| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
4. කාණමාතාසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
4. Kāṇamātāsikkhāpadavaṇṇanā
230-231. චතුත්‌ථෙ කාණාය මාතාති කාණාති ලද්‌ධනාමාය දාරිකාය මාතා. කස්‌මා පනෙසා කාණා නාම ජාතාති ආහ ‘‘සා කිරස්‌සා’’තිආදි. ඉමිස්‌සා දහරකාලෙ මාතාපිතරො සිනෙහවසෙන ‘‘අම්‌ම කාණෙ, අම්‌ම කාණෙ’’ති වොහරිංසු, සා තදුපාදාය කාණා නාම ජාතා, තස්‌සා ච මාතා ‘‘කාණමාතා’’ති පාකටා අහොසීති එවමෙත්‌ථ කාරණං වදන්‌ති. පටියාලොකන්‌ති පච්‌ඡිමං දිසං, පච්‌චාදිච්‌චන්‌ති වුත්‌තං හොති.
230-231. Catutthe kāṇāya mātāti kāṇāti laddhanāmāya dārikāya mātā. Kasmā panesā kāṇā nāma jātāti āha ‘‘sā kirassā’’tiādi. Imissā daharakāle mātāpitaro sinehavasena ‘‘amma kāṇe, amma kāṇe’’ti vohariṃsu, sā tadupādāya kāṇā nāma jātā, tassā ca mātā ‘‘kāṇamātā’’ti pākaṭā ahosīti evamettha kāraṇaṃ vadanti. Paṭiyālokanti pacchimaṃ disaṃ, paccādiccanti vuttaṃ hoti.
233. පූවගණනාය පාචිත්‌තියන්‌ති මුඛවට්‌ටියා හෙට්‌ඨිමලෙඛතො උපරිට්‌ඨිතපූවගණනාය පාචිත්‌තියං. ‘‘ද්‌වත්‌තිපත්‌තපූරා පටිග්‌ගහෙතබ්‌බා’’ති හි වචනතො මුඛවට්‌ටියා හෙට්‌ඨිමලෙඛං අනතික්‌කන්‌තෙ ද්‌වෙ වා තයො වා පත්‌තපූරෙ ගහෙතුං වට්‌ටති.
233.Pūvagaṇanāya pācittiyanti mukhavaṭṭiyā heṭṭhimalekhato upariṭṭhitapūvagaṇanāya pācittiyaṃ. ‘‘Dvattipattapūrā paṭiggahetabbā’’ti hi vacanato mukhavaṭṭiyā heṭṭhimalekhaṃ anatikkante dve vā tayo vā pattapūre gahetuṃ vaṭṭati.
235. අට්‌ඨකථාසු පන…පෙ.… වුත්‌තන්‌ති ඉදං අට්‌ඨකථාසු තථා ආගතභාවමත්‌තදීපනත්‌ථං වුත්‌තං, න පන තස්‌ස වාදස්‌ස පතිට්‌ඨාපනත්‌ථං. අට්‌ඨකථාසු වුත්‌තඤ්‌හි පාළියා න සමෙති. තතුත්‌තරිගහණෙ අනාපත්‌තිදස්‌සනත්‌ථඤ්‌හි ‘‘ඤාතකානං පවාරිතාන’’න්‌ති වුත්‌තං. අඤ්‌ඤථා ‘‘අනාපත්‌ති ද්‌වත්‌තිපත්‌තපූරෙ පටිග්‌ගණ්‌හාතී’’ති ඉමිනාව පමාණයුත්‌තග්‌ගහණෙ අනාපත්‌තිසිද්‌ධිතො ‘‘ඤාතකානං පවාරිතාන’’න්‌ති විසුං න වත්‌තබ්‌බං. යදි එවං ‘‘තං පාළියා න සමෙතී’’ති කස්‌මා න වුත්‌තන්‌ති? හෙට්‌ඨා තතුත්‌තරිසික්‌ඛාපදෙ වුත්‌තනයෙනෙව සක්‌කා විඤ්‌ඤාතුන්‌ති න වුත්‌තං. වුත්‌තඤ්‌හි තත්‌ථ (පාරා. අට්‌ඨ. 2.526) ‘‘අට්‌ඨකථාසු පන ඤාතකපවාරිතට්‌ඨානෙ පකතියාව බහුම්‌පි වට්‌ටති, අච්‌ඡින්‌නකාරණා පමාණමෙව වට්‌ටතීති වුත්‌තං, තං පාළියා න සමෙතී’’ති. ‘‘අපාථෙය්‍යාදිඅත්‌ථාය පටියාදිත’’න්‌ති සඤ්‌ඤාය ගණ්‌හන්‌තස්‌සපි ආපත්‌තියෙව අචිත්‌තකත්‌තා සික්‌ඛාපදස්‌ස. අත්‌තනොයෙව ගහණත්‌ථං ‘‘ඉමස්‌ස හත්‌ථෙ දෙහී’’ති වචනෙනපි ආපජ්‌ජනතො ‘‘වචීකම්‌ම’’න්‌ති වුත්‌තං. සෙසං උත්‌තානමෙව . වුත්‌තලක්‌ඛණපූවමන්‌ථතා, අසෙසකතා, අපටිප්‌පස්‌සද්‌ධගමනතා, න ඤාතකාදිතා, අතිරෙකපටිග්‌ගහණන්‌ති ඉමානි පනෙත්‌ථ පඤ්‌ච අඞ්‌ගානි.
235.Aṭṭhakathāsu pana…pe… vuttanti idaṃ aṭṭhakathāsu tathā āgatabhāvamattadīpanatthaṃ vuttaṃ, na pana tassa vādassa patiṭṭhāpanatthaṃ. Aṭṭhakathāsu vuttañhi pāḷiyā na sameti. Tatuttarigahaṇe anāpattidassanatthañhi ‘‘ñātakānaṃ pavāritāna’’nti vuttaṃ. Aññathā ‘‘anāpatti dvattipattapūre paṭiggaṇhātī’’ti imināva pamāṇayuttaggahaṇe anāpattisiddhito ‘‘ñātakānaṃ pavāritāna’’nti visuṃ na vattabbaṃ. Yadi evaṃ ‘‘taṃ pāḷiyā na sametī’’ti kasmā na vuttanti? Heṭṭhā tatuttarisikkhāpade vuttanayeneva sakkā viññātunti na vuttaṃ. Vuttañhi tattha (pārā. aṭṭha. 2.526) ‘‘aṭṭhakathāsu pana ñātakapavāritaṭṭhāne pakatiyāva bahumpi vaṭṭati, acchinnakāraṇā pamāṇameva vaṭṭatīti vuttaṃ, taṃ pāḷiyā na sametī’’ti. ‘‘Apātheyyādiatthāya paṭiyādita’’nti saññāya gaṇhantassapi āpattiyeva acittakattā sikkhāpadassa. Attanoyeva gahaṇatthaṃ ‘‘imassa hatthe dehī’’ti vacanenapi āpajjanato ‘‘vacīkamma’’nti vuttaṃ. Sesaṃ uttānameva . Vuttalakkhaṇapūvamanthatā, asesakatā, apaṭippassaddhagamanatā, na ñātakāditā, atirekapaṭiggahaṇanti imāni panettha pañca aṅgāni.
කාණමාතාසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Kāṇamātāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 4. භොජනවග්‌ගො • 4. Bhojanavaggo
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 4. කාණමාතාසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Kāṇamātāsikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 4. කාණමාතාසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Kāṇamātāsikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 4. කාණමාතාසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Kāṇamātāsikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 4. කාණමාතාසික්‌ඛාපදං • 4. Kāṇamātāsikkhāpadaṃ
