੧. ਕਨ੍ਦਰਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ

1. Kandarakasuttavaṇṇanā

੧. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਕਨ੍ਦਰਕਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਚਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਨਗਰਸ੍ਸ ਆਰਾਮਪੋਕ੍ਖਰਣੀਆਦੀਸੁ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਚਮ੍ਪਕਰੁਕ੍ਖਾવ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਮ੍ਪਾਤਿ ਸਙ੍ਖਮਗਮਾਸਿ। ਗਗ੍ਗਰਾਯ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਾ ਤੀਰੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਚਮ੍ਪਾਨਗਰਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਗਗ੍ਗਰਾਯ ਨਾਮ ਰਾਜਮਹੇਸਿਯਾ ਖਣਿਤਤ੍ਤਾ ਗਗ੍ਗਰਾਤਿ ਲਦ੍ਧવੋਹਾਰਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਤੀਰੇ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਨੀਲਾਦਿਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਕੁਸੁਮਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਚਮ੍ਪਕવਨਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਗવਾ ਕੁਸੁਮਗਨ੍ਧਸੁਗਨ੍ਧੇ ਚਮ੍ਪਕવਨੇ વਿਹਰਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਗਗ੍ਗਰਾਯ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਾ ਤੀਰੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਦਸ੍ਸਿਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ। ਪੇਸ੍ਸੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ। ਕਨ੍ਦਰਕੋ ਚ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋਤਿ ਕਨ੍ਦਰਕੋਤਿ ਏવਂਨਾਮੋ ਛਨ੍ਨਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ। ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾਤਿ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਂ ਘਨਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਲਾਖਾਰਸੇ ਨਿਮੁਜ੍ਜਮਾਨੋ વਿਯ, ਸਿਙ੍ਗੀਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਦੁਸ੍ਸવਰਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਪਮਾਨੋ વਿਯ, વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਚਮ੍ਪਕਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਸਿਰਸਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ વਿਯ, ਸਿਨੇਰੁਪਾਦਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ વਿਯ ਭਗવਤੋ ਚਕ੍ਕਲਕ੍ਖਣਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੇ ਅਲਤ੍ਤਕવਣ੍ਣਫੁਲ੍ਲਪਦੁਮਸਸ੍ਸਿਰਿਕੇ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦੀਤਿ ਛਨਿਸਜ੍ਜਦੋਸવਿਰਹਿਤੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਨਿਸੀਦਿ।

1.Evaṃme sutanti kandarakasuttaṃ. Tattha campāyanti evaṃnāmake nagare. Tassa hi nagarassa ārāmapokkharaṇīādīsu tesu tesu ṭhānesu campakarukkhāva ussannā ahesuṃ, tasmā campāti saṅkhamagamāsi. Gaggarāya pokkharaṇiyā tīreti tassa campānagarassa avidūre gaggarāya nāma rājamahesiyā khaṇitattā gaggarāti laddhavohārā pokkharaṇī atthi. Tassā tīre samantato nīlādipañcavaṇṇakusumapaṭimaṇḍitaṃ mahantaṃ campakavanaṃ. Tasmiṃ bhagavā kusumagandhasugandhe campakavane viharati. Taṃ sandhāya ‘‘gaggarāya pokkharaṇiyā tīre’’ti vuttaṃ. Mahatā bhikkhusaṅghena saddhinti adassitaparicchedena mahantena bhikkhusaṅghena saddhiṃ. Pessoti tassa nāmaṃ. Hatthārohaputtoti hatthācariyassa putto. Kandarakoca paribbājakoti kandarakoti evaṃnāmo channaparibbājako. Abhivādetvāti chabbaṇṇānaṃ ghanabuddharasmīnaṃ antaraṃ pavisitvā pasannalākhārase nimujjamāno viya, siṅgīsuvaṇṇavaṇṇaṃ dussavaraṃ pasāretvā sasīsaṃ pārupamāno viya, vaṇṇagandhasampannacampakapupphāni sirasā sampaṭicchanto viya, sinerupādaṃ upagacchanto puṇṇacando viya bhagavato cakkalakkhaṇapaṭimaṇḍite alattakavaṇṇaphullapadumasassirike pāde vanditvāti attho. Ekamantaṃ nisīdīti chanisajjadosavirahite ekasmiṃ okāse nisīdi.

ਤੁਣ੍ਹੀਭੂ ਤਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਨ੍ਤਿ ਯਤੋ ਯਤੋ ਅਨੁવਿਲੋਕੇਤਿ, ਤਤੋ ਤਤੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸਾਪਿ ਹਤ੍ਥਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ વਾ ਪਾਦਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਗવਤੋ ਚੇવ ਗਾਰવੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖਤਾਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ વਿਗਤਸਲ੍ਲਾਪਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਉਕ੍ਕਾਸਿਤਸਦ੍ਦਮ੍ਪਿ ਅਕਰੋਨ੍ਤਾ ਸੁਨਿਖਾਤਇਨ੍ਦਖੀਲਾ વਿਯ ਨਿવਾਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਉਦਕਂ વਿਯ ਕਾਯੇਨਪਿ ਨਿਚ੍ਚਲਾ ਮਨਸਾਪਿ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਰਤ੍ਤવਲਾਹਕਾ વਿਯ ਸਿਨੇਰੁਕੂਟਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਏવਂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਪਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋਹਦਯਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਸਨ੍ਨਿਦਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਪਿਯਸਮੁਦਾਹਾਰਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਭੋਤਿਆਦਿਮਾਹ।

Tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtanti yato yato anuviloketi, tato tato tuṇhībhūtamevāti attho. Tattha hi ekabhikkhussāpi hatthakukkuccaṃ vā pādakukkuccaṃ vā natthi, sabbe bhagavato ceva gāravena attano ca sikkhitasikkhatāya aññamaññaṃ vigatasallāpā antamaso ukkāsitasaddampi akarontā sunikhātaindakhīlā viya nivātaṭṭhāne sannisinnaṃ mahāsamuddaudakaṃ viya kāyenapi niccalā manasāpi avikkhittā rattavalāhakā viya sinerukūṭaṃ bhagavantaṃ parivāretvā nisīdiṃsu. Paribbājakassa evaṃ sannisinnaṃ parisaṃ disvā mahantaṃ pītisomanassaṃ uppajji. Uppannaṃ pana antohadayasmiṃyeva sannidahituṃ asakkonto piyasamudāhāraṃ samuṭṭhāpesi. Tasmā acchariyaṃ bhotiādimāha.

ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਾਰੋਹਨਂ વਿਯ ਨਿਚ੍ਚਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ। ਅਯਂ ਤਾવ ਸਦ੍ਦਨਯੋ। ਅਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ , ਅਚ੍ਛਰਾਯੋਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ। ਅਚ੍ਛਰਂ ਪਹਰਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਭੁਤਂ। ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ વਿਮ੍ਹਯਸ੍ਸੇવਾਧਿવਚਨਂ। ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਗਰਹਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਪਸਂਸਾਅਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਦੁવਿਧਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਯਾવ ਬਾਹਾਗਹਣਾਪਿ ਨਾਮ ਸੋ ਮੋਘਪੁਰਿਸੋ ਆਗਮੇਸ੍ਸਤੀਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੮੩; ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੨੦), ਇਦਂ ਗਰਹਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਾਮ। ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਨ੍ਦਮਾਤੇ ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਨਨ੍ਦਮਾਤੇ, ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮ੍ਪਿ ਪਰਿਸੋਧੇਸ੍ਸਸੀਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੭.੫੩) ਇਦਂ ਪਸਂਸਾਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਾਮ। ਇਧਾਪਿ ਇਦਮੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ’’ ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ।

Tattha andhassa pabbatārohanaṃ viya niccaṃ na hotīti acchariyaṃ. Ayaṃ tāva saddanayo. Ayaṃ pana aṭṭhakathānayo , accharāyogganti acchariyaṃ. Accharaṃ paharituṃ yuttanti attho. Abhūtapubbaṃ bhūtanti abbhutaṃ. Ubhayampetaṃ vimhayassevādhivacanaṃ. Taṃ panetaṃ garahaacchariyaṃ, pasaṃsāacchariyanti duvidhaṃ hoti. Tattha acchariyaṃ moggallāna abbhutaṃ moggallāna, yāva bāhāgahaṇāpi nāma so moghapuriso āgamessatīti (cūḷava. 383; a. ni. 8.20), idaṃ garahaacchariyaṃ nāma. ‘‘Acchariyaṃ nandamāte abbhutaṃ nandamāte, yatra hi nāma cittuppādampi parisodhessasīti (a. ni. 7.53) idaṃ pasaṃsāacchariyaṃ nāma. Idhāpi idameva adhippetaṃ’’ ayañhi taṃ pasaṃsanto evamāha.

ਯਾવਞ੍ਚਿਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਯਾવਾਤਿ ਪਮਾਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਯਾવ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ, ਯਤ੍ਤਕੇਨ ਪਮਾਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤਸ੍ਸ વਣ੍ਣੇ વਤ੍ਤੁਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਮੇવੇਤਂ ਅਬ੍ਭੁਤਮੇવੇਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏਤਪਰਮਂਯੇવਾਤਿ ਏવਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ ਏਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਰਮੋਤਿ ਏਤਪਰਮੋ, ਤਂ ਏਤਪਰਮਂ ਯਥਾ ਅਯਂ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ, ਏવਂ ਪਟਿਪਾਦਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਪਟਿਪਾਦੇਸੁਂ, ਨ ਇਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੁਤਿਯਨਯੇ ਏવਂ ਪਟਿਪਾਦੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਇਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋਤਿ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕવਤ੍ਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਾ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਯੋਜਿਤੋ। ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਕਿਮਸ੍ਸ ਤਿਯਦ੍ਧਜਾਨਨਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ। ਨਤ੍ਥਿ, ਨਯਗ੍ਗਾਹੇ ਪਨ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਦਨ੍ਤੋ વਿਨੀਤੋ ਉਪਸਨ੍ਤੋ, ਅਤੀਤਬੁਦ੍ਧਾਪਿ ਏਤਪਰਮਂਯੇવ ਕਤ੍વਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਪੇਸੁਂ, ਅਨਾਗਤਬੁਦ੍ਧਾਪਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਟਿਪਾਦਨਾ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਏવਮਾਹ।

Yāvañcidanti ettha idanti nipātamattaṃ. Yāvāti pamāṇaparicchedo, yāva sammā paṭipādito, yattakena pamāṇena sammā paṭipādito, na sakkā tassa vaṇṇe vattuṃ, atha kho acchariyamevetaṃ abbhutamevetanti vuttaṃ hoti. Etaparamaṃyevāti evaṃ sammā paṭipādito eso bhikkhusaṅgho tassāpi bhikkhusaṅghassa paramoti etaparamo, taṃ etaparamaṃ yathā ayaṃ paṭipādito, evaṃ paṭipāditaṃ katvā paṭipādesuṃ, na ito bhiyyoti attho. Dutiyanaye evaṃ paṭipādessanti, na ito bhiyyoti yojetabbaṃ. Tattha paṭipāditoti ābhisamācārikavattaṃ ādiṃ katvā sammā apaccanīkapaṭipattiyaṃ yojito. Atha kasmā ayaṃ paribbājako atītānāgate buddhe dasseti, kimassa tiyaddhajānanañāṇaṃ atthīti. Natthi, nayaggāhe pana ṭhatvā ‘‘yenākārena ayaṃ bhikkhusaṅgho sannisinno danto vinīto upasanto, atītabuddhāpi etaparamaṃyeva katvā paṭipajjāpesuṃ, anāgatabuddhāpi paṭipajjāpessanti, natthi ito uttari paṭipādanā’’ti maññamāno anubuddhiyā evamāha.

੨. ਏવਮੇਤਂ ਕਨ੍ਦਰਕਾਤਿ ਪਾਟਿਏਕ੍ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ। ਭਗવਾ ਕਿਰ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਨ੍ਦਰਕ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਨ੍ਤੋਤਿ વਦਸਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪਸਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਪਾਕਟਂ, ਨ ਹਿ ਤ੍વਂ ਸਮਤਿਂਸ ਪਾਰਮਿਯਾ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਪਰਿਪਾਚੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿ, ਮਯਾ ਪਨ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਞਾਤਤ੍ਥਚਰਿਯਂ ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਥਚਰਿਯਞ੍ਚ ਕੋਟਿਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਂ, ਮਯ੍ਹਂ ਏਤੇਸਂ ਉਪਸਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਪਾਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ।

2.Evametaṃ kandarakāti pāṭiekko anusandhi. Bhagavā kira taṃ sutvā ‘‘kandaraka tvaṃ bhikkhusaṅghaṃ upasantoti vadasi, imassa pana bhikkhusaṅghassa upasantakāraṇaṃ tuyhaṃ apākaṭaṃ, na hi tvaṃ samatiṃsa pāramiyā pūretvā kusalamūlaṃ paripācetvā bodhipallaṅke sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhi, mayā pana pāramiyo pūretvā ñātatthacariyaṃ lokatthacariyaṃ buddhatthacariyañca koṭiṃ pāpetvā bodhipallaṅke sabbaññutaññāṇaṃ paṭividdhaṃ, mayhaṃ etesaṃ upasantakāraṇaṃ pākaṭa’’nti dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi.

ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਕਨ੍ਦਰਕਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਾਟਿਏਕ੍ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ। ਭਗવਤੋ ਕਿਰ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਇਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਨ੍ਤੋਤਿ વਦਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਪਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਕੁਹਕਭਾવੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥਂ ਸਣ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਨੁਪਸਨ੍ਤੋ ਨ ਉਪਸਨ੍ਤਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਪਟਿਪਦਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾਪਿ ਪਟਿਪਦਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍વਾ ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪਦਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਗੁਣੇਹੇવ ਉਪਸਨ੍ਤਾ, ਪਟਿਪਦਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਨ੍ਤਾ, ਇਤੋ ਮੁਤ੍ਤਾ ਪਨ ਅવਸੇਸਾ ਚਤੂਹਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਉਪਸਨ੍ਤਾ। ਤਂ ਨੇਸਂ ਉਪਸਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਚ ਇਮਿਨਾ ਚ ਕਾਰਣੇਨ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਉਪਸਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਕਨ੍ਦਰਕਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।

Santi hi kandarakāti ayampi pāṭiekko anusandhi. Bhagavato kira etadahosi – ‘‘ayaṃ paribbājako imaṃ bhikkhusaṅghaṃ upasantoti vadati, ayañca bhikkhusaṅgho kappetvā pakappetvā kuhakabhāvena iriyāpathaṃ saṇṭhapento cittena anupasanto na upasantākāraṃ dasseti. Ettha pana bhikkhusaṅghe paṭipadaṃ pūrayamānāpi paṭipadaṃ pūretvā matthakaṃ patvā ṭhitabhikkhūpi atthi, tattha paṭipadaṃ pūretvā matthakaṃ pattā attanā paṭividdhaguṇeheva upasantā, paṭipadaṃ pūrayamānā uparimaggassa vipassanāya upasantā, ito muttā pana avasesā catūhi satipaṭṭhānehi upasantā. Taṃ nesaṃ upasantakāraṇaṃ dassessāmī’’ti ‘‘iminā ca iminā ca kāraṇena ayaṃ bhikkhusaṅgho upasanto’’ti dassetuṃ ‘‘santi hi kandarakā’’tiādimāha.

ਤਤ੍ਥ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸવਾਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੇਖਪਟਿਪਦਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥੇવ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਂ। ਸਨ੍ਤਤਸੀਲਾਤਿ ਸਤਤਸੀਲਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਸੀਲਾ। ਸਨ੍ਤਤવੁਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ, ਸਨ੍ਤਤਜੀવਿਕਾ વਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਤਸੀਲੇ ਠਤ੍વਾવ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਮਰਣਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

Tattha arahanto khīṇāsavātiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ mūlapariyāyasuttavaṇṇanāyameva vuttaṃ. Sekhapaṭipadampi tattheva vitthāritaṃ. Santatasīlāti satatasīlā nirantarasīlā. Santatavuttinoti tasseva vevacanaṃ, santatajīvikā vātipi attho. Tasmiṃ santatasīle ṭhatvāva jīvikaṃ kappenti, na dussīlyaṃ maraṇaṃ pāpuṇantīti attho.

ਨਿਪਕਾਤਿ ਨੇਪਕ੍ਕੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤੋ। ਨਿਪਕવੁਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ વੁਤ੍ਤਿਨੋ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਠਤ੍વਾ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਪਿ ਜੀવਿਤਕਾਰਣਾ ਛਸੁ ਅਗੋਚਰੇਸੁ ਚਰਤਿ, વੇਸਿਯਾਗੋਚਰੋ ਹੋਤਿ, વਿਧવਥੁਲ੍ਲਕੁਮਾਰਿਕਪਣ੍ਡਕਪਾਨਾਗਾਰਭਿਕ੍ਖੁਨਿਗੋਚਰੋ ਹੋਤਿ। ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਰਾਜੂਹਿ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੇਹਿ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕੇਨ ਗਿਹਿਸਂਸਗ੍ਗੇਨ (વਿਭ॰ ੫੧੪), વੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਦੂਤਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਹਿਣਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਗਣ੍ਡਂ ਫਾਲੇਤਿ, ਅਰੁਮਕ੍ਖਨਂ ਦੇਤਿ, ਉਦ੍ਧਂવਿਰੇਚਨਂ ਦੇਤਿ, ਅਧੋવਿਰੇਚਨਂ ਦੇਤਿ, ਨਤ੍ਥੁਤੇਲਂ ਪਚਤਿ, ਪਿવਨਤੇਲਂ ਪਚਤਿ, વੇਲ਼ੁਦਾਨਂ, ਪਤ੍ਤਦਾਨਂ, ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਂ, ਫਲਦਾਨਂ, ਸਿਨਾਨਦਾਨਂ, ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਦਾਨਂ, ਮੁਖੋਦਕਦਾਨਂ, ਚੁਣ੍ਣਮਤ੍ਤਿਕਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਚਾਟੁਕਮ੍ਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਮੁਗ੍ਗਸੂਪਿਯਂ, ਪਾਰਿਭਟੁਂ, ਜਙ੍ਘਪੇਸਨਿਯਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਏਕવੀਸਤਿવਿਧਾਯ ਅਨੇਸਨਾਯ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ ਅਨਿਪਕવੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਞ੍ਞਾਯ ਠਤ੍વਾ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਤਤੋ ਕਾਲਕਿਰਿਯਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਣਯਕ੍ਖੋ ਨਾਮ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਿ ਆਦਿਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭੋਤਿ। ਏવਂવਿਧਾ ਅਹੁਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਹੇਤੁਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਯਥਾਬਲਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਰਥવਿਨੀਤਪਟਿਪਦਂ, ਮਹਾਗੋਸਿਙ੍ਗਪਟਿਪਦਂ, ਮਹਾਸੁਞ੍ਞਤਪਟਿਪਦਂ, ਅਨਙ੍ਗਣਪਟਿਪਦਂ, ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਪਟਿਪਦਂ, ਨਾਲਕਪਟਿਪਦਂ, ਤੁવਟ੍ਟਕਪਟਿਪਦਂ, ਚਨ੍ਦੋਪਮਪਟਿਪਦਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਅਰਿਯਪਟਿਪਦਾਨਿ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯ-ਸਨ੍ਤੋਸ-ਭਾવਨਾਰਾਮ-ਅਰਿਯવਂਸਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨੀਕਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਹਤ੍ਥੀ વਿਯ ਯੂਥਾ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਸੀਹੋ વਿਯ ਨਿਪਚ੍ਛਾਬਨ੍ਧਮਹਾਨਾવਾ વਿਯ ਚ ਗਮਨਾਦੀਸੁ ਏਕવਿਹਾਰਿਨੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਜ੍ਜਅਜ੍ਜੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਉਸ੍ਸਾਹਾ વਿਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

Nipakāti nepakkena samannāgatā paññavanto. Nipakavuttinoti paññāya vuttino, paññāya ṭhatvā jīvikaṃ kappenti. Yathā ekacco sāsane pabbajitvāpi jīvitakāraṇā chasu agocaresu carati, vesiyāgocaro hoti, vidhavathullakumārikapaṇḍakapānāgārabhikkhunigocaro hoti. Saṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena gihisaṃsaggena (vibha. 514), vejjakammaṃ karoti, dūtakammaṃ karoti, pahiṇakammaṃ karoti, gaṇḍaṃ phāleti, arumakkhanaṃ deti, uddhaṃvirecanaṃ deti, adhovirecanaṃ deti, natthutelaṃ pacati, pivanatelaṃ pacati, veḷudānaṃ, pattadānaṃ, pupphadānaṃ, phaladānaṃ, sinānadānaṃ, dantakaṭṭhadānaṃ, mukhodakadānaṃ, cuṇṇamattikadānaṃ deti, cāṭukamyaṃ karoti, muggasūpiyaṃ, pāribhaṭuṃ, jaṅghapesaniyaṃ karotīti ekavīsatividhāya anesanāya jīvikaṃ kappento anipakavutti nāma hoti, na paññāya ṭhatvā jīvikaṃ kappeti, tato kālakiriyaṃ katvā samaṇayakkho nāma hutvā ‘‘tassa saṅghāṭipi ādittā hoti sampajjalitā’’ti vuttanayena mahādukkhaṃ anubhoti. Evaṃvidhā ahutvā jīvitahetupi sikkhāpadaṃ anatikkamanto catupārisuddhisīle patiṭṭhāya yathābalaṃ buddhavacanaṃ uggaṇhitvā rathavinītapaṭipadaṃ, mahāgosiṅgapaṭipadaṃ, mahāsuññatapaṭipadaṃ, anaṅgaṇapaṭipadaṃ, dhammadāyādapaṭipadaṃ, nālakapaṭipadaṃ, tuvaṭṭakapaṭipadaṃ, candopamapaṭipadanti imāni ariyapaṭipadāni pūrento catupaccaya-santosa-bhāvanārāma-ariyavaṃsapaṭipattiyaṃ kāyasakkhino hutvā anīkā nikkhantahatthī viya yūthā vissaṭṭhasīho viya nipacchābandhamahānāvā viya ca gamanādīsu ekavihārino vipassanaṃ paṭṭhapetvā ajjaajjeva arahattanti pavattaussāhā viharantīti attho.

ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਾਤਿ ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸੁਟ੍ਠਪਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ। ਸੇਸਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਕਥਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾવ। ਇਧ ਪਨ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਕਥਿਤਾ, ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪਸਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਕਥਿਤਂ ਹੋਤਿ।

Suppatiṭṭhitacittāti catūsu satipaṭṭhānesu suṭṭhapitacittā hutvā. Sesā satipaṭṭhānakathā heṭṭhā vitthāritāva. Idha pana lokiyalokuttaramissakā satipaṭṭhānā kathitā, ettakena bhikkhusaṅghassa upasantakāraṇaṃ kathitaṃ hoti.

੩. ਯਾવ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਤਿ ਯਾવ ਸੁਟ੍ਠਪਿਤਾ ਸੁਦੇਸਿਤਾ। ਮਯਮ੍ਪਿ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਕਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਮਯਮ੍ਪਿ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਿਹਿ…ਪੇ॰… ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਾ વਿਹਰਾਮ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਨ ਅਯਮੇવ ਕਸਿ ਚ ਬੀਜਞ੍ਚ ਯੁਗਨਙ੍ਗਲਞ੍ਚ ਫਾਲਪਾਚਨਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਪਰਾਯਣੋ, ਮਯਂ ਪਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਓਕਾਸਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਏਤਂ ਮਨਸਿਕਾਰਂ ਕਰੋਮ, ਮਯਮ੍ਪਿ ਕਾਰਕਾ, ਨ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਯੇવਾਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਗਹਨੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਗਹਨੇਨ ਗਹਨਤਾ, ਅਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸਾਪਿ ਨੇਸਂ ਕਿਲੇਸਗਹਨੇਨ ਗਹਨਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਕਸਟਸਾਠੇਯ੍ਯੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠੇਨ ਕਸਟਤਾ, ਕੇਰਾਟਿਯਟ੍ਠੇਨ ਸਾਠੇਯ੍ਯਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਏવਂ ਗਹਨਕਸਟਕੇਰਾਟਿਯਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਪਟਿਪਦਂ ਯਾવ ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤਿ। ਯਦਿਦਂ ਪਸવੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਚਤੁਪ੍ਪਦਜਾਤਿ ਪਸવੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਪਹੋਮੀਤਿ ਸਕ੍ਕੋਮਿ। ਯਾવਤਕੇਨ ਅਨ੍ਤਰੇਨਾਤਿ ਯਤ੍ਤਕੇਨ ਖਣੇਨ। ਚਮ੍ਪਂ ਗਤਾਗਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸਮਣ੍ਡਲਤੋ ਯਾવ ਚਮ੍ਪਾਨਗਰਦ੍વਾਰਾ ਗਮਨਞ੍ਚ ਆਗਮਨਞ੍ਚ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ। ਸਾਠੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ ਸਠਤ੍ਤਾਨਿ। ਕੂਟੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ ਕੂਟਤ੍ਤਾਨਿ। વਙ੍ਕੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ વਙ੍ਕਤ੍ਤਾਨਿ। ਜਿਮ੍ਹੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ ਜਿਮ੍ਹਤ੍ਤਾਨਿ। ਪਾਤੁਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਕਾਸੇਸ੍ਸਤਿ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਤਿ। ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਤੇਨ ਤਾਨਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ।

3.Yāva supaññattāti yāva suṭṭhapitā sudesitā. Mayampi hi, bhanteti iminā esa attano kārakabhāvaṃ dasseti, bhikkhusaṅghañca ukkhipati. Ayañhettha adhippāyo, mayampi hi, bhante, gihi…pe… suppatiṭṭhitacittā viharāma, bhikkhusaṅghassa pana ayameva kasi ca bījañca yuganaṅgalañca phālapācanañca, tasmā bhikkhusaṅgho sabbakālaṃ satipaṭṭhānaparāyaṇo, mayaṃ pana kālena kālaṃ okāsaṃ labhitvā etaṃ manasikāraṃ karoma, mayampi kārakā, na sabbaso vissaṭṭhakammaṭṭhānāyevāti. Manussagahaneti manussānaṃ ajjhāsayagahanena gahanatā, ajjhāsayassāpi nesaṃ kilesagahanena gahanatā veditabbā. Kasaṭasāṭheyyesupi eseva nayo. Tattha aparisuddhaṭṭhena kasaṭatā, kerāṭiyaṭṭhena sāṭheyyatā veditabbā. Sattānaṃ hitāhitaṃ jānātīti evaṃ gahanakasaṭakerāṭiyānaṃ manussānaṃ hitāhitapaṭipadaṃ yāva suṭṭhu bhagavā jānāti. Yadidaṃ pasavoti ettha sabbāpi catuppadajāti pasavoti adhippetā. Pahomīti sakkomi. Yāvatakena antarenāti yattakena khaṇena. Campaṃ gatāgataṃ karissatīti assamaṇḍalato yāva campānagaradvārā gamanañca āgamanañca karissati. Sāṭheyyānīti saṭhattāni. Kūṭeyyānīti kūṭattāni. Vaṅkeyyānīti vaṅkattāni. Jimheyyānīti jimhattāni. Pātukarissatīti pakāsessati dassessati. Na hi sakkā tena tāni ettakena antarena dassetuṃ.

ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਠਾਨੇ ਠਾਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸਤੋ ਯਂ ਠਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਂ, ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਠਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਤੁਕਾਮਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਨਿਖਾਤਤ੍ਥਮ੍ਭੋ વਿਯ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਦੇ ਨਿਚ੍ਚਲੇ ਕਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਯਂ ਸਠੋ ਨਾਮ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਠਾਨੇ ਅવਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਖਨ੍ਧਗਤਂ ਪਾਤੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸਤੋ ਯਂ ਠਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਂ, ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਪਾਤੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਅવਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਾਤੇਤਿ, ਅਯਂ ਕੂਟੋ ਨਾਮ। ਯਸ੍ਸ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਠਾਨੇ ਮਗ੍ਗਾ ਉਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਟਿਮਗ੍ਗਂ ਆਰੋਹਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸਤੋ ਯਂ ਠਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਂ, ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਏવਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਮਗ੍ਗਾ ਉਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਟਿਮਗ੍ਗਂ ਆਰੋਹਤਿ, ਅਯਂ વਙ੍ਕੋ ਨਾਮ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਕਾਲੇਨ વਾਮਤੋ ਕਾਲੇਨ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਕਾਲੇਨ ਉਜੁਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸਤੋ ਯਂ ਠਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਂ, ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਏવਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਕਾਲੇਨ વਾਮਤੋ ਕਾਲੇਨ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਕਾਲੇਨ ਉਜੁਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਥਾ ਲਣ੍ਡਂ વਾ ਪਸ੍ਸਾવਂ વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸਤੋ ਇਦਂ ਠਾਨਂ ਸੁਸਮ੍ਮਟ੍ਠਂ ਆਕਿਣ੍ਣਮਨੁਸ੍ਸਂ ਰਮਣੀਯਂ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਏવਰੂਪਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਠਾਨੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਜਿਮ੍ਹੋ ਨਾਮ। ਇਤਿ ਇਮਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਕਿਰਿਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਾਠੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕੂਟੇਯ੍ਯਾਨਿ વਙ੍ਕੇਯ੍ਯਾਨਿ ਜਿਮ੍ਹੇਯ੍ਯਾਨਿ ਪਾਤੁਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਪਿ ਤੇ ਸਠਾਦਯੋ ਤਾਨਿ ਸਾਠੇਯ੍ਯਾਦੀਨਿ ਪਾਤੁਕਰੋਨ੍ਤਿ ਨਾਮ।

Tattha yassa kismiñcideva ṭhāne ṭhātukāmassa sato yaṃ ṭhānaṃ manussānaṃ sappaṭibhayaṃ, purato gantvā vañcetvā ṭhassāmīti na hoti, tasmiṃ ṭhātukāmaṭṭhāneyeva nikhātatthambho viya cattāro pāde niccale katvā tiṭṭhati, ayaṃ saṭho nāma. Yassa pana kismiñcideva ṭhāne avacchinditvā khandhagataṃ pātetukāmassa sato yaṃ ṭhānaṃ manussānaṃ sappaṭibhayaṃ, purato gantvā vañcetvā pātessāmīti na hoti, tattheva avacchinditvā pāteti, ayaṃ kūṭo nāma. Yassa kismiñcideva ṭhāne maggā ukkamma nivattitvā paṭimaggaṃ ārohitukāmassa sato yaṃ ṭhānaṃ manussānaṃ sappaṭibhayaṃ, purato gantvā vañcetvā evaṃ karissāmīti na hoti, tattheva maggā ukkamma nivattitvā paṭimaggaṃ ārohati, ayaṃ vaṅko nāma. Yassa pana kālena vāmato kālena dakkhiṇato kālena ujumaggeneva gantukāmassa sato yaṃ ṭhānaṃ manussānaṃ sappaṭibhayaṃ, purato gantvā vañcetvā evaṃ karissāmīti na hoti, tattheva kālena vāmato kālena dakkhiṇato kālena ujumaggaṃ gacchati, tathā laṇḍaṃ vā passāvaṃ vā vissajjetukāmassa sato idaṃ ṭhānaṃ susammaṭṭhaṃ ākiṇṇamanussaṃ ramaṇīyaṃ, imasmiṃ ṭhāne evarūpaṃ kātuṃ na yuttaṃ, purato gantvā paṭicchannaṭhāne karissāmīti na hoti, tattheva karoti, ayaṃ jimho nāma. Iti imaṃ catubbidhampi kiriyaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Sabbāni tāni sāṭheyyāni kūṭeyyāni vaṅkeyyāni jimheyyāni pātukarissatīti evaṃ karontāpi te saṭhādayo tāni sāṭheyyādīni pātukaronti nāma.

ਏવਂ ਪਸੂਨਂ ਉਤ੍ਤਾਨਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਗਹਨਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਦਾਸਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਜਾਤਕਾ વਾ ਧਨਕ੍ਕੀਤਾ વਾ ਕਰਮਰਾਨੀਤਾ વਾ ਸਯਂ વਾ ਦਾਸਬ੍ਯਂ ਉਪਗਤਾ। ਪੇਸ੍ਸਾਤਿ ਪੇਸਨਕਾਰਕਾ। ਕਮ੍ਮਕਰਾਤਿ ਭਤ੍ਤવੇਤਨਭਤਾ। ਅਞ੍ਞਥਾવ ਕਾਯੇਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇਨੇવਾਕਾਰੇਨ ਕਾਯੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨੇવਾਕਾਰੇਨ વਾਚਾਯ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਚ ਨੇਸਂ ਆਕਾਰੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸਾਮਿਕੇ ਦਿਸ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਹਤ੍ਥਤੋ ਭਣ੍ਡਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਇਮਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ ਸੇਸਾਨਿਪਿ ਆਸਨ-ਪਞ੍ਞਾਪਨ-ਤਾਲવਣ੍ਟਬੀਜਨ-ਪਾਦਧੋવਨਾਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਪਰਮ੍ਮੁਖਕਾਲੇ ਪਨ ਤੇਲਮ੍ਪਿ ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਂ ਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿ, ਸਤਗ੍ਘਨਕੇਪਿ ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕੇਪਿ ਕਮ੍ਮੇ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੇ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਇਮੇ ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਾਯੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਯੇ ਪਨ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਮਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਯ੍ਯੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਤ੍વਾ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ, ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਅવਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਇਮੇ ਅਞ੍ਞਥਾ વਾਚਾਯ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ ਨਾਮ।

Evaṃ pasūnaṃ uttānabhāvaṃ dassetvā idāni manussānaṃ gahanabhāvaṃ dassento amhākaṃ pana, bhantetiādimāha. Tattha dāsāti antojātakā vā dhanakkītā vā karamarānītā vā sayaṃ vā dāsabyaṃ upagatā. Pessāti pesanakārakā. Kammakarāti bhattavetanabhatā. Aññathāva kāyenāti aññenevākārena kāyena samudācaranti, aññenevākārena vācāya, aññena ca nesaṃ ākārena cittaṃ ṭhitaṃ hotīti dasseti. Tattha ye sammukhā sāmike disvā paccuggamanaṃ karonti, hatthato bhaṇḍakaṃ gaṇhanti, imaṃ vissajjetvā imaṃ gaṇhantā sesānipi āsana-paññāpana-tālavaṇṭabījana-pādadhovanādīni sabbāni kiccāni karonti, parammukhakāle pana telampi uttarantaṃ na olokenti, satagghanakepi sahassagghanakepi kamme parihāyante nivattitvā oloketumpi na icchanti, ime aññathā kāyena samudācaranti nāma. Ye pana sammukhā ‘‘amhākaṃ sāmi amhākaṃ ayyo’’tiādīni vatvā pasaṃsanti, parammukhā avattabbaṃ nāma natthi, yaṃ icchanti, taṃ vadanti, ime aññathā vācāya samudācaranti nāma.

੪. ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ਪੇਸ੍ਸਪੁਗ੍ਗਲਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਾਟਿਏਕ੍ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਪੇਸ੍ਸੋ ‘‘ਯਾવਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਏવਂ ਮਨੁਸ੍ਸਗਹਣੇ ਏવਂ ਮਨੁਸ੍ਸਕਸਟੇ ਏવਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸਾਠੇਯ੍ਯੇ વਤ੍ਤਮਾਨੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਪੁਰਿਮੇ ਚ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਹਿਤਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਉਪਰਿ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਹਿਤਪਟਿਪਦਂ, ਏવਮਹਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਜਾਨਾਮੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਦਰਕਸ੍ਸ ਕਥਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਾવਞ੍ਚਿਦਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ‘‘ਪੁਰਿਮੇ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਪਹਾਯ ਉਪਰਿ ਚਤੁਤ੍ਥਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂਯੇવ ਪਟਿਪਾਦੇਮੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਇਦਂ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾਤਿ ਪਦਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ‘‘ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ’’ਤਿ (વਿਭ॰ ੫੪੨) ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਸਨ੍ਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ‘‘ਸਨ੍ਤਾ ਏਤੇ વਿਹਾਰਾ ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੮੨) ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ। ‘‘ਸਨ੍ਤੋ ਹવੇ ਸਬ੍ਭਿ ਪવੇਦਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ (ਜਾ॰ ੨.੨੧.੪੧੩) ਪਣ੍ਡਿਤਾ। ਇਧ ਪਨ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪਲਬ੍ਭਮਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

4.Cattārome pessapuggalāti ayampi pāṭiekko anusandhi. Ayañhi pesso ‘‘yāvañcidaṃ, bhante, bhagavā evaṃ manussagahaṇe evaṃ manussakasaṭe evaṃ manussasāṭheyye vattamāne sattānaṃ hitāhitaṃ jānātī’’ti āha. Purime ca tayo puggalā ahitapaṭipadaṃ paṭipannā, upari catuttho hitapaṭipadaṃ, evamahaṃ sattānaṃ hitāhitaṃ jānāmīti dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi. Heṭṭhā kandarakassa kathāya saddhiṃ yojetumpi vaṭṭati. Tena vuttaṃ ‘‘yāvañcidaṃ bhotā gotamena sammā bhikkhusaṅgho paṭipādito’’ti. Athassa bhagavā ‘‘purime tayo puggale pahāya upari catutthapuggalassa hitapaṭipattiyaṃyeva paṭipādemī’’ti dassentopi imaṃ desanaṃ ārabhi. Santoti idaṃ saṃvijjamānāti padasseva vevacanaṃ. ‘‘Santā honti samitā vūpasantā’’ti (vibha. 542) ettha hi niruddhā santāti vuttā. ‘‘Santā ete vihārā ariyassa vinaye vuccantī’’ti ettha (ma. ni. 1.82) nibbutā. ‘‘Santo have sabbhi pavedayantī’’ti ettha (jā. 2.21.413) paṇḍitā. Idha pana vijjamānā upalabbhamānāti attho.

ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਤਪਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਂ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਂ। ਪਰਂ ਤਪਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਪੇਤੀਤਿ ਪਰਨ੍ਤਪੋ। ਪਰੇਸਂ ਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਂ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਂ। ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ। ਨਿਚ੍ਛਾਤੋਤਿ ਛਾਤਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ, ਸਾ ਅਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ। ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ। ਅਨ੍ਤੋ ਤਾਪਨਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਭਾવਾ ਸੀਤਲੋ ਜਾਤੋਤਿ ਸੀਤਿਭੂਤੋ। ਝਾਨਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖਾਨਿ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤੀਤਿ ਸੁਖਪਟਿਸਂવੇਦੀ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾਤਿ ਸੇਟ੍ਠਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਸਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

Attantapādīsu attānaṃ tapati dukkhāpetīti attantapo. Attano paritāpanānuyogaṃ attaparitāpanānuyogaṃ. Paraṃ tapati dukkhāpetīti parantapo. Paresaṃ paritāpanānuyogaṃ paraparitāpanānuyogaṃ. Diṭṭheva dhammeti imasmiṃyeva attabhāve. Nicchātoti chātaṃ vuccati taṇhā, sā assa natthīti nicchāto. Sabbakilesānaṃ nibbutattā nibbuto. Anto tāpanakilesānaṃ abhāvā sītalo jātoti sītibhūto. Jhānamaggaphalanibbānasukhāni paṭisaṃvedetīti sukhapaṭisaṃvedī. Brahmabhūtena attanāti seṭṭhabhūtena attanā. Cittaṃ ārādhetīti cittaṃ sampādeti, paripūreti gaṇhāti pasādetīti attho.

੫. ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕ੍ਕੂਲਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਟਿਕੂਲਂ, ਪਚ੍ਚਨੀਕਸਣ੍ਠਿਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਪਤ੍ਥਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

5.Dukkhapaṭikkūlanti dukkhassa paṭikūlaṃ, paccanīkasaṇṭhitaṃ dukkhaṃ apatthayamānanti attho.

੬. ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ ਇਧ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਪਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਮਹਾਪਞ੍ਞੋਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਮਹਨ੍ਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਮਹਾਪਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣੇਨ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਮਹਤਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਅਗਮਿਸ੍ਸਾਤਿ ਮਹਤਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗਤੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂ ਪਨ ਯੇਸਂ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવੇ ਠਿਤੇਪਿ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਹੋਤੀਤਿ। ਆਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਅਥ ਖੋ ਕਿਰਿਯਪਰਿਹਾਨਿਯਾ વਾ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾਯ વਾ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਪਰਿਹਾਨਿਯਾ ਹੋਤਿ ਨਾਮ – ਸਚੇ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਧਨਞ੍ਜਾਨਿਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਆਸਯਂ ਞਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਦੇਸਯਿਸ੍ਸਾ, ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਭવਿਸ੍ਸਾ, ਏવਂ ਤਾવ ਕਿਰਿਯਪਰਿਹਾਨਿਯਾ ਹੋਤਿ। ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਹੋਤਿ ਨਾਮ – ਸਚੇ ਹਿ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁ ਦੇવਦਤ੍ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਿਤੁਘਾਤਕਮ੍ਮਂ ਨਾਕਰਿਸ੍ਸਾ, ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਸੁਤ੍ਤਕਥਿਤਦਿવਸੇવ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਭવਿਸ੍ਸਾ, ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਿਤੁਘਾਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਨ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਹੋਤਿ। ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਪਰਿਹਾਨਿ ਜਾਤਾ, ਅਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ। ਅਪਿਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾਪਿ ਪੇਸ੍ਸੋ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਤਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕਤਰੇਨ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ? ਦ੍વੀਹਿ ਆਨਿਸਂਸੇਹਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਉਪਾਸਕੋ ਸਙ੍ਘੇ ਚ ਪਸਾਦਂ ਪਟਿਲਭਿ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਚਸ੍ਸ ਅਭਿਨવੋ ਨਯੋ ਉਦਪਾਦਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਹਤਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਕਨ੍ਦਰਕੋ ਪਨ ਸਙ੍ਘੇ ਪਸਾਦਮੇવ ਪਟਿਲਭਿ। ਏਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਕਾਲੋਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ વਿਭਜਨਸ੍ਸ ਕਾਲੋ।

6.Paṇḍitoti idha catūhi kāraṇehi paṇḍitoti na vattabbo, satipaṭṭhānesu pana kammaṃ karotīti paṇḍitoti vattuṃ vaṭṭati. Mahāpaññoti idampi mahante atthe pariggaṇhātītiādinā mahāpaññalakkhaṇena na vattabbaṃ, satipaṭṭhānapariggāhikāya pana paññāya samannāgatattā mahāpaññoti vattuṃ vaṭṭati. Mahatā atthena saṃyutto agamissāti mahatā atthena saṃyutto hutvā gato bhaveyya, sotāpattiphalaṃ pāpuṇeyyāti attho. Kiṃ pana yesaṃ maggaphalānaṃ upanissayo atthi, buddhānaṃ sammukhībhāve ṭhitepi tesaṃ antarāyo hotīti. Āma hoti, na pana buddhe paṭicca, atha kho kiriyaparihāniyā vā pāpamittatāya vā hoti. Tattha kiriyaparihāniyā hoti nāma – sace hi dhammasenāpati dhanañjānissa brāhmaṇassa āsayaṃ ñatvā dhammaṃ adesayissā, so brāhmaṇo sotāpanno abhavissā, evaṃ tāva kiriyaparihāniyā hoti. Pāpamittatāya hoti nāma – sace hi ajātasattu devadattassa vacanaṃ gahetvā pitughātakammaṃ nākarissā, sāmaññaphalasuttakathitadivaseva sotāpanno abhavissā, tassa vacanaṃ gahetvā pitughātakammassa katattā pana na hoti, evaṃ pāpamittatāya hoti. Imassāpi upāsakassa kiriyaparihāni jātā, apariniṭṭhitāya desanāya uṭṭhahitvā pakkanto. Apica, bhikkhave, ettāvatāpi pessohatthārohaputto mahatā atthena saṃyuttoti katarena mahantena atthena? Dvīhi ānisaṃsehi. So kira upāsako saṅghe ca pasādaṃ paṭilabhi, satipaṭṭhānapariggahaṇatthāya cassa abhinavo nayo udapādi. Tena vuttaṃ ‘‘mahatā atthena saṃyutto’’ti. Kandarako pana saṅghe pasādameva paṭilabhi. Etassa bhagavā kāloti etassa dhammakkhānassa, catunnaṃ vā puggalānaṃ vibhajanassa kālo.

੮. ਓਰਬ੍ਭਿਕਾਦੀਸੁ ਉਰਬ੍ਭਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਲ਼ਕਾ, ਉਰਬ੍ਭੇ ਹਨਤੀਤਿ ਓਰਬ੍ਭਿਕੋ। ਸੂਕਰਿਕਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਲੁਦ੍ਦੋਤਿ ਦਾਰੁਣੋ ਕਕ੍ਖਲ਼ੋ। ਮਚ੍ਛਘਾਤਕੋਤਿ ਮਚ੍ਛਬਨ੍ਧਕੇવਟ੍ਟੋ। ਬਨ੍ਧਨਾਗਾਰਿਕੋਤਿ ਬਨ੍ਧਨਾਗਾਰਗੋਪਕੋ। ਕੁਰੁਰਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਤਿ ਦਾਰੁਣਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ।

8.Orabbhikādīsu urabbhā vuccanti eḷakā, urabbhe hanatīti orabbhiko. Sūkarikādīsupi eseva nayo. Luddoti dāruṇo kakkhaḷo. Macchaghātakoti macchabandhakevaṭṭo. Bandhanāgārikoti bandhanāgāragopako. Kururakammantāti dāruṇakammantā.

੯. ਮੁਦ੍ਧਾવਸਿਤ੍ਤੋਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾਭਿਸੇਕੇਨ ਮੁਦ੍ਧਨਿ ਅਭਿਸਿਤ੍ਤੋ। ਪੁਰਤ੍ਥਿਮੇਨ ਨਗਰਸ੍ਸਾਤਿ ਨਗਰਤੋ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਾਯ। ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਨ੍ਤਿ ਯਞ੍ਞਸਾਲਂ। ਖਰਾਜਿਨਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾਤਿ ਸਖੁਰਂ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ। ਸਪ੍ਪਿਤੇਲੇਨਾਤਿ ਸਪ੍ਪਿਨਾ ਚ ਤੇਲੇਨ ਚ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਹਿ ਸਪ੍ਪਿਂ ਅવਸੇਸੋ ਯੋ ਕੋਚਿ ਸ੍ਨੇਹੋ ਤੇਲਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਣ੍ਡੂવਮਾਨੋਤਿ ਨਖਾਨਂ ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਕਣ੍ਡੂવਿਤਬ੍ਬਕਾਲੇ ਤੇਨ ਕਣ੍ਡੂવਮਾਨੋ। ਅਨਨ੍ਤਰਹਿਤਾਯਾਤਿ ਅਸਨ੍ਥਤਾਯ। ਸਰੂਪવਚ੍ਛਾਯਾਤਿ ਸਦਿਸવਚ੍ਛਾਯ। ਸਚੇ ਗਾવੀ ਸੇਤਾ ਹੋਤਿ, વਚ੍ਛੋਪਿ ਸੇਤਕੋવ। ਸਚੇ ਗਾવੀ ਕਬਰਾ વਾ ਰਤ੍ਤਾ વਾ, વਚ੍ਛੋਪਿ ਤਾਦਿਸੋ વਾਤਿ ਏવਂ ਸਰੂਪવਚ੍ਛਾਯ। ਸੋ ਏવਮਾਹਾਤਿ ਸੋ ਰਾਜਾ ਏવਂ વਦੇਤਿ। વਚ੍ਛਤਰਾਤਿ ਤਰੁਣવਚ੍ਛਕਭਾવਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਬਲવવਚ੍ਛਾ। વਚ੍ਛਤਰੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਬਰਿਹਿਸਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਚੇવ ਯਞ੍ਞਭੂਮਿਯਂ ਅਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ ਚ। ਸੇਸਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।

9.Muddhāvasittoti khattiyābhisekena muddhani abhisitto. Puratthimena nagarassāti nagarato puratthimadisāya. Santhāgāranti yaññasālaṃ. Kharājinaṃ nivāsetvāti sakhuraṃ ajinacammaṃ nivāsetvā. Sappitelenāti sappinā ca telena ca. Ṭhapetvā hi sappiṃ avaseso yo koci sneho telanti vuccati. Kaṇḍūvamānoti nakhānaṃ chinnattā kaṇḍūvitabbakāle tena kaṇḍūvamāno. Anantarahitāyāti asanthatāya. Sarūpavacchāyāti sadisavacchāya. Sace gāvī setā hoti, vacchopi setakova. Sace gāvī kabarā vā rattā vā, vacchopi tādiso vāti evaṃ sarūpavacchāya. So evamāhāti so rājā evaṃ vadeti. Vacchatarāti taruṇavacchakabhāvaṃ atikkantā balavavacchā. Vacchatarīsupi eseva nayo. Barihisatthāyāti parikkhepakaraṇatthāya ceva yaññabhūmiyaṃ attharaṇatthāya ca. Sesaṃ heṭṭhā tattha tattha vitthāritattā uttānamevāti.

ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ

Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

ਕਨ੍ਦਰਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

Kandarakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ੨. ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Aṭṭhakanāgarasuttavaṇṇanā

Related texts:

ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੧. ਕਨ੍ਦਰਕਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Kandarakasuttaṃ

ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੧. ਕਨ੍ਦਰਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Kandarakasuttavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact