Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā

    [២១០] ១០. កន្ទគលកជាតកវណ្ណនា

    [210] 10. Kandagalakajātakavaṇṇanā

    អម្ភោ កោ នាមយំ រុក្ខោតិ ឥទំ សត្ថា វេឡុវនេ វិហរន្តោ សុគតាលយំ អារព្ភ កថេសិ។ តទា ហិ សត្ថា ‘‘ទេវទត្តោ សុគតាលយំ អកាសី’’តិ សុត្វា ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវ ទេវទត្តោ មយ្ហំ អនុកិរិយំ ករោន្តោ វិនាសំ បត្តោ, បុព្ពេបិ បាបុណិយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។

    Ambho ko nāmayaṃ rukkhoti idaṃ satthā veḷuvane viharanto sugatālayaṃ ārabbha kathesi. Tadā hi satthā ‘‘devadatto sugatālayaṃ akāsī’’ti sutvā ‘‘na, bhikkhave, idāneva devadatto mayhaṃ anukiriyaṃ karonto vināsaṃ patto, pubbepi pāpuṇiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ ហិមវន្តបទេសេ រុក្ខកោដ្ដកសកុណយោនិយំ និព្ពត្តិ, ‘‘ខទិរវនិយោ’’តិស្ស នាមំ អហោសិ។ សោ ខទិរវនេយេវ គោចរំ គណ្ហិ, តស្សេកោ កន្ទគលកោ នាម សហាយោ អហោសិ, សោ សិម្ពលិបាលិភទ្ទកវនេ គោចរំ គណ្ហាតិ។ សោ ឯកទិវសំ ខទិរវនិយស្ស សន្តិកំ អគមាសិ។ ខទិរវនិយោ ‘‘សហាយោ មេ អាគតោ’’តិ កន្ទគលកំ គហេត្វា ខទិរវនំ បវិសិត្វា ខទិរខន្ធំ តុណ្ឌេន បហរិត្វា រុក្ខតោ បាណកេ នីហរិត្វា អទាសិ។ កន្ទគលកោ ទិន្នេ ទិន្នេ មធុរបូវេ វិយ ឆិន្ទិត្វា ឆិន្ទិត្វា ខាទិ។ តស្ស ខាទន្តស្សេវ មានោ ឧប្បជ្ជិ – ‘‘អយម្បិ រុក្ខកោដ្ដកយោនិយំ និព្ពត្តោ, អហម្បិ, កិំ មេ ឯតេន ទិន្នគោចរេន, សយមេវ ខទិរវនេ គោចរំ គណ្ហិស្សាមី’’តិ។ សោ ខទិរវនិយំ អាហ – ‘‘សម្ម, មា ត្វំ ទុក្ខំ អនុភវិ, អហមេវ ខទិរវនេ គោចរំ គណ្ហិស្សាមី’’តិ។

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto himavantapadese rukkhakoṭṭakasakuṇayoniyaṃ nibbatti, ‘‘khadiravaniyo’’tissa nāmaṃ ahosi. So khadiravaneyeva gocaraṃ gaṇhi, tasseko kandagalako nāma sahāyo ahosi, so simbalipālibhaddakavane gocaraṃ gaṇhāti. So ekadivasaṃ khadiravaniyassa santikaṃ agamāsi. Khadiravaniyo ‘‘sahāyo me āgato’’ti kandagalakaṃ gahetvā khadiravanaṃ pavisitvā khadirakhandhaṃ tuṇḍena paharitvā rukkhato pāṇake nīharitvā adāsi. Kandagalako dinne dinne madhurapūve viya chinditvā chinditvā khādi. Tassa khādantasseva māno uppajji – ‘‘ayampi rukkhakoṭṭakayoniyaṃ nibbatto, ahampi, kiṃ me etena dinnagocarena, sayameva khadiravane gocaraṃ gaṇhissāmī’’ti. So khadiravaniyaṃ āha – ‘‘samma, mā tvaṃ dukkhaṃ anubhavi, ahameva khadiravane gocaraṃ gaṇhissāmī’’ti.

    អថ នំ សោ ‘‘ហន្ទ ត្វំ សម្ម, សិម្ពលិបាលិភទ្ទកាទិវនេ និស្សារេ គោចរគ្គហណកុលេ ជាតោ, ខទិរា នាម ជាតសារា ថទ្ធា, មា តេ ឯតំ រុច្ចី’’តិ អាហ។ កន្ទគលកោ ‘‘កិំ ទានាហំ ន រុក្ខកោដ្ដកយោនិយំ និព្ពត្តោ’’តិ តស្ស វចនំ អនាទិយិត្វា វេគេន គន្ត្វា ខទិររុក្ខំ តុណ្ឌេន បហរិ។ តាវទេវស្ស តុណ្ឌំ ភិជ្ជិ, អក្ខីនិ និក្ខមនាការប្បត្តានិ ជាតានិ, សីសំ ផលិតំ។ សោ ខន្ធេ បតិដ្ឋាតុំ អសក្កោន្តោ ភូមិយំ បតិត្វា បឋមំ គាថមាហ –

    Atha naṃ so ‘‘handa tvaṃ samma, simbalipālibhaddakādivane nissāre gocaraggahaṇakule jāto, khadirā nāma jātasārā thaddhā, mā te etaṃ ruccī’’ti āha. Kandagalako ‘‘kiṃ dānāhaṃ na rukkhakoṭṭakayoniyaṃ nibbatto’’ti tassa vacanaṃ anādiyitvā vegena gantvā khadirarukkhaṃ tuṇḍena pahari. Tāvadevassa tuṇḍaṃ bhijji, akkhīni nikkhamanākārappattāni jātāni, sīsaṃ phalitaṃ. So khandhe patiṭṭhātuṃ asakkonto bhūmiyaṃ patitvā paṭhamaṃ gāthamāha –

    ១១៩.

    119.

    ‘‘អម្ភោ កោ នាមយំ រុក្ខោ, សិន្នបត្តោ សកណ្ដកោ;

    ‘‘Ambho ko nāmayaṃ rukkho, sinnapatto sakaṇṭako;

    យត្ថ ឯកប្បហារេន, ឧត្តមង្គំ វិភិជ្ជិត’’ន្តិ។

    Yattha ekappahārena, uttamaṅgaṃ vibhijjita’’nti.

    តត្ថ អម្ភោ កោ នាមយំ រុក្ខោតិ, ភោ ខទិរវនិយ, កោ នាម អយំ រុក្ខោ។ ‘‘កោ នាម សោ’’តិបិ បាឋោ។ សិន្នបត្តោតិ សុខុមបត្តោ។ យត្ថ ឯកប្បហារេនាតិ យស្មិំ រុក្ខេ ឯកេនេវ បហារេន។ ឧត្តមង្គំ វិភិជ្ជិតន្តិ សីសំ ភិន្នំ, ន កេវលញ្ច សីសំ, តុណ្ឌម្បិ ភិន្នំ។ សោ វេទនាប្បត្តតាយ ខទិររុក្ខំ ‘‘កិំ រុក្ខោ នាមេសោ’’តិ ជានិតុំ អសក្កោន្តោ វេទនាប្បត្តោ ហុត្វា ឥមាយ គាថាយ វិប្បលបិ។

    Tattha ambho ko nāmayaṃ rukkhoti, bho khadiravaniya, ko nāma ayaṃ rukkho. ‘‘Ko nāma so’’tipi pāṭho. Sinnapattoti sukhumapatto. Yattha ekappahārenāti yasmiṃ rukkhe ekeneva pahārena. Uttamaṅgaṃ vibhijjitanti sīsaṃ bhinnaṃ, na kevalañca sīsaṃ, tuṇḍampi bhinnaṃ. So vedanāppattatāya khadirarukkhaṃ ‘‘kiṃ rukkho nāmeso’’ti jānituṃ asakkonto vedanāppatto hutvā imāya gāthāya vippalapi.

    តំ វចនំ សុត្វា ខទិរវនិយោ ទុតិយំ គាថមាហ –

    Taṃ vacanaṃ sutvā khadiravaniyo dutiyaṃ gāthamāha –

    ១២០.

    120.

    ‘‘អចារិ វតាយំ វិតុទំ វនានិ, កដ្ឋង្គរុក្ខេសុ អសារកេសុ;

    ‘‘Acāri vatāyaṃ vitudaṃ vanāni, kaṭṭhaṅgarukkhesu asārakesu;

    អថាសទា ខទិរំ ជាតសារំ, យត្ថព្ភិទា គរុឡោ ឧត្តមង្គ’’ន្តិ។

    Athāsadā khadiraṃ jātasāraṃ, yatthabbhidā garuḷo uttamaṅga’’nti.

    តត្ថ អចារិ វតាយន្តិ អចរិ វត អយំ។ វិតុទំ វនានីតិ និស្សារសិម្ពលិបាលិភទ្ទកវនានិ វិតុទន្តោ វិជ្ឈន្តោ។ កដ្ឋង្គរុក្ខេសូតិ វនកដ្ឋកោដ្ឋាសេសុ រុក្ខេសុ។ អសារកេសូតិ និស្សារេសុ បាលិភទ្ទកសិម្ពលិអាទីសុ។ អថាសទា ខទិរំ ជាតសារន្តិ អថ បោតកកាលតោ បដ្ឋាយ ជាតសារំ ខទិរំ សម្បាបុណិ។ យត្ថព្ភិទា គរុឡោ ឧត្តមង្គន្តិ យត្ថព្ភិទាតិ យស្មិំ ខទិរេ អភិន្ទិ បទាលយិ។ គរុឡោតិ សកុណោ។ សព្ពសកុណានញ្ហេតំ សគារវសប្បតិស្ស វចនំ។

    Tattha acāri vatāyanti acari vata ayaṃ. Vitudaṃ vanānīti nissārasimbalipālibhaddakavanāni vitudanto vijjhanto. Kaṭṭhaṅgarukkhesūti vanakaṭṭhakoṭṭhāsesu rukkhesu. Asārakesūti nissāresu pālibhaddakasimbaliādīsu. Athāsadā khadiraṃ jātasāranti atha potakakālato paṭṭhāya jātasāraṃ khadiraṃ sampāpuṇi. Yatthabbhidā garuḷo uttamaṅganti yatthabbhidāti yasmiṃ khadire abhindi padālayi. Garuḷoti sakuṇo. Sabbasakuṇānañhetaṃ sagāravasappatissa vacanaṃ.

    ឥតិ នំ ខទិរវនិយោ វត្វា ‘‘ភោ កន្ទគលក, យត្ថ ត្វំ ឧត្តមង្គំ អភិន្ទិ, ខទិរោ នាមេសោ សាររុក្ខោ’’តិ អាហ។ សោ តត្ថេវ ជីវិតក្ខយំ បាបុណិ។

    Iti naṃ khadiravaniyo vatvā ‘‘bho kandagalaka, yattha tvaṃ uttamaṅgaṃ abhindi, khadiro nāmeso sārarukkho’’ti āha. So tattheva jīvitakkhayaṃ pāpuṇi.

    សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា កន្ទគលកោ ទេវទត្តោ អហោសិ, ខទិរវនិយោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā kandagalako devadatto ahosi, khadiravaniyo pana ahameva ahosi’’nti.

    កន្ទគលកជាតកវណ្ណនា ទសមា។

    Kandagalakajātakavaṇṇanā dasamā.

    នតំទឡ្ហវគ្គោ ឆដ្ឋោ។

    Nataṃdaḷhavaggo chaṭṭho.

    តស្សុទ្ទានំ –

    Tassuddānaṃ –

    ពន្ធនាគារំ កេឡិសីលំ, ខណ្ឌំ វីរកគង្គេយ្យំ;

    Bandhanāgāraṃ keḷisīlaṃ, khaṇḍaṃ vīrakagaṅgeyyaṃ;

    កុរុង្គមស្សកញ្ចេវ, សុសុមារញ្ច កុក្កុដំ;

    Kuruṅgamassakañceva, susumārañca kukkuṭaṃ;

    កន្ទគលកន្តិ តេ ទស។

    Kandagalakanti te dasa.







    Related texts:



    តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ២១០. កន្ទគលកជាតកំ • 210. Kandagalakajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact