Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
။ နမော တသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ။
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
မဇ္ဈိမနိကာယေ
Majjhimanikāye
မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသပာဠိ
Majjhimapaṇṇāsapāḷi
၁. ဂဟပတိဝဂ္ဂော
1. Gahapativaggo
၁. ကန္ဒရကသုတ္တံ
1. Kandarakasuttaṃ
၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ စမ္ပာယံ ဝိဟရတိ ဂဂ္ဂရာယ ပောက္ခရဏိယာ တီရေ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ။ အထ ခော ပေသ္သော 1 စ ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော ကန္ဒရကော စ ပရိဗ္ဗာဇကော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပေသ္သော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ကန္ဒရကော ပန ပရိဗ္ဗာဇကော ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ 2 ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော ကန္ဒရကော ပရိဗ္ဗာဇကော တုဏ္ဟီဘူတံ တုဏ္ဟီဘူတံ ဘိက္ခုသင္ဃံ အနုဝိလောကေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ , ဘော ဂောတမ, အဗ္ဘုတံ, ဘော ဂောတမ, ယာဝဉ္စိဒံ ဘောတာ ဂောတမေန သမ္မာ ဘိက္ခုသင္ဃော ပဋိပာဒိတော! ယေပိ တေ, ဘော ဂောတမ, အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓာနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ တေပိ ဘဂဝန္တော ဧတပရမံယေဝ သမ္မာ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဋိပာဒေသုံ – သေယ္ယထာပိ ဧတရဟိ ဘောတာ ဂောတမေန သမ္မာ ဘိက္ခုသင္ဃော ပဋိပာဒိတော။ ယေပိ တေ, ဘော ဂောတမ, ဘဝိသ္သန္တိ အနာဂတမဒ္ဓာနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ တေပိ ဘဂဝန္တော ဧတပရမံယေဝ သမ္မာ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဋိပာဒေသ္သန္တိ – သေယ္ယထာပိ ဧတရဟိ ဘောတာ ဂောတမေန သမ္မာ ဘိက္ခုသင္ဃော ပဋိပာဒိတော’’တိ။
1. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā campāyaṃ viharati gaggarāya pokkharaṇiyā tīre mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ. Atha kho pesso 3 ca hatthārohaputto kandarako ca paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā pesso hatthārohaputto bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Kandarako pana paribbājako bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ 4 vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho kandarako paribbājako tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ , bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama, yāvañcidaṃ bhotā gotamena sammā bhikkhusaṅgho paṭipādito! Yepi te, bho gotama, ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā tepi bhagavanto etaparamaṃyeva sammā bhikkhusaṅghaṃ paṭipādesuṃ – seyyathāpi etarahi bhotā gotamena sammā bhikkhusaṅgho paṭipādito. Yepi te, bho gotama, bhavissanti anāgatamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā tepi bhagavanto etaparamaṃyeva sammā bhikkhusaṅghaṃ paṭipādessanti – seyyathāpi etarahi bhotā gotamena sammā bhikkhusaṅgho paṭipādito’’ti.
၂. ‘‘ဧဝမေတံ , ကန္ဒရက, ဧဝမေတံ, ကန္ဒရက။ ယေပိ တေ, ကန္ဒရက, အဟေသုံ အတီတမဒ္ဓာနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ တေပိ ဘဂဝန္တော ဧတပရမံယေဝ သမ္မာ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဋိပာဒေသုံ – သေယ္ယထာပိ ဧတရဟိ မယာ သမ္မာ ဘိက္ခုသင္ဃော ပဋိပာဒိတော။ ယေပိ တေ, ကန္ဒရက, ဘဝိသ္သန္တိ အနာဂတမဒ္ဓာနံ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ တေပိ ဘဂဝန္တော ဧတပရမံယေဝ သမ္မာ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဋိပာဒေသ္သန္တိ – သေယ္ယထာပိ ဧတရဟိ မယာ သမ္မာ ဘိက္ခုသင္ဃော ပဋိပာဒိတော။
2. ‘‘Evametaṃ , kandaraka, evametaṃ, kandaraka. Yepi te, kandaraka, ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā tepi bhagavanto etaparamaṃyeva sammā bhikkhusaṅghaṃ paṭipādesuṃ – seyyathāpi etarahi mayā sammā bhikkhusaṅgho paṭipādito. Yepi te, kandaraka, bhavissanti anāgatamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā tepi bhagavanto etaparamaṃyeva sammā bhikkhusaṅghaṃ paṭipādessanti – seyyathāpi etarahi mayā sammā bhikkhusaṅgho paṭipādito.
‘‘သန္တိ ဟိ, ကန္ဒရက, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ အရဟန္တော ခီဏာသဝာ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ။ သန္တိ ဟိ, ကန္ဒရက, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ သေက္ခာ သန္တတသီလာ သန္တတဝုတ္တိနော နိပကာ နိပကဝုတ္တိနော; တေ စတူသု 5 သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ 6 ဝိဟရန္တိ။ ကတမေသု စတူသု? ဣဓ, ကန္ဒရက, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ; ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ; စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ; ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သ’’န္တိ။
‘‘Santi hi, kandaraka, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā. Santi hi, kandaraka, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe sekkhā santatasīlā santatavuttino nipakā nipakavuttino; te catūsu 7 satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacittā 8 viharanti. Katamesu catūsu? Idha, kandaraka, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassa’’nti.
၃. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ပေသ္သော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ယာဝ သုပညတ္တာ စိမေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ သောကပရိဒေဝာနံ 9 သမတိက္ကမာယ ဒုက္ခဒောမနသ္သာနံ အတ္ထင္ဂမာယ ဉာယသ္သ အဓိဂမာယ နိဗ္ဗာနသ္သ သစ္ဆိကိရိယာယ။ မယမ္ပိ ဟိ, ဘန္တေ, ဂိဟီ ဩဒာတဝသနာ ကာလေန ကာလံ ဣမေသု စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ ဝိဟရာမ။ ဣဓ မယံ, ဘန္တေ, ကာယေ ကာယာနုပသ္သိနော ဝိဟရာမ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ သတိမန္တော, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ; ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သိနော ဝိဟရာမ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ သတိမန္တော, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ; စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သိနော ဝိဟရာမ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ သတိမန္တော, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ; ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သိနော ဝိဟရာမ အာတာပိနော သမ္ပဇာနာ သတိမန္တော, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ယာဝဉ္စိဒံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဧဝံ မနုသ္သဂဟနေ ဧဝံ မနုသ္သကသဋေ ဧဝံ မနုသ္သသာဌေယ္ယေ ဝတ္တမာနေ သတ္တာနံ ဟိတာဟိတံ ဇာနာတိ။ ဂဟနဉ္ဟေတံ, ဘန္တေ, ယဒိဒံ မနုသ္သာ; ဥတ္တာနကဉ္ဟေတံ, ဘန္တေ, ယဒိဒံ ပသဝော။ အဟဉ္ဟိ, ဘန္တေ, ပဟောမိ ဟတ္ထိဒမ္မံ သာရေတုံ။ ယာဝတကေန အန္တရေန စမ္ပံ ဂတာဂတံ ကရိသ္သတိ သဗ္ဗာနိ တာနိ သာဌေယ္ယာနိ ကူဋေယ္ယာနိ ဝင္ကေယ္ယာနိ ဇိမ္ဟေယ္ယာနိ ပာတုကရိသ္သတိ။ အမ္ဟာကံ ပန, ဘန္တေ, ဒာသာတိ ဝာ ပေသ္သာတိ ဝာ ကမ္မကရာတိ ဝာ အညထာဝ ကာယေန သမုဒာစရန္တိ အညထာဝ ဝာစာယ အညထာဝ နေသံ စိတ္တံ ဟောတိ။ အစ္ဆရိယံ, ဘန္တေ, အဗ္ဘုတံ, ဘန္တေ! ယာဝဉ္စိဒံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဧဝံ မနုသ္သဂဟနေ ဧဝံ မနုသ္သကသဋေ ဧဝံ မနုသ္သသာဌေယ္ယေ ဝတ္တမာနေ သတ္တာနံ ဟိတာဟိတံ ဇာနာတိ။ ဂဟနဉ္ဟေတံ, ဘန္တေ, ယဒိဒံ မနုသ္သာ; ဥတ္တာနကဉ္ဟေတံ, ဘန္တေ, ယဒိဒံ ပသဝော’’တိ။
3. Evaṃ vutte, pesso hatthārohaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva supaññattā cime, bhante, bhagavatā cattāro satipaṭṭhānā sattānaṃ visuddhiyā sokaparidevānaṃ 10 samatikkamāya dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya. Mayampi hi, bhante, gihī odātavasanā kālena kālaṃ imesu catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacittā viharāma. Idha mayaṃ, bhante, kāye kāyānupassino viharāma ātāpino sampajānā satimanto, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; vedanāsu vedanānupassino viharāma ātāpino sampajānā satimanto, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; citte cittānupassino viharāma ātāpino sampajānā satimanto, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; dhammesu dhammānupassino viharāma ātāpino sampajānā satimanto, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāvañcidaṃ, bhante, bhagavā evaṃ manussagahane evaṃ manussakasaṭe evaṃ manussasāṭheyye vattamāne sattānaṃ hitāhitaṃ jānāti. Gahanañhetaṃ, bhante, yadidaṃ manussā; uttānakañhetaṃ, bhante, yadidaṃ pasavo. Ahañhi, bhante, pahomi hatthidammaṃ sāretuṃ. Yāvatakena antarena campaṃ gatāgataṃ karissati sabbāni tāni sāṭheyyāni kūṭeyyāni vaṅkeyyāni jimheyyāni pātukarissati. Amhākaṃ pana, bhante, dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā aññathāva kāyena samudācaranti aññathāva vācāya aññathāva nesaṃ cittaṃ hoti. Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāvañcidaṃ, bhante, bhagavā evaṃ manussagahane evaṃ manussakasaṭe evaṃ manussasāṭheyye vattamāne sattānaṃ hitāhitaṃ jānāti. Gahanañhetaṃ, bhante, yadidaṃ manussā; uttānakañhetaṃ, bhante, yadidaṃ pasavo’’ti.
၄. ‘‘ဧဝမေတံ, ပေသ္သ, ဧဝမေတံ, ပေသ္သ။ ဂဟနဉ္ဟေတံ , ပေသ္သ, ယဒိဒံ မနုသ္သာ; ဥတ္တာနကဉ္ဟေတံ, ပေသ္သ, ယဒိဒံ ပသဝော။ စတ္တာရောမေ, ပေသ္သ, ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ စတ္တာရော? ဣဓ, ပေသ္သ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပော ဟောတိ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော; ဣဓ ပန, ပေသ္သ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ပရန္တပော ဟောတိ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော; ဣဓ ပန, ပေသ္သ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပော စ ဟောတိ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, ပရန္တပော စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ; ဣဓ ပန, ပေသ္သ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပော ဟောတိ နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပော န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ သော အနတ္တန္တပော အပရန္တပော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော 11 သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗ္ရဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။ ဣမေသံ, ပေသ္သ, စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ကတမော တေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ အာရာဓေတီ’’တိ?
4. ‘‘Evametaṃ, pessa, evametaṃ, pessa. Gahanañhetaṃ , pessa, yadidaṃ manussā; uttānakañhetaṃ, pessa, yadidaṃ pasavo. Cattārome, pessa, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame cattāro? Idha, pessa, ekacco puggalo attantapo hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto; idha pana, pessa, ekacco puggalo parantapo hoti paraparitāpanānuyogamanuyutto; idha pana, pessa, ekacco puggalo attantapo ca hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto, parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto ; idha pana, pessa, ekacco puggalo nevattantapo hoti nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto. So anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto 12 sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati. Imesaṃ, pessa, catunnaṃ puggalānaṃ katamo te puggalo cittaṃ ārādhetī’’ti?
‘‘ယ္ဝာယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပော အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, အယံ မေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယောပာယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပော ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော , အယမ္ပိ မေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယောပာယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပော စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပော စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, အယမ္ပိ မေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယော စ ခော အယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပော နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပော န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, သော အနတ္တန္တပော အပရန္တပော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗ္ရဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ – အယမေဝ 13 မေ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ အာရာဓေတီ’’တိ။
‘‘Yvāyaṃ, bhante, puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto, ayaṃ me puggalo cittaṃ nārādheti. Yopāyaṃ, bhante, puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto , ayampi me puggalo cittaṃ nārādheti. Yopāyaṃ, bhante, puggalo attantapo ca attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto, ayampi me puggalo cittaṃ nārādheti. Yo ca kho ayaṃ, bhante, puggalo nevattantapo nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto, so anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati – ayameva 14 me puggalo cittaṃ ārādhetī’’ti.
၅. ‘‘ကသ္မာ ပန တေ, ပေသ္သ, ဣမေ တယော ပုဂ္ဂလာ စိတ္တံ နာရာဓေန္တီ’’တိ? ‘‘ယ္ဝာယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပော အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော အတ္တာနံ သုခကာမံ ဒုက္ခပဋိက္ကူလံ အာတာပေတိ ပရိတာပေတိ – ဣမိနာ မေ အယံ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယောပာယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပော ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော ပရံ သုခကာမံ ဒုက္ခပဋိက္ကူလံ အာတာပေတိ ပရိတာပေတိ – ဣမိနာ မေ အယံ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယောပာယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပော စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပော စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော အတ္တာနဉ္စ ပရဉ္စ သုခကာမံ ဒုက္ခပဋိက္ကူလံ 15 အာတာပေတိ ပရိတာပေတိ – ဣမိနာ မေ အယံ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ နာရာဓေတိ။ ယော စ ခော အယံ, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပော နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပော န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော သော အနတ္တန္တပော အပရန္တပော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗ္ရဟ္မဘူတေန အတ္တနာ 16 ဝိဟရတိ; သော အတ္တာနဉ္စ ပရဉ္စ သုခကာမံ ဒုက္ခပဋိက္ကူလံ နေဝ အာတာပေတိ န ပရိတာပေတိ – ဣမိနာ 17 မေ အယံ ပုဂ္ဂလော စိတ္တံ အာရာဓေတိ။ ဟန္ဒ, စ ဒာနိ မယံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမ; ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယသ္သဒာနိ တ္ဝံ, ပေသ္သ, ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခော ပေသ္သော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။
5. ‘‘Kasmā pana te, pessa, ime tayo puggalā cittaṃ nārādhentī’’ti? ‘‘Yvāyaṃ, bhante, puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto so attānaṃ sukhakāmaṃ dukkhapaṭikkūlaṃ ātāpeti paritāpeti – iminā me ayaṃ puggalo cittaṃ nārādheti. Yopāyaṃ, bhante, puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto so paraṃ sukhakāmaṃ dukkhapaṭikkūlaṃ ātāpeti paritāpeti – iminā me ayaṃ puggalo cittaṃ nārādheti. Yopāyaṃ, bhante, puggalo attantapo ca attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto so attānañca parañca sukhakāmaṃ dukkhapaṭikkūlaṃ 18 ātāpeti paritāpeti – iminā me ayaṃ puggalo cittaṃ nārādheti. Yo ca kho ayaṃ, bhante, puggalo nevattantapo nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto so anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā 19 viharati; so attānañca parañca sukhakāmaṃ dukkhapaṭikkūlaṃ neva ātāpeti na paritāpeti – iminā 20 me ayaṃ puggalo cittaṃ ārādheti. Handa, ca dāni mayaṃ, bhante, gacchāma; bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, pessa, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho pesso hatthārohaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
၆. အထ ခော ဘဂဝာ အစိရပက္ကန္တေ ပေသ္သေ ဟတ္ထာရောဟပုတ္တေ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, ပေသ္သော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော; မဟာပညော, ဘိက္ခဝေ, ပေသ္သော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ပေသ္သော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော မုဟုတ္တံ နိသီဒေယ္ယ ယာဝသ္သာဟံ ဣမေ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလေ ဝိတ္ထာရေန ဝိဘဇိသ္သာမိ 21, မဟတာ အတ္ထေန သံယုတ္တော အဘဝိသ္သ။ အပိ စ, ဘိက္ခဝေ, ဧတ္တာဝတာပိ ပေသ္သော ဟတ္ထာရောဟပုတ္တော မဟတာ အတ္ထေန သံယုတ္တော’’တိ။ ‘‘ဧတသ္သ, ဘဂဝာ, ကာလော, ဧတသ္သ, သုဂတ, ကာလော, ယံ ဘဂဝာ ဣမေ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလေ ဝိတ္ထာရေန ဝိဘဇေယ္ယ။ ဘဂဝတော သုတ္ဝာ ဘိက္ခူ ဓာရေသ္သန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
6. Atha kho bhagavā acirapakkante pesse hatthārohaputte bhikkhū āmantesi – ‘‘paṇḍito, bhikkhave, pesso hatthārohaputto; mahāpañño, bhikkhave, pesso hatthārohaputto. Sace, bhikkhave, pesso hatthārohaputto muhuttaṃ nisīdeyya yāvassāhaṃ ime cattāro puggale vitthārena vibhajissāmi 22, mahatā atthena saṃyutto abhavissa. Api ca, bhikkhave, ettāvatāpi pesso hatthārohaputto mahatā atthena saṃyutto’’ti. ‘‘Etassa, bhagavā, kālo, etassa, sugata, kālo, yaṃ bhagavā ime cattāro puggale vitthārena vibhajeyya. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
၇. ‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပော အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အစေလကော ဟောတိ မုတ္တာစာရော ဟတ္ထာပလေခနော 23 နဧဟိဘဒ္ဒန္တိကော နတိဋ္ဌဘဒ္ဒန္တိကော 24; နာဘိဟဋံ န ဥဒ္ဒိသ္သကတံ န နိမန္တနံ သာဒိယတိ; သော န ကုမ္ဘိမုခာ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ န ကဠောပိမုခာ 25 ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ န ဧဠကမန္တရံ န ဒဏ္ဍမန္တရံ န မုသလမန္တရံ န ဒ္ဝိန္နံ ဘုဉ္ဇမာနာနံ န ဂဗ္ဘိနိယာ န ပာယမာနာယ န ပုရိသန္တရဂတာယ န သင္ကိတ္တီသု န ယတ္ထ သာ ဥပဋ္ဌိတော ဟောတိ န ယတ္ထ မက္ခိကာ သဏ္ဍသဏ္ဍစာရိနီ; န မစ္ဆံ န မံသံ န သုရံ န မေရယံ န ထုသောဒကံ ပိဝတိ။ သော ဧကာဂာရိကော ဝာ ဟောတိ ဧကာလောပိကော, ဒ္ဝာဂာရိကော ဝာ ဟောတိ ဒ္ဝာလောပိကော။ပေ.။ သတ္တာဂာရိကော ဝာ ဟောတိ သတ္တာလောပိကော; ဧကိသ္သာပိ ဒတ္တိယာ ယာပေတိ, ဒ္ဝီဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေတိ။ပေ.။ သတ္တဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေတိ; ဧကာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ, ဒ္ဝီဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ။ပေ.။ သတ္တာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ – ဣတိ ဧဝရူပံ အဍ္ဎမာသိကံ ပရိယာယဘတ္တဘောဇနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ သော သာကဘက္ခော ဝာ ဟောတိ, သာမာကဘက္ခော ဝာ ဟောတိ, နီဝာရဘက္ခော ဝာ ဟောတိ, ဒဒ္ဒုလဘက္ခော ဝာ ဟောတိ, ဟဋဘက္ခော ဝာ ဟောတိ, ကဏဘက္ခော ဝာ ဟောတိ, အာစာမဘက္ခော ဝာ ဟောတိ, ပိညာကဘက္ခော ဝာ ဟောတိ, တိဏဘက္ခော ဝာ ဟောတိ, ဂောမယဘက္ခော ဝာ ဟောတိ; ဝနမူလဖလာဟာရော ယာပေတိ ပဝတ္တဖလဘောဇီ။ သော သာဏာနိပိ ဓာရေတိ, မသာဏာနိပိ ဓာရေတိ, ဆဝဒုသ္သာနိပိ ဓာရေတိ, ပံသုကူလာနိပိ ဓာရေတိ, တိရီဋာနိပိ ဓာရေတိ, အဇိနမ္ပိ ဓာရေတိ, အဇိနက္ခိပမ္ပိ ဓာရေတိ, ကုသစီရမ္ပိ ဓာရေတိ, ဝာကစီရမ္ပိ ဓာရေတိ, ဖလကစီရမ္ပိ ဓာရေတိ, ကေသကမ္ဗလမ္ပိ ဓာရေတိ, ဝာဠကမ္ဗလမ္ပိ ဓာရေတိ, ဥလူကပက္ခမ္ပိ ဓာရေတိ; ကေသမသ္သုလောစကောပိ ဟောတိ, ကေသမသ္သုလောစနာနုယောဂမနုယုတ္တော, ဥဗ္ဘဋ္ဌကောပိ ဟောတိ အာသနပဋိက္ခိတ္တော, ဥက္ကုဋိကောပိ ဟောတိ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနမနုယုတ္တော, ကဏ္ဋကာပသ္သယိကောပိ ဟောတိ ကဏ္ဋကာပသ္သယေ သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ 26; သာယတတိယကမ္ပိ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ – ဣတိ ဧဝရူပံ အနေကဝိဟိတံ ကာယသ္သ အာတာပနပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပော အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။
7. ‘‘Katamo ca, bhikkhave, puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto? Idha, bhikkhave, ekacco puggalo acelako hoti muttācāro hatthāpalekhano 27 naehibhaddantiko natiṭṭhabhaddantiko 28; nābhihaṭaṃ na uddissakataṃ na nimantanaṃ sādiyati; so na kumbhimukhā paṭiggaṇhāti na kaḷopimukhā 29 paṭiggaṇhāti na eḷakamantaraṃ na daṇḍamantaraṃ na musalamantaraṃ na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ na gabbhiniyā na pāyamānāya na purisantaragatāya na saṅkittīsu na yattha sā upaṭṭhito hoti na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī; na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ na thusodakaṃ pivati. So ekāgāriko vā hoti ekālopiko, dvāgāriko vā hoti dvālopiko…pe… sattāgāriko vā hoti sattālopiko; ekissāpi dattiyā yāpeti, dvīhipi dattīhi yāpeti…pe… sattahipi dattīhi yāpeti; ekāhikampi āhāraṃ āhāreti, dvīhikampi āhāraṃ āhāreti…pe… sattāhikampi āhāraṃ āhāreti – iti evarūpaṃ aḍḍhamāsikaṃ pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyutto viharati. So sākabhakkho vā hoti, sāmākabhakkho vā hoti, nīvārabhakkho vā hoti, daddulabhakkho vā hoti, haṭabhakkho vā hoti, kaṇabhakkho vā hoti, ācāmabhakkho vā hoti, piññākabhakkho vā hoti, tiṇabhakkho vā hoti, gomayabhakkho vā hoti; vanamūlaphalāhāro yāpeti pavattaphalabhojī. So sāṇānipi dhāreti, masāṇānipi dhāreti, chavadussānipi dhāreti, paṃsukūlānipi dhāreti, tirīṭānipi dhāreti, ajinampi dhāreti, ajinakkhipampi dhāreti, kusacīrampi dhāreti, vākacīrampi dhāreti, phalakacīrampi dhāreti, kesakambalampi dhāreti, vāḷakambalampi dhāreti, ulūkapakkhampi dhāreti; kesamassulocakopi hoti, kesamassulocanānuyogamanuyutto, ubbhaṭṭhakopi hoti āsanapaṭikkhitto, ukkuṭikopi hoti ukkuṭikappadhānamanuyutto, kaṇṭakāpassayikopi hoti kaṇṭakāpassaye seyyaṃ kappeti 30; sāyatatiyakampi udakorohanānuyogamanuyutto viharati – iti evarūpaṃ anekavihitaṃ kāyassa ātāpanaparitāpanānuyogamanuyutto viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto.
၈. ‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပော ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဩရဗ္ဘိကော ဟောတိ သူကရိကော သာကုဏိကော မာဂဝိကော လုဒ္ဒော မစ္ဆဃာတကော စောရော စောရဃာတကော ဂောဃာတကော ဗန္ဓနာဂာရိကော ယေ ဝာ ပနညေပိ ကေစိ ကုရူရကမ္မန္တာ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ပရန္တပော ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။
8. ‘‘Katamo ca, bhikkhave, puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto? Idha, bhikkhave, ekacco puggalo orabbhiko hoti sūkariko sākuṇiko māgaviko luddo macchaghātako coro coraghātako goghātako bandhanāgāriko ye vā panaññepi keci kurūrakammantā. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto.
၉. ‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပော စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပော စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ရာဇာ ဝာ ဟောတိ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဝသိတ္တော ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ မဟာသာလော။ သော ပုရတ္ထိမေန နဂရသ္သ နဝံ သန္ထာဂာရံ 31 ကာရာပေတ္ဝာ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ခရာဇိနံ နိဝာသေတ္ဝာ သပ္ပိတေလေန ကာယံ အဗ္ဘဉ္ဇိတ္ဝာ မဂဝိသာဏေန ပိဋ္ဌိံ ကဏ္ဍုဝမာနော နဝံ သန္ထာဂာရံ ပဝိသတိ သဒ္ဓိံ မဟေသိယာ ဗ္ရာဟ္မဏေန စ ပုရောဟိတေန။ သော တတ္ထ အနန္တရဟိတာယ ဘူမိယာ ဟရိတုပလိတ္တာယ သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ။ ဧကိသ္သာယ ဂာဝိယာ သရူပဝစ္ဆာယ ယံ ဧကသ္မိံ ထနေ ခီရံ ဟောတိ တေန ရာဇာ ယာပေတိ, ယံ ဒုတိယသ္မိံ ထနေ ခီရံ ဟောတိ တေန မဟေသီ ယာပေတိ, ယံ တတိယသ္မိံ ထနေ ခီရံ ဟောတိ တေန ဗ္ရာဟ္မဏော ပုရောဟိတော ယာပေတိ , ယံ စတုတ္ထသ္မိံ ထနေ ခီရံ ဟောတိ တေန အဂ္ဂိံ ဇုဟတိ, အဝသေသေန ဝစ္ဆကော ယာပေတိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘ဧတ္တကာ ဥသဘာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ ဝစ္ဆတရာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ ဝစ္ဆတရိယော ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ အဇာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, ဧတ္တကာ ဥရဗ္ဘာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ, (ဧတ္တကာ အသ္သာ ဟညန္တု ယညတ္ထာယ) 32, ဧတ္တကာ ရုက္ခာ ဆိဇ္ဇန္တု ယူပတ္ထာယ, ဧတ္တကာ ဒဗ္ဘာ လူယန္တု ဗရိဟိသတ္ထာယာ’တိ 33။ ယေပိသ္သ တေ ဟောန္တိ ဒာသာတိ ဝာ ပေသ္သာတိ ဝာ ကမ္မကရာတိ ဝာ တေပိ ဒဏ္ဍတဇ္ဇိတာ ဘယတဇ္ဇိတာ အသ္သုမုခာ ရုဒမာနာ ပရိကမ္မာနိ ကရောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပော စ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ပရန္တပော စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။
9. ‘‘Katamo ca, bhikkhave, puggalo attantapo ca attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto? Idha, bhikkhave, ekacco puggalo rājā vā hoti khattiyo muddhāvasitto brāhmaṇo vā mahāsālo. So puratthimena nagarassa navaṃ santhāgāraṃ 34 kārāpetvā kesamassuṃ ohāretvā kharājinaṃ nivāsetvā sappitelena kāyaṃ abbhañjitvā magavisāṇena piṭṭhiṃ kaṇḍuvamāno navaṃ santhāgāraṃ pavisati saddhiṃ mahesiyā brāhmaṇena ca purohitena. So tattha anantarahitāya bhūmiyā haritupalittāya seyyaṃ kappeti. Ekissāya gāviyā sarūpavacchāya yaṃ ekasmiṃ thane khīraṃ hoti tena rājā yāpeti, yaṃ dutiyasmiṃ thane khīraṃ hoti tena mahesī yāpeti, yaṃ tatiyasmiṃ thane khīraṃ hoti tena brāhmaṇo purohito yāpeti , yaṃ catutthasmiṃ thane khīraṃ hoti tena aggiṃ juhati, avasesena vacchako yāpeti. So evamāha – ‘ettakā usabhā haññantu yaññatthāya, ettakā vacchatarā haññantu yaññatthāya, ettakā vacchatariyo haññantu yaññatthāya, ettakā ajā haññantu yaññatthāya, ettakā urabbhā haññantu yaññatthāya, (ettakā assā haññantu yaññatthāya) 35, ettakā rukkhā chijjantu yūpatthāya, ettakā dabbhā lūyantu barihisatthāyā’ti 36. Yepissa te honti dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā tepi daṇḍatajjitā bhayatajjitā assumukhā rudamānā parikammāni karonti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo attantapo ca attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto.
၁၀. ‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပော နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပော န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, သော အနတ္တန္တပော အပရန္တပော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗ္ရဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗ္ရဟ္မကံ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုသ္သံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ တံ ဓမ္မံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝာ ဂဟပတိပုတ္တော ဝာ အညတရသ္မိံ ဝာ ကုလေ ပစ္စာဇာတော။ သော တံ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ သော တေန သဒ္ဓာပဋိလာဘေန သမန္နာဂတော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သမ္ဗာဓော ဃရာဝာသော ရဇာပထော, အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင္ခလိခိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယ’န္တိ ။ သော အပရေန သမယေန အပ္ပံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ, မဟန္တံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ, အပ္ပံ ဝာ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ , မဟန္တံ ဝာ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ, ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ, ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇတိ။
10. ‘‘Katamo ca, bhikkhave, puggalo nevattantapo nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto, so anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati? Idha, bhikkhave, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule paccājāto. So taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati. So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati – ‘sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā. Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti . So aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya, mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya, appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya , mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya, kesamassuṃ ohāretvā, kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
၁၁. ‘‘သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဘိက္ခူနံ သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော ပာဏာတိပာတံ ပဟာယ ပာဏာတိပာတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော, လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော သဗ္ဗပာဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ။ အဒိန္နာဒာနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ဒိန္နာဒာယီ ဒိန္နပာဋိကင္ခီ, အထေနေန သုစိဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။ အဗ္ရဟ္မစရိယံ ပဟာယ ဗ္ရဟ္မစာရီ ဟောတိ အာရာစာရီ ဝိရတော မေထုနာ ဂာမဓမ္မာ။ မုသာဝာဒံ ပဟာယ မုသာဝာဒာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ သစ္စဝာဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော ပစ္စယိကော အဝိသံဝာဒကော လောကသ္သ။ ပိသုဏံ ဝာစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝာစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဣတော သုတ္ဝာ န အမုတ္ရ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒာယ, အမုတ္ရ ဝာ သုတ္ဝာ န ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒာယ – ဣတိ ဘိန္နာနံ ဝာ သန္ဓာတာ သဟိတာနံ ဝာ အနုပ္ပဒာတာ သမဂ္ဂာရာမော သမဂ္ဂရတော သမဂ္ဂနန္ဒီ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝာစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ ဖရုသံ ဝာစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝာစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ယာ သာ ဝာစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခာ ပေမနီယာ ဟဒယင္ဂမာ ပောရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပာ တထာရူပိံ ဝာစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ သမ္ဖပ္ပလာပာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ကာလဝာဒီ ဘူတဝာဒီ အတ္ထဝာဒီ ဓမ္မဝာဒီ ဝိနယဝာဒီ, နိဓာနဝတိံ ဝာစံ ဘာသိတာ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ။ သော ဗီဇဂာမဘူတဂာမသမာရမ္ဘာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဧကဘတ္တိကော ဟောတိ ရတ္တူပရတော ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ; နစ္စဂီတဝာဒိတဝိသူကဒသ္သနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; မာလာဂန္ဓဝိလေပနဓာရဏမဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဥစ္စာသယနမဟာသယနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဒာသိဒာသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; အဇေဠကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ကုက္ကုဋသူကရပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဟတ္ထိဂဝသ္သဝဠဝပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ခေတ္တဝတ္ထုပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဒူတေယ္ယပဟိဏဂမနာနုယောဂာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ကယဝိက္ကယာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဥက္ကောဋနဝဉ္စနနိကတိသာစိယောဂာ 37 ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဆေဒနဝဓဗန္ဓနဝိပရာမောသအာလောပသဟသာကာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ 38။
11. ‘‘So evaṃ pabbajito samāno bhikkhūnaṃ sikkhāsājīvasamāpanno pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati. Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā viharati. Abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī hoti ārācārī virato methunā gāmadhammā. Musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya – iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti, yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī, nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ. So bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti, ekabhattiko hoti rattūparato virato vikālabhojanā; naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato hoti; mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato hoti; uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti; jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti; āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti; āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti; itthikumārikapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti; dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti; ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti; kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti; hatthigavassavaḷavapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti; khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hoti; dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato hoti; kayavikkayā paṭivirato hoti; tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato hoti; ukkoṭanavañcananikatisāciyogā 39 paṭivirato hoti; chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā paṭivirato hoti 40.
‘‘သော သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပာတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ, သမာဒာယေဝ ပက္ကမတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ပက္ခီ သကုဏော ယေန ယေနေဝ ဍေတိ, သပတ္တဘာရောဝ ဍေတိ; ဧဝမေဝ ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပာတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ, သမာဒာယေဝ ပက္ကမတိ ။ သော ဣမိနာ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အနဝဇ္ဇသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။
‘‘So santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati. Seyyathāpi nāma pakkhī sakuṇo yena yeneva ḍeti, sapattabhārova ḍeti; evameva bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati . So iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedeti.
၁၂. ‘‘သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သော ဣမိနာ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အဗ္ယာသေကသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။
12. ‘‘So cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti.
‘‘သော အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သင္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ပီတေ ခာယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပသ္သာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏ္ဟီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။
‘‘So abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti.
၁၃. ‘‘သော ဣမိနာ စ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော, (ဣမာယ စ အရိယာယ သန္တုဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော,) 41 ဣမိနာ စ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော, ဣမိနာ စ အရိယေန သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ သော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော နိသီဒတိ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ။ သော အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန စေတသာ ဝိဟရတိ, အဘိဇ္ဈာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ, ဗ္ယာပာဒပဒောသံ ပဟာယ အဗ္ယာပန္နစိတ္တော ဝိဟရတိ သဗ္ဗပာဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ, ဗ္ယာပာဒပဒောသာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ထီနမိဒ္ဓံ ပဟာယ ဝိဂတထီနမိဒ္ဓော ဝိဟရတိ အာလောကသညီ သတော သမ္ပဇာနော, ထီနမိဒ္ဓာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟာယ အနုဒ္ဓတော ဝိဟရတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသန္တစိတ္တော, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာယ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဟရတိ အကထံကထီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဝိစိကိစ္ဆာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။
13. ‘‘So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato, (imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato,) 42 iminā ca ariyena indriyasaṃvarena samannāgato, iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti, byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti; thīnamiddhaṃ pahāya vigatathīnamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thīnamiddhā cittaṃ parisodheti; uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti; vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.
‘‘သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ, ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ; ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ; သုခသ္သ စ ပဟာနာ ဒုက္ခသ္သ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနသ္သဒောမနသ္သာနံ အတ္ထင္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပာရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။
‘‘So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati ; sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
၁၄. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ, သေယ္ယထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒ္ဝေပိ ဇာတိယော တိသ္သောပိ ဇာတိယော စတသ္သောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟသ္သမ္ပိ ဇာတိသတသဟသ္သမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတ္ရာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂောတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတ္ရ ဥဒပာဒိံ; တတ္ရာပာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂောတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ။
14. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
၁၅. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပာတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝာဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒာနာ, တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပန္နာ; ဣမေ ဝာ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝာဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒာနာ, တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။
15. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā; ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti.
၁၆. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝာနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘ဣမေ အာသဝာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘အယံ အာသဝနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ။ ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပသ္သတော ကာမာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော နေဝတ္တန္တပော နာတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, န ပရန္တပော န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ။ သော အတ္တန္တပော အပရန္တပော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗ္ရဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတီ’’တိ။
16. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘Ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘Ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘Ime āsavā’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘Ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘Ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti . ‘Ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo nevattantapo nāttaparitāpanānuyogamanuyutto, na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto . So attantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatī’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ကန္ဒရကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
Kandarakasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၁. ကန္ဒရကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Kandarakasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၁. ကန္ဒရကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Kandarakasuttavaṇṇanā