| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
४. काणमातासिक्खापदवण्णना
4. Kāṇamātāsikkhāpadavaṇṇanā
३१-३. पटियालोकन्ति पच्छिमं देसं। पूवगणनायाति अतिरित्तपूवगणनायाति अत्थो। सचे ‘‘अपाथेय्यादिअत्थाय सज्जित’’न्ति सञ्ञाय गण्हाति, अचित्तकत्ता सिक्खापदस्स आपत्ति एव। अथ उग्गहितं गण्हाति, न मुच्चतियेव। असंविभागे पन अनापत्ति अकप्पियत्ता। अचित्तकता पञ्ञत्तिजाननाभावेनेव, न वत्थुजाननाभावेनाति एके। न, मातिकाट्ठकथायं ‘‘पाथेय्यादिअत्थाय सज्जितभावजानन’’न्ति अङ्गेसु अवुत्तत्ता। पोराणगण्ठिपदे पनेवं वुत्तं ‘‘एकेन वा अनेकेहि वा द्वत्तिपत्तपूरेसु गहितेसु तेसं अनारोचनेन वा सयं वा जानित्वा यो अञ्ञं गण्हाति, तस्स दुक्कटं। एकतो तीसु, चतूसु वा पविट्ठेसु एकेन चे द्वेपत्तपूरा गहिता, दुतिये द्वे गण्हन्ते पठमो चे न निवारेति, पठमस्स पाचित्तियं। निवारेति चे, अनापत्ति, दुतियस्सेव दुक्कट’’न्ति। सचे सञ्चिच्च न वदति, पोराणगण्ठिपदे वुत्तनयेन पाचित्तियं, मातिकाट्ठकथावसेन (कङ्खा॰ अट्ठ॰ काणमातासिक्खापदवण्णना) दुक्कटं। ‘‘अतिरेकपटिग्गहण’’न्ति तत्थ पञ्चमं अङ्गं वुत्तं, तस्मा अप्पटिग्गहितत्ता न पाचित्तियं, कत्तब्बाकरणतो पन दुक्कटं। अञ्ञथा किरियाकिरियं इदं आपज्जति, अनिवारणं, अनारोचनं वा छट्ठङ्गं वत्तब्बं सिया। एकनिकायिकानं वाति एत्थ ‘‘आसन्नविहारभिक्खू, आसन्नआसनसालागता वा सचे विसभागेहि आनीतं न पटिग्गण्हन्ति, ‘आरामिकादीनंयेव वा दापेन्ती’ति जानाति, यत्थ परिभोगं गच्छति, तत्थ दातुं वट्टती’’ति वुत्तं। ‘‘द्वत्तिपत्तपूरा’ति वचनतो पच्छिआदीसु अधिकम्पि गण्हतो अनापत्ती’’ति केचि विनयधरमानिनो वदन्ति, तं तेसंयेव निसीदतु, आचरिया पन ‘‘पच्छिआदीसुपि उक्कट्ठपत्तस्स पमाणवसेन द्वत्तिपत्तपूरा गहेतब्बा। उक्कट्ठपरिच्छेदकथा हेसा’’ति वदन्ति।
231-3.Paṭiyālokanti pacchimaṃ desaṃ. Pūvagaṇanāyāti atirittapūvagaṇanāyāti attho. Sace ‘‘apātheyyādiatthāya sajjita’’nti saññāya gaṇhāti, acittakattā sikkhāpadassa āpatti eva. Atha uggahitaṃ gaṇhāti, na muccatiyeva. Asaṃvibhāge pana anāpatti akappiyattā. Acittakatā paññattijānanābhāveneva, na vatthujānanābhāvenāti eke. Na, mātikāṭṭhakathāyaṃ ‘‘pātheyyādiatthāya sajjitabhāvajānana’’nti aṅgesu avuttattā. Porāṇagaṇṭhipade panevaṃ vuttaṃ ‘‘ekena vā anekehi vā dvattipattapūresu gahitesu tesaṃ anārocanena vā sayaṃ vā jānitvā yo aññaṃ gaṇhāti, tassa dukkaṭaṃ. Ekato tīsu, catūsu vā paviṭṭhesu ekena ce dvepattapūrā gahitā, dutiye dve gaṇhante paṭhamo ce na nivāreti, paṭhamassa pācittiyaṃ. Nivāreti ce, anāpatti, dutiyasseva dukkaṭa’’nti. Sace sañcicca na vadati, porāṇagaṇṭhipade vuttanayena pācittiyaṃ, mātikāṭṭhakathāvasena (kaṅkhā. aṭṭha. kāṇamātāsikkhāpadavaṇṇanā) dukkaṭaṃ. ‘‘Atirekapaṭiggahaṇa’’nti tattha pañcamaṃ aṅgaṃ vuttaṃ, tasmā appaṭiggahitattā na pācittiyaṃ, kattabbākaraṇato pana dukkaṭaṃ. Aññathā kiriyākiriyaṃ idaṃ āpajjati, anivāraṇaṃ, anārocanaṃ vā chaṭṭhaṅgaṃ vattabbaṃ siyā. Ekanikāyikānaṃ vāti ettha ‘‘āsannavihārabhikkhū, āsannaāsanasālāgatā vā sace visabhāgehi ānītaṃ na paṭiggaṇhanti, ‘ārāmikādīnaṃyeva vā dāpentī’ti jānāti, yattha paribhogaṃ gacchati, tattha dātuṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. ‘‘Dvattipattapūrā’ti vacanato pacchiādīsu adhikampi gaṇhato anāpattī’’ti keci vinayadharamānino vadanti, taṃ tesaṃyeva nisīdatu, ācariyā pana ‘‘pacchiādīsupi ukkaṭṭhapattassa pamāṇavasena dvattipattapūrā gahetabbā. Ukkaṭṭhaparicchedakathā hesā’’ti vadanti.
काणमातासिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Kāṇamātāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ४. भोजनवग्गो • 4. Bhojanavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ४. काणमातासिक्खापदवण्णना • 4. Kāṇamātāsikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ४. काणमातासिक्खापदवण्णना • 4. Kāṇamātāsikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ४. काणमातासिक्खापदवण्णना • 4. Kāṇamātāsikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ४. काणमातासिक्खापदं • 4. Kāṇamātāsikkhāpadaṃ
