| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๘. กณฺฑุปฎิจฺฉาทิสิกฺขาปทํ
8. Kaṇḍupaṭicchādisikkhāpadaṃ
๕๓๗. อฎฺฐเม ‘‘กตฺถา’’ติอาทีนิ วุตฺตนยาเนวฯ
537. Aṭṭhame ‘‘katthā’’tiādīni vuttanayāneva.
๕๓๙. ‘‘ยสฺสา’’ติ ปทสฺส วิสยํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘ภิกฺขุโน’’ติฯ ‘‘นาภิยา เหฎฺฐา’’ติ อิมินา นาภิยา อโธ อโธนาภีติ วจนตฺถํ ทเสฺสติ, ‘‘ชาณุมณฺฑลานํ อุปรี’’ติ อิมินา ชาณุมณฺฑลานํ อุพฺภ อุพฺภชาณุมณฺฑลนฺติฯ อุพฺภสโทฺท หิ อุปริปริยาโย สตฺตมฺยนฺตนิปาโตฯ กณฺฑุขชฺชุสทฺทานํ เววจนตฺตา วุตฺตํ ‘‘กณฺฑูติ ขชฺชู’’ติฯ กณฺฑติ เภทนํ กโรตีติ กณฺฑุฯ ขชฺชติ พฺยธนํ กโรตีติ ขชฺชุฯ เกสุจิ โปตฺถเกสุ ‘‘กจฺฉู’’ติ ปาโฐ อตฺถิ, โส อยุโตฺตฯ
539. ‘‘Yassā’’ti padassa visayaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘bhikkhuno’’ti. ‘‘Nābhiyā heṭṭhā’’ti iminā nābhiyā adho adhonābhīti vacanatthaṃ dasseti, ‘‘jāṇumaṇḍalānaṃ uparī’’ti iminā jāṇumaṇḍalānaṃ ubbha ubbhajāṇumaṇḍalanti. Ubbhasaddo hi uparipariyāyo sattamyantanipāto. Kaṇḍukhajjusaddānaṃ vevacanattā vuttaṃ ‘‘kaṇḍūti khajjū’’ti. Kaṇḍati bhedanaṃ karotīti kaṇḍu. Khajjati byadhanaṃ karotīti khajju. Kesuci potthakesu ‘‘kacchū’’ti pāṭho atthi, so ayutto.
โลหิตํ ตุณฺฑํ เอติสฺสาติ โลหิตตุณฺฑิกาฯ ปิฬยติ วิพาธยตีติ ปิฬกาฯ อา ภุโส อสุจิํ สวติ ปคฺฆราเปตีติ อสฺสาโวติ วจนตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อสุจิปคฺฆรณ’’นฺติฯ อริสญฺจ ภคนฺทรา จ มธุเมโห จฯ อาทิสเทฺทน ทุนฺนามกาทโย สงฺคณฺหาติฯ ตตฺถ อริ วิย อีสติ อภิภวตีติ อริสํฯ ภคํ วุจฺจติ วจฺจมคฺคํ, ตํ ทรติ ผาเลตีติ ภคนฺทรา, คูถสมีเป ชาโต วณวิเสโสฯ มธุ วิย มุตฺตาทิํ มิหติ เสจตีติ มธุเมโห, โส อาพาโธ มุตฺตเมโห สุกฺกเมโห รตฺตเมโหติ อเนกวิโธฯ ถุลฺลสโทฺท มหนฺตปริยาโยติ อาห ‘‘มหา’’ติฯ อฎฺฐมํฯ
Lohitaṃ tuṇḍaṃ etissāti lohitatuṇḍikā. Piḷayati vibādhayatīti piḷakā. Ā bhuso asuciṃ savati paggharāpetīti assāvoti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘asucipaggharaṇa’’nti. Arisañca bhagandarā ca madhumeho ca. Ādisaddena dunnāmakādayo saṅgaṇhāti. Tattha ari viya īsati abhibhavatīti arisaṃ. Bhagaṃ vuccati vaccamaggaṃ, taṃ darati phāletīti bhagandarā, gūthasamīpe jāto vaṇaviseso. Madhu viya muttādiṃ mihati secatīti madhumeho, so ābādho muttameho sukkameho rattamehoti anekavidho. Thullasaddo mahantapariyāyoti āha ‘‘mahā’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๙. รตนวโคฺค • 9. Ratanavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๘. กณฺฑุปฎิจฺฉาทิสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Kaṇḍupaṭicchādisikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๗. นิสีทนสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Nisīdanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๘. กณฺฑุปฎิจฺฉาทิสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Kaṇḍupaṭicchādisikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๗. นิสีทนสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Nisīdanasikkhāpadavaṇṇanā
