔཙྩཡནྟབྷཱཝཾ དསྶེཏི། ‘‘ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཀརཎཱིཡནྟི ཨེཏྠ ཨནཱིཡསདྡསྶ ཀམྨཏྠབྷཱཝཾ དསྶེཏི། ཡཐཱདིནྣཱཡཱཧི ཙུདིཏཀེན ཡཐཱདིནྣཱཡ། ཝིཔྤལཔནྟསྶཱཏི ཝིཀཱརེན ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཝཙནཾ པལཔནྟསྶ ཙུདིཏཀསྶཱཏི སམྦནྡྷོ། སབྦཏྠཱཏི སབྦེསུ ‘‘ཏཛྫནཱིཡཀམྨཱརཧསྶཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ།

    Tesampīti paṭipucchākaraṇīyānampi. Etthāti ‘‘paṭipucchākaraṇīya’’nti pade. ‘‘Pucchitvā’’ti iminā paṭipucchāti padassa tvāpaccayantabhāvaṃ dasseti. ‘‘Kātabba’’nti iminā karaṇīyanti ettha anīyasaddassa kammatthabhāvaṃ dasseti. Yathādinnāyāhi cuditakena yathādinnāya. Vippalapantassāti vikārena yaṃ vā taṃ vā vacanaṃ palapantassa cuditakassāti sambandho. Sabbatthāti sabbesu ‘‘tajjanīyakammārahassā’’tiādīsu.

    ཨནུཔོསཐདིཝསེཏི ཨུཔོསཐདིཝསཏོ ཨཉྙསྨིཾ དིཝསེ། ཏམེཝཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨུཔོསཐདིཝསོ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདི། ཀཏྟིཀམཱསནྟི པཙྪིམཀཏྟིཀམཱསཾ། ཏསྶ པཝཱརཎམཱསཏྟཱ ‘‘ཋཔེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ། སཱམགྒིདིཝསོ ཙ ཡཐཱཝུཏྟཱ ཙཱཏུདྡསཔནྣརསཱ ཙ ཨུཔོསཐདིཝསོ ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ། ཡཏྲཧཱིཏི ཡསྨིཾ པན ཝིཧཱརེ, ཋཔེནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཨནྟརཱཏི ཙཱཏུདྡསཱིཔནྣརསཱིནཾ མཛ྄ཛྷེ།

    Anuposathadivaseti uposathadivasato aññasmiṃ divase. Tamevatthaṃ dassento āha ‘‘uposathadivaso nāmā’’tiādi. Kattikamāsanti pacchimakattikamāsaṃ. Tassa pavāraṇamāsattā ‘‘ṭhapetvā’’ti vuttaṃ. Sāmaggidivaso ca yathāvuttā cātuddasapannarasā ca uposathadivaso nāmāti yojanā. Yatrahīti yasmiṃ pana vihāre, ṭhapentīti sambandho. Antarāti cātuddasīpannarasīnaṃ majjhe.

    པཙྩུཀྐཌྜྷིཏྭཱ ཋཔིཏདིཝསོཏི པཙྪཱ ཨུཔརི ཀཌྜྷིཏྭཱ ཋཔིཏཾ ཀཏྟིཀཀཱལ༹པཀྑཙཱཏུདྡསིཾ ཝཱ པཉྩདསིཾ ཝཱ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ། ཨིདྷཱཔཱིཏི ཨཔཝཱརཎཱཡ པཝཱརཎཊྛཱནེཔི། པཱལི༹ཡམཱགཏནཡཏོ ཨཉྙམྤི ནཡཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཔིཙཱ’’ཏིཨཱདི། ཨནྟིམཝཏྠུནྟི པཱརཱཛིཀཝཏྠུཾ། ཡསྶཱཏི པུགྒལསྶ། ཨིམིནཱ ཀམྨཱརཧོ པུགྒལོ ཝཏྠུ ནཱམཱཏི དསྶེཏི།

    Paccukkaḍḍhitvā ṭhapitadivasoti pacchā upari kaḍḍhitvā ṭhapitaṃ kattikakāḷapakkhacātuddasiṃ vā pañcadasiṃ vā sandhāya vuttaṃ. Idhāpīti apavāraṇāya pavāraṇaṭṭhānepi. Pāḷiyamāgatanayato aññampi nayaṃ dassento āha ‘‘apicā’’tiādi. Antimavatthunti pārājikavatthuṃ. Yassāti puggalassa. Iminā kammāraho puggalo vatthu nāmāti dasseti.

    ༤༨༤. དབྦསྶ ཨགྒཎྷནཾ ཝཏྠུཨཔརཱམསནཾ ནཱམ ན ཧོཏི, ཨཐ ཁོ ནཱམསྶ ཨགྒཎྷནམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཏསྶ ནཱམཾ ན གཎྷཱཏཱི’’ཏི། ཨཔརཱམསནཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སུཎཱཏུ མེ’’ཏིཨཱདི།

    484. Dabbassa aggaṇhanaṃ vatthuaparāmasanaṃ nāma na hoti, atha kho nāmassa aggaṇhanamevāti āha ‘‘tassa nāmaṃ na gaṇhātī’’ti. Aparāmasanākāraṃ dassento āha ‘‘suṇātu me’’tiādi.

    པུགྒལཾ ན པརཱམསཏཱིཏི ཨེཏྠ པུགྒལོ ནཱམ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཡོ ཨུཔསམྤདཱཔེཀྑསྶ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ’’ཏི། ནྟི ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ།

    Puggalaṃ na parāmasatīti ettha puggalo nāma upajjhāyoti āha ‘‘yo upasampadāpekkhassa upajjhāyo’’ti. Tanti upajjhāyaṃ.

    སབྦེན སབྦནྟི སབྦཐཱ སབྦཾ, ནིཔཱཏསམུདཱཡོཡཾ, སབྦེན ཝཱ ཨཱཀཱརེན སབྦཾ ཉཏྟིནྟི ཡོཛནཱ།

    Sabbena sabbanti sabbathā sabbaṃ, nipātasamudāyoyaṃ, sabbena vā ākārena sabbaṃ ñattinti yojanā.

    ཉཏྟིཀམྨེ པཋམཾ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ པཙྪཱ ཉཏྟིཊྛཔནམྤི པཙྪཱ ཉཏྟིཾ ཋཔེཏིཡེཝ ནཱམ། ཨིཏི ཨིམེཧཱིཏིཨཱདི ནིགམནཾ།

    Ñattikamme paṭhamaṃ kammaṃ katvā pacchā ñattiṭṭhapanampi pacchā ñattiṃ ṭhapetiyeva nāma. Iti imehītiādi nigamanaṃ.

    ༤༨༥. ‘‘ཝུཏྟནཡེནེཝཱ’’ཏི ཨཏིདིསིཏྭཱཔི ཉཏྟིཀམྨཝཱཙཱནཾ ཨསདིསཏྟཱ ཨཔརཱམསནཱཀཱརཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཝཾ པནཱ’’ཏིཨཱདི། ཏཏྠ ནེསནྟི ཝཏྠུསངྒྷཔུགྒལཱནཾ, པཋམཱནུསྶཱཝནེ ཝཱ དུཏིཡཏཏིཡཱནུསྶཱཝནཱསུ ཝཱ ཝཏྟབྦེ ཝདནྟོཏི སམྦནྡྷོ།

    485. ‘‘Vuttanayenevā’’ti atidisitvāpi ñattikammavācānaṃ asadisattā aparāmasanākāraṃ dassento āha ‘‘evaṃ panā’’tiādi. Tattha nesanti vatthusaṅghapuggalānaṃ, paṭhamānussāvane vā dutiyatatiyānussāvanāsu vā vattabbe vadantoti sambandho.

    སཱཝནཾ ཧཱཔེཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨནུསདྡོ ལོཔོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནུསྶཱཝནཾ ན ཀརོཏཱི’’ཏི། ‘‘སཱཝནཾ ཧཱཔེཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ན ཀེཝལཾ སབྦེན སབྦཾ ཨནུསྶཱཝནཾ ཨཀརོནྟོཡེཝ སཱཝནཾ ཧཱཔེཏི ནཱམ, ཨཐ ཁོ ཨནུསྶཱཝནཱཡ དུརུཏྟཚཌྜནམྤི ཧཱཔེཏིཡེཝ ནཱམཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཡོཔཱི’’ཏིཨཱདི། ‘‘སཀིམེཝ ཝཱ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཏིཀྑཏྟུཾ ཨཔརིཔཱུརེནྟོཡེཝ སཱཝནཾ ཧཱཔེཏི ནཱམཱཏི དསྶེཏི། ཨིམསྶ ཝཙནསྶ སཱམཏྠིཡཏོ ཉཏྟིདུཏིཡཀམྨེ ཨེཀཀྑཏྟུཏོ, ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨེ ཏིཀྑཏྟུཏོ ཨཏིརེཀཾ ཀམྨཝཱཙཾ ཀརོནྟོ ན ཧཱཔེཏཱིཏི ཉཱཡཏི།

    Sāvanaṃ hāpetīti ettha anusaddo lopoti āha ‘‘anussāvanaṃ na karotī’’ti. ‘‘Sāvanaṃ hāpetī’’ti ettha na kevalaṃ sabbena sabbaṃ anussāvanaṃ akarontoyeva sāvanaṃ hāpeti nāma, atha kho anussāvanāya duruttachaḍḍanampi hāpetiyeva nāmāti dassento āha ‘‘yopī’’tiādi. ‘‘Sakimeva vā dvikkhattuṃ vā’’ti iminā tikkhattuṃ aparipūrentoyeva sāvanaṃ hāpeti nāmāti dasseti. Imassa vacanassa sāmatthiyato ñattidutiyakamme ekakkhattuto, ñatticatutthakamme tikkhattuto atirekaṃ kammavācaṃ karonto na hāpetīti ñāyati.

    ‘‘ཚཌྜེཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཚཌྜནསྶ པདཀྑརཱནཾ གལི༹ཏབྷཱཝེན པཱཀཊཏྟཱ ཏཾ ཨདསྶེཏྭཱ ‘‘དུརུཏྟཾ ཀརོཏཱི’’ཏི ཨེཏྠ དུརུཏྟམེཝ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘དུརུཏྟཾ ཀརོཏཱིཏི ཨེཏྠ པནཱ’’ཏིཨཱདི། ཀརོནྟེན བྷིཀྑུནཱ ཨུཔལཀྑེཏབྦོཏི སམྦནྡྷོ།

    ‘‘Chaḍḍetī’’ti ettha chaḍḍanassa padakkharānaṃ gaḷitabhāvena pākaṭattā taṃ adassetvā ‘‘duruttaṃ karotī’’ti ettha duruttameva dassento āha ‘‘duruttaṃ karotīti ettha panā’’tiādi. Karontena bhikkhunā upalakkhetabboti sambandho.

    ‘‘སིཐིལ…པེ॰… པབྷེདོ’’ཏི ཡྭཱཡཾ བྱཉྫནཔྤབྷེདོ ཝུཏྟོ, ཨཡཾ བྱཉྫནཔྤབྷེདོཏི ཡོཛནཱ ། གཱཐཱཡཾ དསདྷཱཏི དསཔྤཀཱརེན། བྱཉྫནབུདྡྷིཡཱཏི ཝདྡྷེཏཱིཏི བུདྡྷི, བྱཉྫནམེཝ ཨཀྑརམེཝ སིཐིལཱདིཝསེན དསདྷཱ བུདྡྷི བྱཉྫནབུདྡྷི, ཏཱཡ། ཨེཏྠ ‘‘དསདྷཱ’’ཏི པདེན ‘‘བྱཉྫནབུདྡྷཱི’’ཏི སམཱསཔདསྶ ཨནྟརེ དསདྷཱསདྡསྶ ལོཔཾ དསྶེཏི ‘‘ཀམྨཛཾ ཨེཝཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཝིསུདྡྷི॰ ༢.༤༥༠; ཝིསུདྡྷི॰ མཧཱཊི॰ ༢.༤༥༠) ཝིཡ། ཨེཏྠ ཧི ཨེཝསདྡེན ཀམྨེན ཨེཝ ཛཱཏཾ ཀམྨཛནྟི སམཱསཾ ཀཏྭཱ སམཱསམཛ྄ཛྷེ ཨེཝསདྡལོཔཾ དསྶེཏི། པབྷེདོཏི ཝིསེསོ། ཨཡཾ པནེཏྠ ཡོཛནཱ – སིཐིལཉྩ དྷནིཏཉྩ དཱིགྷཉྩ རསྶཉྩ གརུཀཉྩ ལཧུཀཉྩ ནིགྒཧིཏཉྩ སམྦནྡྷཉྩ ཝཝཏྠིཏཉྩ ཝིམུཏྟཉྩཱཏི དསདྷཱ བྱཉྫནབུདྡྷིཡཱཝ པབྷེདོ ཝིསེསོ ཉཱཏབྦོཏི། ‘‘སིཐིལ’’ནྟི ཨཱདཱིནི དས པདཱནི ‘‘ཨཀྑརཾ པདཾ བྱཉྫན’’ནྟི ནཔུཾསཀལིངྒཝསེན ཝུཏྟཔཱཋཾནིསྶཱཡ ཝུཏྟཱནཱིཏི དཊྛབྦཾ།

    ‘‘Sithila…pe… pabhedo’’ti yvāyaṃ byañjanappabhedo vutto, ayaṃ byañjanappabhedoti yojanā . Gāthāyaṃ dasadhāti dasappakārena. Byañjanabuddhiyāti vaddhetīti buddhi, byañjanameva akkharameva sithilādivasena dasadhā buddhi byañjanabuddhi, tāya. Ettha ‘‘dasadhā’’ti padena ‘‘byañjanabuddhī’’ti samāsapadassa antare dasadhāsaddassa lopaṃ dasseti ‘‘kammajaṃ evā’’tiādīsu (visuddhi. 2.450; visuddhi. mahāṭi. 2.450) viya. Ettha hi evasaddena kammena eva jātaṃ kammajanti samāsaṃ katvā samāsamajjhe evasaddalopaṃ dasseti. Pabhedoti viseso. Ayaṃ panettha yojanā – sithilañca dhanitañca dīghañca rassañca garukañca lahukañca niggahitañca sambandhañca vavatthitañca vimuttañcāti dasadhā byañjanabuddhiyāva pabhedo viseso ñātabboti. ‘‘Sithila’’nti ādīni dasa padāni ‘‘akkharaṃ padaṃ byañjana’’nti napuṃsakaliṅgavasena vuttapāṭhaṃnissāya vuttānīti daṭṭhabbaṃ.

    གཱཐཱཡ ཝིཏྠཱརཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨེཏྠ ཧཱི’’ཏིཨཱདི། ཨགཱལ༹ྷེན ཝཙཱིཔཡོགེན ཝཏྟབྦཾ ཨཀྑརཾ སིཐིལཾ། གཱལ༹ྷེན ཝཙཱིཔཡོགེན ཝཏྟབྦཾ ཨཀྑརཾ དྷནིཏཾ། ཏེསྭེཝཱཏི པཉྩསུ ཨེཝ ཝགྒེསུ། ན ཀེཝལཾ དཱིགྷམེཝ གརུཀཾ ནཱམ, ཨཐ ཁོ སཾཡོགཔརམྤཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཡཾ ཝཱ’’ཏིཨཱདི། ཡཾ ཨཀྑརཾ སཾཡོགཔརཾ ཀཏྭཱ ཝུཙྩཏི, ཏམྤི གརུཀཾ ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ། སཾཡོགོ པརོ ཡསྶ ཨཀྑརསྶཱཏི སཾཡོགཔརཾ། ‘‘སཾཡོགཔད’’ནྟིཔི པཱཋོ། ཡཾ ཨསཾཡོགཔརཾ ཀཏྭཱ ཝུཙྩཏི, ཏམྤི ལཧུཀཾ ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ། ཡཾ སཱནུནཱསིཀཾ ཀཏྭཱ ཝཏྟབྦཾ, ཏཾ ནིགྒཧིཏཾ ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ། ནིགྒཧེཏྭཱཏི ནིགྒཧིཏཾ ནཱམ ཨཏྠཏོ ཋཱནཀརཎཱནཾ ཨཝིསྶཛྫནཾ ཨམུཉྩནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཨཝིསྶཛྫེཏྭཱ’’ཏི། ཡཾ སམྦནྡྷིཏྭཱ ཝུཙྩཏི, ཏཾ སམྦནྡྷཾ ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ། ཡཾ ཨསམྦནྡྷཾ ཀཏྭཱ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཝཝཏྠིཏཾ ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ། ཡཾ ཨནིགྒཧེཏྭཱ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ཝིམུཏྟཾ ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ། ཨནིགྒཧེཏྭཱཏི ཨནིགྒཧཾ ནཱམ ཨཏྠཏོ ཝིསྶཛྫནནྟི ཨཱཧ ‘‘ཝིསྶཛྫེཏྭཱ’’ཏི།

    Gāthāya vitthāraṃ dassento āha ‘‘ettha hī’’tiādi. Agāḷhena vacīpayogena vattabbaṃ akkharaṃ sithilaṃ. Gāḷhena vacīpayogena vattabbaṃ akkharaṃ dhanitaṃ. Tesvevāti pañcasu eva vaggesu. Na kevalaṃ dīghameva garukaṃ nāma, atha kho saṃyogaparampīti āha ‘‘yaṃ vā’’tiādi. Yaṃ akkharaṃ saṃyogaparaṃ katvā vuccati, tampi garukaṃ nāmāti yojanā. Saṃyogo paro yassa akkharassāti saṃyogaparaṃ. ‘‘Saṃyogapada’’ntipi pāṭho. Yaṃ asaṃyogaparaṃ katvā vuccati, tampi lahukaṃ nāmāti yojanā. Yaṃ sānunāsikaṃ katvā vattabbaṃ, taṃ niggahitaṃ nāmāti yojanā. Niggahetvāti niggahitaṃ nāma atthato ṭhānakaraṇānaṃ avissajjanaṃ amuñcananti āha ‘‘avissajjetvā’’ti. Yaṃ sambandhitvā vuccati, taṃ sambandhaṃ nāmāti yojanā. Yaṃ asambandhaṃ katvā vuccati, taṃ vavatthitaṃ nāmāti yojanā. Yaṃ aniggahetvā vuccati, taṃ vimuttaṃ nāmāti yojanā. Aniggahetvāti aniggahaṃ nāma atthato vissajjananti āha ‘‘vissajjetvā’’ti.

    ཨེཝཾ བྱཉྫནབུདྡྷིཝིསེསཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀམྨཝཱཙཱཡ ཨུཙྩཱརཎཝིསེསཾ ཝིཏྠཱརེན དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏཏྠཱ’’ཏིཨཱདི། ཏཏྠ ཏཏྠཱཏི ཏཱསུ དསསུ བྱཉྫནབུདྡྷཱིསུ། ཏཐཱསདྡེན ཏཀཱརསྶ ཐཀཱརཀརཎཉྩ སིཐིལསྶ དྷནིཏཀརཎཉྩ ཨཏིདིསཏི, ཏཐཱ ‘‘པཏྟཀལླཾ ཨེསཱ ཉཏྟཱི’’ཏིཨཱདིཝཙནཉྩ སིཐིལསྶ དྷནིཏཀརཎཾ ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ།

    Evaṃ byañjanabuddhivisesaṃ dassetvā idāni kammavācāya uccāraṇavisesaṃ vitthārena dassento āha ‘‘tatthā’’tiādi. Tattha tatthāti tāsu dasasu byañjanabuddhīsu. Tathāsaddena takārassa thakārakaraṇañca sithilassa dhanitakaraṇañca atidisati, tathā ‘‘pattakallaṃ esā ñattī’’tiādivacanañca sithilassa dhanitakaraṇaṃ nāmāti yojanā.

    ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ། སིཐིལེ ཀཏྟབྦེ དྷནིཏཾ ཀརོཏཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཙཏྟཱརི བྱཉྫནཱནཱིཏི ཙཏྟཱརི ཨཀྑརཱནི། བྱཉྫནསདྡོ ཧི ཨིདྷ ཨཀྑརཝཱཙཀོ། ཙཏསྶནྣཾ བྱཉྫནབུདྡྷཱིནཾ ཀམྨདཱུསནཾ དསྶེཏྭཱ ཨིཏརཱསཾ ཨདཱུསནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨིཏརེསུ པནཱ’’ཏིཨཱདི། ཨནུཀྐམཱགཏནྟི ཨརིཡེཧི ཨོཏརིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ཨཱགཏཾ། པཝེཎིནྟི སནྟཏིཾ། ཝིནཱསེཏྭཱ ཝུཏྟེ ཀིཾ ཀམྨཝཱཙཱཀོཔོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘སཙེ པནཱ’’ཏིཨཱདི། ན ཀུཔྤཏཱིཏི ན ནསྶཏི། ཀསྨཱ པན ཀམྨཝཱཙཱ ན ཀུཔྤཏི, ནནུ ཀམྨཾ ཀོཔེནྟཱི ཀམྨཝཱཙཱ ཀུཔྤཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིམཱནི ཧཱི’’ཏིཨཱདི། ཧི ཡསྨཱ ན ཀོཔེནྟི, ཏསྨཱ ཀམྨཝཱཙཱ ན ཀུཔྤཏཱིཏི ཡོཛནཱ།

    Itīti evaṃ. Sithile kattabbe dhanitaṃ karotīti sambandho. Cattāri byañjanānīti cattāri akkharāni. Byañjanasaddo hi idha akkharavācako. Catassannaṃ byañjanabuddhīnaṃ kammadūsanaṃ dassetvā itarāsaṃ adūsanaṃ dassento āha ‘‘itaresu panā’’tiādi. Anukkamāgatanti ariyehi otaritvā anukkamena āgataṃ. Paveṇinti santatiṃ. Vināsetvā vutte kiṃ kammavācākopo hotīti āha ‘‘sace panā’’tiādi. Na kuppatīti na nassati. Kasmā pana kammavācā na kuppati, nanu kammaṃ kopentī kammavācā kuppatīti āha ‘‘imāni hī’’tiādi. Hi yasmā na kopenti, tasmā kammavācā na kuppatīti yojanā.

    ཡཾ པན ཝཙནཾ སུཏྟནྟིཀཏྠེརཱ ཝདནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཀཙྩཱཡནཱདིསུཏྟནྟཾ ཀརོནྟཱིཏི སུཏྟནྟིཀཱ, ཀཙྩཱཡནཱདཡོ, སུཏྟནྟིཀཱ ཙ ཏེ ཐེརཱ ཙེཏི སུཏྟནྟིཀཏྠེརཱ། ན ཝཊྚཏཱིཏི ཨཀྑརཝིཀཱརོ ན ཝཊྚཏི། ཝིནཡདྷརེན ཀམྨཝཱཙཱ ཀཱཏབྦཱཏི སམྦནྡྷོ། ཡཐཱཔཱལི༹ཡཱཏི བྷགཝཏཱ ཡཐཱཝུཏྟཱཡ པཱལི༹ཡཱ། བྱཉྫནནིརུཏྟིཡཱཏི བྱཉྫནནིརུཏྟིཡཾ། ཨིཏརཐཱཏི ཝུཏྟདོསཔརིཧརཎཏོ ཨཉྙེན པཀཱརེན།

    Yaṃ pana vacanaṃ suttantikattherā vadantīti sambandho. Kaccāyanādisuttantaṃ karontīti suttantikā, kaccāyanādayo, suttantikā ca te therā ceti suttantikattherā. Na vaṭṭatīti akkharavikāro na vaṭṭati. Vinayadharena kammavācā kātabbāti sambandho. Yathāpāḷiyāti bhagavatā yathāvuttāya pāḷiyā. Byañjananiruttiyāti byañjananiruttiyaṃ. Itarathāti vuttadosapariharaṇato aññena pakārena.

    ཨཀཱལེ ཝཱ སཱཝེཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཀཱལོ ནཱམ ཨནོཀཱསོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནོཀཱསེ’’ཏི། ཨནོཀཱསོ ནཱམ ཉཏྟིཨནུསྶཱཝནཱནཾ པུབྦཱཔརཝིཏཐནྟི ཨཱཧ ‘‘ཉཏྟིཾ ཨཊྛཔེཏྭཱ’’ཏིཨཱདི། པཋམཾཡེཝ ཉཏྟིཾ ཨཊྛཔེཏྭཱ པཋམཾཡེཝ ཨནུསྶཱཝནཀམྨཾ ཀཏྭཱཏི ཡོཛནཱ། ‘‘པཋམཾཡེཝཱ’’ཏི ཧི པདཾ པུབྦཱཔརཱཔེཀྑཾ། ཨིཏཱིཏིཨཱདི ནིགམནཾ།

    Akālevā sāvetīti ettha akālo nāma anokāsoti āha ‘‘anokāse’’ti. Anokāso nāma ñattianussāvanānaṃ pubbāparavitathanti āha ‘‘ñattiṃ aṭṭhapetvā’’tiādi. Paṭhamaṃyeva ñattiṃ aṭṭhapetvā paṭhamaṃyeva anussāvanakammaṃ katvāti yojanā. ‘‘Paṭhamaṃyevā’’ti hi padaṃ pubbāparāpekkhaṃ. Itītiādi nigamanaṃ.

    ༤༨༦. ཡཱ ཨེཀཝཱིསཏི བྷིཀྑཱུ ན གཎྷཱཏི, ཨཡཾ ཨཏིཁུདྡཀསཱིམཱ ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ། ཨེཀཝཱིསཏི བྷིཀྑཱུཏི ཨབྦྷཱནཀམྨེ ཀམྨཱརཧེན སདྡྷིཾ ཨེཀཝཱིསཏི བྷིཀྑཱུ། ཡཏྠ སཱིམཱཡཾ ནིསཱིདིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཨཡཾ ཨཏིཁུདྡཀསཱིམཱ ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ། ནིསཱིདིཏུནྟི ཨཉྙམཉྙསྶ ཧཏྠཔཱསཾ ཨཝིཛཧིཏྭཱ པརིམཎྜལཱཀཱརེན ནིསཱིདིཏུཾ། ཏཏྠཱཏི ཨཏིཁུདྡཀེ། ཨེཏྠཱཏི སེསསཱིམཱསུ། ཡཱ སམྨཏཱ ཧོཏི, ཨཡཾ ཨཏིམཧཏཱི ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ། ཀེསགྒམཏྟེནཱཔཱིཏི པིསདྡོ ཏཏོ ཨཏིརེཀེན པན པགེཝཱཏི དསྶེཏི། ཨགྷཊིཏཾ ཨསམྦནྡྷཾ ནིམིཏྟཾ ཨིམིསྶཱཏི ཨགྷཊིཏནིམིཏྟཱ། ཁཎྜནིམིཏྟབྷཱཝཾ ཨཁཎྜནིམིཏྟདསྶནེན པཱཀཊཾ ཀརོནྟོ ཨཱཧ ‘‘པུརཏྠིམཱཡཱ’’ཏིཨཱདི། པུབྦཀིཏྟིཏནྟི པཋམཀིཏྟིཏཾ། ཏཏྠེཝཱཏི ཨུཏྟརཱཡ ཨེཝ དིསཱཡ། ཨཔརཱཔཱིཏི པིསདྡོ དུཏིཡཏྠསམྤིཎྜནཏྠོ། ཡཱ སམྨཏཱ ཧོཏི, ཁཎྜནིམིཏྟཱ ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ། ཨནིམིཏྟུཔགནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཀཐནཝིསེསནམེཝ, ན བྱཝཙྪེདཝིསེསནཾ ཏཙསཱརཱདིགྒཧཎེན ཨནིམིཏྟུཔགབྷཱཝསྶ པཱཀཊཏྟཱ། ཨནྟརཱཏི མཛ྄ཛྷེ། ཡཱ སམྨཏཱ ཧོཏི, སཱ ཚཱཡཱནིམིཏྟཱ ནཱམ, ཨནིམིཏྟཱ ནཱམཱཏི ཡོཛནཱ།

    486. Yā ekavīsati bhikkhū na gaṇhāti, ayaṃ atikhuddakasīmā nāmāti yojanā. Ekavīsati bhikkhūti abbhānakamme kammārahena saddhiṃ ekavīsati bhikkhū. Yattha sīmāyaṃ nisīdituṃ na sakkonti, ayaṃ atikhuddakasīmā nāmāti yojanā. Nisīditunti aññamaññassa hatthapāsaṃ avijahitvā parimaṇḍalākārena nisīdituṃ. Tatthāti atikhuddake. Etthāti sesasīmāsu. Yā sammatā hoti, ayaṃ atimahatī nāmāti yojanā. Kesaggamattenāpīti pisaddo tato atirekena pana pagevāti dasseti. Aghaṭitaṃ asambandhaṃ nimittaṃ imissāti aghaṭitanimittā. Khaṇḍanimittabhāvaṃ akhaṇḍanimittadassanena pākaṭaṃ karonto āha ‘‘puratthimāyā’’tiādi. Pubbakittitanti paṭhamakittitaṃ. Tatthevāti uttarāya eva disāya. Aparāpīti pisaddo dutiyatthasampiṇḍanattho. Yā sammatā hoti, khaṇḍanimittā nāmāti yojanā. Animittupaganti yathābhūtakathanavisesanameva, na byavacchedavisesanaṃ tacasārādiggahaṇena animittupagabhāvassa pākaṭattā. Antarāti majjhe. Yā sammatā hoti, sā chāyānimittā nāma, animittā nāmāti yojanā.

    བཧི ཋིཏོ ཧུཏྭཱ སམྨནྣཏཱིཏི ཡོཛནཱ། ནིམིཏྟཱནི པན བཧི ཋཏྭཱཔི ཀིཏྟེཏུཾ ཝཊྚཏི ། ཨེཝཾ སམྨཏཱཔཱིཏི པིསདྡོ ཨསམྨཏཱ པན པགེཝཱཏི དསྶེཏི། སཱིམཱཡ སཱིམནྟི པདཱནཾ སམྦནྡྷཱཔེཀྑཏྟཱ, ཏསྶ ཙ ཨསམཱནབྷཱཝཏོ ཏེསཾ ཝིསུཾ ཝིསུཾ སམྦནྡྷཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཏྟནོ སཱིམཱཡ པརེསཾ སཱིམ’’ནྟི། སམྦྷིནྡཏཱིཏི སམྦནྡྷཾ ཀརོཏི། ཨེཏྠ ཧི བྷིདིདྷཱཏུ དྭིདྷཱཀརཎཏྠཝཱཙཀོ, དྷཱཏྭཏྠབཱདྷཀེན སཾཏྱཱུཔསགྒེན སམྦནྡྷཝཱཙཀོ ཧོཏཱིཏི དཊྛབྦཾ། ཏཏྠཱཏི ཏཱསུ དྭཱིསུ སཱིམཱསུ། ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ། ཏཱསཱུཏི སཱིམཱསུ།

    Bahi ṭhito hutvā sammannatīti yojanā. Nimittāni pana bahi ṭhatvāpi kittetuṃ vaṭṭati . Evaṃ sammatāpīti pisaddo asammatā pana pagevāti dasseti. Sīmāya sīmanti padānaṃ sambandhāpekkhattā, tassa ca asamānabhāvato tesaṃ visuṃ visuṃ sambandhaṃ dassento āha ‘‘attano sīmāya paresaṃ sīma’’nti. Sambhindatīti sambandhaṃ karoti. Ettha hi bhididhātu dvidhākaraṇatthavācako, dhātvatthabādhakena saṃtyūpasaggena sambandhavācako hotīti daṭṭhabbaṃ. Tatthāti tāsu dvīsu sīmāsu. Itīti evaṃ. Tāsūti sīmāsu.

    ༤༨༧-༨. ཡམྤི ཀམྨཔྤཏྟཚནྡཱརཧལཀྑཎནྟི ཡོཛནཱ། ཏཏྠཱཏི ཏསྶཾ པརིསཏོ ཀམྨཝིཔཏྟིཡཾ། ཏམྤཱིཏི ཀམྨཔྤཏྟཚནྡཱརཧལཀྑཎམྤི, ཝུཏྟམེཝཱཏི སམྦནྡྷོ། ཏཏྠཱཏི ‘‘ཙཏྟཱརོ བྷིཀྑཱུ པཀཏཏྟཱ ཀམྨཔྤཏྟཱ’’ཏི པཱཋེ། ཨནུཀྑིཏྟཱཏི སངྒྷེན ཨུཀྑེཔནཱིཡཀམྨསྶ ཨཀཏཏྟཱ ཨནུཀྑིཏྟཱ། པརིསུདྡྷསཱིལཱཏི པཱརཱཛིཀཾ ཨནཛ྄ཛྷཱཔནྣཏྟཱ པརིསུདྡྷསཱིལཱ། ཨིམེཧི པདེཧི པཀཏི ཨཏྟཱ སབྷཱཝོ ཨེཏེསནྟི པཀཏཏྟཱཏི ཨཏྠཾ དསྶེཏི། ‘‘ཀམྨསྶ ཨརཧཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ‘‘ཀམྨཔྤཏྟཱ’’ཏི པདསྶ ཚཊྛཱིསམཱསཉྩ པཏྟསདྡསྶ ཨརཧཨནུཙྪཝིཀཏྠབྷཱཝཉྩ དསྶེཏི། ཏེཧཱིཏི ཙཏཱུཧི པཀཏཏྟེཧི། ཨེཏཱིཏི ཨཱགཙྪཏི། ཨཝསེསཱཏི ཙཏཱུཧི པཀཏཏྟེཧི ཨཝསེསཱ། ཡསྶ པནཱཏི པུགྒལསྶ པན། ཀམྨཱརཧོཏི ཀམྨསྶ ཨརཧོ།

    487-8. Yampi kammappattachandārahalakkhaṇanti yojanā. Tatthāti tassaṃ parisato kammavipattiyaṃ. Tampīti kammappattachandārahalakkhaṇampi, vuttamevāti sambandho. Tatthāti ‘‘cattāro bhikkhū pakatattā kammappattā’’ti pāṭhe. Anukkhittāti saṅghena ukkhepanīyakammassa akatattā anukkhittā. Parisuddhasīlāti pārājikaṃ anajjhāpannattā parisuddhasīlā. Imehi padehi pakati attā sabhāvo etesanti pakatattāti atthaṃ dasseti. ‘‘Kammassa arahā’’ti iminā ‘‘kammappattā’’ti padassa chaṭṭhīsamāsañca pattasaddassa arahaanucchavikatthabhāvañca dasseti. Tehīti catūhi pakatattehi. Etīti āgacchati. Avasesāti catūhi pakatattehi avasesā. Yassa panāti puggalassa pana. Kammārahoti kammassa araho.

    ༤༨༩. ཨེཏྠཱཏི པཎྜཀཱདཱིནཾ ཨཝཏྠུབྷཱཝདསྶནཊྛཱནེ།

    489.Etthāti paṇḍakādīnaṃ avatthubhāvadassanaṭṭhāne.







    Related texts:



    ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / ཝིནཡཔིཊཀ • Vinayapiṭaka / པརིཝཱརཔཱལི༹ • Parivārapāḷi / ༡. ཀམྨཝགྒོ • 1. Kammavaggo

    ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / པརིཝཱར-ཨཊྛཀཐཱ • Parivāra-aṭṭhakathā / ཀམྨཝགྒཝཎྞནཱ • Kammavaggavaṇṇanā

    ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / སཱརཏྠདཱིཔནཱི-ཊཱིཀཱ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ཀམྨཝགྒཝཎྞནཱ • Kammavaggavaṇṇanā

    ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ཝཛིརབུདྡྷི-ཊཱིཀཱ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ཀམྨཝགྒཝཎྞནཱ • Kammavaggavaṇṇanā

    ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ཝིམཏིཝིནོདནཱི-ཊཱིཀཱ • Vimativinodanī-ṭīkā / ཀམྨཝགྒཝཎྞནཱ • Kammavaggavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact