Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
[౪౪౪] ౬. కణ్హదీపాయనజాతకవణ్ణనా
[444] 6. Kaṇhadīpāyanajātakavaṇṇanā
సత్తాహమేవాహన్తి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో ఏకం ఉక్కణ్ఠితభిక్ఖుం ఆరబ్భ కథేసి. వత్థు కుసజాతకే (జా॰ ౨.౨౦.౧ ఆదయో) ఆవి భవిస్సతి. సత్థా తం భిక్ఖుం ‘‘సచ్చం కిర త్వం భిక్ఖు ఉక్కణ్ఠితోసీ’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘సచ్చం భన్తే’’తి వుత్తే ‘‘భిక్ఖు పోరాణకపణ్డితా అనుప్పన్నే బుద్ధే బాహిరకపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా అతిరేకపఞ్ఞాసవస్సాని అనభిరతా బ్రహ్మచరియం చరన్తా హిరోత్తప్పభేదభయేన అత్తనో ఉక్కణ్ఠితభావం న కస్సచి కథేసుం, త్వం కస్మా ఏవరూపే నియ్యానికసాసనే పబ్బజిత్వా మాదిసస్స గరునో బుద్ధస్స సమ్ముఖే ఠత్వా చతుపరిసమజ్ఝే ఉక్కణ్ఠితభావం ఆవి కరోసి, కిమత్థం అత్తనో హిరోత్తప్పం న రక్ఖసీ’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.
Sattāhamevāhanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu kusajātake (jā. 2.20.1 ādayo) āvi bhavissati. Satthā taṃ bhikkhuṃ ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu ukkaṇṭhitosī’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhu porāṇakapaṇḍitā anuppanne buddhe bāhirakapabbajjaṃ pabbajitvā atirekapaññāsavassāni anabhiratā brahmacariyaṃ carantā hirottappabhedabhayena attano ukkaṇṭhitabhāvaṃ na kassaci kathesuṃ, tvaṃ kasmā evarūpe niyyānikasāsane pabbajitvā mādisassa garuno buddhassa sammukhe ṭhatvā catuparisamajjhe ukkaṇṭhitabhāvaṃ āvi karosi, kimatthaṃ attano hirottappaṃ na rakkhasī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
అతీతే వంసరట్ఠే కోసమ్బియం నామ నగరే కోసమ్బకో నామ రాజా రజ్జం కారేసి. తదా అఞ్ఞతరస్మిం నిగమే ద్వే బ్రాహ్మణా అసీతికోటిధనవిభవా అఞ్ఞమఞ్ఞం పియసహాయకా కామేసు దోసం దిస్వా మహాదానం పవత్తేత్వా ఉభోపి కామే పహాయ మహాజనస్స రోదన్తస్స పరిదేవన్తస్స నిక్ఖమిత్వా హిమవన్తపదేసే అస్సమపదం కత్వా పబ్బజిత్వా ఉఞ్ఛాచరియాయ వనమూలఫలాఫలేన యాపేన్తా పణ్ణాస వస్సాని వసింసు, ఝానం ఉప్పాదేతుం నాసక్ఖింసు. తే పణ్ణాసవస్సచ్చయేన లోణమ్బిలసేవనత్థాయ జనపదం చరన్తా కాసిరట్ఠం సమ్పాపుణింసు. తత్ర అఞ్ఞతరస్మిం నిగమగామే దీపాయనతాపసస్స గిహిసహాయో మణ్డబ్యో నామ అత్థి, తే ఉభోపి తస్స సన్తికం అగమంసు. సో తే దిస్వావ అత్తమనో పణ్ణసాలం కారేత్వా ఉభోపి తే చతూహి పచ్చయేహి ఉపట్ఠహి. తే తత్థ తీణి చత్తారి వస్సాని వసిత్వా తం ఆపుచ్ఛిత్వా చారికం చరన్తా బారాణసిం పత్వా అతిముత్తకసుసానే వసింసు. తత్థ దీపాయనో యథాభిరన్తం విహరిత్వా పున తస్సేవ సహాయస్స సన్తికం గతో. మణ్డబ్యతాపసో తత్థేవ వసి.
Atīte vaṃsaraṭṭhe kosambiyaṃ nāma nagare kosambako nāma rājā rajjaṃ kāresi. Tadā aññatarasmiṃ nigame dve brāhmaṇā asītikoṭidhanavibhavā aññamaññaṃ piyasahāyakā kāmesu dosaṃ disvā mahādānaṃ pavattetvā ubhopi kāme pahāya mahājanassa rodantassa paridevantassa nikkhamitvā himavantapadese assamapadaṃ katvā pabbajitvā uñchācariyāya vanamūlaphalāphalena yāpentā paṇṇāsa vassāni vasiṃsu, jhānaṃ uppādetuṃ nāsakkhiṃsu. Te paṇṇāsavassaccayena loṇambilasevanatthāya janapadaṃ carantā kāsiraṭṭhaṃ sampāpuṇiṃsu. Tatra aññatarasmiṃ nigamagāme dīpāyanatāpasassa gihisahāyo maṇḍabyo nāma atthi, te ubhopi tassa santikaṃ agamaṃsu. So te disvāva attamano paṇṇasālaṃ kāretvā ubhopi te catūhi paccayehi upaṭṭhahi. Te tattha tīṇi cattāri vassāni vasitvā taṃ āpucchitvā cārikaṃ carantā bārāṇasiṃ patvā atimuttakasusāne vasiṃsu. Tattha dīpāyano yathābhirantaṃ viharitvā puna tasseva sahāyassa santikaṃ gato. Maṇḍabyatāpaso tattheva vasi.
అథేకదివసం ఏకో చోరో అన్తోనగరే చోరికం కత్వా ధనసారం ఆదాయ నిక్ఖన్తో ‘‘చోరో’’తి ఞత్వా పటిబుద్ధేహి ఘరస్సామికేహి చేవ ఆరక్ఖమనుస్సేహి చ అనుబద్ధో నిద్ధమనేన నిక్ఖమిత్వా వేగేన సుసానం పవిసిత్వా తాపసస్స పణ్ణసాలద్వారే భణ్డికం ఛట్టేత్వా పలాయి . మనుస్సా భణ్డికం దిస్వా ‘‘అరే దుట్ఠజటిల, త్వం రత్తిం చోరికం కత్వా దివా తాపసరూపేన చరసీ’’తి తజ్జేత్వా పోథేత్వా తం ఆదాయ నేత్వా రఞ్ఞో దస్సయింసు. రాజా అనుపపరిక్ఖిత్వావ ‘‘గచ్ఛథ, నం సూలే ఉత్తాసేథా’’తి ఆహ. తే తం సుసానం నేత్వా ఖదిరసూలం ఆరోపయింసు, తాపసస్స సరీరే సూలం న పవిసతి. తతో నిమ్బసూలం ఆహరింసు, తమ్పి న పవిసతి. అయసూలం ఆహరింసు, తమ్పి న పవిసతి. తాపసో ‘‘కిం ను ఖో మే పుబ్బకమ్మ’’న్తి ఓలోకేసి, అథస్స జాతిస్సరఞాణం ఉప్పజ్జి, తేన పుబ్బకమ్మం ఓలోకేత్వా అద్దస. కిం పనస్స పుబ్బకమ్మన్తి? కోవిళారసూలే మక్ఖికావేధనం. సో కిర పురిమభవే వడ్ఢకిపుత్తో హుత్వా పితు రుక్ఖతచ్ఛనట్ఠానం గన్త్వా ఏకం మక్ఖికం గహేత్వా కోవిళారసలాకాయ సూలే వియ విజ్ఝి. తమేనం పాపకమ్మం ఇమం ఠానం పత్వా గణ్హి. సో ‘‘న సక్కా ఇతో పాపా మయా ముచ్చితు’’న్తి ఞత్వా రాజపురిసే ఆహ ‘‘సచే మం సూలే ఉత్తాసేతుకామత్థ, కోవిళారసూలం ఆహరథా’’తి. తే తథా కత్వా తం సూలే ఉత్తాసేత్వా ఆరక్ఖం దత్వా పక్కమింసు.
Athekadivasaṃ eko coro antonagare corikaṃ katvā dhanasāraṃ ādāya nikkhanto ‘‘coro’’ti ñatvā paṭibuddhehi gharassāmikehi ceva ārakkhamanussehi ca anubaddho niddhamanena nikkhamitvā vegena susānaṃ pavisitvā tāpasassa paṇṇasāladvāre bhaṇḍikaṃ chaṭṭetvā palāyi . Manussā bhaṇḍikaṃ disvā ‘‘are duṭṭhajaṭila, tvaṃ rattiṃ corikaṃ katvā divā tāpasarūpena carasī’’ti tajjetvā pothetvā taṃ ādāya netvā rañño dassayiṃsu. Rājā anupaparikkhitvāva ‘‘gacchatha, naṃ sūle uttāsethā’’ti āha. Te taṃ susānaṃ netvā khadirasūlaṃ āropayiṃsu, tāpasassa sarīre sūlaṃ na pavisati. Tato nimbasūlaṃ āhariṃsu, tampi na pavisati. Ayasūlaṃ āhariṃsu, tampi na pavisati. Tāpaso ‘‘kiṃ nu kho me pubbakamma’’nti olokesi, athassa jātissarañāṇaṃ uppajji, tena pubbakammaṃ oloketvā addasa. Kiṃ panassa pubbakammanti? Koviḷārasūle makkhikāvedhanaṃ. So kira purimabhave vaḍḍhakiputto hutvā pitu rukkhatacchanaṭṭhānaṃ gantvā ekaṃ makkhikaṃ gahetvā koviḷārasalākāya sūle viya vijjhi. Tamenaṃ pāpakammaṃ imaṃ ṭhānaṃ patvā gaṇhi. So ‘‘na sakkā ito pāpā mayā muccitu’’nti ñatvā rājapurise āha ‘‘sace maṃ sūle uttāsetukāmattha, koviḷārasūlaṃ āharathā’’ti. Te tathā katvā taṃ sūle uttāsetvā ārakkhaṃ datvā pakkamiṃsu.
ఆరక్ఖకా పటిచ్ఛన్నా హుత్వా తస్స సన్తికం ఆగచ్ఛన్తే ఓలోకేన్తి. తదా దీపాయనో ‘‘చిరదిట్ఠో మే సహాయో’’తి మణ్డబ్యస్స సన్తికం ఆగచ్ఛన్తో ‘‘సూలే ఉత్తాసితో’’తి తం దివసఞ్ఞేవ అన్తరామగ్గే సుత్వా తం ఠానం గన్త్వా ఏకమన్తం ఠితో ‘‘కిం సమ్మ కారకోసీ’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘అకారకోమ్హీ’’తి వుత్తే ‘‘అత్తనో మనోపదోసం రక్ఖితుం సక్ఖి, నాసక్ఖీ’’తి పుచ్ఛి. ‘‘సమ్మ, యేహి అహం గహితో, నేవ తేసం, న రఞ్ఞో ఉపరి మయ్హం మనోపదోసో అత్థీ’’తి. ‘‘ఏవం సన్తే తాదిసస్స సీలవతో ఛాయా మయ్హం సుఖా’’తి వత్వా దీపాయనో సూలం నిస్సాయ నిసీది. అథస్స సరీరే మణ్డబ్యస్స సరీరతో లోహితబిన్దూని పతింసు. తాని సువణ్ణవణ్ణసరీరే పతితపతితాని సుస్సిత్వా కాళకాని ఉప్పజ్జింసు. తతో పట్ఠాయేవ సో కణ్హదీపాయనో నామ అహోసి. సో సబ్బరత్తిం తత్థేవ నిసీది.
Ārakkhakā paṭicchannā hutvā tassa santikaṃ āgacchante olokenti. Tadā dīpāyano ‘‘ciradiṭṭho me sahāyo’’ti maṇḍabyassa santikaṃ āgacchanto ‘‘sūle uttāsito’’ti taṃ divasaññeva antarāmagge sutvā taṃ ṭhānaṃ gantvā ekamantaṃ ṭhito ‘‘kiṃ samma kārakosī’’ti pucchitvā ‘‘akārakomhī’’ti vutte ‘‘attano manopadosaṃ rakkhituṃ sakkhi, nāsakkhī’’ti pucchi. ‘‘Samma, yehi ahaṃ gahito, neva tesaṃ, na rañño upari mayhaṃ manopadoso atthī’’ti. ‘‘Evaṃ sante tādisassa sīlavato chāyā mayhaṃ sukhā’’ti vatvā dīpāyano sūlaṃ nissāya nisīdi. Athassa sarīre maṇḍabyassa sarīrato lohitabindūni patiṃsu. Tāni suvaṇṇavaṇṇasarīre patitapatitāni sussitvā kāḷakāni uppajjiṃsu. Tato paṭṭhāyeva so kaṇhadīpāyano nāma ahosi. So sabbarattiṃ tattheva nisīdi.
పునదివసే ఆరక్ఖపురిసా ఆగన్త్వా తం పవత్తిం రఞ్ఞో ఆరోచేసుం. రాజా ‘‘అనిసామేత్వావ మే కత’’న్తి వేగేన తత్థ గన్త్వా ‘‘పబ్బజిత, కస్మా సూలం నిస్సాయ నిసిన్నోసీ’’తి దీపాయనం పుచ్ఛి. మహారాజ, ఇమం తాపసం రక్ఖన్తో నిసిన్నోమ్హి. కిం పన త్వం మహారాజ, ఇమస్స కారకభావం వా అకారకభావం వా ఞత్వా ఏవం కారేసీతి? సో కమ్మస్స అసోధితభావం ఆచిక్ఖి. అథస్స సో ‘‘మహారాజ, రఞ్ఞా నామ నిసమ్మకారినా భవితబ్బం , అలసో గిహీ కామభోగీ న సాధూ’’తిఆదీని వత్వా ధమ్మం దేసేసి. రాజా మణ్డబ్యస్స నిద్దోసభావం ఞత్వా ‘‘సూలం హరథా’’తి ఆణాపేసి. సూలం హరన్తా హరితుం న సక్ఖింసు. మణ్డబ్యో ఆహ – ‘‘మహారాజ, అహం పుబ్బే కతకమ్మదోసేన ఏవరూపం భయం సమ్పత్తో, మమ సరీరతో సూలం హరితుం న సక్కా, సచే మయ్హం జీవితం దాతుకామో, కకచం ఆహరాపేత్వా ఇమం సూలం చమ్మసమం ఛిన్దాపేహీ’’తి. రాజా తథా కారేసి. అన్తోసరీరే సూలో అన్తోయేవ అహోసి. తదా కిర సో సుఖుమం కోవిళారసలాకం గహేత్వా మక్ఖికాయ వచ్చమగ్గం పవేసేసి, తం తస్స అన్తోసరీరేయేవ అహోసి. సో తేన కారణేన అమరిత్వా అత్తనో ఆయుక్ఖయేనేవ మరి, తస్మా అయమ్పి న మతో. రాజా తాపసే వన్దిత్వా ఖమాపేత్వా ఉభోపి ఉయ్యానే వసాపేన్తో పటిజగ్గి, తతో పట్ఠాయ మణ్డబ్యో ఆణిమణ్డబ్యో నామ జాతో. సో రాజానం ఉపనిస్సాయ తత్థేవ వసి, దీపాయనో పన తస్స వణం ఫాసుకం కత్వా అత్తనో గిహిసహాయమణ్డబ్యస్స సన్తికమేవ గతో.
Punadivase ārakkhapurisā āgantvā taṃ pavattiṃ rañño ārocesuṃ. Rājā ‘‘anisāmetvāva me kata’’nti vegena tattha gantvā ‘‘pabbajita, kasmā sūlaṃ nissāya nisinnosī’’ti dīpāyanaṃ pucchi. Mahārāja, imaṃ tāpasaṃ rakkhanto nisinnomhi. Kiṃ pana tvaṃ mahārāja, imassa kārakabhāvaṃ vā akārakabhāvaṃ vā ñatvā evaṃ kāresīti? So kammassa asodhitabhāvaṃ ācikkhi. Athassa so ‘‘mahārāja, raññā nāma nisammakārinā bhavitabbaṃ , alaso gihī kāmabhogī na sādhū’’tiādīni vatvā dhammaṃ desesi. Rājā maṇḍabyassa niddosabhāvaṃ ñatvā ‘‘sūlaṃ harathā’’ti āṇāpesi. Sūlaṃ harantā harituṃ na sakkhiṃsu. Maṇḍabyo āha – ‘‘mahārāja, ahaṃ pubbe katakammadosena evarūpaṃ bhayaṃ sampatto, mama sarīrato sūlaṃ harituṃ na sakkā, sace mayhaṃ jīvitaṃ dātukāmo, kakacaṃ āharāpetvā imaṃ sūlaṃ cammasamaṃ chindāpehī’’ti. Rājā tathā kāresi. Antosarīre sūlo antoyeva ahosi. Tadā kira so sukhumaṃ koviḷārasalākaṃ gahetvā makkhikāya vaccamaggaṃ pavesesi, taṃ tassa antosarīreyeva ahosi. So tena kāraṇena amaritvā attano āyukkhayeneva mari, tasmā ayampi na mato. Rājā tāpase vanditvā khamāpetvā ubhopi uyyāne vasāpento paṭijaggi, tato paṭṭhāya maṇḍabyo āṇimaṇḍabyo nāma jāto. So rājānaṃ upanissāya tattheva vasi, dīpāyano pana tassa vaṇaṃ phāsukaṃ katvā attano gihisahāyamaṇḍabyassa santikameva gato.
తం పణ్ణసాలం పవిసన్తం దిస్వా ఏకో పురిసో సహాయస్స ఆరోచేసి. సో సుత్వావ తుట్ఠచిత్తో సపుత్తదారో బహూ గన్ధమాలతేలఫాణితాదీని ఆదాయ తం పణ్ణసాలం గన్త్వా దీపాయనం వన్దిత్వా పాదే ధోవిత్వా తేలేన మక్ఖేత్వా పానకం పాయేత్వా ఆణిమణ్డబ్యస్స పవత్తిం సుణన్తో నిసీది. అథస్స పుత్తో యఞ్ఞదత్తకుమారో నామ చఙ్కమనకోటియం గేణ్డుకేన కీళి, తత్ర చేకస్మిం వమ్మికే ఆసీవిసో వసతి. కుమారస్స భూమియం పహటగేణ్డుకో గన్త్వా వమ్మికబిలే ఆసీవిసస్స మత్థకే పతి. సో అజానన్తో బిలే హత్థం పవేసేసి. అథ నం కుద్ధో ఆసీవిసో హత్థే డంసి. సో విసవేగేన ముచ్ఛితో తత్థేవ పతి. అథస్స మాతాపితరో సప్పేన డట్ఠభావం ఞత్వా కుమారకం ఉక్ఖిపిత్వా తాపసస్స సన్తికం ఆనేత్వా పాదమూలే నిపజ్జాపేత్వా ‘‘భన్తే, పబ్బజితా నామ ఓసధం వా పరిత్తం వా జానన్తి, పుత్తకం నో ఆరోగం కరోథా’’తి ఆహంసు. అహం ఓసధం న జానామి, నాహం వేజ్జకమ్మం కరిస్సామీతి. ‘‘తేన హి భన్తే, ఇమస్మిం కుమారకే మేత్తం కత్వా సచ్చకిరియం కరోథా’’తి వుత్తే తాపసో ‘‘సాధు, సచ్చకిరియం కరిస్సామీ’’తి వత్వా యఞ్ఞదత్తస్స సీసే హత్థం ఠపేత్వా పఠమం గాథమాహ –
Taṃ paṇṇasālaṃ pavisantaṃ disvā eko puriso sahāyassa ārocesi. So sutvāva tuṭṭhacitto saputtadāro bahū gandhamālatelaphāṇitādīni ādāya taṃ paṇṇasālaṃ gantvā dīpāyanaṃ vanditvā pāde dhovitvā telena makkhetvā pānakaṃ pāyetvā āṇimaṇḍabyassa pavattiṃ suṇanto nisīdi. Athassa putto yaññadattakumāro nāma caṅkamanakoṭiyaṃ geṇḍukena kīḷi, tatra cekasmiṃ vammike āsīviso vasati. Kumārassa bhūmiyaṃ pahaṭageṇḍuko gantvā vammikabile āsīvisassa matthake pati. So ajānanto bile hatthaṃ pavesesi. Atha naṃ kuddho āsīviso hatthe ḍaṃsi. So visavegena mucchito tattheva pati. Athassa mātāpitaro sappena ḍaṭṭhabhāvaṃ ñatvā kumārakaṃ ukkhipitvā tāpasassa santikaṃ ānetvā pādamūle nipajjāpetvā ‘‘bhante, pabbajitā nāma osadhaṃ vā parittaṃ vā jānanti, puttakaṃ no ārogaṃ karothā’’ti āhaṃsu. Ahaṃ osadhaṃ na jānāmi, nāhaṃ vejjakammaṃ karissāmīti. ‘‘Tena hi bhante, imasmiṃ kumārake mettaṃ katvā saccakiriyaṃ karothā’’ti vutte tāpaso ‘‘sādhu, saccakiriyaṃ karissāmī’’ti vatvā yaññadattassa sīse hatthaṃ ṭhapetvā paṭhamaṃ gāthamāha –
౬౨.
62.
‘‘సత్తాహమేవాహం పసన్నచిత్తో, పుఞ్ఞత్థికో ఆచరిం బ్రహ్మచరియం;
‘‘Sattāhamevāhaṃ pasannacitto, puññatthiko ācariṃ brahmacariyaṃ;
అథాపరం యం చరితం మమేదం, వస్సాని పఞ్ఞాస సమాధికాని;
Athāparaṃ yaṃ caritaṃ mamedaṃ, vassāni paññāsa samādhikāni;
అకామకోవాపి అహం చరామి, ఏతేన సచ్చేన సువత్థి హోతు;
Akāmakovāpi ahaṃ carāmi, etena saccena suvatthi hotu;
హతం విసం జీవతు యఞ్ఞదత్తో’’తి.
Hataṃ visaṃ jīvatu yaññadatto’’ti.
తత్థ అథాపరం యం చరితన్తి తస్మా సత్తాహా ఉత్తరి యం మమ బ్రహ్మచరియం. అకామకోవాపీతి పబ్బజ్జం అనిచ్ఛన్తోయేవ. ఏతేన సచ్చేన సువత్థి హోతూతి సచే అతిరేకపణ్ణాసవస్సాని అనభిరతివాసం వసన్తేన మయా కస్సచి అనారోచితభావో సచ్చం, ఏతేన సచ్చేన యఞ్ఞదత్తకుమారస్స సోత్థిభావో హోతు, జీవితం పటిలభతూతి.
Tattha athāparaṃ yaṃ caritanti tasmā sattāhā uttari yaṃ mama brahmacariyaṃ. Akāmakovāpīti pabbajjaṃ anicchantoyeva. Etena saccena suvatthi hotūti sace atirekapaṇṇāsavassāni anabhirativāsaṃ vasantena mayā kassaci anārocitabhāvo saccaṃ, etena saccena yaññadattakumārassa sotthibhāvo hotu, jīvitaṃ paṭilabhatūti.
అథస్స సహ సచ్చకిరియాయ యఞ్ఞదత్తస్స థనప్పదేసతో ఉద్ధం విసం భస్సిత్వా పథవిం పావిసి. కుమారో అక్ఖీని ఉమ్మీలేత్వా మాతాపితరో ఓలోకేత్వా ‘‘అమ్మతాతా’’తి వత్వా పరివత్తిత్వా నిపజ్జి. అథస్స పితరం కణ్హదీపాయనో ఆహ – ‘‘మయా తావ మమ బలం కతం, త్వమ్పి అత్తనో బలం కరోహీ’’తి. సో ‘‘అహమ్పి సచ్చకిరియం కరిస్సామీ’’తి పుత్తస్స ఉరే హత్థం ఠపేత్వా దుతియం గాథమాహ –
Athassa saha saccakiriyāya yaññadattassa thanappadesato uddhaṃ visaṃ bhassitvā pathaviṃ pāvisi. Kumāro akkhīni ummīletvā mātāpitaro oloketvā ‘‘ammatātā’’ti vatvā parivattitvā nipajji. Athassa pitaraṃ kaṇhadīpāyano āha – ‘‘mayā tāva mama balaṃ kataṃ, tvampi attano balaṃ karohī’’ti. So ‘‘ahampi saccakiriyaṃ karissāmī’’ti puttassa ure hatthaṃ ṭhapetvā dutiyaṃ gāthamāha –
౬౩.
63.
‘‘యస్మా దానం నాభినన్దిం కదాచి, దిస్వానహం అతిథిం వాసకాలే;
‘‘Yasmā dānaṃ nābhinandiṃ kadāci, disvānahaṃ atithiṃ vāsakāle;
న చాపి మే అప్పియతం అవేదుం, బహుస్సుతా సమణబ్రాహ్మణా చ;
Na cāpi me appiyataṃ aveduṃ, bahussutā samaṇabrāhmaṇā ca;
అకామకోవాపి అహం దదామి, ఏతేన సచ్చేన సువత్థి హోతు;
Akāmakovāpi ahaṃ dadāmi, etena saccena suvatthi hotu;
హతం విసం జీవతు యఞ్ఞదత్తో’’తి.
Hataṃ visaṃ jīvatu yaññadatto’’ti.
తత్థ వాసకాలేతి వసనత్థాయ గేహం ఆగతకాలే. న చాపి మే అప్పియతం అవేదున్తి బహుస్సుతాపి సమణబ్రాహ్మణా ‘‘అయం నేవ దానం అభినన్దతి న అమ్హే’’తి ఇమం మమ అప్పియభావం నేవ జానింసు. అహఞ్హి తే పియచక్ఖూహియేవ ఓలోకేమీతి దీపేతి. ఏతేన సచ్చేనాతి సచే అహం దానం దదమానో విపాకం అసద్దహిత్వా అత్తనో అనిచ్ఛాయ దమ్మి, అనిచ్ఛనభావం మమ పరే న జానన్తి, ఏతేన సచ్చేన సువత్థి హోతూతి అత్థో.
Tattha vāsakāleti vasanatthāya gehaṃ āgatakāle. Na cāpi me appiyataṃ avedunti bahussutāpi samaṇabrāhmaṇā ‘‘ayaṃ neva dānaṃ abhinandati na amhe’’ti imaṃ mama appiyabhāvaṃ neva jāniṃsu. Ahañhi te piyacakkhūhiyeva olokemīti dīpeti. Etena saccenāti sace ahaṃ dānaṃ dadamāno vipākaṃ asaddahitvā attano anicchāya dammi, anicchanabhāvaṃ mama pare na jānanti, etena saccena suvatthi hotūti attho.
ఏవం తస్స సచ్చకిరియాయ సహ కటితో ఉద్ధం విసం భస్సిత్వా పథవిం పావిసి. కుమారో ఉట్ఠాయ నిసీది, ఠాతుం పన న సక్కోతి. అథస్స పితా మాతరం ఆహ ‘‘భద్దే, మయా అత్తనో బలం కతం, త్వం ఇదాని సచ్చకిరియం కత్వా పుత్తస్స ఉట్ఠాయ గమనభావం కరోహీ’’తి. ‘‘సామి, అత్థి మయ్హం ఏకం సచ్చం, తవ పన సన్తికే కథేతుం న సక్కోమీ’’తి. ‘‘భద్దే, యథా తథా మే పుత్తం అరోగం కరోహీ’’తి. సా ‘‘సాధూ’’తి సమ్పటిచ్ఛిత్వా సచ్చం కరోన్తీ తతియం గాథమాహ –
Evaṃ tassa saccakiriyāya saha kaṭito uddhaṃ visaṃ bhassitvā pathaviṃ pāvisi. Kumāro uṭṭhāya nisīdi, ṭhātuṃ pana na sakkoti. Athassa pitā mātaraṃ āha ‘‘bhadde, mayā attano balaṃ kataṃ, tvaṃ idāni saccakiriyaṃ katvā puttassa uṭṭhāya gamanabhāvaṃ karohī’’ti. ‘‘Sāmi, atthi mayhaṃ ekaṃ saccaṃ, tava pana santike kathetuṃ na sakkomī’’ti. ‘‘Bhadde, yathā tathā me puttaṃ arogaṃ karohī’’ti. Sā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā saccaṃ karontī tatiyaṃ gāthamāha –
౬౪.
64.
‘‘ఆసీవిసో తాత పహూతతేజో, యో తం అడంసీ బిలరా ఉదిచ్చ;
‘‘Āsīviso tāta pahūtatejo, yo taṃ aḍaṃsī bilarā udicca;
తస్మిఞ్చ మే అప్పియతాయ అజ్జ, పితరఞ్చ తే నత్థి కోచి విసేసో;
Tasmiñca me appiyatāya ajja, pitarañca te natthi koci viseso;
ఏతేన సచ్చేన సువత్థి హోతు, హతం విసం జీవతు యఞ్ఞదత్తో’’తి.
Etena saccena suvatthi hotu, hataṃ visaṃ jīvatu yaññadatto’’ti.
తత్థ తాతాతి పుత్తం ఆలపతి. పహూతతేజోతి బలవవిసో. బిలరాతి వివరా, అయమేవ వా పాఠో. ఉదిచ్చాతి ఉట్ఠహిత్వా, వమ్మికబిలతో ఉట్ఠాయాతి అత్థో. పితరఞ్చ తేతి పితరి చ తే. అట్ఠకథాయం పన అయమేవ పాఠో. ఇదం వుత్తం హోతి – ‘‘తాత, యఞ్ఞదత్త తస్మిఞ్చ ఆసీవిసే తవ పితరి చ అప్పియభావేన మయ్హం కోచి విసేసో నత్థి. తఞ్చ పన అప్పియభావం ఠపేత్వా అజ్జ మయా కోచి జానాపితపుబ్బో నామ నత్థి, సచే ఏతం సచ్చం, ఏతేన సచ్చేన తవ సోత్థి హోతూ’’తి.
Tattha tātāti puttaṃ ālapati. Pahūtatejoti balavaviso. Bilarāti vivarā, ayameva vā pāṭho. Udiccāti uṭṭhahitvā, vammikabilato uṭṭhāyāti attho. Pitarañca teti pitari ca te. Aṭṭhakathāyaṃ pana ayameva pāṭho. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘tāta, yaññadatta tasmiñca āsīvise tava pitari ca appiyabhāvena mayhaṃ koci viseso natthi. Tañca pana appiyabhāvaṃ ṭhapetvā ajja mayā koci jānāpitapubbo nāma natthi, sace etaṃ saccaṃ, etena saccena tava sotthi hotū’’ti.
సహ చ సచ్చకిరియాయ సబ్బం విసం భస్సిత్వా పథవిం పావిసి. యఞ్ఞదత్తో నిబ్బిసేన సరీరేన ఉట్ఠాయ కీళితుం ఆరద్ధో. ఏవం పుత్తే ఉట్ఠితే మణ్డబ్యో దీపాయనస్స అజ్ఝాసయం పుచ్ఛన్తో చతుత్థం గాథమాహ –
Saha ca saccakiriyāya sabbaṃ visaṃ bhassitvā pathaviṃ pāvisi. Yaññadatto nibbisena sarīrena uṭṭhāya kīḷituṃ āraddho. Evaṃ putte uṭṭhite maṇḍabyo dīpāyanassa ajjhāsayaṃ pucchanto catutthaṃ gāthamāha –
౬౫.
65.
‘‘సన్తా దన్తాయేవ పరిబ్బజన్తి, అఞ్ఞత్ర కణ్హా నత్థాకామరూపా;
‘‘Santā dantāyeva paribbajanti, aññatra kaṇhā natthākāmarūpā;
దీపాయన కిస్స జిగుచ్ఛమానో, అకామకో చరసి బ్రహ్మచరియ’’న్తి.
Dīpāyana kissa jigucchamāno, akāmako carasi brahmacariya’’nti.
తస్సత్థో – యే కేచి ఖత్తియాదయో కామే పహాయ ఇధ లోకే పబ్బజన్తి, తే అఞ్ఞత్ర కణ్హా భవన్తం కణ్హం ఠపేత్వా అఞ్ఞే అకామరూపా నామ నత్థి, సబ్బే ఝానభావనాయ కిలేసానం సమితత్తా సన్తా, చక్ఖాదీని ద్వారాని యథా నిబ్బిసేవనాని హోన్తి, తథా తేసం దమితత్తా దన్తా హుత్వా అభిరతావ బ్రహ్మచరియం చరన్తి, త్వం పన భన్తే దీపాయన, కింకారణా తపం జిగుచ్ఛమానో అకామకో హుత్వా బ్రహ్మచరియం చరసి, కస్మా పున న అగారమేవ అజ్ఝావససీతి.
Tassattho – ye keci khattiyādayo kāme pahāya idha loke pabbajanti, te aññatra kaṇhā bhavantaṃ kaṇhaṃ ṭhapetvā aññe akāmarūpā nāma natthi, sabbe jhānabhāvanāya kilesānaṃ samitattā santā, cakkhādīni dvārāni yathā nibbisevanāni honti, tathā tesaṃ damitattā dantā hutvā abhiratāva brahmacariyaṃ caranti, tvaṃ pana bhante dīpāyana, kiṃkāraṇā tapaṃ jigucchamāno akāmako hutvā brahmacariyaṃ carasi, kasmā puna na agārameva ajjhāvasasīti.
అథస్స సో కారణం కథేన్తో పఞ్చమం గాథమాహ –
Athassa so kāraṇaṃ kathento pañcamaṃ gāthamāha –
౬౬.
66.
‘‘సద్ధాయ నిక్ఖమ్మ పునం నివత్తో, సో ఏళమూగోవ బాలో వతాయం;
‘‘Saddhāya nikkhamma punaṃ nivatto, so eḷamūgova bālo vatāyaṃ;
ఏతస్స వాదస్స జిగుచ్ఛమానో, అకామకో చరామి బ్రహ్మచరియం;
Etassa vādassa jigucchamāno, akāmako carāmi brahmacariyaṃ;
విఞ్ఞుప్పసత్థఞ్చ సతఞ్చ ఠానం, ఏవమ్పహం పుఞ్ఞకరో భవామీ’’తి.
Viññuppasatthañca satañca ṭhānaṃ, evampahaṃ puññakaro bhavāmī’’ti.
తస్సత్థో – కణ్హో కమ్మఞ్చ ఫలఞ్చ సద్దహిత్వా తావ మహన్తం విభవం పహాయ అగారా నిక్ఖమిత్వా యం జహి, పున తదత్థమేవ నివత్తో. సో అయం ఏళమూగో గామదారకో వియ బాలో వతాతి ఇమం వాదం జిగుచ్ఛమానో అహం అత్తనో హిరోత్తప్పభేదభయేన అనిచ్ఛమానోపి బ్రహ్మచరియం చరామి. కిఞ్చ భియ్యో పబ్బజ్జాపుఞ్ఞఞ్చ నామేతం విఞ్ఞూహి బుద్ధాదీహి పసత్థం, తేసంయేవ చ సతం నివాసట్ఠానం. ఏవం ఇమినాపి కారణేన అహం పుఞ్ఞకరో భవామి, అస్సుముఖోపి రుదమానో బ్రహ్మచరియం చరామియేవాతి.
Tassattho – kaṇho kammañca phalañca saddahitvā tāva mahantaṃ vibhavaṃ pahāya agārā nikkhamitvā yaṃ jahi, puna tadatthameva nivatto. So ayaṃ eḷamūgo gāmadārako viya bālo vatāti imaṃ vādaṃ jigucchamāno ahaṃ attano hirottappabhedabhayena anicchamānopi brahmacariyaṃ carāmi. Kiñca bhiyyo pabbajjāpuññañca nāmetaṃ viññūhi buddhādīhi pasatthaṃ, tesaṃyeva ca sataṃ nivāsaṭṭhānaṃ. Evaṃ imināpi kāraṇena ahaṃ puññakaro bhavāmi, assumukhopi rudamāno brahmacariyaṃ carāmiyevāti.
ఏవం సో అత్తనో అజ్ఝాసయం కథేత్వా పున మణ్డబ్యం పుచ్ఛన్తో ఛట్ఠం గాథమాహ –
Evaṃ so attano ajjhāsayaṃ kathetvā puna maṇḍabyaṃ pucchanto chaṭṭhaṃ gāthamāha –
౬౭.
67.
‘‘సమణే తువం బ్రాహ్మణే అద్ధికే చ, సన్తప్పయాసి అన్నపానేన భిక్ఖం;
‘‘Samaṇe tuvaṃ brāhmaṇe addhike ca, santappayāsi annapānena bhikkhaṃ;
ఓపానభూతంవ ఘరం తవ యిదం, అన్నేన పానేన ఉపేతరూపం;
Opānabhūtaṃva gharaṃ tava yidaṃ, annena pānena upetarūpaṃ;
అథ కిస్స వాదస్స జిగుచ్ఛమానో, అకామకో దానమిమం దదాసీ’’తి.
Atha kissa vādassa jigucchamāno, akāmako dānamimaṃ dadāsī’’ti.
తత్థ భిక్ఖన్తి భిక్ఖాయ చరన్తానం భిక్ఖఞ్చ సమ్పాదేత్వా దదాసి. ఓపానభూతంవాతి చతుమహాపథే ఖతసాధారణపోక్ఖరణీ వియ.
Tattha bhikkhanti bhikkhāya carantānaṃ bhikkhañca sampādetvā dadāsi. Opānabhūtaṃvāti catumahāpathe khatasādhāraṇapokkharaṇī viya.
తతో మణ్డబ్యో అత్తనో అజ్ఝాసయం కథేన్తో సత్తమం గాథమాహ –
Tato maṇḍabyo attano ajjhāsayaṃ kathento sattamaṃ gāthamāha –
౬౮.
68.
‘‘పితరో చ మే ఆసుం పితామహా చ, సద్ధా అహుం దానపతీ వదఞ్ఞూ;
‘‘Pitaro ca me āsuṃ pitāmahā ca, saddhā ahuṃ dānapatī vadaññū;
తం కుల్లవత్తం అనువత్తమానో, మాహం కులే అన్తిమగన్ధనో అహుం;
Taṃ kullavattaṃ anuvattamāno, māhaṃ kule antimagandhano ahuṃ;
ఏతస్స వాదస్స జిగుచ్ఛమానో, అకామకో దానమిమం దదామీ’’తి.
Etassa vādassa jigucchamāno, akāmako dānamimaṃ dadāmī’’ti.
తత్థ ‘‘ఆసు’’న్తి పదస్స ‘‘సద్ధా’’తి ఇమినా సమ్బన్ధో, సద్ధా అహేసున్తి అత్థో. అహున్తి సద్ధా హుత్వా తతో ఉత్తరి దానజేట్ఠకా చేవ ‘‘దేథ కరోథా’’తి వుత్తవచనస్స అత్థజాననకా చ అహేసుం. తం కుల్లవత్తన్తి తం కులవత్తం, అట్ఠకథాయం పన అయమేవ పాఠో. మాహం కులే అన్తిమగన్ధనో అహున్తి ‘‘అహం అత్తనో కులే సబ్బపచ్ఛిమకో చేవ కులపలాపో చ మా అహు’’న్తి సల్లక్ఖేత్వా ఏతం ‘‘కులఅన్తిమో కులపలాపో’’తి వాదం జిగుచ్ఛమానో దానం అనిచ్ఛన్తోపి ఇదం దానం దదామీతి దీపేతి.
Tattha ‘‘āsu’’nti padassa ‘‘saddhā’’ti iminā sambandho, saddhā ahesunti attho. Ahunti saddhā hutvā tato uttari dānajeṭṭhakā ceva ‘‘detha karothā’’ti vuttavacanassa atthajānanakā ca ahesuṃ. Taṃ kullavattanti taṃ kulavattaṃ, aṭṭhakathāyaṃ pana ayameva pāṭho. Māhaṃ kule antimagandhano ahunti ‘‘ahaṃ attano kule sabbapacchimako ceva kulapalāpo ca mā ahu’’nti sallakkhetvā etaṃ ‘‘kulaantimo kulapalāpo’’ti vādaṃ jigucchamāno dānaṃ anicchantopi idaṃ dānaṃ dadāmīti dīpeti.
ఏవఞ్చ పన వత్వా మణ్డబ్యో అత్తనో భరియం పుచ్ఛమానో అట్ఠమం గాథమాహ –
Evañca pana vatvā maṇḍabyo attano bhariyaṃ pucchamāno aṭṭhamaṃ gāthamāha –
౬౯.
69.
‘‘దహరిం కుమారిం అసమత్థపఞ్ఞం, యం తానయిం ఞాతికులా సుగత్తే;
‘‘Dahariṃ kumāriṃ asamatthapaññaṃ, yaṃ tānayiṃ ñātikulā sugatte;
న చాపి మే అప్పియతం అవేది, అఞ్ఞత్ర కామా పరిచారయన్తా;
Na cāpi me appiyataṃ avedi, aññatra kāmā paricārayantā;
అథ కేన వణ్ణేన మయా తే భోతి, సంవాసధమ్మో అహు ఏవరూపో’’తి.
Atha kena vaṇṇena mayā te bhoti, saṃvāsadhammo ahu evarūpo’’ti.
తత్థ అసమత్థపఞ్ఞన్తి కుటుమ్బం విచారేతుం అప్పటిబలపఞ్ఞం అతితరుణిఞ్ఞేవ సమానం. యం తానయిన్తి యం తం ఆనయిం, అహం దహరిమేవ సమానం తం ఞాతికులతో ఆనేసిన్తి వుత్తం హోతి. అఞ్ఞత్ర కామా పరిచారయన్తాతి ఏత్తకం కాలం వినా కామేన అనిచ్ఛాయ మం పరిచారయన్తాపి అత్తనో అప్పియతం మం న జానాపేసి, సమ్పియాయమానరూపావ పరిచరి. కేన వణ్ణేనాతి కేన కారణేన. భోతీతి తం ఆలపతి. ఏవరూపోతి ఆసీవిససమానపటికూలభావేన మయా సద్ధిం తవ సంవాసధమ్మో ఏవరూపో పియసంవాసో వియ కథం జాతోతి.
Tattha asamatthapaññanti kuṭumbaṃ vicāretuṃ appaṭibalapaññaṃ atitaruṇiññeva samānaṃ. Yaṃ tānayinti yaṃ taṃ ānayiṃ, ahaṃ daharimeva samānaṃ taṃ ñātikulato ānesinti vuttaṃ hoti. Aññatra kāmā paricārayantāti ettakaṃ kālaṃ vinā kāmena anicchāya maṃ paricārayantāpi attano appiyataṃ maṃ na jānāpesi, sampiyāyamānarūpāva paricari. Kena vaṇṇenāti kena kāraṇena. Bhotīti taṃ ālapati. Evarūpoti āsīvisasamānapaṭikūlabhāvena mayā saddhiṃ tava saṃvāsadhammo evarūpo piyasaṃvāso viya kathaṃ jātoti.
అథస్స సా కథేన్తీ నవమం గాథమాహ –
Athassa sā kathentī navamaṃ gāthamāha –
౭౦.
70.
‘‘ఆరా దూరే నయిధ కదాచి అత్థి, పరమ్పరా నామ కులే ఇమస్మిం;
‘‘Ārā dūre nayidha kadāci atthi, paramparā nāma kule imasmiṃ;
తం కుల్లవత్తం అనువత్తమానా, మాహం కులే అన్తిమగన్ధినీ అహుం;
Taṃ kullavattaṃ anuvattamānā, māhaṃ kule antimagandhinī ahuṃ;
ఏతస్స వాదస్స జిగుచ్ఛమానా, అకామికా పద్ధచరామ్హి తుయ్హ’’న్తి.
Etassa vādassa jigucchamānā, akāmikā paddhacarāmhi tuyha’’nti.
తత్థ ఆరా దూరేతి అఞ్ఞమఞ్ఞవేవచనం. అతిదూరేతి వా దస్సేన్తీ ఏవమాహ. ఇధాతి నిపాతమత్తం, న కదాచీతి అత్థో. పరమ్పరాతి పురిసపరమ్పరా. ఇదం వుత్తం హోతి – సామి, ఇమస్మిం అమ్హాకం ఞాతికులే దూరతో పట్ఠాయ యావ సత్తమా కులపరివట్టా పురిసపరమ్పరా నామ న కదాచి అత్థి, ఏకిత్థియాపి సామికం ఛడ్డేత్వా అఞ్ఞో పురిసో గహితపుబ్బో నామ నత్థీతి. తం కుల్లవత్తన్తి అహమ్పి తం కులవత్తం కులపవేణిం అనువత్తమానా అత్తనో కులే పచ్ఛిమికా పలాలభూతా మా అహున్తి సల్లక్ఖేత్వా ఏతం కులఅన్తిమా కులగన్ధినీతి వాదం జిగుచ్ఛమానా అకామికాపి తుయ్హం పద్ధచరామ్హి వేయ్యావచ్చకారికా పాదపరిచారికా జాతామ్హీతి.
Tattha ārā dūreti aññamaññavevacanaṃ. Atidūreti vā dassentī evamāha. Idhāti nipātamattaṃ, na kadācīti attho. Paramparāti purisaparamparā. Idaṃ vuttaṃ hoti – sāmi, imasmiṃ amhākaṃ ñātikule dūrato paṭṭhāya yāva sattamā kulaparivaṭṭā purisaparamparā nāma na kadāci atthi, ekitthiyāpi sāmikaṃ chaḍḍetvā añño puriso gahitapubbo nāma natthīti. Taṃ kullavattanti ahampi taṃ kulavattaṃ kulapaveṇiṃ anuvattamānā attano kule pacchimikā palālabhūtā mā ahunti sallakkhetvā etaṃ kulaantimā kulagandhinīti vādaṃ jigucchamānā akāmikāpi tuyhaṃ paddhacarāmhi veyyāvaccakārikā pādaparicārikā jātāmhīti.
ఏవఞ్చ పన వత్వా ‘‘మయా సామికస్స సన్తికే అభాసితపుబ్బం గుయ్హం భాసితం, కుజ్ఝేయ్యపి మే అయం, అమ్హాకం కులూపకతాపసస్స సమ్ముఖేయేవ ఖమాపేస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా ఖమాపేన్తీ దసమం గాథమాహ –
Evañca pana vatvā ‘‘mayā sāmikassa santike abhāsitapubbaṃ guyhaṃ bhāsitaṃ, kujjheyyapi me ayaṃ, amhākaṃ kulūpakatāpasassa sammukheyeva khamāpessāmī’’ti cintetvā khamāpentī dasamaṃ gāthamāha –
౭౧.
71.
‘‘మణ్డబ్య భాసిం యమభాసనేయ్యం, తం ఖమ్యతం పుత్తకహేతు మజ్జ;
‘‘Maṇḍabya bhāsiṃ yamabhāsaneyyaṃ, taṃ khamyataṃ puttakahetu majja;
పుత్తపేమా న ఇధ పరత్థి కిఞ్చి, సో నో అయం జీవతి యఞ్ఞదత్తో’’తి.
Puttapemā na idha paratthi kiñci, so no ayaṃ jīvati yaññadatto’’ti.
తత్థ తం ఖమ్యతన్తి తం ఖమయతు. పుత్తకహేతు మజ్జాతి తం మమ భాసితం అజ్జ ఇమస్స పుత్తస్స హేతు ఖమయతు. సో నో అయన్తి యస్స పుత్తస్స కారణా మయా ఏతం భాసితం, సో నో పుత్తో జీవతి, ఇమస్స జీవితలాభభావేన మే ఖమ సామి, అజ్జతో పట్ఠాయ తవ వసవత్తినీ భవిస్సామీతి.
Tattha taṃ khamyatanti taṃ khamayatu. Puttakahetu majjāti taṃ mama bhāsitaṃ ajja imassa puttassa hetu khamayatu. So no ayanti yassa puttassa kāraṇā mayā etaṃ bhāsitaṃ, so no putto jīvati, imassa jīvitalābhabhāvena me khama sāmi, ajjato paṭṭhāya tava vasavattinī bhavissāmīti.
అథ నం మణ్డబ్యో ‘‘ఉట్ఠేహి భద్దే, ఖమామి తే, ఇతో పన పట్ఠాయ మా ఫరుసచిత్తా అహోసి, అహమ్పి తే అప్పియం న కరిస్సామీ’’తి ఆహ. బోధిసత్తో మణ్డబ్యం ఆహ – ‘‘ఆవుసో, తయా దుస్సఙ్ఘరం ధనం సఙ్ఘరిత్వా కమ్మఞ్చ ఫలఞ్చ అసద్దహిత్వా దానం దదన్తేన అయుత్తం కతం, ఇతో పట్ఠాయ దానం సద్దహిత్వా దేహీ’’తి. సో ‘‘సాధూ’’తి సమ్పటిచ్ఛిత్వా బోధిసత్తం ఆహ – ‘‘భన్తే, తయా అమ్హాకం దక్ఖిణేయ్యభావే ఠత్వా అనభిరతేన బ్రహ్మచరియం చరన్తేన అయుత్తం కతం, ఇతో పట్ఠాయ ఇదాని యథా తయి కతకారా మహప్ఫలా హోన్తి, ఏవం చిత్తం పసాదేత్వా సుద్ధచిత్తో అభిరతో హుత్వా బ్రహ్మచరియం చరాహీ’’తి. తే మహాసత్తం వన్దిత్వా ఉట్ఠాయ అగమంసు. తతో పట్ఠాయ భరియా సామికే సస్నేహా అహోసి, మణ్డబ్యో పసన్నచిత్తో సద్ధాయ దానం అదాసి. బోధిసత్తో అనభిరతిం వినోదేత్వా ఝానాభిఞ్ఞం ఉప్పాదేత్వా బ్రహ్మలోకపరాయణో అహోసి.
Atha naṃ maṇḍabyo ‘‘uṭṭhehi bhadde, khamāmi te, ito pana paṭṭhāya mā pharusacittā ahosi, ahampi te appiyaṃ na karissāmī’’ti āha. Bodhisatto maṇḍabyaṃ āha – ‘‘āvuso, tayā dussaṅgharaṃ dhanaṃ saṅgharitvā kammañca phalañca asaddahitvā dānaṃ dadantena ayuttaṃ kataṃ, ito paṭṭhāya dānaṃ saddahitvā dehī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā bodhisattaṃ āha – ‘‘bhante, tayā amhākaṃ dakkhiṇeyyabhāve ṭhatvā anabhiratena brahmacariyaṃ carantena ayuttaṃ kataṃ, ito paṭṭhāya idāni yathā tayi katakārā mahapphalā honti, evaṃ cittaṃ pasādetvā suddhacitto abhirato hutvā brahmacariyaṃ carāhī’’ti. Te mahāsattaṃ vanditvā uṭṭhāya agamaṃsu. Tato paṭṭhāya bhariyā sāmike sasnehā ahosi, maṇḍabyo pasannacitto saddhāya dānaṃ adāsi. Bodhisatto anabhiratiṃ vinodetvā jhānābhiññaṃ uppādetvā brahmalokaparāyaṇo ahosi.
సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి, సచ్చపరియోసానే ఉక్కణ్ఠితో భిక్ఖు సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠహి . తదా మణ్డబ్యో ఆనన్దో అహోసి, భరియా విసాఖా, పుత్తో రాహులో, ఆణిమణ్డబ్యో సారిపుత్తో, కణ్హదీపాయనో పన అహమేవ అహోసిన్తి.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhito bhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi . Tadā maṇḍabyo ānando ahosi, bhariyā visākhā, putto rāhulo, āṇimaṇḍabyo sāriputto, kaṇhadīpāyano pana ahameva ahosinti.
కణ్హదీపాయనజాతకవణ్ణనా ఛట్ఠా.
Kaṇhadīpāyanajātakavaṇṇanā chaṭṭhā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౪౪౪. కణ్హదీపాయనజాతకం • 444. Kaṇhadīpāyanajātakaṃ