Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೩. ಕಙ್ಖಾರೇವತತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    3. Kaṅkhārevatattheragāthāvaṇṇanā

    ಪಞ್ಞಂ ಇಮಂ ಪಸ್ಸಾತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಕಙ್ಖಾರೇವತಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಥೇರೋ ಪದುಮುತ್ತರಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಹಂಸವತೀನಗರೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ। ಏಕದಿವಸಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಕಾಲೇ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಮಹಾಜನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪರಿಸಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಝಾನಾಭಿರತಾನಂ ಅಗ್ಗಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಮಯಾಪಿ ಅನಾಗತೇ ಏವರೂಪೇನ ಭವಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ದೇಸನಾವಸಾನೇ ಸತ್ಥಾರಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಮಹಾಸಕ್ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಆಹ – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಅಹಂ ಇಮಿನಾ ಅಧಿಕಾರಕಮ್ಮೇನ ಅಞ್ಞಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ನ ಪತ್ಥೇಮಿ, ಯಥಾ ಪನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ತುಮ್ಹೇಹಿ ಇತೋ ಸತ್ತಮದಿವಸಮತ್ಥಕೇ ಝಾಯೀನಂ ಅಗ್ಗಟ್ಠಾನೇ ಠಪಿತೋ, ಏವಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಅನಾಗತೇ ಏಕಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಝಾಯೀನಂ ಅಗ್ಗೋ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಪತ್ಥನಮಕಾಸಿ। ಸತ್ಥಾ ಅನಾಗತಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ನಿಪ್ಫಜ್ಜನಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾವಸಾನೇ ಗೋತಮೋ ನಾಮ ಬುದ್ಧೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ತ್ವಂ ಝಾಯೀನಂ ಅಗ್ಗೋ ಭವಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕರಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।

    Paññaṃ imaṃ passāti āyasmato kaṅkhārevatassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi thero padumuttarabhagavato kāle haṃsavatīnagare brāhmaṇamahāsālakule nibbatto. Ekadivasaṃ buddhānaṃ dhammadesanākāle heṭṭhā vuttanayena mahājanena saddhiṃ vihāraṃ gantvā parisapariyante ṭhito dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ jhānābhiratānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā ‘‘mayāpi anāgate evarūpena bhavituṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā desanāvasāne satthāraṃ nimantetvā heṭṭhā vuttanayena mahāsakkāraṃ katvā bhagavantaṃ āha – ‘‘bhante, ahaṃ iminā adhikārakammena aññaṃ sampattiṃ na patthemi, yathā pana so bhikkhu tumhehi ito sattamadivasamatthake jhāyīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapito, evaṃ ahampi anāgate ekassa buddhassa sāsane jhāyīnaṃ aggo bhaveyya’’nti patthanamakāsi. Satthā anāgataṃ oloketvā nipphajjanabhāvaṃ disvā ‘‘anāgate kappasatasahassāvasāne gotamo nāma buddho uppajjissati, tassa sāsane tvaṃ jhāyīnaṃ aggo bhavissasī’’ti byākaritvā pakkāmi.

    ಸೋ ಯಾವಜೀವಂ ಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಂ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರಿತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಸಾವತ್ಥಿನಗರೇ ಮಹಾಭೋಗಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇನ ಮಹಾಜನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪರಿಸಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ ದಸಬಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪದಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥಾಪೇತ್ವಾ ಝಾನಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಝಾನಲಾಭೀ ಹುತ್ವಾ ಝಾನಂ ಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ಸೋ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ದಸಬಲೇನ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತೋ ಅಹೋರತ್ತಂ ಝಾನೇಸು ಚಿಣ್ಣವಸೀ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಝಾಯೀನಂ ಯದಿದಂ ಕಙ್ಖಾರೇವತೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೧೯೮, ೨೦೪) ಝಾಯೀನಂ ಅಗ್ಗಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೫೫.೩೪-೫೩) –

    So yāvajīvaṃ kalyāṇakammaṃ katvā kappasatasahassaṃ devamanussesu saṃsaritvā amhākaṃ bhagavato kāle sāvatthinagare mahābhogakule nibbatto pacchābhattaṃ dhammassavanatthaṃ gacchantena mahājanena saddhiṃ vihāraṃ gantvā parisapariyante ṭhito dasabalassa dhammakathaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā upasampadaṃ labhitvā kammaṭṭhānaṃ kathāpetvā jhānaparikammaṃ karonto jhānalābhī hutvā jhānaṃ pādakaṃ katvā arahattaṃ pāpuṇi. So yebhuyyena dasabalena samāpajjitabbasamāpattiṃ samāpajjanto ahorattaṃ jhānesu ciṇṇavasī ahosi. Atha naṃ satthā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ jhāyīnaṃ yadidaṃ kaṅkhārevato’’ti (a. ni. 1.198, 204) jhāyīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. Vuttampi cetaṃ apadāne (apa. thera 2.55.34-53) –

    ‘‘ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಜಿನೋ, ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು ಚಕ್ಖುಮಾ।

    ‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammesu cakkhumā;

    ಇತೋ ಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಹಿ, ಕಪ್ಪೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ನಾಯಕೋ॥

    Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako.

    ‘‘ಸೀಹಹನು ಬ್ರಹ್ಮಗಿರೋ, ಹಂಸದುನ್ದುಭಿನಿಸ್ಸನೋ।

    ‘‘Sīhahanu brahmagiro, haṃsadundubhinissano;

    ನಾಗವಿಕ್ಕನ್ತಗಮನೋ, ಚನ್ದಸೂರಾಧಿಕಪ್ಪಭೋ॥

    Nāgavikkantagamano, candasūrādhikappabho.

    ‘‘ಮಹಾಮತಿ ಮಹಾವೀರೋ, ಮಹಾಝಾಯೀ ಮಹಾಬಲೋ।

    ‘‘Mahāmati mahāvīro, mahājhāyī mahābalo;

    ಮಹಾಕಾರುಣಿಕೋ ನಾಥೋ, ಮಹಾತಮಪನೂದನೋ॥

    Mahākāruṇiko nātho, mahātamapanūdano.

    ‘‘ಸ ಕದಾಚಿ ತಿಲೋಕಗ್ಗೋ, ವೇನೇಯ್ಯಂ ವಿನಯಂ ಬಹುಂ।

    ‘‘Sa kadāci tilokaggo, veneyyaṃ vinayaṃ bahuṃ;

    ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ಸತ್ತಾಸಯವಿದೂ ಮುನಿ॥

    Dhammaṃ desesi sambuddho, sattāsayavidū muni.

    ‘‘ಝಾಯಿಂ ಝಾನರತಂ ವೀರಂ, ಉಪಸನ್ತಂ ಅನಾವಿಲಂ।

    ‘‘Jhāyiṃ jhānarataṃ vīraṃ, upasantaṃ anāvilaṃ;

    ವಣ್ಣಯನ್ತೋ ಪರಿಸತಿಂ, ತೋಸೇಸಿ ಜನತಂ ಜಿನೋ॥

    Vaṇṇayanto parisatiṃ, tosesi janataṃ jino.

    ‘‘ತದಾಹಂ ಹಂಸವತಿಯಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವೇದಪಾರಗೂ।

    ‘‘Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ, brāhmaṇo vedapāragū;

    ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾನ ಮುದಿತೋ, ತಂ ಠಾನಮಭಿಪತ್ಥಯಿಂ॥

    Dhammaṃ sutvāna mudito, taṃ ṭhānamabhipatthayiṃ.

    ‘‘ತದಾ ಜಿನೋ ವಿಯಾಕಾಸಿ, ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ವಿನಾಯಕೋ।

    ‘‘Tadā jino viyākāsi, saṅghamajjhe vināyako;

    ಮುದಿತೋ ಹೋಹಿ ತ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮೇ, ಲಚ್ಛಸೇ ತಂ ಮನೋರಥಂ॥

    Mudito hohi tvaṃ brahme, lacchase taṃ manorathaṃ.

    ‘‘ಸತಸಹಸ್ಸಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಓಕ್ಕಾಕಕುಲಸಮ್ಭವೋ।

    ‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;

    ಗೋತಮೋ ನಾಮ ಗೋತ್ತೇನ, ಸತ್ಥಾ ಲೋಕೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮೇಸು ದಾಯಾದೋ, ಓರಸೋ ಧಮ್ಮನಿಮ್ಮಿತೋ।

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    ರೇವತೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಹೇಸ್ಸತಿ ಸತ್ಥು ಸಾವಕೋ॥

    Revato nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘ತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಸುಕತೇನ, ಚೇತನಾಪಣಿಧೀಹಿ ಚ।

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ಜಹಿತ್ವಾ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ತಾವತಿಂಸಮಗಚ್ಛಹಂ॥

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘ಪಚ್ಛಿಮೇ ಚ ಭವೇ ದಾನಿ, ಜಾತೋಹಂ ಕೋಲಿಯೇ ಪುರೇ।

    ‘‘Pacchime ca bhave dāni, jātohaṃ koliye pure;

    ಖತ್ತಿಯೇ ಕುಲಸಮ್ಪನ್ನೇ, ಇದ್ಧೇ ಫೀತೇ ಮಹದ್ಧನೇ॥

    Khattiye kulasampanne, iddhe phīte mahaddhane.

    ‘‘ಯದಾ ಕಪಿಲವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ, ಬುದ್ಧೋ ಧಮ್ಮಮದೇಸಯಿ।

    ‘‘Yadā kapilavatthusmiṃ, buddho dhammamadesayi;

    ತದಾ ಪಸನ್ನೋ ಸುಗತೇ, ಪಬ್ಬಜಿಂ ಅನಗಾರಿಯಂ॥

    Tadā pasanno sugate, pabbajiṃ anagāriyaṃ.

    ‘‘ಕಙ್ಖಾ ಮೇ ಬಹುಲಾ ಆಸಿ, ಕಪ್ಪಾಕಪ್ಪೇ ತಹಿಂ ತಹಿಂ।

    ‘‘Kaṅkhā me bahulā āsi, kappākappe tahiṃ tahiṃ;

    ಸಬ್ಬಂ ತಂ ವಿನಯೀ ಬುದ್ಧೋ, ದೇಸೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಮುತ್ತಮಂ॥

    Sabbaṃ taṃ vinayī buddho, desetvā dhammamuttamaṃ.

    ‘‘ತತೋಹಂ ತಿಣ್ಣಸಂಸಾರೋ, ತದಾ ಝಾನಸುಖೇ ರತೋ।

    ‘‘Tatohaṃ tiṇṇasaṃsāro, tadā jhānasukhe rato;

    ವಿಹರಾಮಿ ತದಾ ಬುದ್ಧೋ, ಮಂ ದಿಸ್ವಾ ಏತದಬ್ರವಿ॥

    Viharāmi tadā buddho, maṃ disvā etadabravi.

    ‘‘ಯಾ ಕಾಚಿ ಕಙ್ಖಾ ಇಧ ವಾ ಹುರಂ ವಾ, ಸವೇದಿಯಾ ವಾ ಪರವೇದಿಯಾ ವಾ।

    ‘‘Yā kāci kaṅkhā idha vā huraṃ vā, savediyā vā paravediyā vā;

    ಯೇ ಝಾಯಿನೋ ತಾ ಪಜಹನ್ತಿ ಸಬ್ಬಾ, ಆತಾಪಿನೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತಾ॥

    Ye jhāyino tā pajahanti sabbā, ātāpino brahmacariyaṃ carantā.

    ‘‘ಸತಸಹಸ್ಸೇ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಫಲಂ ದಸ್ಸೇಸಿ ಮೇ ಇಧ।

    ‘‘Satasahasse kataṃ kammaṃ, phalaṃ dassesi me idha;

    ಸುಮುತ್ತೋ ಸರವೇಗೋವ, ಕಿಲೇಸೇ ಝಾಪಯಿಂ ಮಮ॥

    Sumutto saravegova, kilese jhāpayiṃ mama.

    ‘‘ತತೋ ಝಾನರತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ, ಬುದ್ಧೋ ಲೋಕನ್ತಗೂ ಮುನಿ।

    ‘‘Tato jhānarattaṃ disvā, buddho lokantagū muni;

    ಝಾಯೀನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅಗ್ಗೋ, ಪಞ್ಞಾಪೇಸಿ ಮಹಾಮತಿ॥

    Jhāyīnaṃ bhikkhūnaṃ aggo, paññāpesi mahāmati.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ, ಭವಾ ಸಬ್ಬೇ ಸಮೂಹತಾ।

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;

    ನಾಗೋವ ಬನ್ಧನಂ ಛೇತ್ವಾ, ವಿಹರಾಮಿ ಅನಾಸವೋ॥

    Nāgova bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavo.

    ‘‘ಸ್ವಾಗತಂ ವತ ಮೇ ಆಸಿ, ಮಮ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ।

    ‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike;

    ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ॥

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    ‘‘ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ ಚತಸ್ಸೋ, ವಿಮೋಕ್ಖಾಪಿ ಚ ಅಟ್ಠಿಮೇ।

    ‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;

    ಛಳಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ತಥಾ ಕತಕಿಚ್ಚೋ ಪನಾಯಂ ಮಹಾಥೇರೋ ಪುಬ್ಬೇ ದೀಘರತ್ತಂ ಅತ್ತನೋ ಕಙ್ಖಾಪಕತಚಿತ್ತತಂ ಇದಾನಿ ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಗತಕಙ್ಖತಞ್ಚ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ‘‘ಅಹೋ ನೂನ ಮಯ್ಹಂ ಸತ್ಥುನೋ ದೇಸನಾನುಭಾವೋ, ತೇನೇತರಹಿ ಏವಂ ವಿಗತಕಙ್ಖೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತೋ ಜಾತೋ’’ತಿ ಸಞ್ಜಾತಬಹುಮಾನೋ ಭಗವತೋ ಪಞ್ಞಂ ಪಸಂಸನ್ತೋ ‘‘ಪಞ್ಞಂ ಇಮಂ ಪಸ್ಸಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ।

    Tathā katakicco panāyaṃ mahāthero pubbe dīgharattaṃ attano kaṅkhāpakatacittataṃ idāni sabbaso vigatakaṅkhatañca paccavekkhitvā ‘‘aho nūna mayhaṃ satthuno desanānubhāvo, tenetarahi evaṃ vigatakaṅkho ajjhattaṃ vūpasantacitto jāto’’ti sañjātabahumāno bhagavato paññaṃ pasaṃsanto ‘‘paññaṃ imaṃ passā’’ti imaṃ gāthamāha.

    . ತತ್ಥ ಪಞ್ಞನ್ತಿ ಪಕಾರೇ ಜಾನಾತಿ, ಪಕಾರೇಹಿ ಞಾಪೇತೀತಿ ಚ ಪಞ್ಞಾ। ವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ಆಸಯಾನುಸಯಚರಿಯಾಧಿಮುತ್ತಿಆದಿಪ್ಪಕಾರೇ ಧಮ್ಮಾನಂ ಕುಸಲಾದಿಕೇ ಖನ್ಧಾದಿಕೇ ಚ ದೇಸೇತಬ್ಬಪ್ಪಕಾರೇ ಜಾನಾತಿ, ಯಥಾಸಭಾವತೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ತೇಹಿ ಚ ಪಕಾರೇಹಿ ಞಾಪೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸತ್ಥು ದೇಸನಾಞಾಣಞ್ಹಿ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತಂ, ತೇನಾಹ ‘‘ಇಮ’’ನ್ತಿ। ತಞ್ಹಿ ಅತ್ತನಿ ಸಿದ್ಧೇನ ದೇಸನಾಬಲೇನ ನಯಗ್ಗಾಹತೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ವಿಯ ಉಪಟ್ಠಿತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಇಮ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯದಗ್ಗೇನ ವಾ ಸತ್ಥು ದೇಸನಾಞಾಣಂ ಸಾವಕೇಹಿ ನಯತೋ ಗಯ್ಹತಿ, ತದಗ್ಗೇನ ಅತ್ತನೋ ವಿಸಯೇ ಪಟಿವೇಧಞಾಣಮ್ಪಿ ನಯತೋ ಗಯ್ಹತೇವ। ತೇನಾಹ ಆಯಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ – ‘‘ಅಪಿಚ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ ವಿದಿತೋ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೧೪೬; ೩.೧೪೩)। ಪಸ್ಸಾತಿ ವಿಮ್ಹಯಪ್ಪತ್ತೋ ಅನಿಯಮತೋ ಆಲಪತಿ ಅತ್ತನೋಯೇವ ವಾ ಚಿತ್ತಂ, ಯಥಾಹ ಭಗವಾ ಉದಾನೇನ್ತೋ – ‘‘ಲೋಕಮಿಮಂ ಪಸ್ಸ; ಪುಥೂ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಪರೇತಂ ಭೂತಂ ಭೂತರತಂ ಭವಾ ಅಪರಿಮುತ್ತ’’ನ್ತಿ (ಉದಾ॰ ೩೦)। ತಥಾಗತಾನನ್ತಿ ತಥಾ ಆಗಮನಾದಿಅತ್ಥೇನ ತಥಾಗತಾನಂ। ತಥಾ ಆಗತೋತಿ ಹಿ ತಥಾಗತೋ, ತಥಾ ಗತೋತಿ ತಥಾಗತೋ, ತಥಲಕ್ಖಣಂ ಆಗತೋತಿ ತಥಾಗತೋ, ತಥಧಮ್ಮೇ ಯಾಥಾವತೋ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ತಥಾಗತೋ, ತಥದಸ್ಸಿತಾಯ ತಥಾಗತೋ, ತಥವಾದಿತಾಯ ತಥಾಗತೋ, ತಥಾಕಾರಿತಾಯ ತಥಾಗತೋ, ಅಭಿಭವನಟ್ಠೇನ ತಥಾಗತೋತಿ ಏವಂ ಅಟ್ಠಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಭಗವಾ ತಥಾಗತೋ। ತಥಾಯ ಆಗತೋತಿ ತಥಾಗತೋ, ತಥಾಯ ಗತೋತಿ ತಥಾಗತೋ, ತಥಲಕ್ಖಣಂ ಗತೋತಿ ತಥಾಗತೋ, ತಥಾನಿ ಆಗತೋತಿ ತಥಾಗತೋ, ತಥಾವಿಧೋತಿ ತಥಾಗತೋ, ತಥಾ ಪವತ್ತಿತೋತಿ ತಥಾಗತೋ, ತಥೇಹಿ ಆಗತೋತಿ ತಥಾಗತೋ , ತಥಾ ಗತಭಾವೇನ ತಥಾಗತೋತಿ ಏವಮ್ಪಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಭಗವಾ ತಥಾಗತೋತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ। ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ಪರಮತ್ಥದೀಪನಿಯಾ ಉದಾನಟ್ಠಕಥಾಯ (ಉದಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೮) ಇತಿವುತ್ತಕಟ್ಠಕಥಾಯ (ಇತಿವು॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೮) ಚ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    3. Tattha paññanti pakāre jānāti, pakārehi ñāpetīti ca paññā. Veneyyānaṃ āsayānusayacariyādhimuttiādippakāre dhammānaṃ kusalādike khandhādike ca desetabbappakāre jānāti, yathāsabhāvato paṭivijjhati, tehi ca pakārehi ñāpetīti attho. Satthu desanāñāṇañhi idhādhippetaṃ, tenāha ‘‘ima’’nti. Tañhi attani siddhena desanābalena nayaggāhato paccakkhaṃ viya upaṭṭhitaṃ gahetvā ‘‘ima’’nti vuttaṃ. Yadaggena vā satthu desanāñāṇaṃ sāvakehi nayato gayhati, tadaggena attano visaye paṭivedhañāṇampi nayato gayhateva. Tenāha āyasmā dhammasenāpati – ‘‘apica me, bhante, dhammanvayo vidito’’ti (dī. ni. 2.146; 3.143). Passāti vimhayappatto aniyamato ālapati attanoyeva vā cittaṃ, yathāha bhagavā udānento – ‘‘lokamimaṃ passa; puthū avijjāya paretaṃ bhūtaṃ bhūtarataṃ bhavā aparimutta’’nti (udā. 30). Tathāgatānanti tathā āgamanādiatthena tathāgatānaṃ. Tathā āgatoti hi tathāgato, tathā gatoti tathāgato, tathalakkhaṇaṃ āgatoti tathāgato, tathadhamme yāthāvato abhisambuddhoti tathāgato, tathadassitāya tathāgato, tathavāditāya tathāgato, tathākāritāya tathāgato, abhibhavanaṭṭhena tathāgatoti evaṃ aṭṭhahi kāraṇehi bhagavā tathāgato. Tathāya āgatoti tathāgato, tathāya gatoti tathāgato, tathalakkhaṇaṃ gatoti tathāgato, tathāni āgatoti tathāgato, tathāvidhoti tathāgato, tathā pavattitoti tathāgato, tathehi āgatoti tathāgato , tathā gatabhāvena tathāgatoti evampi aṭṭhahi kāraṇehi bhagavā tathāgatoti ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana paramatthadīpaniyā udānaṭṭhakathāya (udā. aṭṭha. 18) itivuttakaṭṭhakathāya (itivu. aṭṭha. 38) ca vuttanayeneva veditabbo.

    ಇದಾನಿ ತಸ್ಸಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಅಸಾಧಾರಣವಿಸೇಸಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಗ್ಗಿ ಯಥಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾ ಅಗ್ಗೀತಿ ಉಪಮಾವಚನಂ। ಯಥಾತಿ ತಸ್ಸ ಉಪಮಾಭಾವದಸ್ಸನಂ। ಪಜ್ಜಲಿತೋತಿ ಉಪಮೇಯ್ಯೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧದಸ್ಸನಂ। ನಿಸೀಥೇತಿ ಕಿಚ್ಚಕರಣಕಾಲದಸ್ಸನಂ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಯಥಾ ನಾಮ ನಿಸೀಥೇ ರತ್ತಿಯಂ ಚತುರಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೇ ಅನ್ಧಕಾರೇ ವತ್ತಮಾನೇ ಉನ್ನತೇ ಠಾನೇ ಪಜ್ಜಲಿತೋ ಅಗ್ಗಿ ತಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ತಯಗತಂ ವಿಧಮನ್ತಂ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏವಮೇವ ತಥಾಗತಾನಂ ಇಮಂ ದೇಸನಾಞಾಣಸಙ್ಖಾತಂ ಸಬ್ಬಸೋ ವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ಸಂಸಯತಮಂ ವಿಧಮನ್ತಂ ಪಞ್ಞಂ ಪಸ್ಸಾತಿ। ಯತೋ ದೇಸನಾವಿಲಾಸೇನ ಸತ್ತಾನಂ ಞಾಣಮಯಂ ಆಲೋಕಂ ದೇನ್ತೀತಿ ಆಲೋಕದಾ। ಪಞ್ಞಾಮಯಮೇವ ಚಕ್ಖುಂ ದದನ್ತೀತಿ ಚಕ್ಖುದದಾ। ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಕಙ್ಖಾವಿನಯಪದಟ್ಠಾನಮೇವ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಯೇ ಆಗತಾನಂ ವಿನಯನ್ತಿ ಕಙ್ಖ’’ನ್ತಿ ಆಹ, ಯೇ ತಥಾಗತಾ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗತಾನಂ ಉಪಗತಾನಂ ವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ‘‘ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಮತೀತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಂ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೮; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೨೦) ಸೋಳಸವತ್ಥುಕಂ, ‘‘ಬುದ್ಧೇ ಕಙ್ಖತಿ ಧಮ್ಮೇ ಕಙ್ಖತೀ’’ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಂ (ಧ॰ ಸ॰ ೧೦೦೮) ಅಟ್ಠವತ್ಥುಕಞ್ಚ ಕಙ್ಖಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ವಿನಯನ್ತಿ ದೇಸನಾನುಭಾವೇನ ಅನವಸೇಸತೋ ವಿಧಮನ್ತಿ ವಿದ್ಧಂಸೇನ್ತಿ। ವಿನಯಕುಕ್ಕುಚ್ಚಸಙ್ಖಾತಾ ಪನ ಕಙ್ಖಾ ತಬ್ಬಿನಯೇನೇವ ವಿನೀತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ।

    Idāni tassā paññāya asādhāraṇavisesaṃ dassetuṃ ‘‘aggi yathā’’tiādi vuttaṃ. Yathā aggīti upamāvacanaṃ. Yathāti tassa upamābhāvadassanaṃ. Pajjalitoti upameyyena sambandhadassanaṃ. Nisītheti kiccakaraṇakāladassanaṃ. Ayañhettha attho – yathā nāma nisīthe rattiyaṃ caturaṅgasamannāgate andhakāre vattamāne unnate ṭhāne pajjalito aggi tasmiṃ padese tayagataṃ vidhamantaṃ tiṭṭhati, evameva tathāgatānaṃ imaṃ desanāñāṇasaṅkhātaṃ sabbaso veneyyānaṃ saṃsayatamaṃ vidhamantaṃ paññaṃ passāti. Yato desanāvilāsena sattānaṃ ñāṇamayaṃ ālokaṃ dentīti ālokadā. Paññāmayameva cakkhuṃ dadantīti cakkhudadā. Tadubhayampi kaṅkhāvinayapadaṭṭhānameva katvā dassento ‘‘ye āgatānaṃ vinayanti kaṅkha’’nti āha, ye tathāgatā attano santikaṃ āgatānaṃ upagatānaṃ veneyyānaṃ ‘‘ahosiṃ nu kho ahamatītamaddhāna’’ntiādinayappavattaṃ (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20) soḷasavatthukaṃ, ‘‘buddhe kaṅkhati dhamme kaṅkhatī’’tiādinayappavattaṃ (dha. sa. 1008) aṭṭhavatthukañca kaṅkhaṃ vicikicchaṃ vinayanti desanānubhāvena anavasesato vidhamanti viddhaṃsenti. Vinayakukkuccasaṅkhātā pana kaṅkhā tabbinayeneva vinītā hontīti.

    ಅಪರೋ ನಯೋ – ಯಥಾ ಅಗ್ಗಿ ನಿಸೀಥೇ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಪಜ್ಜಲಿತೋ ಪಟುತರಜಾಲೋ ಸಮುಜ್ಜಲಂ ಉಚ್ಚಾಸನೇ ಠಿತಾನಂ ಓಭಾಸದಾನಮತ್ತೇನ ಅನ್ಧಕಾರಂ ವಿಧಮಿತ್ವಾ ಸಮವಿಸಮಂ ವಿಭಾವೇನ್ತೋ ಆಲೋಕದದೋ ಹೋತಿ। ಅಚ್ಚಾಸನ್ನೇ ಪನ ಠಿತಾನಂ ತಂ ಸುಪಾಕಟಂ ಕರೋನ್ತೋ ಚಕ್ಖುಕಿಚ್ಚಕರಣತೋ ಚಕ್ಖುದದೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಏವಮೇವ ತಥಾಗತೋ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮಕಾಯಸ್ಸ ದೂರೇ ಠಿತಾನಂ ಅಕತಾಧಿಕಾರಾನಂ ಪಞ್ಞಾಪಜ್ಜೋತೇನ ಮೋಹನ್ಧಕಾರಂ ವಿಧಮಿತ್ವಾ ಕಾಯವಿಸಮಾದಿಸಮವಿಸಮಂ ವಿಭಾವೇನ್ತೋ ಆಲೋಕದಾ ಭವನ್ತಿ, ಆಸನ್ನೇ ಠಿತಾನಂ ಪನ ಕತಾಧಿಕಾರಾನಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೋ ಚಕ್ಖುದದಾ ಭವನ್ತಿ। ಯೇ ಏವಂಭೂತಾ ಅತ್ತನೋ ವಚೀಗೋಚರಂ ಆಗತಾನಂ ಮಾದಿಸಾನಮ್ಪಿ ಕಙ್ಖಾಬಹುಲಾನಂ ಕಙ್ಖಂ ವಿನಯನ್ತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸಮುಪ್ಪಾದನೇನ ವಿಧಮನ್ತಿ, ತೇಸಂ ತಥಾಗತಾನಂ ಪಞ್ಞಂ ಞಾಣಾತಿಸಯಂ ಪಸ್ಸಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಏವಮಯಂ ಥೇರಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಕಙ್ಖಾವಿತರಣಪ್ಪಕಾಸನೇನ ಅಞ್ಞಾಬ್ಯಾಕರಣಗಾಥಾಪಿ ಹೋತಿ। ಅಯಞ್ಹಿ ಥೇರೋ ಪುಥುಜ್ಜನಕಾಲೇ ಕಪ್ಪಿಯೇಪಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಕೋ ಹುತ್ವಾ ಕಙ್ಖಾಬಹುಲತಾಯ ‘‘ಕಙ್ಖಾರೇವತೋ’’ತಿ ಪಞ್ಞಾತೋ, ಪಚ್ಛಾ ಖೀಣಾಸವಕಾಲೇಪಿ ತಥೇವ ವೋಹರಯಿತ್ಥ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಕಙ್ಖಾರೇವತೋ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾ’’ತಿ। ತಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ।

    Aparo nayo – yathā aggi nisīthe rattibhāge pajjalito paṭutarajālo samujjalaṃ uccāsane ṭhitānaṃ obhāsadānamattena andhakāraṃ vidhamitvā samavisamaṃ vibhāvento ālokadado hoti. Accāsanne pana ṭhitānaṃ taṃ supākaṭaṃ karonto cakkhukiccakaraṇato cakkhudado nāma hoti, evameva tathāgato attano dhammakāyassa dūre ṭhitānaṃ akatādhikārānaṃ paññāpajjotena mohandhakāraṃ vidhamitvā kāyavisamādisamavisamaṃ vibhāvento ālokadā bhavanti, āsanne ṭhitānaṃ pana katādhikārānaṃ dhammacakkhuṃ uppādento cakkhudadā bhavanti. Ye evaṃbhūtā attano vacīgocaraṃ āgatānaṃ mādisānampi kaṅkhābahulānaṃ kaṅkhaṃ vinayanti ariyamaggasamuppādanena vidhamanti, tesaṃ tathāgatānaṃ paññaṃ ñāṇātisayaṃ passāti yojanā. Evamayaṃ therassa attano kaṅkhāvitaraṇappakāsanena aññābyākaraṇagāthāpi hoti. Ayañhi thero puthujjanakāle kappiyepi kukkuccako hutvā kaṅkhābahulatāya ‘‘kaṅkhārevato’’ti paññāto, pacchā khīṇāsavakālepi tatheva voharayittha. Tenāha – ‘‘itthaṃ sudaṃ āyasmā kaṅkhārevato gāthaṃ abhāsitthā’’ti. Taṃ vuttatthameva.

    ಕಙ್ಖಾರೇವತತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Kaṅkhārevatattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೩. ಕಙ್ಖಾರೇವತತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 3. Kaṅkhārevatattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact