Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၃. ကင္ခာရေဝတတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    3. Kaṅkhārevatattheragāthāvaṇṇanā

    ပညံ ဣမံ ပသ္သာတိ အာယသ္မတော ကင္ခာရေဝတသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ထေရော ပဒုမုတ္တရဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တော။ ဧကဒိဝသံ ဗုဒ္ဓာနံ ဓမ္မဒေသနာကာလေ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန မဟာဇနေန သဒ္ဓိံ ဝိဟာရံ ဂန္တ္ဝာ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဈာနာဘိရတာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသ္ဝာ ‘‘မယာပိ အနာဂတေ ဧဝရူပေန ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ ဒေသနာဝသာနေ သတ္ထာရံ နိမန္တေတ္ဝာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန မဟာသက္ကာရံ ကတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ, အဟံ ဣမိနာ အဓိကာရကမ္မေန အညံ သမ္ပတ္တိံ န ပတ္ထေမိ, ယထာ ပန သော ဘိက္ခု တုမ္ဟေဟိ ဣတော သတ္တမဒိဝသမတ္ထကေ ဈာယီနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပိတော, ဧဝံ အဟမ္ပိ အနာဂတေ ဧကသ္သ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသနေ ဈာယီနံ အဂ္ဂော ဘဝေယ္ယ’’န္တိ ပတ္ထနမကာသိ။ သတ္ထာ အနာဂတံ ဩလောကေတ္ဝာ နိပ္ဖဇ္ဇနဘာဝံ ဒိသ္ဝာ ‘‘အနာဂတေ ကပ္ပသတသဟသ္သာဝသာနေ ဂောတမော နာမ ဗုဒ္ဓော ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သတိ, တသ္သ သာသနေ တ္ဝံ ဈာယီနံ အဂ္ဂော ဘဝိသ္သသီ’’တိ ဗ္ယာကရိတ္ဝာ ပက္ကာမိ။

    Paññaṃ imaṃ passāti āyasmato kaṅkhārevatassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi thero padumuttarabhagavato kāle haṃsavatīnagare brāhmaṇamahāsālakule nibbatto. Ekadivasaṃ buddhānaṃ dhammadesanākāle heṭṭhā vuttanayena mahājanena saddhiṃ vihāraṃ gantvā parisapariyante ṭhito dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ jhānābhiratānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā ‘‘mayāpi anāgate evarūpena bhavituṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā desanāvasāne satthāraṃ nimantetvā heṭṭhā vuttanayena mahāsakkāraṃ katvā bhagavantaṃ āha – ‘‘bhante, ahaṃ iminā adhikārakammena aññaṃ sampattiṃ na patthemi, yathā pana so bhikkhu tumhehi ito sattamadivasamatthake jhāyīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapito, evaṃ ahampi anāgate ekassa buddhassa sāsane jhāyīnaṃ aggo bhaveyya’’nti patthanamakāsi. Satthā anāgataṃ oloketvā nipphajjanabhāvaṃ disvā ‘‘anāgate kappasatasahassāvasāne gotamo nāma buddho uppajjissati, tassa sāsane tvaṃ jhāyīnaṃ aggo bhavissasī’’ti byākaritvā pakkāmi.

    သော ယာဝဇီဝံ ကလ္ယာဏကမ္မံ ကတ္ဝာ ကပ္ပသတသဟသ္သံ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရိတ္ဝာ အမ္ဟာကံ ဘဂဝတော ကာလေ သာဝတ္ထိနဂရေ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ပစ္ဆာဘတ္တံ ဓမ္မသ္သဝနတ္ထံ ဂစ္ဆန္တေန မဟာဇနေန သဒ္ဓိံ ဝိဟာရံ ဂန္တ္ဝာ ပရိသပရိယန္တေ ဌိတော ဒသဗလသ္သ ဓမ္မကထံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဥပသမ္ပဒံ လဘိတ္ဝာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထာပေတ္ဝာ ဈာနပရိကမ္မံ ကရောန္တော ဈာနလာဘီ ဟုတ္ဝာ ဈာနံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ သော ယေဘုယ္ယေန ဒသဗလေန သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇန္တော အဟောရတ္တံ ဈာနေသု စိဏ္ဏဝသီ အဟောသိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဈာယီနံ ယဒိဒံ ကင္ခာရေဝတော’’တိ (အ. နိ. ၁.၁၉၈, ၂၀၄) ဈာယီနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၅၅.၃၄-၅၃) –

    So yāvajīvaṃ kalyāṇakammaṃ katvā kappasatasahassaṃ devamanussesu saṃsaritvā amhākaṃ bhagavato kāle sāvatthinagare mahābhogakule nibbatto pacchābhattaṃ dhammassavanatthaṃ gacchantena mahājanena saddhiṃ vihāraṃ gantvā parisapariyante ṭhito dasabalassa dhammakathaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā upasampadaṃ labhitvā kammaṭṭhānaṃ kathāpetvā jhānaparikammaṃ karonto jhānalābhī hutvā jhānaṃ pādakaṃ katvā arahattaṃ pāpuṇi. So yebhuyyena dasabalena samāpajjitabbasamāpattiṃ samāpajjanto ahorattaṃ jhānesu ciṇṇavasī ahosi. Atha naṃ satthā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ jhāyīnaṃ yadidaṃ kaṅkhārevato’’ti (a. ni. 1.198, 204) jhāyīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. Vuttampi cetaṃ apadāne (apa. thera 2.55.34-53) –

    ‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မေသု စက္ခုမာ။

    ‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammesu cakkhumā;

    ဣတော သတသဟသ္သမ္ဟိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော။

    Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako.

    ‘‘သီဟဟနု ဗ္ရဟ္မဂိရော၊ ဟံသဒုန္ဒုဘိနိသ္သနော။

    ‘‘Sīhahanu brahmagiro, haṃsadundubhinissano;

    နာဂဝိက္ကန္တဂမနော၊ စန္ဒသူရာဓိကပ္ပဘော။

    Nāgavikkantagamano, candasūrādhikappabho.

    ‘‘မဟာမတိ မဟာဝီရော၊ မဟာဈာယီ မဟာဗလော။

    ‘‘Mahāmati mahāvīro, mahājhāyī mahābalo;

    မဟာကာရုဏိကော နာထော၊ မဟာတမပနူဒနော။

    Mahākāruṇiko nātho, mahātamapanūdano.

    ‘‘သ ကဒာစိ တိလောကဂ္ဂော၊ ဝေနေယ္ယံ ဝိနယံ ဗဟုံ။

    ‘‘Sa kadāci tilokaggo, veneyyaṃ vinayaṃ bahuṃ;

    ဓမ္မံ ဒေသေသိ သမ္ဗုဒ္ဓော၊ သတ္တာသယဝိဒူ မုနိ။

    Dhammaṃ desesi sambuddho, sattāsayavidū muni.

    ‘‘ဈာယိံ ဈာနရတံ ဝီရံ၊ ဥပသန္တံ အနာဝိလံ။

    ‘‘Jhāyiṃ jhānarataṃ vīraṃ, upasantaṃ anāvilaṃ;

    ဝဏ္ဏယန္တော ပရိသတိံ၊ တောသေသိ ဇနတံ ဇိနော။

    Vaṇṇayanto parisatiṃ, tosesi janataṃ jino.

    ‘‘တဒာဟံ ဟံသဝတိယံ၊ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝေဒပာရဂူ။

    ‘‘Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ, brāhmaṇo vedapāragū;

    ဓမ္မံ သုတ္ဝာန မုဒိတော၊ တံ ဌာနမဘိပတ္ထယိံ။

    Dhammaṃ sutvāna mudito, taṃ ṭhānamabhipatthayiṃ.

    ‘‘တဒာ ဇိနော ဝိယာကာသိ၊ သင္ဃမဇ္ဈေ ဝိနာယကော။

    ‘‘Tadā jino viyākāsi, saṅghamajjhe vināyako;

    မုဒိတော ဟောဟိ တ္ဝံ ဗ္ရဟ္မေ၊ လစ္ဆသေ တံ မနောရထံ။

    Mudito hohi tvaṃ brahme, lacchase taṃ manorathaṃ.

    ‘‘သတသဟသ္သိတော ကပ္ပေ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝော။

    ‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;

    ဂောတမော နာမ ဂောတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိသ္သတိ။

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘တသ္သ ဓမ္မေသု ဒာယာဒော၊ ဩရသော ဓမ္မနိမ္မိတော။

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    ရေဝတော နာမ နာမေန၊ ဟေသ္သတိ သတ္ထု သာဝကော။

    Revato nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ။

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ဇဟိတ္ဝာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ ဒာနိ၊ ဇာတောဟံ ကောလိယေ ပုရေ။

    ‘‘Pacchime ca bhave dāni, jātohaṃ koliye pure;

    ခတ္တိယေ ကုလသမ္ပန္နေ၊ ဣဒ္ဓေ ဖီတေ မဟဒ္ဓနေ။

    Khattiye kulasampanne, iddhe phīte mahaddhane.

    ‘‘ယဒာ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ၊ ဗုဒ္ဓော ဓမ္မမဒေသယိ။

    ‘‘Yadā kapilavatthusmiṃ, buddho dhammamadesayi;

    တဒာ ပသန္နော သုဂတေ၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂာရိယံ။

    Tadā pasanno sugate, pabbajiṃ anagāriyaṃ.

    ‘‘ကင္ခာ မေ ဗဟုလာ အာသိ၊ ကပ္ပာကပ္ပေ တဟိံ တဟိံ။

    ‘‘Kaṅkhā me bahulā āsi, kappākappe tahiṃ tahiṃ;

    သဗ္ဗံ တံ ဝိနယီ ဗုဒ္ဓော၊ ဒေသေတ္ဝာ ဓမ္မမုတ္တမံ။

    Sabbaṃ taṃ vinayī buddho, desetvā dhammamuttamaṃ.

    ‘‘တတောဟံ တိဏ္ဏသံသာရော၊ တဒာ ဈာနသုခေ ရတော။

    ‘‘Tatohaṃ tiṇṇasaṃsāro, tadā jhānasukhe rato;

    ဝိဟရာမိ တဒာ ဗုဒ္ဓော၊ မံ ဒိသ္ဝာ ဧတဒဗ္ရဝိ။

    Viharāmi tadā buddho, maṃ disvā etadabravi.

    ‘‘ယာ ကာစိ ကင္ခာ ဣဓ ဝာ ဟုရံ ဝာ၊ သဝေဒိယာ ဝာ ပရဝေဒိယာ ဝာ။

    ‘‘Yā kāci kaṅkhā idha vā huraṃ vā, savediyā vā paravediyā vā;

    ယေ ဈာယိနော တာ ပဇဟန္တိ သဗ္ဗာ၊ အာတာပိနော ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တာ။

    Ye jhāyino tā pajahanti sabbā, ātāpino brahmacariyaṃ carantā.

    ‘‘သတသဟသ္သေ ကတံ ကမ္မံ၊ ဖလံ ဒသ္သေသိ မေ ဣဓ။

    ‘‘Satasahasse kataṃ kammaṃ, phalaṃ dassesi me idha;

    သုမုတ္တော သရဝေဂောဝ၊ ကိလေသေ ဈာပယိံ မမ။

    Sumutto saravegova, kilese jhāpayiṃ mama.

    ‘‘တတော ဈာနရတ္တံ ဒိသ္ဝာ၊ ဗုဒ္ဓော လောကန္တဂူ မုနိ။

    ‘‘Tato jhānarattaṃ disvā, buddho lokantagū muni;

    ဈာယီနံ ဘိက္ခူနံ အဂ္ဂော၊ ပညာပေသိ မဟာမတိ။

    Jhāyīnaṃ bhikkhūnaṃ aggo, paññāpesi mahāmati.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ၊ ဘဝာ သဗ္ဗေ သမူဟတာ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;

    နာဂောဝ ဗန္ဓနံ ဆေတ္ဝာ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝော။

    Nāgova bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavo.

    ‘‘သ္ဝာဂတံ ဝတ မေ အာသိ၊ မမ ဗုဒ္ဓသ္သ သန္တိကေ။

    ‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike;

    တိသ္သော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသနံ။

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    ‘‘ပဋိသမ္ဘိဒာ စတသ္သော၊ ဝိမောက္ခာပိ စ အဋ္ဌိမေ။

    ‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;

    ဆဠဘိညာ သစ္ဆိကတာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    တထာ ကတကိစ္စော ပနာယံ မဟာထေရော ပုဗ္ဗေ ဒီဃရတ္တံ အတ္တနော ကင္ခာပကတစိတ္တတံ ဣဒာနိ သဗ္ဗသော ဝိဂတကင္ခတဉ္စ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ ‘‘အဟော နူန မယ္ဟံ သတ္ထုနော ဒေသနာနုဘာဝော, တေနေတရဟိ ဧဝံ ဝိဂတကင္ခော အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသန္တစိတ္တော ဇာတော’’တိ သဉ္ဇာတဗဟုမာနော ဘဂဝတော ပညံ ပသံသန္တော ‘‘ပညံ ဣမံ ပသ္သာ’’တိ ဣမံ ဂာထမာဟ။

    Tathā katakicco panāyaṃ mahāthero pubbe dīgharattaṃ attano kaṅkhāpakatacittataṃ idāni sabbaso vigatakaṅkhatañca paccavekkhitvā ‘‘aho nūna mayhaṃ satthuno desanānubhāvo, tenetarahi evaṃ vigatakaṅkho ajjhattaṃ vūpasantacitto jāto’’ti sañjātabahumāno bhagavato paññaṃ pasaṃsanto ‘‘paññaṃ imaṃ passā’’ti imaṃ gāthamāha.

    . တတ္ထ ပညန္တိ ပကာရေ ဇာနာတိ, ပကာရေဟိ ဉာပေတီတိ စ ပညာ။ ဝေနေယ္ယာနံ အာသယာနုသယစရိယာဓိမုတ္တိအာဒိပ္ပကာရေ ဓမ္မာနံ ကုသလာဒိကေ ခန္ဓာဒိကေ စ ဒေသေတဗ္ဗပ္ပကာရေ ဇာနာတိ, ယထာသဘာဝတော ပဋိဝိဇ္ဈတိ, တေဟိ စ ပကာရေဟိ ဉာပေတီတိ အတ္ထော။ သတ္ထု ဒေသနာဉာဏဉ္ဟိ ဣဓာဓိပ္ပေတံ, တေနာဟ ‘‘ဣမ’’န္တိ။ တဉ္ဟိ အတ္တနိ သိဒ္ဓေန ဒေသနာဗလေန နယဂ္ဂာဟတော ပစ္စက္ခံ ဝိယ ဥပဋ္ဌိတံ ဂဟေတ္ဝာ ‘‘ဣမ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယဒဂ္ဂေန ဝာ သတ္ထု ဒေသနာဉာဏံ သာဝကေဟိ နယတော ဂယ္ဟတိ, တဒဂ္ဂေန အတ္တနော ဝိသယေ ပဋိဝေဓဉာဏမ္ပိ နယတော ဂယ္ဟတေဝ။ တေနာဟ အာယသ္မာ ဓမ္မသေနာပတိ – ‘‘အပိစ မေ, ဘန္တေ, ဓမ္မန္ဝယော ဝိဒိတော’’တိ (ဒီ. နိ. ၂.၁၄၆; ၃.၁၄၃)။ ပသ္သာတိ ဝိမ္ဟယပ္ပတ္တော အနိယမတော အာလပတိ အတ္တနောယေဝ ဝာ စိတ္တံ, ယထာဟ ဘဂဝာ ဥဒာနေန္တော – ‘‘လောကမိမံ ပသ္သ; ပုထူ အဝိဇ္ဇာယ ပရေတံ ဘူတံ ဘူတရတံ ဘဝာ အပရိမုတ္တ’’န္တိ (ဥဒာ. ၃၀)။ တထာဂတာနန္တိ တထာ အာဂမနာဒိအတ္ထေန တထာဂတာနံ။ တထာ အာဂတောတိ ဟိ တထာဂတော, တထာ ဂတောတိ တထာဂတော, တထလက္ခဏံ အာဂတောတိ တထာဂတော, တထဓမ္မေ ယာထာဝတော အဘိသမ္ဗုဒ္ဓောတိ တထာဂတော, တထဒသ္သိတာယ တထာဂတော, တထဝာဒိတာယ တထာဂတော, တထာကာရိတာယ တထာဂတော, အဘိဘဝနဋ္ဌေန တထာဂတောတိ ဧဝံ အဋ္ဌဟိ ကာရဏေဟိ ဘဂဝာ တထာဂတော။ တထာယ အာဂတောတိ တထာဂတော, တထာယ ဂတောတိ တထာဂတော, တထလက္ခဏံ ဂတောတိ တထာဂတော, တထာနိ အာဂတောတိ တထာဂတော, တထာဝိဓောတိ တထာဂတော, တထာ ပဝတ္တိတောတိ တထာဂတော, တထေဟိ အာဂတောတိ တထာဂတော , တထာ ဂတဘာဝေန တထာဂတောတိ ဧဝမ္ပိ အဋ္ဌဟိ ကာရဏေဟိ ဘဂဝာ တထာဂတောတိ အယမေတ္ထ သင္ခေပော။ ဝိတ္ထာရော ပန ပရမတ္ထဒီပနိယာ ဥဒာနဋ္ဌကထာယ (ဥဒာ. အဋ္ဌ. ၁၈) ဣတိဝုတ္တကဋ္ဌကထာယ (ဣတိဝု. အဋ္ဌ. ၃၈) စ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    3. Tattha paññanti pakāre jānāti, pakārehi ñāpetīti ca paññā. Veneyyānaṃ āsayānusayacariyādhimuttiādippakāre dhammānaṃ kusalādike khandhādike ca desetabbappakāre jānāti, yathāsabhāvato paṭivijjhati, tehi ca pakārehi ñāpetīti attho. Satthu desanāñāṇañhi idhādhippetaṃ, tenāha ‘‘ima’’nti. Tañhi attani siddhena desanābalena nayaggāhato paccakkhaṃ viya upaṭṭhitaṃ gahetvā ‘‘ima’’nti vuttaṃ. Yadaggena vā satthu desanāñāṇaṃ sāvakehi nayato gayhati, tadaggena attano visaye paṭivedhañāṇampi nayato gayhateva. Tenāha āyasmā dhammasenāpati – ‘‘apica me, bhante, dhammanvayo vidito’’ti (dī. ni. 2.146; 3.143). Passāti vimhayappatto aniyamato ālapati attanoyeva vā cittaṃ, yathāha bhagavā udānento – ‘‘lokamimaṃ passa; puthū avijjāya paretaṃ bhūtaṃ bhūtarataṃ bhavā aparimutta’’nti (udā. 30). Tathāgatānanti tathā āgamanādiatthena tathāgatānaṃ. Tathā āgatoti hi tathāgato, tathā gatoti tathāgato, tathalakkhaṇaṃ āgatoti tathāgato, tathadhamme yāthāvato abhisambuddhoti tathāgato, tathadassitāya tathāgato, tathavāditāya tathāgato, tathākāritāya tathāgato, abhibhavanaṭṭhena tathāgatoti evaṃ aṭṭhahi kāraṇehi bhagavā tathāgato. Tathāya āgatoti tathāgato, tathāya gatoti tathāgato, tathalakkhaṇaṃ gatoti tathāgato, tathāni āgatoti tathāgato, tathāvidhoti tathāgato, tathā pavattitoti tathāgato, tathehi āgatoti tathāgato , tathā gatabhāvena tathāgatoti evampi aṭṭhahi kāraṇehi bhagavā tathāgatoti ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana paramatthadīpaniyā udānaṭṭhakathāya (udā. aṭṭha. 18) itivuttakaṭṭhakathāya (itivu. aṭṭha. 38) ca vuttanayeneva veditabbo.

    ဣဒာနိ တသ္သာ ပညာယ အသာဓာရဏဝိသေသံ ဒသ္သေတုံ ‘‘အဂ္ဂိ ယထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယထာ အဂ္ဂီတိ ဥပမာဝစနံ။ ယထာတိ တသ္သ ဥပမာဘာဝဒသ္သနံ။ ပဇ္ဇလိတောတိ ဥပမေယ္ယေန သမ္ဗန္ဓဒသ္သနံ။ နိသီထေတိ ကိစ္စကရဏကာလဒသ္သနံ။ အယဉ္ဟေတ္ထ အတ္ထော – ယထာ နာမ နိသီထေ ရတ္တိယံ စတုရင္ဂသမန္နာဂတေ အန္ဓကာရေ ဝတ္တမာနေ ဥန္နတေ ဌာနေ ပဇ္ဇလိတော အဂ္ဂိ တသ္မိံ ပဒေသေ တယဂတံ ဝိဓမန္တံ တိဋ္ဌတိ, ဧဝမေဝ တထာဂတာနံ ဣမံ ဒေသနာဉာဏသင္ခာတံ သဗ္ဗသော ဝေနေယ္ယာနံ သံသယတမံ ဝိဓမန္တံ ပညံ ပသ္သာတိ။ ယတော ဒေသနာဝိလာသေန သတ္တာနံ ဉာဏမယံ အာလောကံ ဒေန္တီတိ အာလောကဒာ။ ပညာမယမေဝ စက္ခုံ ဒဒန္တီတိ စက္ခုဒဒာ။ တဒုဘယမ္ပိ ကင္ခာဝိနယပဒဋ္ဌာနမေဝ ကတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော ‘‘ယေ အာဂတာနံ ဝိနယန္တိ ကင္ခ’’န္တိ အာဟ, ယေ တထာဂတာ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတာနံ ဥပဂတာနံ ဝေနေယ္ယာနံ ‘‘အဟောသိံ နု ခော အဟမတီတမဒ္ဓာန’’န္တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တံ (မ. နိ. ၁.၁၈; သံ. နိ. ၂.၂၀) သောဠသဝတ္ထုကံ, ‘‘ဗုဒ္ဓေ ကင္ခတိ ဓမ္မေ ကင္ခတီ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တံ (ဓ. သ. ၁၀၀၈) အဋ္ဌဝတ္ထုကဉ္စ ကင္ခံ ဝိစိကိစ္ဆံ ဝိနယန္တိ ဒေသနာနုဘာဝေန အနဝသေသတော ဝိဓမန္တိ ဝိဒ္ဓံသေန္တိ။ ဝိနယကုက္ကုစ္စသင္ခာတာ ပန ကင္ခာ တဗ္ဗိနယေနေဝ ဝိနီတာ ဟောန္တီတိ။

    Idāni tassā paññāya asādhāraṇavisesaṃ dassetuṃ ‘‘aggi yathā’’tiādi vuttaṃ. Yathā aggīti upamāvacanaṃ. Yathāti tassa upamābhāvadassanaṃ. Pajjalitoti upameyyena sambandhadassanaṃ. Nisītheti kiccakaraṇakāladassanaṃ. Ayañhettha attho – yathā nāma nisīthe rattiyaṃ caturaṅgasamannāgate andhakāre vattamāne unnate ṭhāne pajjalito aggi tasmiṃ padese tayagataṃ vidhamantaṃ tiṭṭhati, evameva tathāgatānaṃ imaṃ desanāñāṇasaṅkhātaṃ sabbaso veneyyānaṃ saṃsayatamaṃ vidhamantaṃ paññaṃ passāti. Yato desanāvilāsena sattānaṃ ñāṇamayaṃ ālokaṃ dentīti ālokadā. Paññāmayameva cakkhuṃ dadantīti cakkhudadā. Tadubhayampi kaṅkhāvinayapadaṭṭhānameva katvā dassento ‘‘ye āgatānaṃ vinayanti kaṅkha’’nti āha, ye tathāgatā attano santikaṃ āgatānaṃ upagatānaṃ veneyyānaṃ ‘‘ahosiṃ nu kho ahamatītamaddhāna’’ntiādinayappavattaṃ (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20) soḷasavatthukaṃ, ‘‘buddhe kaṅkhati dhamme kaṅkhatī’’tiādinayappavattaṃ (dha. sa. 1008) aṭṭhavatthukañca kaṅkhaṃ vicikicchaṃ vinayanti desanānubhāvena anavasesato vidhamanti viddhaṃsenti. Vinayakukkuccasaṅkhātā pana kaṅkhā tabbinayeneva vinītā hontīti.

    အပရော နယော – ယထာ အဂ္ဂိ နိသီထေ ရတ္တိဘာဂေ ပဇ္ဇလိတော ပဋုတရဇာလော သမုဇ္ဇလံ ဥစ္စာသနေ ဌိတာနံ ဩဘာသဒာနမတ္တေန အန္ဓကာရံ ဝိဓမိတ္ဝာ သမဝိသမံ ဝိဘာဝေန္တော အာလောကဒဒော ဟောတိ။ အစ္စာသန္နေ ပန ဌိတာနံ တံ သုပာကဋံ ကရောန္တော စက္ခုကိစ္စကရဏတော စက္ခုဒဒော နာမ ဟောတိ, ဧဝမေဝ တထာဂတော အတ္တနော ဓမ္မကာယသ္သ ဒူရေ ဌိတာနံ အကတာဓိကာရာနံ ပညာပဇ္ဇောတေန မောဟန္ဓကာရံ ဝိဓမိတ္ဝာ ကာယဝိသမာဒိသမဝိသမံ ဝိဘာဝေန္တော အာလောကဒာ ဘဝန္တိ, အာသန္နေ ဌိတာနံ ပန ကတာဓိကာရာနံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥပ္ပာဒေန္တော စက္ခုဒဒာ ဘဝန္တိ။ ယေ ဧဝံဘူတာ အတ္တနော ဝစီဂောစရံ အာဂတာနံ မာဒိသာနမ္ပိ ကင္ခာဗဟုလာနံ ကင္ခံ ဝိနယန္တိ အရိယမဂ္ဂသမုပ္ပာဒနေန ဝိဓမန္တိ, တေသံ တထာဂတာနံ ပညံ ဉာဏာတိသယံ ပသ္သာတိ ယောဇနာ။ ဧဝမယံ ထေရသ္သ အတ္တနော ကင္ခာဝိတရဏပ္ပကာသနေန အညာဗ္ယာကရဏဂာထာပိ ဟောတိ။ အယဉ္ဟိ ထေရော ပုထုဇ္ဇနကာလေ ကပ္ပိယေပိ ကုက္ကုစ္စကော ဟုတ္ဝာ ကင္ခာဗဟုလတာယ ‘‘ကင္ခာရေဝတော’’တိ ပညာတော, ပစ္ဆာ ခီဏာသဝကာလေပိ တထေဝ ဝောဟရယိတ္ထ။ တေနာဟ – ‘‘ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ကင္ခာရေဝတော ဂာထံ အဘာသိတ္ထာ’’တိ။ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

    Aparo nayo – yathā aggi nisīthe rattibhāge pajjalito paṭutarajālo samujjalaṃ uccāsane ṭhitānaṃ obhāsadānamattena andhakāraṃ vidhamitvā samavisamaṃ vibhāvento ālokadado hoti. Accāsanne pana ṭhitānaṃ taṃ supākaṭaṃ karonto cakkhukiccakaraṇato cakkhudado nāma hoti, evameva tathāgato attano dhammakāyassa dūre ṭhitānaṃ akatādhikārānaṃ paññāpajjotena mohandhakāraṃ vidhamitvā kāyavisamādisamavisamaṃ vibhāvento ālokadā bhavanti, āsanne ṭhitānaṃ pana katādhikārānaṃ dhammacakkhuṃ uppādento cakkhudadā bhavanti. Ye evaṃbhūtā attano vacīgocaraṃ āgatānaṃ mādisānampi kaṅkhābahulānaṃ kaṅkhaṃ vinayanti ariyamaggasamuppādanena vidhamanti, tesaṃ tathāgatānaṃ paññaṃ ñāṇātisayaṃ passāti yojanā. Evamayaṃ therassa attano kaṅkhāvitaraṇappakāsanena aññābyākaraṇagāthāpi hoti. Ayañhi thero puthujjanakāle kappiyepi kukkuccako hutvā kaṅkhābahulatāya ‘‘kaṅkhārevato’’ti paññāto, pacchā khīṇāsavakālepi tatheva voharayittha. Tenāha – ‘‘itthaṃ sudaṃ āyasmā kaṅkhārevato gāthaṃ abhāsitthā’’ti. Taṃ vuttatthameva.

    ကင္ခာရေဝတတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Kaṅkhārevatattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၃. ကင္ခာရေဝတတ္ထေရဂာထာ • 3. Kaṅkhārevatattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact