| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / थेरगाथा-अट्ठकथा • Theragāthā-aṭṭhakathā |
३. कङ्खारेवतत्थेरगाथावण्णना
3. Kaṅkhārevatattheragāthāvaṇṇanā
पञ्ञं इमं पस्साति आयस्मतो कङ्खारेवतस्स गाथा। का उप्पत्ति? अयम्पि थेरो पदुमुत्तरभगवतो काले हंसवतीनगरे ब्राह्मणमहासालकुले निब्बत्तो। एकदिवसं बुद्धानं धम्मदेसनाकाले हेट्ठा वुत्तनयेन महाजनेन सद्धिं विहारं गन्त्वा परिसपरियन्ते ठितो धम्मं सुणन्तो सत्थारं एकं भिक्खुं झानाभिरतानं अग्गट्ठाने ठपेन्तं दिस्वा ‘‘मयापि अनागते एवरूपेन भवितुं वट्टती’’ति चिन्तेत्वा देसनावसाने सत्थारं निमन्तेत्वा हेट्ठा वुत्तनयेन महासक्कारं कत्वा भगवन्तं आह – ‘‘भन्ते, अहं इमिना अधिकारकम्मेन अञ्ञं सम्पत्तिं न पत्थेमि, यथा पन सो भिक्खु तुम्हेहि इतो सत्तमदिवसमत्थके झायीनं अग्गट्ठाने ठपितो, एवं अहम्पि अनागते एकस्स बुद्धस्स सासने झायीनं अग्गो भवेय्य’’न्ति पत्थनमकासि। सत्था अनागतं ओलोकेत्वा निप्फज्जनभावं दिस्वा ‘‘अनागते कप्पसतसहस्सावसाने गोतमो नाम बुद्धो उप्पज्जिस्सति, तस्स सासने त्वं झायीनं अग्गो भविस्ससी’’ति ब्याकरित्वा पक्कामि।
Paññaṃ imaṃ passāti āyasmato kaṅkhārevatassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi thero padumuttarabhagavato kāle haṃsavatīnagare brāhmaṇamahāsālakule nibbatto. Ekadivasaṃ buddhānaṃ dhammadesanākāle heṭṭhā vuttanayena mahājanena saddhiṃ vihāraṃ gantvā parisapariyante ṭhito dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ jhānābhiratānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā ‘‘mayāpi anāgate evarūpena bhavituṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā desanāvasāne satthāraṃ nimantetvā heṭṭhā vuttanayena mahāsakkāraṃ katvā bhagavantaṃ āha – ‘‘bhante, ahaṃ iminā adhikārakammena aññaṃ sampattiṃ na patthemi, yathā pana so bhikkhu tumhehi ito sattamadivasamatthake jhāyīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapito, evaṃ ahampi anāgate ekassa buddhassa sāsane jhāyīnaṃ aggo bhaveyya’’nti patthanamakāsi. Satthā anāgataṃ oloketvā nipphajjanabhāvaṃ disvā ‘‘anāgate kappasatasahassāvasāne gotamo nāma buddho uppajjissati, tassa sāsane tvaṃ jhāyīnaṃ aggo bhavissasī’’ti byākaritvā pakkāmi.
सो यावजीवं कल्याणकम्मं कत्वा कप्पसतसहस्सं देवमनुस्सेसु संसरित्वा अम्हाकं भगवतो काले सावत्थिनगरे महाभोगकुले निब्बत्तो पच्छाभत्तं धम्मस्सवनत्थं गच्छन्तेन महाजनेन सद्धिं विहारं गन्त्वा परिसपरियन्ते ठितो दसबलस्स धम्मकथं सुत्वा पटिलद्धसद्धो पब्बजित्वा उपसम्पदं लभित्वा कम्मट्ठानं कथापेत्वा झानपरिकम्मं करोन्तो झानलाभी हुत्वा झानं पादकं कत्वा अरहत्तं पापुणि। सो येभुय्येन दसबलेन समापज्जितब्बसमापत्तिं समापज्जन्तो अहोरत्तं झानेसु चिण्णवसी अहोसि। अथ नं सत्था ‘‘एतदग्गं, भिक्खवे, मम सावकानं भिक्खूनं झायीनं यदिदं कङ्खारेवतो’’ति (अ॰ नि॰ १.१९८, २०४) झायीनं अग्गट्ठाने ठपेसि। वुत्तम्पि चेतं अपदाने (अप॰ थेर २.५५.३४-५३) –
So yāvajīvaṃ kalyāṇakammaṃ katvā kappasatasahassaṃ devamanussesu saṃsaritvā amhākaṃ bhagavato kāle sāvatthinagare mahābhogakule nibbatto pacchābhattaṃ dhammassavanatthaṃ gacchantena mahājanena saddhiṃ vihāraṃ gantvā parisapariyante ṭhito dasabalassa dhammakathaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā upasampadaṃ labhitvā kammaṭṭhānaṃ kathāpetvā jhānaparikammaṃ karonto jhānalābhī hutvā jhānaṃ pādakaṃ katvā arahattaṃ pāpuṇi. So yebhuyyena dasabalena samāpajjitabbasamāpattiṃ samāpajjanto ahorattaṃ jhānesu ciṇṇavasī ahosi. Atha naṃ satthā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ jhāyīnaṃ yadidaṃ kaṅkhārevato’’ti (a. ni. 1.198, 204) jhāyīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. Vuttampi cetaṃ apadāne (apa. thera 2.55.34-53) –
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बधम्मेसु चक्खुमा।
‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammesu cakkhumā;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको॥
Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako.
‘‘सीहहनु ब्रह्मगिरो, हंसदुन्दुभिनिस्सनो।
‘‘Sīhahanu brahmagiro, haṃsadundubhinissano;
नागविक्कन्तगमनो, चन्दसूराधिकप्पभो॥
Nāgavikkantagamano, candasūrādhikappabho.
‘‘महामति महावीरो, महाझायी महाबलो।
‘‘Mahāmati mahāvīro, mahājhāyī mahābalo;
महाकारुणिको नाथो, महातमपनूदनो॥
Mahākāruṇiko nātho, mahātamapanūdano.
‘‘स कदाचि तिलोकग्गो, वेनेय्यं विनयं बहुं।
‘‘Sa kadāci tilokaggo, veneyyaṃ vinayaṃ bahuṃ;
धम्मं देसेसि सम्बुद्धो, सत्तासयविदू मुनि॥
Dhammaṃ desesi sambuddho, sattāsayavidū muni.
‘‘झायिं झानरतं वीरं, उपसन्तं अनाविलं।
‘‘Jhāyiṃ jhānarataṃ vīraṃ, upasantaṃ anāvilaṃ;
वण्णयन्तो परिसतिं, तोसेसि जनतं जिनो॥
Vaṇṇayanto parisatiṃ, tosesi janataṃ jino.
‘‘तदाहं हंसवतियं, ब्राह्मणो वेदपारगू।
‘‘Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ, brāhmaṇo vedapāragū;
धम्मं सुत्वान मुदितो, तं ठानमभिपत्थयिं॥
Dhammaṃ sutvāna mudito, taṃ ṭhānamabhipatthayiṃ.
‘‘तदा जिनो वियाकासि, सङ्घमज्झे विनायको।
‘‘Tadā jino viyākāsi, saṅghamajjhe vināyako;
मुदितो होहि त्वं ब्रह्मे, लच्छसे तं मनोरथं॥
Mudito hohi tvaṃ brahme, lacchase taṃ manorathaṃ.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो।
‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति॥
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो।
‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;
रेवतो नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको॥
Revato nāma nāmena, hessati satthu sāvako.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च।
‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं॥
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
‘‘पच्छिमे च भवे दानि, जातोहं कोलिये पुरे।
‘‘Pacchime ca bhave dāni, jātohaṃ koliye pure;
खत्तिये कुलसम्पन्ने, इद्धे फीते महद्धने॥
Khattiye kulasampanne, iddhe phīte mahaddhane.
‘‘यदा कपिलवत्थुस्मिं, बुद्धो धम्ममदेसयि।
‘‘Yadā kapilavatthusmiṃ, buddho dhammamadesayi;
तदा पसन्नो सुगते, पब्बजिं अनगारियं॥
Tadā pasanno sugate, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
‘‘कङ्खा मे बहुला आसि, कप्पाकप्पे तहिं तहिं।
‘‘Kaṅkhā me bahulā āsi, kappākappe tahiṃ tahiṃ;
सब्बं तं विनयी बुद्धो, देसेत्वा धम्ममुत्तमं॥
Sabbaṃ taṃ vinayī buddho, desetvā dhammamuttamaṃ.
‘‘ततोहं तिण्णसंसारो, तदा झानसुखे रतो।
‘‘Tatohaṃ tiṇṇasaṃsāro, tadā jhānasukhe rato;
विहरामि तदा बुद्धो, मं दिस्वा एतदब्रवि॥
Viharāmi tadā buddho, maṃ disvā etadabravi.
‘‘या काचि कङ्खा इध वा हुरं वा, सवेदिया वा परवेदिया वा।
‘‘Yā kāci kaṅkhā idha vā huraṃ vā, savediyā vā paravediyā vā;
ये झायिनो ता पजहन्ति सब्बा, आतापिनो ब्रह्मचरियं चरन्ता॥
Ye jhāyino tā pajahanti sabbā, ātāpino brahmacariyaṃ carantā.
‘‘सतसहस्से कतं कम्मं, फलं दस्सेसि मे इध।
‘‘Satasahasse kataṃ kammaṃ, phalaṃ dassesi me idha;
सुमुत्तो सरवेगोव, किलेसे झापयिं मम॥
Sumutto saravegova, kilese jhāpayiṃ mama.
‘‘ततो झानरत्तं दिस्वा, बुद्धो लोकन्तगू मुनि।
‘‘Tato jhānarattaṃ disvā, buddho lokantagū muni;
झायीनं भिक्खूनं अग्गो, पञ्ञापेसि महामति॥
Jhāyīnaṃ bhikkhūnaṃ aggo, paññāpesi mahāmati.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता।
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो॥
Nāgova bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavo.
‘‘स्वागतं वत मे आसि, मम बुद्धस्स सन्तिके।
‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike;
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं॥
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे।
‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
तथा कतकिच्चो पनायं महाथेरो पुब्बे दीघरत्तं अत्तनो कङ्खापकतचित्ततं इदानि सब्बसो विगतकङ्खतञ्च पच्चवेक्खित्वा ‘‘अहो नून मय्हं सत्थुनो देसनानुभावो, तेनेतरहि एवं विगतकङ्खो अज्झत्तं वूपसन्तचित्तो जातो’’ति सञ्जातबहुमानो भगवतो पञ्ञं पसंसन्तो ‘‘पञ्ञं इमं पस्सा’’ति इमं गाथमाह।
Tathā katakicco panāyaṃ mahāthero pubbe dīgharattaṃ attano kaṅkhāpakatacittataṃ idāni sabbaso vigatakaṅkhatañca paccavekkhitvā ‘‘aho nūna mayhaṃ satthuno desanānubhāvo, tenetarahi evaṃ vigatakaṅkho ajjhattaṃ vūpasantacitto jāto’’ti sañjātabahumāno bhagavato paññaṃ pasaṃsanto ‘‘paññaṃ imaṃ passā’’ti imaṃ gāthamāha.
३. तत्थ पञ्ञन्ति पकारे जानाति, पकारेहि ञापेतीति च पञ्ञा। वेनेय्यानं आसयानुसयचरियाधिमुत्तिआदिप्पकारे धम्मानं कुसलादिके खन्धादिके च देसेतब्बप्पकारे जानाति, यथासभावतो पटिविज्झति, तेहि च पकारेहि ञापेतीति अत्थो। सत्थु देसनाञाणञ्हि इधाधिप्पेतं, तेनाह ‘‘इम’’न्ति। तञ्हि अत्तनि सिद्धेन देसनाबलेन नयग्गाहतो पच्चक्खं विय उपट्ठितं गहेत्वा ‘‘इम’’न्ति वुत्तं। यदग्गेन वा सत्थु देसनाञाणं सावकेहि नयतो गय्हति, तदग्गेन अत्तनो विसये पटिवेधञाणम्पि नयतो गय्हतेव। तेनाह आयस्मा धम्मसेनापति – ‘‘अपिच मे, भन्ते, धम्मन्वयो विदितो’’ति (दी॰ नि॰ २.१४६; ३.१४३)। पस्साति विम्हयप्पत्तो अनियमतो आलपति अत्तनोयेव वा चित्तं, यथाह भगवा उदानेन्तो – ‘‘लोकमिमं पस्स; पुथू अविज्जाय परेतं भूतं भूतरतं भवा अपरिमुत्त’’न्ति (उदा॰ ३०)। तथागतानन्ति तथा आगमनादिअत्थेन तथागतानं। तथा आगतोति हि तथागतो, तथा गतोति तथागतो, तथलक्खणं आगतोति तथागतो, तथधम्मे याथावतो अभिसम्बुद्धोति तथागतो, तथदस्सिताय तथागतो, तथवादिताय तथागतो, तथाकारिताय तथागतो, अभिभवनट्ठेन तथागतोति एवं अट्ठहि कारणेहि भगवा तथागतो। तथाय आगतोति तथागतो, तथाय गतोति तथागतो, तथलक्खणं गतोति तथागतो, तथानि आगतोति तथागतो, तथाविधोति तथागतो, तथा पवत्तितोति तथागतो, तथेहि आगतोति तथागतो , तथा गतभावेन तथागतोति एवम्पि अट्ठहि कारणेहि भगवा तथागतोति अयमेत्थ सङ्खेपो। वित्थारो पन परमत्थदीपनिया उदानट्ठकथाय (उदा॰ अट्ठ॰ १८) इतिवुत्तकट्ठकथाय (इतिवु॰ अट्ठ॰ ३८) च वुत्तनयेनेव वेदितब्बो।
3. Tattha paññanti pakāre jānāti, pakārehi ñāpetīti ca paññā. Veneyyānaṃ āsayānusayacariyādhimuttiādippakāre dhammānaṃ kusalādike khandhādike ca desetabbappakāre jānāti, yathāsabhāvato paṭivijjhati, tehi ca pakārehi ñāpetīti attho. Satthu desanāñāṇañhi idhādhippetaṃ, tenāha ‘‘ima’’nti. Tañhi attani siddhena desanābalena nayaggāhato paccakkhaṃ viya upaṭṭhitaṃ gahetvā ‘‘ima’’nti vuttaṃ. Yadaggena vā satthu desanāñāṇaṃ sāvakehi nayato gayhati, tadaggena attano visaye paṭivedhañāṇampi nayato gayhateva. Tenāha āyasmā dhammasenāpati – ‘‘apica me, bhante, dhammanvayo vidito’’ti (dī. ni. 2.146; 3.143). Passāti vimhayappatto aniyamato ālapati attanoyeva vā cittaṃ, yathāha bhagavā udānento – ‘‘lokamimaṃ passa; puthū avijjāya paretaṃ bhūtaṃ bhūtarataṃ bhavā aparimutta’’nti (udā. 30). Tathāgatānanti tathā āgamanādiatthena tathāgatānaṃ. Tathā āgatoti hi tathāgato, tathā gatoti tathāgato, tathalakkhaṇaṃ āgatoti tathāgato, tathadhamme yāthāvato abhisambuddhoti tathāgato, tathadassitāya tathāgato, tathavāditāya tathāgato, tathākāritāya tathāgato, abhibhavanaṭṭhena tathāgatoti evaṃ aṭṭhahi kāraṇehi bhagavā tathāgato. Tathāya āgatoti tathāgato, tathāya gatoti tathāgato, tathalakkhaṇaṃ gatoti tathāgato, tathāni āgatoti tathāgato, tathāvidhoti tathāgato, tathā pavattitoti tathāgato, tathehi āgatoti tathāgato , tathā gatabhāvena tathāgatoti evampi aṭṭhahi kāraṇehi bhagavā tathāgatoti ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana paramatthadīpaniyā udānaṭṭhakathāya (udā. aṭṭha. 18) itivuttakaṭṭhakathāya (itivu. aṭṭha. 38) ca vuttanayeneva veditabbo.
इदानि तस्सा पञ्ञाय असाधारणविसेसं दस्सेतुं ‘‘अग्गि यथा’’तिआदि वुत्तं। यथा अग्गीति उपमावचनं। यथाति तस्स उपमाभावदस्सनं। पज्जलितोति उपमेय्येन सम्बन्धदस्सनं। निसीथेति किच्चकरणकालदस्सनं। अयञ्हेत्थ अत्थो – यथा नाम निसीथे रत्तियं चतुरङ्गसमन्नागते अन्धकारे वत्तमाने उन्नते ठाने पज्जलितो अग्गि तस्मिं पदेसे तयगतं विधमन्तं तिट्ठति, एवमेव तथागतानं इमं देसनाञाणसङ्खातं सब्बसो वेनेय्यानं संसयतमं विधमन्तं पञ्ञं पस्साति। यतो देसनाविलासेन सत्तानं ञाणमयं आलोकं देन्तीति आलोकदा। पञ्ञामयमेव चक्खुं ददन्तीति चक्खुददा। तदुभयम्पि कङ्खाविनयपदट्ठानमेव कत्वा दस्सेन्तो ‘‘ये आगतानं विनयन्ति कङ्ख’’न्ति आह, ये तथागता अत्तनो सन्तिकं आगतानं उपगतानं वेनेय्यानं ‘‘अहोसिं नु खो अहमतीतमद्धान’’न्तिआदिनयप्पवत्तं (म॰ नि॰ १.१८; सं॰ नि॰ २.२०) सोळसवत्थुकं, ‘‘बुद्धे कङ्खति धम्मे कङ्खती’’तिआदिनयप्पवत्तं (ध॰ स॰ १००८) अट्ठवत्थुकञ्च कङ्खं विचिकिच्छं विनयन्ति देसनानुभावेन अनवसेसतो विधमन्ति विद्धंसेन्ति। विनयकुक्कुच्चसङ्खाता पन कङ्खा तब्बिनयेनेव विनीता होन्तीति।
Idāni tassā paññāya asādhāraṇavisesaṃ dassetuṃ ‘‘aggi yathā’’tiādi vuttaṃ. Yathā aggīti upamāvacanaṃ. Yathāti tassa upamābhāvadassanaṃ. Pajjalitoti upameyyena sambandhadassanaṃ. Nisītheti kiccakaraṇakāladassanaṃ. Ayañhettha attho – yathā nāma nisīthe rattiyaṃ caturaṅgasamannāgate andhakāre vattamāne unnate ṭhāne pajjalito aggi tasmiṃ padese tayagataṃ vidhamantaṃ tiṭṭhati, evameva tathāgatānaṃ imaṃ desanāñāṇasaṅkhātaṃ sabbaso veneyyānaṃ saṃsayatamaṃ vidhamantaṃ paññaṃ passāti. Yato desanāvilāsena sattānaṃ ñāṇamayaṃ ālokaṃ dentīti ālokadā. Paññāmayameva cakkhuṃ dadantīti cakkhudadā. Tadubhayampi kaṅkhāvinayapadaṭṭhānameva katvā dassento ‘‘ye āgatānaṃ vinayanti kaṅkha’’nti āha, ye tathāgatā attano santikaṃ āgatānaṃ upagatānaṃ veneyyānaṃ ‘‘ahosiṃ nu kho ahamatītamaddhāna’’ntiādinayappavattaṃ (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20) soḷasavatthukaṃ, ‘‘buddhe kaṅkhati dhamme kaṅkhatī’’tiādinayappavattaṃ (dha. sa. 1008) aṭṭhavatthukañca kaṅkhaṃ vicikicchaṃ vinayanti desanānubhāvena anavasesato vidhamanti viddhaṃsenti. Vinayakukkuccasaṅkhātā pana kaṅkhā tabbinayeneva vinītā hontīti.
अपरो नयो – यथा अग्गि निसीथे रत्तिभागे पज्जलितो पटुतरजालो समुज्जलं उच्चासने ठितानं ओभासदानमत्तेन अन्धकारं विधमित्वा समविसमं विभावेन्तो आलोकददो होति। अच्चासन्ने पन ठितानं तं सुपाकटं करोन्तो चक्खुकिच्चकरणतो चक्खुददो नाम होति, एवमेव तथागतो अत्तनो धम्मकायस्स दूरे ठितानं अकताधिकारानं पञ्ञापज्जोतेन मोहन्धकारं विधमित्वा कायविसमादिसमविसमं विभावेन्तो आलोकदा भवन्ति, आसन्ने ठितानं पन कताधिकारानं धम्मचक्खुं उप्पादेन्तो चक्खुददा भवन्ति। ये एवंभूता अत्तनो वचीगोचरं आगतानं मादिसानम्पि कङ्खाबहुलानं कङ्खं विनयन्ति अरियमग्गसमुप्पादनेन विधमन्ति, तेसं तथागतानं पञ्ञं ञाणातिसयं पस्साति योजना। एवमयं थेरस्स अत्तनो कङ्खावितरणप्पकासनेन अञ्ञाब्याकरणगाथापि होति। अयञ्हि थेरो पुथुज्जनकाले कप्पियेपि कुक्कुच्चको हुत्वा कङ्खाबहुलताय ‘‘कङ्खारेवतो’’ति पञ्ञातो, पच्छा खीणासवकालेपि तथेव वोहरयित्थ। तेनाह – ‘‘इत्थं सुदं आयस्मा कङ्खारेवतो गाथं अभासित्था’’ति। तं वुत्तत्थमेव।
Aparo nayo – yathā aggi nisīthe rattibhāge pajjalito paṭutarajālo samujjalaṃ uccāsane ṭhitānaṃ obhāsadānamattena andhakāraṃ vidhamitvā samavisamaṃ vibhāvento ālokadado hoti. Accāsanne pana ṭhitānaṃ taṃ supākaṭaṃ karonto cakkhukiccakaraṇato cakkhudado nāma hoti, evameva tathāgato attano dhammakāyassa dūre ṭhitānaṃ akatādhikārānaṃ paññāpajjotena mohandhakāraṃ vidhamitvā kāyavisamādisamavisamaṃ vibhāvento ālokadā bhavanti, āsanne ṭhitānaṃ pana katādhikārānaṃ dhammacakkhuṃ uppādento cakkhudadā bhavanti. Ye evaṃbhūtā attano vacīgocaraṃ āgatānaṃ mādisānampi kaṅkhābahulānaṃ kaṅkhaṃ vinayanti ariyamaggasamuppādanena vidhamanti, tesaṃ tathāgatānaṃ paññaṃ ñāṇātisayaṃ passāti yojanā. Evamayaṃ therassa attano kaṅkhāvitaraṇappakāsanena aññābyākaraṇagāthāpi hoti. Ayañhi thero puthujjanakāle kappiyepi kukkuccako hutvā kaṅkhābahulatāya ‘‘kaṅkhārevato’’ti paññāto, pacchā khīṇāsavakālepi tatheva voharayittha. Tenāha – ‘‘itthaṃ sudaṃ āyasmā kaṅkhārevato gāthaṃ abhāsitthā’’ti. Taṃ vuttatthameva.
कङ्खारेवतत्थेरगाथावण्णना निट्ठिता।
Kaṅkhārevatattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / थेरगाथापाळि • Theragāthāpāḷi / ३. कङ्खारेवतत्थेरगाथा • 3. Kaṅkhārevatattheragāthā
