Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చరియాపిటక-అట్ఠకథా • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā

    ౧౧. కణ్హదీపాయనచరియావణ్ణనా

    11. Kaṇhadīpāyanacariyāvaṇṇanā

    ౯౨. ఏకాదసమే కణ్హదీపాయనో ఇసీతి ఏవంనామకో తాపసో. బోధిసత్తో హి తదా దీపాయనో నామ అత్తనో సహాయం మణ్డబ్యతాపసం సూలే ఉత్తాసితం ఉపసఙ్కమిత్వా తస్స సీలగుణేన తం అవిజహన్తో తియామరత్తిం సూలం నిస్సాయ ఠితో తస్స సరీరతో పగ్ఘరిత్వా పతితపతితేహి లోహితబిన్దూహి సుక్ఖేహి కాళవణ్ణసరీరతాయ ‘‘కణ్హదీపాయనో’’తి పాకటో అహోసి. పరోపఞ్ఞాసవస్సానీతి సాధికాని పఞ్ఞాసవస్సాని, అచ్చన్తసంయోగే ఉపయోగవచనం. అనభిరతో చరిం అహన్తి పన్తసేనాసనేసు చేవ అధికుసలధమ్మేసు చ అనభిరతివాసం వసన్తో అహం బ్రహ్మచరియం అచరిం. పబ్బజిత్వా సత్తాహమేవ హి తదా మహాసత్తో అభిరతో బ్రహ్మచరియం చరి. తతో పరం అనభిరతివాసం వసి.

    92. Ekādasame kaṇhadīpāyano isīti evaṃnāmako tāpaso. Bodhisatto hi tadā dīpāyano nāma attano sahāyaṃ maṇḍabyatāpasaṃ sūle uttāsitaṃ upasaṅkamitvā tassa sīlaguṇena taṃ avijahanto tiyāmarattiṃ sūlaṃ nissāya ṭhito tassa sarīrato paggharitvā patitapatitehi lohitabindūhi sukkhehi kāḷavaṇṇasarīratāya ‘‘kaṇhadīpāyano’’ti pākaṭo ahosi. Paropaññāsavassānīti sādhikāni paññāsavassāni, accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Anabhirato cariṃahanti pantasenāsanesu ceva adhikusaladhammesu ca anabhirativāsaṃ vasanto ahaṃ brahmacariyaṃ acariṃ. Pabbajitvā sattāhameva hi tadā mahāsatto abhirato brahmacariyaṃ cari. Tato paraṃ anabhirativāsaṃ vasi.

    కస్మా పన మహాపురిసో అనేకసతసహస్సేసు అత్తభావేసు నేక్ఖమ్మజ్ఝాసయో బ్రహ్మచరియవాసం అభిరమిత్వా ఇధ తం నాభిరమి? పుథుజ్జనభావస్స చఞ్చలభావతో. కస్మా చ పున న అగారం అజ్ఝావసీతి? పఠమం నేక్ఖమ్మజ్ఝాసయేన కామేసు దోసం దిస్వా పబ్బజి. అథస్స అయోనిసోమనసికారేన అనభిరతి ఉప్పజ్జి. సో తం వినోదేతుమసక్కోన్తోపి కమ్మఞ్చ ఫలఞ్చ సద్దహిత్వా తావ మహన్తం విభవం పహాయ అగారస్మా నిక్ఖమన్తో యం పజహి, పున తదత్థమేవ నివత్తో, ‘‘ఏళమూగో చపలో వతాయం కణ్హదీపాయనో’’తి ఇమం అపవాదం జిగుచ్ఛన్తో అత్తనో హిరోత్తప్పభేదభయేన. అపి చ పబ్బజ్జాపుఞ్ఞం నామేతం విఞ్ఞూహి బుద్ధాదీహి పసత్థం, తేహి చ అనుట్ఠితం, తస్మాపి సహాపి దుక్ఖేన సహాపి దోమనస్సేన అస్సుముఖో రోదమానోపి బ్రహ్మచరియవాసం వసి, న తం విస్సజ్జేసి. వుత్తఞ్చేతం –

    Kasmā pana mahāpuriso anekasatasahassesu attabhāvesu nekkhammajjhāsayo brahmacariyavāsaṃ abhiramitvā idha taṃ nābhirami? Puthujjanabhāvassa cañcalabhāvato. Kasmā ca puna na agāraṃ ajjhāvasīti? Paṭhamaṃ nekkhammajjhāsayena kāmesu dosaṃ disvā pabbaji. Athassa ayonisomanasikārena anabhirati uppajji. So taṃ vinodetumasakkontopi kammañca phalañca saddahitvā tāva mahantaṃ vibhavaṃ pahāya agārasmā nikkhamanto yaṃ pajahi, puna tadatthameva nivatto, ‘‘eḷamūgo capalo vatāyaṃ kaṇhadīpāyano’’ti imaṃ apavādaṃ jigucchanto attano hirottappabhedabhayena. Api ca pabbajjāpuññaṃ nāmetaṃ viññūhi buddhādīhi pasatthaṃ, tehi ca anuṭṭhitaṃ, tasmāpi sahāpi dukkhena sahāpi domanassena assumukho rodamānopi brahmacariyavāsaṃ vasi, na taṃ vissajjesi. Vuttañcetaṃ –

    ‘‘సద్ధాయ నిక్ఖమ్మ పున నివత్తో, సో ఏళమూగో చపలో వతాయం;

    ‘‘Saddhāya nikkhamma puna nivatto, so eḷamūgo capalo vatāyaṃ;

    ఏతస్స వాదస్స జిగుచ్ఛమానో, అకామకో చరామి బ్రహ్మచరియం;

    Etassa vādassa jigucchamāno, akāmako carāmi brahmacariyaṃ;

    విఞ్ఞుప్పసత్థఞ్చ సతఞ్చ ఠానం, ఏవమ్పహం పుఞ్ఞకరో భవామీ’’తి. (జా॰ ౧.౧౦.౬౬);

    Viññuppasatthañca satañca ṭhānaṃ, evampahaṃ puññakaro bhavāmī’’ti. (jā. 1.10.66);

    ౯౩. కోచి ఏతం జానాతీతి ఏతం మమ అనభిరతిమనం బ్రహ్మచరియవాసే అభిరతివిరహితచిత్తం కోచి మనుస్సభూతో న జానాతి. కస్మా? అహఞ్హి కస్సచి నాచిక్ఖిం మమ మానసే చిత్తే అరతి చరతి పవత్తతీతి కస్సచిపి న కథేసిం, తస్మా న కోచి మనుస్సభూతో ఏతం జానాతీతి.

    93.Nakoci etaṃ jānātīti etaṃ mama anabhiratimanaṃ brahmacariyavāse abhirativirahitacittaṃ koci manussabhūto na jānāti. Kasmā? Ahañhi kassaci nācikkhiṃ mama mānase citte arati carati pavattatīti kassacipi na kathesiṃ, tasmā na koci manussabhūto etaṃ jānātīti.

    ౯౪.

    94.

    ‘‘సబ్రహ్మచారీ మణ్డబ్యో, సహాయో మే మహాఇసి;

    ‘‘Sabrahmacārī maṇḍabyo, sahāyo me mahāisi;

    పుబ్బకమ్మసమాయుత్తో, సూలమారోపనం లభి.

    Pubbakammasamāyutto, sūlamāropanaṃ labhi.

    .

    .

    సబ్రహ్మచారీతి తాపసపబ్బజ్జాయ సమానసిక్ఖతాయ సబ్రహ్మచారీ. మణ్డబ్యోతి ఏవంనామకో. సహాయోతి గిహికాలే పబ్బజితకాలే చ దళ్హమిత్తతాయ పియసహాయో. మహాఇసీతి మహానుభావో ఇసి. పుబ్బకమ్మసమాయుత్తో, సూలమారోపనం లభీతి కతోకాసేన అత్తనో పుబ్బకమ్మేన యుత్తో సూలారోపనం లభి, సూలం ఉత్తాసితోతి.

    Sabrahmacārīti tāpasapabbajjāya samānasikkhatāya sabrahmacārī. Maṇḍabyoti evaṃnāmako. Sahāyoti gihikāle pabbajitakāle ca daḷhamittatāya piyasahāyo. Mahāisīti mahānubhāvo isi. Pubbakammasamāyutto, sūlamāropanaṃ labhīti katokāsena attano pubbakammena yutto sūlāropanaṃ labhi, sūlaṃ uttāsitoti.

    తత్రాయం అనుపుబ్బికథా – అతీతే వంసరట్ఠే కోసమ్బియం కోసమ్బికో నామ రాజా రజ్జం కారేసి. తదా బోధిసత్తో అఞ్ఞతరస్మిం నిగమే అసీతికోటివిభవస్స బ్రాహ్మణమహాసాలస్స పుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తి, నామేన దీపాయనో నామ. తాదిసస్సేవ బ్రాహ్మణమహాసాలస్స పుత్తో బ్రాహ్మణకుమారో తస్స పియసహాయో అహోసి, నామేన మణ్డబ్యో నామ. తే ఉభోపి అపరభాగే మాతాపితూనం అచ్చయేన కామేసు దోసం దిస్వా మహాదానం పవత్తేత్వా కామే పహాయ ఞాతిమిత్తపరిజనస్స రోదన్తస్స పరిదేవన్తస్స నిక్ఖమిత్వా హిమవన్తప్పదేసే అస్సమం కత్వా పబ్బజిత్వా ఉఞ్ఛాచరియాయ వనమూలఫలాహారేన యాపేన్తో పరోపణ్ణాసవస్సాని వసింసు, కామచ్ఛన్దం విక్ఖమ్భేతుం నాసక్ఖింసు, తే ఝానమత్తమ్పి న నిబ్బత్తేసుం.

    Tatrāyaṃ anupubbikathā – atīte vaṃsaraṭṭhe kosambiyaṃ kosambiko nāma rājā rajjaṃ kāresi. Tadā bodhisatto aññatarasmiṃ nigame asītikoṭivibhavassa brāhmaṇamahāsālassa putto hutvā nibbatti, nāmena dīpāyano nāma. Tādisasseva brāhmaṇamahāsālassa putto brāhmaṇakumāro tassa piyasahāyo ahosi, nāmena maṇḍabyo nāma. Te ubhopi aparabhāge mātāpitūnaṃ accayena kāmesu dosaṃ disvā mahādānaṃ pavattetvā kāme pahāya ñātimittaparijanassa rodantassa paridevantassa nikkhamitvā himavantappadese assamaṃ katvā pabbajitvā uñchācariyāya vanamūlaphalāhārena yāpento paropaṇṇāsavassāni vasiṃsu, kāmacchandaṃ vikkhambhetuṃ nāsakkhiṃsu, te jhānamattampi na nibbattesuṃ.

    తే లోణమ్బిలసేవనత్థాయ జనపదచారికం చరన్తా కాసిరట్ఠం సమ్పాపుణింసు. తత్రేకస్మిం నిగమే దీపాయనస్స గిహిసహాయో మణ్డబ్యో నామ పటివసతి. తే ఉభోపి తస్స సన్తికం ఉపసఙ్కమింసు. సో తే దిస్వా అత్తమనో పణ్ణసాలం కారేత్వా చతూహి పచ్చయేహి ఉపట్ఠహి. తే తత్థ తీణి చత్తారి వస్సాని వసిత్వా తం ఆపుచ్ఛిత్వా చారికం చరన్తా బారాణసిసమీపే అతిముత్తకసుసానే వసింసు. తత్థ దీపాయనో యథాభిరన్తం విహరిత్వా పున తస్మిం నిగమే మణ్డబ్యస్స అత్తనో సహాయస్స సన్తికం గతో. మణ్డబ్యతాపసో తత్థేవ వసి.

    Te loṇambilasevanatthāya janapadacārikaṃ carantā kāsiraṭṭhaṃ sampāpuṇiṃsu. Tatrekasmiṃ nigame dīpāyanassa gihisahāyo maṇḍabyo nāma paṭivasati. Te ubhopi tassa santikaṃ upasaṅkamiṃsu. So te disvā attamano paṇṇasālaṃ kāretvā catūhi paccayehi upaṭṭhahi. Te tattha tīṇi cattāri vassāni vasitvā taṃ āpucchitvā cārikaṃ carantā bārāṇasisamīpe atimuttakasusāne vasiṃsu. Tattha dīpāyano yathābhirantaṃ viharitvā puna tasmiṃ nigame maṇḍabyassa attano sahāyassa santikaṃ gato. Maṇḍabyatāpaso tattheva vasi.

    అథేకదివసం ఏకో చోరో అన్తోనగరే చోరికం కత్వా ధనసారం ఆదాయ నిక్ఖన్తో పటిబుద్ధేహి గేహసామికేహి నగరారక్ఖకమనుస్సేహి చ అనుబద్ధో నిద్ధమనేన నిక్ఖమిత్వా వేగేన సుసానం పవిసిత్వా తాపసస్స పణ్ణసాలద్వారే భణ్డికం ఛడ్డేత్వా పలాయి. మనుస్సా భణ్డికం దిస్వా ‘‘అరే దుట్ఠజటిల, రత్తిం, చోరికం కత్వా దివా తాపసవేసేన చరసీ’’తి తజ్జేత్వా పోథేత్వా తం ఆదాయ రఞ్ఞో దస్సయింసు. రాజా అనుపపరిక్ఖిత్వావ ‘‘సూలే ఉత్తాసేథా’’తి ఆహ. తం సుసానం నేత్వా ఖదిరసూలే ఆరోపయింసు. తాపసస్స సరీరే సూలం న పవిసతి. తతో నిమ్బసూలం ఆహరింసు, తమ్పి న పవిసతి. తతో అయసూలం ఆహరింసు, తమ్పి న పవిసతి. తాపసో ‘‘కిం ను ఖో మే పుబ్బకమ్మ’’న్తి చిన్తేసి. తస్స జాతిస్సరఞాణం ఉప్పజ్జి. తేన పుబ్బకమ్మం అద్దస – సో కిర పురిమత్తభావే వడ్ఢకీపుత్తో హుత్వా పితు రుక్ఖతచ్ఛనట్ఠానం గన్త్వా ఏకం మక్ఖికం గహేత్వా కోవిళారసకలికాయ సూలేన వియ విజ్ఝి. తస్స తం పాపం ఇమస్మిం ఠానే ఓకాసం లభి. సో ‘‘న సక్కా ఇతో పాపతో ముచ్చితు’’న్తి ఞత్వా రాజపురిసే ఆహ – ‘‘సచే మం సూలే ఉత్తాసేతుకామత్థ, కోవిళారసూలం ఆహరథా’’తి. తే తథా కత్వా తం సూలే ఉత్తాసేత్వా ఆరక్ఖం దత్వా పక్కమింసు.

    Athekadivasaṃ eko coro antonagare corikaṃ katvā dhanasāraṃ ādāya nikkhanto paṭibuddhehi gehasāmikehi nagarārakkhakamanussehi ca anubaddho niddhamanena nikkhamitvā vegena susānaṃ pavisitvā tāpasassa paṇṇasāladvāre bhaṇḍikaṃ chaḍḍetvā palāyi. Manussā bhaṇḍikaṃ disvā ‘‘are duṭṭhajaṭila, rattiṃ, corikaṃ katvā divā tāpasavesena carasī’’ti tajjetvā pothetvā taṃ ādāya rañño dassayiṃsu. Rājā anupaparikkhitvāva ‘‘sūle uttāsethā’’ti āha. Taṃ susānaṃ netvā khadirasūle āropayiṃsu. Tāpasassa sarīre sūlaṃ na pavisati. Tato nimbasūlaṃ āhariṃsu, tampi na pavisati. Tato ayasūlaṃ āhariṃsu, tampi na pavisati. Tāpaso ‘‘kiṃ nu kho me pubbakamma’’nti cintesi. Tassa jātissarañāṇaṃ uppajji. Tena pubbakammaṃ addasa – so kira purimattabhāve vaḍḍhakīputto hutvā pitu rukkhatacchanaṭṭhānaṃ gantvā ekaṃ makkhikaṃ gahetvā koviḷārasakalikāya sūlena viya vijjhi. Tassa taṃ pāpaṃ imasmiṃ ṭhāne okāsaṃ labhi. So ‘‘na sakkā ito pāpato muccitu’’nti ñatvā rājapurise āha – ‘‘sace maṃ sūle uttāsetukāmattha, koviḷārasūlaṃ āharathā’’ti. Te tathā katvā taṃ sūle uttāsetvā ārakkhaṃ datvā pakkamiṃsu.

    తదా కణ్హదీపాయనో ‘‘చిరదిట్ఠో మే సహాయో’’తి మణ్డబ్యస్స సన్తికం ఆగచ్ఛన్తో తం పవత్తిం సుత్వా తం ఠానం గన్త్వా ఏకమన్తం ఠితో ‘‘కిం, సమ్మ, కారకోసీ’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘అకారకోమ్హీ’’తి వుత్తే ‘‘అత్తనో మనోపదోసం రక్ఖితుం సక్ఖి న సక్ఖీ’’తి పుచ్ఛి. ‘‘సమ్మ, యేహి అహం గహితో, నేవ తేసం న రఞ్ఞో ఉపరి మయ్హం మనోపదోసో అత్థీ’’తి. ‘‘ఏవం సన్తే తాదిసస్స సీలవతో ఛాయా మయ్హం సుఖా’’తి వత్వా కణ్హదీపాయనో సూలం నిస్సాయ నిసీది. ఆరక్ఖకపురిసా తం పవత్తిం రఞ్ఞో ఆరోచేసుం. రాజా ‘‘అనిసామేత్వా మే కత’’న్తి వేగేన తత్థ గన్త్వా ‘‘కస్మా, భన్తే, త్వం సూలం నిస్సాయ నిసిన్నోసీ’’తి దీపాయనం పుచ్ఛి. ‘‘మహారాజ, ఇమం తాపసం రక్ఖన్తో నిసిన్నోస్మీ’’తి. ‘‘కిం పన త్వం ఇమస్స కారకభావం ఞత్వా ఏవం కరోసీ’’తి. సో కమ్మస్స అవిసోధితభావం ఆచిక్ఖి. అథస్స దీపాయనో ‘‘రఞ్ఞా నామ నిసమ్మకారినా భవితబ్బం.

    Tadā kaṇhadīpāyano ‘‘ciradiṭṭho me sahāyo’’ti maṇḍabyassa santikaṃ āgacchanto taṃ pavattiṃ sutvā taṃ ṭhānaṃ gantvā ekamantaṃ ṭhito ‘‘kiṃ, samma, kārakosī’’ti pucchitvā ‘‘akārakomhī’’ti vutte ‘‘attano manopadosaṃ rakkhituṃ sakkhi na sakkhī’’ti pucchi. ‘‘Samma, yehi ahaṃ gahito, neva tesaṃ na rañño upari mayhaṃ manopadoso atthī’’ti. ‘‘Evaṃ sante tādisassa sīlavato chāyā mayhaṃ sukhā’’ti vatvā kaṇhadīpāyano sūlaṃ nissāya nisīdi. Ārakkhakapurisā taṃ pavattiṃ rañño ārocesuṃ. Rājā ‘‘anisāmetvā me kata’’nti vegena tattha gantvā ‘‘kasmā, bhante, tvaṃ sūlaṃ nissāya nisinnosī’’ti dīpāyanaṃ pucchi. ‘‘Mahārāja, imaṃ tāpasaṃ rakkhanto nisinnosmī’’ti. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ imassa kārakabhāvaṃ ñatvā evaṃ karosī’’ti. So kammassa avisodhitabhāvaṃ ācikkhi. Athassa dīpāyano ‘‘raññā nāma nisammakārinā bhavitabbaṃ.

    ‘‘అలసో గిహీ కామభోగీ న సాధు, అసఞ్ఞతో పబ్బజితో న సాధు;

    ‘‘Alaso gihī kāmabhogī na sādhu, asaññato pabbajito na sādhu;

    రాజా న సాధు అనిసమ్మకారీ, యో పణ్డితో కోధనో తం న సాధూ’’తి. (జా॰ ౧.౪.౧౨౭; ౧.౫.౪; ౧.౧౦.౧౫౩; ౧.౧౫.౨౨౯) –

    Rājā na sādhu anisammakārī, yo paṇḍito kodhano taṃ na sādhū’’ti. (jā. 1.4.127; 1.5.4; 1.10.153; 1.15.229) –

    ఆదీని వత్వా ధమ్మం దేసేసి.

    Ādīni vatvā dhammaṃ desesi.

    రాజా మణ్డబ్యతాపసస్స నిద్దోసభావం ఞత్వా ‘‘సూలం హరథా’’తి ఆణాపేసి. సూలం హరన్తా హరితుం నాసక్ఖింసు. మణ్డబ్యో ఆహ – ‘‘మహారాజ, అహం పుబ్బే కతకమ్మదోసేన ఏవరూపం అయసం పత్తో, మమ సరీరతో సూలం హరితుం న సక్కా, సచేపి మయ్హం జీవితం దాతుకామో, కకచేన ఇమం సూలం చమ్మసమం కత్వా ఛిన్దాపేహీ’’తి. రాజా తథా కారేసి. సూలం అన్తోయేవ అహోసి, న కఞ్చి పీళం జనేసి. తదా కిర సుఖుమం సకలికహీరం గహేత్వా మక్ఖికాయ వచ్చమగ్గం పవేసేసి, తం తస్స అన్తో ఏవ అహోసి. సో తేన కారణేన అమరిత్వా, అత్తనో ఆయుక్ఖయేనేవ మరి, తస్మా అయమ్పి న మతోతి. రాజా తాపసే వన్దిత్వా ఖమాపేత్వా ఉభోపి ఉయ్యానేయేవ వసాపేన్తో పటిజగ్గి. తతో పట్ఠాయ సో ఆణిమణ్డబ్యో నామ జాతో. సో రాజానం ఉపనిస్సాయ తత్థేవ వసి. దీపాయనో పన తస్స వణం ఫాసుకం కరిత్వా అత్తనో గిహిసహాయమణ్డబ్యేన కారితం పణ్ణసాలమేవ గతో. తేన వుత్తం –

    Rājā maṇḍabyatāpasassa niddosabhāvaṃ ñatvā ‘‘sūlaṃ harathā’’ti āṇāpesi. Sūlaṃ harantā harituṃ nāsakkhiṃsu. Maṇḍabyo āha – ‘‘mahārāja, ahaṃ pubbe katakammadosena evarūpaṃ ayasaṃ patto, mama sarīrato sūlaṃ harituṃ na sakkā, sacepi mayhaṃ jīvitaṃ dātukāmo, kakacena imaṃ sūlaṃ cammasamaṃ katvā chindāpehī’’ti. Rājā tathā kāresi. Sūlaṃ antoyeva ahosi, na kañci pīḷaṃ janesi. Tadā kira sukhumaṃ sakalikahīraṃ gahetvā makkhikāya vaccamaggaṃ pavesesi, taṃ tassa anto eva ahosi. So tena kāraṇena amaritvā, attano āyukkhayeneva mari, tasmā ayampi na matoti. Rājā tāpase vanditvā khamāpetvā ubhopi uyyāneyeva vasāpento paṭijaggi. Tato paṭṭhāya so āṇimaṇḍabyo nāma jāto. So rājānaṃ upanissāya tattheva vasi. Dīpāyano pana tassa vaṇaṃ phāsukaṃ karitvā attano gihisahāyamaṇḍabyena kāritaṃ paṇṇasālameva gato. Tena vuttaṃ –

    ౯౫.

    95.

    ‘‘తమహం ఉపట్ఠహిత్వాన, ఆరోగ్యమనుపాపయిం;

    ‘‘Tamahaṃ upaṭṭhahitvāna, ārogyamanupāpayiṃ;

    ఆపుచ్ఛిత్వాన ఆగఞ్ఛిం, యం మయ్హం సకమస్సమ’’న్తి.

    Āpucchitvāna āgañchiṃ, yaṃ mayhaṃ sakamassama’’nti.

    తత్థ ఆపుచ్ఛిత్వానాతి మయ్హం సహాయం మణ్డబ్యతాపసం ఆపుచ్ఛిత్వా. యం మయ్హం సకమస్సమన్తి యం తం మయ్హం గిహిసహాయేన మణ్డబ్యబ్రాహ్మణేన కారితం సకం మమ సన్తకం అస్సమపదం పణ్ణసాలా, తం ఉపాగఞ్ఛిం.

    Tattha āpucchitvānāti mayhaṃ sahāyaṃ maṇḍabyatāpasaṃ āpucchitvā. Yaṃ mayhaṃ sakamassamanti yaṃ taṃ mayhaṃ gihisahāyena maṇḍabyabrāhmaṇena kāritaṃ sakaṃ mama santakaṃ assamapadaṃ paṇṇasālā, taṃ upāgañchiṃ.

    ౯౬. తం పన పణ్ణసాలం పవిసన్తం దిస్వా సహాయస్స ఆరోచేసుం. సో సుత్వావ తుట్ఠచిత్తో సపుత్తదారో బహుగన్ధమాలఫాణితాదీని ఆదాయ పణ్ణసాలం గన్త్వా దీపాయనం వన్దిత్వా పాదే ధోవిత్వా పానకం పాయేత్వా ఆణిమణ్డబ్యస్స పవత్తిం సుణన్తో నిసీది. అథస్స పుత్తో యఞ్ఞదత్తకుమారో నామ చఙ్కమనకోటియం గేణ్డుకేన కీళి. తత్థ చేకస్మిం వమ్మికే ఆసివిసో వసతి. కుమారేన భూమియం పహతగేణ్డుకో గన్త్వా వమ్మికబిలే ఆసివిసస్స మత్థకే పతి. కుమారో అజానన్తో బిలే హత్థం పవేసేసి.

    96. Taṃ pana paṇṇasālaṃ pavisantaṃ disvā sahāyassa ārocesuṃ. So sutvāva tuṭṭhacitto saputtadāro bahugandhamālaphāṇitādīni ādāya paṇṇasālaṃ gantvā dīpāyanaṃ vanditvā pāde dhovitvā pānakaṃ pāyetvā āṇimaṇḍabyassa pavattiṃ suṇanto nisīdi. Athassa putto yaññadattakumāro nāma caṅkamanakoṭiyaṃ geṇḍukena kīḷi. Tattha cekasmiṃ vammike āsiviso vasati. Kumārena bhūmiyaṃ pahatageṇḍuko gantvā vammikabile āsivisassa matthake pati. Kumāro ajānanto bile hatthaṃ pavesesi.

    అథ నం కుద్ధో ఆసివిసో హత్థే డంసి. సో విసవేగేన ముచ్ఛితో తత్థేవ పతి. అథస్స మాతాపితరో సప్పేన దట్ఠభావం ఞత్వా కుమారం ఉక్ఖిపిత్వా తాపసస్స పాదమూలే నిపజ్జాపేత్వా ‘‘భన్తే, ఓసధేన వా మన్తేన వా పుత్తకం నో నీరోగం కరోథా’’తి ఆహంసు. సో ‘‘అహం ఓసధం న జానామి, నాహం వేజ్జకమ్మం కరిస్సామి, పబ్బజితోమ్హీ’’తి. ‘‘తేన హి, భన్తే, ఇమస్మిం కుమారకే మేత్తం కత్వా సచ్చకిరియం కరోథా’’తి. తాపసో ‘‘సాధు సచ్చకిరియం కరిస్సామీ’’తి వత్వా యఞ్ఞదత్తస్స సీసే హత్థం ఠపేత్వా సచ్చకిరియం అకాసి. తేన వుత్తం ‘‘సహాయో బ్రాహ్మణో మయ్హ’’న్తిఆది.

    Atha naṃ kuddho āsiviso hatthe ḍaṃsi. So visavegena mucchito tattheva pati. Athassa mātāpitaro sappena daṭṭhabhāvaṃ ñatvā kumāraṃ ukkhipitvā tāpasassa pādamūle nipajjāpetvā ‘‘bhante, osadhena vā mantena vā puttakaṃ no nīrogaṃ karothā’’ti āhaṃsu. So ‘‘ahaṃ osadhaṃ na jānāmi, nāhaṃ vejjakammaṃ karissāmi, pabbajitomhī’’ti. ‘‘Tena hi, bhante, imasmiṃ kumārake mettaṃ katvā saccakiriyaṃ karothā’’ti. Tāpaso ‘‘sādhu saccakiriyaṃ karissāmī’’ti vatvā yaññadattassa sīse hatthaṃ ṭhapetvā saccakiriyaṃ akāsi. Tena vuttaṃ ‘‘sahāyo brāhmaṇo mayha’’ntiādi.

    తత్థ ఆగఞ్ఛుం పాహునాగతన్తి అతిథిఅభిగమనం అభిగమింసు.

    Tattha āgañchuṃ pāhunāgatanti atithiabhigamanaṃ abhigamiṃsu.

    ౯౭. వట్టమనుక్ఖిపన్తి ఖిపనవట్టసణ్ఠానతాయ ‘‘వట్ట’’న్తి లద్ధనామం గేణ్డుకం అనుక్ఖిపన్తో, గేణ్డుకకీళం కీళన్తోతి అత్థో. ఆసివిసమకోపయీతి భూమియం పటిహతో హుత్వా వమ్మికబిలగతేన గేణ్డుకేన తత్థ ఠితం కణ్హసప్పం సీసే పహరిత్వా రోసేసి.

    97.Vaṭṭamanukkhipanti khipanavaṭṭasaṇṭhānatāya ‘‘vaṭṭa’’nti laddhanāmaṃ geṇḍukaṃ anukkhipanto, geṇḍukakīḷaṃ kīḷantoti attho. Āsivisamakopayīti bhūmiyaṃ paṭihato hutvā vammikabilagatena geṇḍukena tattha ṭhitaṃ kaṇhasappaṃ sīse paharitvā rosesi.

    ౯౮. వట్టగతం మగ్గం, అన్వేసన్తోతి తేన వట్టేన గతం మగ్గం గవేసన్తో. ఆసివిసస్స హత్థేన, ఉత్తమఙ్గం పరామసీతి వమ్మికబిలం పవేసితేన అత్తనో హత్థేన ఆసీవిసస్స సీసం ఫుసి.

    98.Vaṭṭagataṃ maggaṃ, anvesantoti tena vaṭṭena gataṃ maggaṃ gavesanto. Āsivisassa hatthena, uttamaṅgaṃ parāmasīti vammikabilaṃ pavesitena attano hatthena āsīvisassa sīsaṃ phusi.

    ౯౯. విసబలస్సితోతి విసబలనిస్సితో అత్తనో విసవేగం నిస్సాయ ఉప్పజ్జనకసప్పో. అడంసి దారకం ఖణేతి తస్మిం పరామసితక్ఖణే ఏవ తం బ్రాహ్మణకుమారం డంసి.

    99.Visabalassitoti visabalanissito attano visavegaṃ nissāya uppajjanakasappo. Aḍaṃsi dārakaṃ khaṇeti tasmiṃ parāmasitakkhaṇe eva taṃ brāhmaṇakumāraṃ ḍaṃsi.

    ౧౦౦. సహదట్ఠోతి డంసేన సహేవ, దట్ఠసమకాలమేవ. ఆసివిసేనాతి ఘోరవిసేన. తేనాతి తేన దారకస్స విసవేగేన ముచ్ఛితస్స భూమియం పతనేన అహం దుక్ఖితో అహోసిం. మమ వాహసి తం దుక్ఖన్తి తం దారకస్స మాతాపితూనఞ్చ దుక్ఖం మమ వాహసి, మయ్హం సరీరే వియ మమ కరుణాయ వాహేసి.

    100.Sahadaṭṭhoti ḍaṃsena saheva, daṭṭhasamakālameva. Āsivisenāti ghoravisena. Tenāti tena dārakassa visavegena mucchitassa bhūmiyaṃ patanena ahaṃ dukkhito ahosiṃ. Mama vāhasi taṃ dukkhanti taṃ dārakassa mātāpitūnañca dukkhaṃ mama vāhasi, mayhaṃ sarīre viya mama karuṇāya vāhesi.

    ౧౦౧. త్యాహన్తి తే తస్స దారకస్స మాతాపితరో అహం ‘‘మా సోచథ, మా పరిదేవథా’’తిఆదినా నయేన సమస్సాసేత్వా. సోకసల్లితేతి సోకసల్లవన్తే. అగ్గన్తి సేట్ఠం తతో ఏవ వరం ఉత్తమం సచ్చకిరియం అకాసిం.

    101.Tyāhanti te tassa dārakassa mātāpitaro ahaṃ ‘‘mā socatha, mā paridevathā’’tiādinā nayena samassāsetvā. Sokasalliteti sokasallavante. Agganti seṭṭhaṃ tato eva varaṃ uttamaṃ saccakiriyaṃ akāsiṃ.

    ౧౦౨. ఇదాని తం సచ్చకిరియం సరూపేన దస్సేతుం ‘‘సత్తాహమేవా’’తి గాథమాహ.

    102. Idāni taṃ saccakiriyaṃ sarūpena dassetuṃ ‘‘sattāhamevā’’ti gāthamāha.

    తత్థ సత్తాహమేవాతి పబ్బజితదివసతో పట్ఠాయ సత్త అహాని ఏవ. పసన్నచిత్తోతి కమ్మఫలసద్ధాయ పసన్నమానసో. పుఞ్ఞత్థికోతి పుఞ్ఞేన అత్థికో, ధమ్మచ్ఛన్దయుత్తో. అథాపరం యం చరితన్తి అథ తస్మా సత్తాహా ఉత్తరి యం మమ బ్రహ్మచరియచరణం.

    Tattha sattāhamevāti pabbajitadivasato paṭṭhāya satta ahāni eva. Pasannacittoti kammaphalasaddhāya pasannamānaso. Puññatthikoti puññena atthiko, dhammacchandayutto. Athāparaṃ yaṃ caritanti atha tasmā sattāhā uttari yaṃ mama brahmacariyacaraṇaṃ.

    ౧౦౩. అకామకోవాహీతి పబ్బజ్జం అనిచ్ఛన్తో ఏవ. ఏతేన సచ్చేన సువత్థి హోతూతి సచే అతిరేకపఞ్ఞాసవస్సాని అనభిరతివాసం వసన్తేన మయా కస్సచి అజానాపితభావో సచ్చో, ఏతేన సచ్చేన యఞ్ఞదత్తకుమారస్స సోత్థి హోతు, జీవితం పటిలభతూతి.

    103.Akāmakovāhīti pabbajjaṃ anicchanto eva. Etena saccena suvatthi hotūti sace atirekapaññāsavassāni anabhirativāsaṃ vasantena mayā kassaci ajānāpitabhāvo sacco, etena saccena yaññadattakumārassa sotthi hotu, jīvitaṃ paṭilabhatūti.

    ఏవం పన మహాసత్తేన సచ్చకిరియాయ కతాయ యఞ్ఞదత్తస్స సరీరతో విసం భస్సిత్వా పథవిం పావిసి. కుమారో అక్ఖీని ఉమ్మీలేత్వా మాతాపితరో ఓలోకేత్వా ‘‘అమ్మ, తాతా’’తి వత్వా వుట్ఠాసి. తేన వుత్తం –

    Evaṃ pana mahāsattena saccakiriyāya katāya yaññadattassa sarīrato visaṃ bhassitvā pathaviṃ pāvisi. Kumāro akkhīni ummīletvā mātāpitaro oloketvā ‘‘amma, tātā’’ti vatvā vuṭṭhāsi. Tena vuttaṃ –

    ౧౦౪.

    104.

    ‘‘సహ సచ్చే కతే మయ్హం, విసవేగేన వేధితో;

    ‘‘Saha sacce kate mayhaṃ, visavegena vedhito;

    అబుజ్ఝిత్వాన వుట్ఠాసి, అరోగో చాసి మాణవో’’తి.

    Abujjhitvāna vuṭṭhāsi, arogo cāsi māṇavo’’ti.

    తస్సత్థో – మమ సచ్చకరణేన సహ సమానకాలమేవ తతో పుబ్బే విసవేగేన వేధితో కమ్పితో విసఞ్ఞిభావేన అబుజ్ఝిత్వా ఠితో విగతవిసత్తా పటిలద్ధసఞ్ఞో సహసా వుట్ఠాసి. సో మాణవో కుమారో విసవేగాభావేన అరోగో చ అహోసీతి.

    Tassattho – mama saccakaraṇena saha samānakālameva tato pubbe visavegena vedhito kampito visaññibhāvena abujjhitvā ṭhito vigatavisattā paṭiladdhasañño sahasā vuṭṭhāsi. So māṇavo kumāro visavegābhāvena arogo ca ahosīti.

    ఇదాని సత్థా తస్సా అత్తనో సచ్చకిరియాయ పరమత్థపారమిభావం దస్సేన్తో ‘‘సచ్చేన మే సమో నత్థి, ఏసా మే సచ్చపారమీ’’తి ఆహ. తం ఉత్తానత్థమేవ . జాతకట్ఠకథాయం (జా॰ అట్ఠ॰ ౪.౧౦.౬౨) పన ‘‘మహాసత్తస్స సచ్చకిరియాయ కుమారస్స థనప్పదేసతో ఉద్ధం విసం భస్సిత్వా విగతం. దారకస్స పితు సచ్చకిరియాయ కటితో ఉద్ధం, మాతు సచ్చకిరియాయ అవసిట్ఠసరీరతో విసం భస్సిత్వా విగత’’న్తి ఆగతం. తథా హి వుత్తం –

    Idāni satthā tassā attano saccakiriyāya paramatthapāramibhāvaṃ dassento ‘‘saccena me samo natthi, esā me saccapāramī’’ti āha. Taṃ uttānatthameva . Jātakaṭṭhakathāyaṃ (jā. aṭṭha. 4.10.62) pana ‘‘mahāsattassa saccakiriyāya kumārassa thanappadesato uddhaṃ visaṃ bhassitvā vigataṃ. Dārakassa pitu saccakiriyāya kaṭito uddhaṃ, mātu saccakiriyāya avasiṭṭhasarīrato visaṃ bhassitvā vigata’’nti āgataṃ. Tathā hi vuttaṃ –

    ‘‘యస్మా దానం నాభినన్దిం కదాచి, దిస్వానహం అతిథిం వాసకాలే;

    ‘‘Yasmā dānaṃ nābhinandiṃ kadāci, disvānahaṃ atithiṃ vāsakāle;

    న చాపి మే అప్పియతం అవేదుం, బహుస్సుతా సమణబ్రాహ్మణా చ;

    Na cāpi me appiyataṃ aveduṃ, bahussutā samaṇabrāhmaṇā ca;

    అకామకో వాపి అహం దదామి, ఏతేన సచ్చేన సువత్థి హోతు;

    Akāmako vāpi ahaṃ dadāmi, etena saccena suvatthi hotu;

    హతం విసం జీవతు యఞ్ఞదత్తో.

    Hataṃ visaṃ jīvatu yaññadatto.

    ‘‘ఆసీవిసో తాత పహూతతేజో, యో తం అదంసీ పతరా ఉదిచ్చ;

    ‘‘Āsīviso tāta pahūtatejo, yo taṃ adaṃsī patarā udicca;

    తస్మిఞ్చ మే అప్పియతాయ అజ్జ, పితరి చ తే నత్థి కోచి విసేసో;

    Tasmiñca me appiyatāya ajja, pitari ca te natthi koci viseso;

    ఏతేన సచ్చేన సువత్థి హోతు, హతం విసం జీవతు యఞ్ఞదత్తో’’తి.

    Etena saccena suvatthi hotu, hataṃ visaṃ jīvatu yaññadatto’’ti.

    తత్థ వాసకాలేతి వసనత్థాయ గేహం ఆగతకాలే. న చాపి మే అప్పియతం అవేదున్తి బహుస్సుతాపి సమణబ్రాహ్మణా అయం నేవ దానం అభినన్దతి, న అమ్హేతి ఇమం మమ అప్పియభావం నేవ జానింసు. అహఞ్హి తే పియచక్ఖూహియేవ ఓలోకేమీతి దీపేతి. ఏతేన సచ్చేనాతి సచే అహం దదమానోపి విపాకం అసద్దహిత్వా అత్తనో అనిచ్ఛాయ దేమి, అనిచ్ఛభావఞ్చ మే పరే న జానన్తి, ఏతేన సచ్చేన సువత్థి హోతూతి అత్థో. ఇతరగాథాయ, తాతాతి పుత్తం ఆలపతి. పహూతతేజోతి బలవవిసో. పతరాతి పదరా, అయమేవ వా పాఠో. ఉదిచ్చాతి ఉద్ధం గన్త్వా, వమ్మికబిలతో ఉట్ఠహిత్వాతి అత్థో. ఇదం వుత్తం హోతి – తాత యఞ్ఞదత్త, తస్మిఞ్చ ఆసివిసే తవ చ పితరి అప్పియభావేన మయ్హం కోచి విసేసో నత్థి, తఞ్చ పన అప్పియభావం ఠపేత్వా అజ్జ మయా న కోచి జానాపితపుబ్బో, సచే ఏతం సచ్చం, ఏతేన సచ్చేన సువత్థి హోతూతి.

    Tattha vāsakāleti vasanatthāya gehaṃ āgatakāle. Na cāpime appiyataṃ avedunti bahussutāpi samaṇabrāhmaṇā ayaṃ neva dānaṃ abhinandati, na amheti imaṃ mama appiyabhāvaṃ neva jāniṃsu. Ahañhi te piyacakkhūhiyeva olokemīti dīpeti. Etena saccenāti sace ahaṃ dadamānopi vipākaṃ asaddahitvā attano anicchāya demi, anicchabhāvañca me pare na jānanti, etena saccena suvatthi hotūti attho. Itaragāthāya, tātāti puttaṃ ālapati. Pahūtatejoti balavaviso. Patarāti padarā, ayameva vā pāṭho. Udiccāti uddhaṃ gantvā, vammikabilato uṭṭhahitvāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – tāta yaññadatta, tasmiñca āsivise tava ca pitari appiyabhāvena mayhaṃ koci viseso natthi, tañca pana appiyabhāvaṃ ṭhapetvā ajja mayā na koci jānāpitapubbo, sace etaṃ saccaṃ, etena saccena suvatthi hotūti.

    ఏవం బోధిసత్తో కుమారే అరోగే జాతే తస్స పితరం ‘‘దానం దదన్తేన నామ కమ్మఞ్చ ఫలఞ్చ సద్దహిత్వా దాతబ్బ’’న్తి కమ్మఫలసద్ధాయ నివేసేత్వా సయం అనభిరతిం వినోదేత్వా ఝానాభిఞ్ఞాయో ఉప్పాదేత్వా ఆయుపరియోసానే బ్రహ్మలోకపరాయనో అహోసి.

    Evaṃ bodhisatto kumāre aroge jāte tassa pitaraṃ ‘‘dānaṃ dadantena nāma kammañca phalañca saddahitvā dātabba’’nti kammaphalasaddhāya nivesetvā sayaṃ anabhiratiṃ vinodetvā jhānābhiññāyo uppādetvā āyupariyosāne brahmalokaparāyano ahosi.

    తదా మణ్డబ్యో ఆనన్దత్థేరో అహోసి, తస్స భరియా విసాఖా, పుత్తో రాహులత్థేరో, ఆణిమణ్డబ్యో సారిపుత్తత్థేరో, కణ్హదీపాయనో లోకనాథో.

    Tadā maṇḍabyo ānandatthero ahosi, tassa bhariyā visākhā, putto rāhulatthero, āṇimaṇḍabyo sāriputtatthero, kaṇhadīpāyano lokanātho.

    తస్స ఇధ పాళియా ఆరుళ్హా సచ్చపారమీ, సేసా చ పారమియో హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ నిద్ధారేతబ్బా. తథా అనవసేసమహాభోగపరిచ్చాగాదయో గుణానుభావా విభావేతబ్బాతి.

    Tassa idha pāḷiyā āruḷhā saccapāramī, sesā ca pāramiyo heṭṭhā vuttanayeneva niddhāretabbā. Tathā anavasesamahābhogapariccāgādayo guṇānubhāvā vibhāvetabbāti.

    కణ్హదీపాయనచరియావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Kaṇhadīpāyanacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / చరియాపిటకపాళి • Cariyāpiṭakapāḷi / ౧౧. కణ్హదీపాయనచరియా • 11. Kaṇhadīpāyanacariyā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact