Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൩. കങ്ഖാരേവതത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    3. Kaṅkhārevatattheragāthāvaṇṇanā

    പഞ്ഞം ഇമം പസ്സാതി ആയസ്മതോ കങ്ഖാരേവതസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി ഥേരോ പദുമുത്തരഭഗവതോ കാലേ ഹംസവതീനഗരേ ബ്രാഹ്മണമഹാസാലകുലേ നിബ്ബത്തോ. ഏകദിവസം ബുദ്ധാനം ധമ്മദേസനാകാലേ ഹേട്ഠാ വുത്തനയേന മഹാജനേന സദ്ധിം വിഹാരം ഗന്ത്വാ പരിസപരിയന്തേ ഠിതോ ധമ്മം സുണന്തോ സത്ഥാരം ഏകം ഭിക്ഖും ഝാനാഭിരതാനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേന്തം ദിസ്വാ ‘‘മയാപി അനാഗതേ ഏവരൂപേന ഭവിതും വട്ടതീ’’തി ചിന്തേത്വാ ദേസനാവസാനേ സത്ഥാരം നിമന്തേത്വാ ഹേട്ഠാ വുത്തനയേന മഹാസക്കാരം കത്വാ ഭഗവന്തം ആഹ – ‘‘ഭന്തേ, അഹം ഇമിനാ അധികാരകമ്മേന അഞ്ഞം സമ്പത്തിം ന പത്ഥേമി, യഥാ പന സോ ഭിക്ഖു തുമ്ഹേഹി ഇതോ സത്തമദിവസമത്ഥകേ ഝായീനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപിതോ, ഏവം അഹമ്പി അനാഗതേ ഏകസ്സ ബുദ്ധസ്സ സാസനേ ഝായീനം അഗ്ഗോ ഭവേയ്യ’’ന്തി പത്ഥനമകാസി. സത്ഥാ അനാഗതം ഓലോകേത്വാ നിപ്ഫജ്ജനഭാവം ദിസ്വാ ‘‘അനാഗതേ കപ്പസതസഹസ്സാവസാനേ ഗോതമോ നാമ ബുദ്ധോ ഉപ്പജ്ജിസ്സതി, തസ്സ സാസനേ ത്വം ഝായീനം അഗ്ഗോ ഭവിസ്സസീ’’തി ബ്യാകരിത്വാ പക്കാമി.

    Paññaṃ imaṃ passāti āyasmato kaṅkhārevatassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi thero padumuttarabhagavato kāle haṃsavatīnagare brāhmaṇamahāsālakule nibbatto. Ekadivasaṃ buddhānaṃ dhammadesanākāle heṭṭhā vuttanayena mahājanena saddhiṃ vihāraṃ gantvā parisapariyante ṭhito dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ jhānābhiratānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā ‘‘mayāpi anāgate evarūpena bhavituṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā desanāvasāne satthāraṃ nimantetvā heṭṭhā vuttanayena mahāsakkāraṃ katvā bhagavantaṃ āha – ‘‘bhante, ahaṃ iminā adhikārakammena aññaṃ sampattiṃ na patthemi, yathā pana so bhikkhu tumhehi ito sattamadivasamatthake jhāyīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapito, evaṃ ahampi anāgate ekassa buddhassa sāsane jhāyīnaṃ aggo bhaveyya’’nti patthanamakāsi. Satthā anāgataṃ oloketvā nipphajjanabhāvaṃ disvā ‘‘anāgate kappasatasahassāvasāne gotamo nāma buddho uppajjissati, tassa sāsane tvaṃ jhāyīnaṃ aggo bhavissasī’’ti byākaritvā pakkāmi.

    സോ യാവജീവം കല്യാണകമ്മം കത്വാ കപ്പസതസഹസ്സം ദേവമനുസ്സേസു സംസരിത്വാ അമ്ഹാകം ഭഗവതോ കാലേ സാവത്ഥിനഗരേ മഹാഭോഗകുലേ നിബ്ബത്തോ പച്ഛാഭത്തം ധമ്മസ്സവനത്ഥം ഗച്ഛന്തേന മഹാജനേന സദ്ധിം വിഹാരം ഗന്ത്വാ പരിസപരിയന്തേ ഠിതോ ദസബലസ്സ ധമ്മകഥം സുത്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ ഉപസമ്പദം ലഭിത്വാ കമ്മട്ഠാനം കഥാപേത്വാ ഝാനപരികമ്മം കരോന്തോ ഝാനലാഭീ ഹുത്വാ ഝാനം പാദകം കത്വാ അരഹത്തം പാപുണി. സോ യേഭുയ്യേന ദസബലേന സമാപജ്ജിതബ്ബസമാപത്തിം സമാപജ്ജന്തോ അഹോരത്തം ഝാനേസു ചിണ്ണവസീ അഹോസി. അഥ നം സത്ഥാ ‘‘ഏതദഗ്ഗം, ഭിക്ഖവേ, മമ സാവകാനം ഭിക്ഖൂനം ഝായീനം യദിദം കങ്ഖാരേവതോ’’തി (അ॰ നി॰ ൧.൧൯൮, ൨൦൪) ഝായീനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേസി. വുത്തമ്പി ചേതം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൫.൩൪-൫൩) –

    So yāvajīvaṃ kalyāṇakammaṃ katvā kappasatasahassaṃ devamanussesu saṃsaritvā amhākaṃ bhagavato kāle sāvatthinagare mahābhogakule nibbatto pacchābhattaṃ dhammassavanatthaṃ gacchantena mahājanena saddhiṃ vihāraṃ gantvā parisapariyante ṭhito dasabalassa dhammakathaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā upasampadaṃ labhitvā kammaṭṭhānaṃ kathāpetvā jhānaparikammaṃ karonto jhānalābhī hutvā jhānaṃ pādakaṃ katvā arahattaṃ pāpuṇi. So yebhuyyena dasabalena samāpajjitabbasamāpattiṃ samāpajjanto ahorattaṃ jhānesu ciṇṇavasī ahosi. Atha naṃ satthā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ jhāyīnaṃ yadidaṃ kaṅkhārevato’’ti (a. ni. 1.198, 204) jhāyīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. Vuttampi cetaṃ apadāne (apa. thera 2.55.34-53) –

    ‘‘പദുമുത്തരോ നാമ ജിനോ, സബ്ബധമ്മേസു ചക്ഖുമാ;

    ‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammesu cakkhumā;

    ഇതോ സതസഹസ്സമ്ഹി, കപ്പേ ഉപ്പജ്ജി നായകോ.

    Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako.

    ‘‘സീഹഹനു ബ്രഹ്മഗിരോ, ഹംസദുന്ദുഭിനിസ്സനോ;

    ‘‘Sīhahanu brahmagiro, haṃsadundubhinissano;

    നാഗവിക്കന്തഗമനോ, ചന്ദസൂരാധികപ്പഭോ.

    Nāgavikkantagamano, candasūrādhikappabho.

    ‘‘മഹാമതി മഹാവീരോ, മഹാഝായീ മഹാബലോ;

    ‘‘Mahāmati mahāvīro, mahājhāyī mahābalo;

    മഹാകാരുണികോ നാഥോ, മഹാതമപനൂദനോ.

    Mahākāruṇiko nātho, mahātamapanūdano.

    ‘‘സ കദാചി തിലോകഗ്ഗോ, വേനേയ്യം വിനയം ബഹും;

    ‘‘Sa kadāci tilokaggo, veneyyaṃ vinayaṃ bahuṃ;

    ധമ്മം ദേസേസി സമ്ബുദ്ധോ, സത്താസയവിദൂ മുനി.

    Dhammaṃ desesi sambuddho, sattāsayavidū muni.

    ‘‘ഝായിം ഝാനരതം വീരം, ഉപസന്തം അനാവിലം;

    ‘‘Jhāyiṃ jhānarataṃ vīraṃ, upasantaṃ anāvilaṃ;

    വണ്ണയന്തോ പരിസതിം, തോസേസി ജനതം ജിനോ.

    Vaṇṇayanto parisatiṃ, tosesi janataṃ jino.

    ‘‘തദാഹം ഹംസവതിയം, ബ്രാഹ്മണോ വേദപാരഗൂ;

    ‘‘Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ, brāhmaṇo vedapāragū;

    ധമ്മം സുത്വാന മുദിതോ, തം ഠാനമഭിപത്ഥയിം.

    Dhammaṃ sutvāna mudito, taṃ ṭhānamabhipatthayiṃ.

    ‘‘തദാ ജിനോ വിയാകാസി, സങ്ഘമജ്ഝേ വിനായകോ;

    ‘‘Tadā jino viyākāsi, saṅghamajjhe vināyako;

    മുദിതോ ഹോഹി ത്വം ബ്രഹ്മേ, ലച്ഛസേ തം മനോരഥം.

    Mudito hohi tvaṃ brahme, lacchase taṃ manorathaṃ.

    ‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, ഓക്കാകകുലസമ്ഭവോ;

    ‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;

    ഗോതമോ നാമ ഗോത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘തസ്സ ധമ്മേസു ദായാദോ, ഓരസോ ധമ്മനിമ്മിതോ;

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    രേവതോ നാമ നാമേന, ഹേസ്സതി സത്ഥു സാവകോ.

    Revato nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘പച്ഛിമേ ച ഭവേ ദാനി, ജാതോഹം കോലിയേ പുരേ;

    ‘‘Pacchime ca bhave dāni, jātohaṃ koliye pure;

    ഖത്തിയേ കുലസമ്പന്നേ, ഇദ്ധേ ഫീതേ മഹദ്ധനേ.

    Khattiye kulasampanne, iddhe phīte mahaddhane.

    ‘‘യദാ കപിലവത്ഥുസ്മിം, ബുദ്ധോ ധമ്മമദേസയി;

    ‘‘Yadā kapilavatthusmiṃ, buddho dhammamadesayi;

    തദാ പസന്നോ സുഗതേ, പബ്ബജിം അനഗാരിയം.

    Tadā pasanno sugate, pabbajiṃ anagāriyaṃ.

    ‘‘കങ്ഖാ മേ ബഹുലാ ആസി, കപ്പാകപ്പേ തഹിം തഹിം;

    ‘‘Kaṅkhā me bahulā āsi, kappākappe tahiṃ tahiṃ;

    സബ്ബം തം വിനയീ ബുദ്ധോ, ദേസേത്വാ ധമ്മമുത്തമം.

    Sabbaṃ taṃ vinayī buddho, desetvā dhammamuttamaṃ.

    ‘‘തതോഹം തിണ്ണസംസാരോ, തദാ ഝാനസുഖേ രതോ;

    ‘‘Tatohaṃ tiṇṇasaṃsāro, tadā jhānasukhe rato;

    വിഹരാമി തദാ ബുദ്ധോ, മം ദിസ്വാ ഏതദബ്രവി.

    Viharāmi tadā buddho, maṃ disvā etadabravi.

    ‘‘യാ കാചി കങ്ഖാ ഇധ വാ ഹുരം വാ, സവേദിയാ വാ പരവേദിയാ വാ;

    ‘‘Yā kāci kaṅkhā idha vā huraṃ vā, savediyā vā paravediyā vā;

    യേ ഝായിനോ താ പജഹന്തി സബ്ബാ, ആതാപിനോ ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്താ.

    Ye jhāyino tā pajahanti sabbā, ātāpino brahmacariyaṃ carantā.

    ‘‘സതസഹസ്സേ കതം കമ്മം, ഫലം ദസ്സേസി മേ ഇധ;

    ‘‘Satasahasse kataṃ kammaṃ, phalaṃ dassesi me idha;

    സുമുത്തോ സരവേഗോവ, കിലേസേ ഝാപയിം മമ.

    Sumutto saravegova, kilese jhāpayiṃ mama.

    ‘‘തതോ ഝാനരത്തം ദിസ്വാ, ബുദ്ധോ ലോകന്തഗൂ മുനി;

    ‘‘Tato jhānarattaṃ disvā, buddho lokantagū muni;

    ഝായീനം ഭിക്ഖൂനം അഗ്ഗോ, പഞ്ഞാപേസി മഹാമതി.

    Jhāyīnaṃ bhikkhūnaṃ aggo, paññāpesi mahāmati.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം, ഭവാ സബ്ബേ സമൂഹതാ;

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;

    നാഗോവ ബന്ധനം ഛേത്വാ, വിഹരാമി അനാസവോ.

    Nāgova bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavo.

    ‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി, മമ ബുദ്ധസ്സ സന്തികേ;

    ‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike;

    തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    ‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ, വിമോക്ഖാപി ച അട്ഠിമേ;

    ‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;

    ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    തഥാ കതകിച്ചോ പനായം മഹാഥേരോ പുബ്ബേ ദീഘരത്തം അത്തനോ കങ്ഖാപകതചിത്തതം ഇദാനി സബ്ബസോ വിഗതകങ്ഖതഞ്ച പച്ചവേക്ഖിത്വാ ‘‘അഹോ നൂന മയ്ഹം സത്ഥുനോ ദേസനാനുഭാവോ, തേനേതരഹി ഏവം വിഗതകങ്ഖോ അജ്ഝത്തം വൂപസന്തചിത്തോ ജാതോ’’തി സഞ്ജാതബഹുമാനോ ഭഗവതോ പഞ്ഞം പസംസന്തോ ‘‘പഞ്ഞം ഇമം പസ്സാ’’തി ഇമം ഗാഥമാഹ.

    Tathā katakicco panāyaṃ mahāthero pubbe dīgharattaṃ attano kaṅkhāpakatacittataṃ idāni sabbaso vigatakaṅkhatañca paccavekkhitvā ‘‘aho nūna mayhaṃ satthuno desanānubhāvo, tenetarahi evaṃ vigatakaṅkho ajjhattaṃ vūpasantacitto jāto’’ti sañjātabahumāno bhagavato paññaṃ pasaṃsanto ‘‘paññaṃ imaṃ passā’’ti imaṃ gāthamāha.

    . തത്ഥ പഞ്ഞന്തി പകാരേ ജാനാതി, പകാരേഹി ഞാപേതീതി ച പഞ്ഞാ. വേനേയ്യാനം ആസയാനുസയചരിയാധിമുത്തിആദിപ്പകാരേ ധമ്മാനം കുസലാദികേ ഖന്ധാദികേ ച ദേസേതബ്ബപ്പകാരേ ജാനാതി, യഥാസഭാവതോ പടിവിജ്ഝതി, തേഹി ച പകാരേഹി ഞാപേതീതി അത്ഥോ. സത്ഥു ദേസനാഞാണഞ്ഹി ഇധാധിപ്പേതം, തേനാഹ ‘‘ഇമ’’ന്തി. തഞ്ഹി അത്തനി സിദ്ധേന ദേസനാബലേന നയഗ്ഗാഹതോ പച്ചക്ഖം വിയ ഉപട്ഠിതം ഗഹേത്വാ ‘‘ഇമ’’ന്തി വുത്തം. യദഗ്ഗേന വാ സത്ഥു ദേസനാഞാണം സാവകേഹി നയതോ ഗയ്ഹതി, തദഗ്ഗേന അത്തനോ വിസയേ പടിവേധഞാണമ്പി നയതോ ഗയ്ഹതേവ. തേനാഹ ആയസ്മാ ധമ്മസേനാപതി – ‘‘അപിച മേ, ഭന്തേ, ധമ്മന്വയോ വിദിതോ’’തി (ദീ॰ നി॰ ൨.൧൪൬; ൩.൧൪൩). പസ്സാതി വിമ്ഹയപ്പത്തോ അനിയമതോ ആലപതി അത്തനോയേവ വാ ചിത്തം, യഥാഹ ഭഗവാ ഉദാനേന്തോ – ‘‘ലോകമിമം പസ്സ; പുഥൂ അവിജ്ജായ പരേതം ഭൂതം ഭൂതരതം ഭവാ അപരിമുത്ത’’ന്തി (ഉദാ॰ ൩൦). തഥാഗതാനന്തി തഥാ ആഗമനാദിഅത്ഥേന തഥാഗതാനം. തഥാ ആഗതോതി ഹി തഥാഗതോ, തഥാ ഗതോതി തഥാഗതോ, തഥലക്ഖണം ആഗതോതി തഥാഗതോ, തഥധമ്മേ യാഥാവതോ അഭിസമ്ബുദ്ധോതി തഥാഗതോ, തഥദസ്സിതായ തഥാഗതോ, തഥവാദിതായ തഥാഗതോ, തഥാകാരിതായ തഥാഗതോ, അഭിഭവനട്ഠേന തഥാഗതോതി ഏവം അട്ഠഹി കാരണേഹി ഭഗവാ തഥാഗതോ. തഥായ ആഗതോതി തഥാഗതോ, തഥായ ഗതോതി തഥാഗതോ, തഥലക്ഖണം ഗതോതി തഥാഗതോ, തഥാനി ആഗതോതി തഥാഗതോ, തഥാവിധോതി തഥാഗതോ, തഥാ പവത്തിതോതി തഥാഗതോ, തഥേഹി ആഗതോതി തഥാഗതോ , തഥാ ഗതഭാവേന തഥാഗതോതി ഏവമ്പി അട്ഠഹി കാരണേഹി ഭഗവാ തഥാഗതോതി അയമേത്ഥ സങ്ഖേപോ. വിത്ഥാരോ പന പരമത്ഥദീപനിയാ ഉദാനട്ഠകഥായ (ഉദാ॰ അട്ഠ॰ ൧൮) ഇതിവുത്തകട്ഠകഥായ (ഇതിവു॰ അട്ഠ॰ ൩൮) ച വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബോ.

    3. Tattha paññanti pakāre jānāti, pakārehi ñāpetīti ca paññā. Veneyyānaṃ āsayānusayacariyādhimuttiādippakāre dhammānaṃ kusalādike khandhādike ca desetabbappakāre jānāti, yathāsabhāvato paṭivijjhati, tehi ca pakārehi ñāpetīti attho. Satthu desanāñāṇañhi idhādhippetaṃ, tenāha ‘‘ima’’nti. Tañhi attani siddhena desanābalena nayaggāhato paccakkhaṃ viya upaṭṭhitaṃ gahetvā ‘‘ima’’nti vuttaṃ. Yadaggena vā satthu desanāñāṇaṃ sāvakehi nayato gayhati, tadaggena attano visaye paṭivedhañāṇampi nayato gayhateva. Tenāha āyasmā dhammasenāpati – ‘‘apica me, bhante, dhammanvayo vidito’’ti (dī. ni. 2.146; 3.143). Passāti vimhayappatto aniyamato ālapati attanoyeva vā cittaṃ, yathāha bhagavā udānento – ‘‘lokamimaṃ passa; puthū avijjāya paretaṃ bhūtaṃ bhūtarataṃ bhavā aparimutta’’nti (udā. 30). Tathāgatānanti tathā āgamanādiatthena tathāgatānaṃ. Tathā āgatoti hi tathāgato, tathā gatoti tathāgato, tathalakkhaṇaṃ āgatoti tathāgato, tathadhamme yāthāvato abhisambuddhoti tathāgato, tathadassitāya tathāgato, tathavāditāya tathāgato, tathākāritāya tathāgato, abhibhavanaṭṭhena tathāgatoti evaṃ aṭṭhahi kāraṇehi bhagavā tathāgato. Tathāya āgatoti tathāgato, tathāya gatoti tathāgato, tathalakkhaṇaṃ gatoti tathāgato, tathāni āgatoti tathāgato, tathāvidhoti tathāgato, tathā pavattitoti tathāgato, tathehi āgatoti tathāgato , tathā gatabhāvena tathāgatoti evampi aṭṭhahi kāraṇehi bhagavā tathāgatoti ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana paramatthadīpaniyā udānaṭṭhakathāya (udā. aṭṭha. 18) itivuttakaṭṭhakathāya (itivu. aṭṭha. 38) ca vuttanayeneva veditabbo.

    ഇദാനി തസ്സാ പഞ്ഞായ അസാധാരണവിസേസം ദസ്സേതും ‘‘അഗ്ഗി യഥാ’’തിആദി വുത്തം. യഥാ അഗ്ഗീതി ഉപമാവചനം. യഥാതി തസ്സ ഉപമാഭാവദസ്സനം. പജ്ജലിതോതി ഉപമേയ്യേന സമ്ബന്ധദസ്സനം. നിസീഥേതി കിച്ചകരണകാലദസ്സനം. അയഞ്ഹേത്ഥ അത്ഥോ – യഥാ നാമ നിസീഥേ രത്തിയം ചതുരങ്ഗസമന്നാഗതേ അന്ധകാരേ വത്തമാനേ ഉന്നതേ ഠാനേ പജ്ജലിതോ അഗ്ഗി തസ്മിം പദേസേ തയഗതം വിധമന്തം തിട്ഠതി, ഏവമേവ തഥാഗതാനം ഇമം ദേസനാഞാണസങ്ഖാതം സബ്ബസോ വേനേയ്യാനം സംസയതമം വിധമന്തം പഞ്ഞം പസ്സാതി. യതോ ദേസനാവിലാസേന സത്താനം ഞാണമയം ആലോകം ദേന്തീതി ആലോകദാ. പഞ്ഞാമയമേവ ചക്ഖും ദദന്തീതി ചക്ഖുദദാ. തദുഭയമ്പി കങ്ഖാവിനയപദട്ഠാനമേവ കത്വാ ദസ്സേന്തോ ‘‘യേ ആഗതാനം വിനയന്തി കങ്ഖ’’ന്തി ആഹ, യേ തഥാഗതാ അത്തനോ സന്തികം ആഗതാനം ഉപഗതാനം വേനേയ്യാനം ‘‘അഹോസിം നു ഖോ അഹമതീതമദ്ധാന’’ന്തിആദിനയപ്പവത്തം (മ॰ നി॰ ൧.൧൮; സം॰ നി॰ ൨.൨൦) സോളസവത്ഥുകം, ‘‘ബുദ്ധേ കങ്ഖതി ധമ്മേ കങ്ഖതീ’’തിആദിനയപ്പവത്തം (ധ॰ സ॰ ൧൦൦൮) അട്ഠവത്ഥുകഞ്ച കങ്ഖം വിചികിച്ഛം വിനയന്തി ദേസനാനുഭാവേന അനവസേസതോ വിധമന്തി വിദ്ധംസേന്തി. വിനയകുക്കുച്ചസങ്ഖാതാ പന കങ്ഖാ തബ്ബിനയേനേവ വിനീതാ ഹോന്തീതി.

    Idāni tassā paññāya asādhāraṇavisesaṃ dassetuṃ ‘‘aggi yathā’’tiādi vuttaṃ. Yathā aggīti upamāvacanaṃ. Yathāti tassa upamābhāvadassanaṃ. Pajjalitoti upameyyena sambandhadassanaṃ. Nisītheti kiccakaraṇakāladassanaṃ. Ayañhettha attho – yathā nāma nisīthe rattiyaṃ caturaṅgasamannāgate andhakāre vattamāne unnate ṭhāne pajjalito aggi tasmiṃ padese tayagataṃ vidhamantaṃ tiṭṭhati, evameva tathāgatānaṃ imaṃ desanāñāṇasaṅkhātaṃ sabbaso veneyyānaṃ saṃsayatamaṃ vidhamantaṃ paññaṃ passāti. Yato desanāvilāsena sattānaṃ ñāṇamayaṃ ālokaṃ dentīti ālokadā. Paññāmayameva cakkhuṃ dadantīti cakkhudadā. Tadubhayampi kaṅkhāvinayapadaṭṭhānameva katvā dassento ‘‘ye āgatānaṃ vinayanti kaṅkha’’nti āha, ye tathāgatā attano santikaṃ āgatānaṃ upagatānaṃ veneyyānaṃ ‘‘ahosiṃ nu kho ahamatītamaddhāna’’ntiādinayappavattaṃ (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20) soḷasavatthukaṃ, ‘‘buddhe kaṅkhati dhamme kaṅkhatī’’tiādinayappavattaṃ (dha. sa. 1008) aṭṭhavatthukañca kaṅkhaṃ vicikicchaṃ vinayanti desanānubhāvena anavasesato vidhamanti viddhaṃsenti. Vinayakukkuccasaṅkhātā pana kaṅkhā tabbinayeneva vinītā hontīti.

    അപരോ നയോ – യഥാ അഗ്ഗി നിസീഥേ രത്തിഭാഗേ പജ്ജലിതോ പടുതരജാലോ സമുജ്ജലം ഉച്ചാസനേ ഠിതാനം ഓഭാസദാനമത്തേന അന്ധകാരം വിധമിത്വാ സമവിസമം വിഭാവേന്തോ ആലോകദദോ ഹോതി. അച്ചാസന്നേ പന ഠിതാനം തം സുപാകടം കരോന്തോ ചക്ഖുകിച്ചകരണതോ ചക്ഖുദദോ നാമ ഹോതി, ഏവമേവ തഥാഗതോ അത്തനോ ധമ്മകായസ്സ ദൂരേ ഠിതാനം അകതാധികാരാനം പഞ്ഞാപജ്ജോതേന മോഹന്ധകാരം വിധമിത്വാ കായവിസമാദിസമവിസമം വിഭാവേന്തോ ആലോകദാ ഭവന്തി, ആസന്നേ ഠിതാനം പന കതാധികാരാനം ധമ്മചക്ഖും ഉപ്പാദേന്തോ ചക്ഖുദദാ ഭവന്തി. യേ ഏവംഭൂതാ അത്തനോ വചീഗോചരം ആഗതാനം മാദിസാനമ്പി കങ്ഖാബഹുലാനം കങ്ഖം വിനയന്തി അരിയമഗ്ഗസമുപ്പാദനേന വിധമന്തി, തേസം തഥാഗതാനം പഞ്ഞം ഞാണാതിസയം പസ്സാതി യോജനാ. ഏവമയം ഥേരസ്സ അത്തനോ കങ്ഖാവിതരണപ്പകാസനേന അഞ്ഞാബ്യാകരണഗാഥാപി ഹോതി. അയഞ്ഹി ഥേരോ പുഥുജ്ജനകാലേ കപ്പിയേപി കുക്കുച്ചകോ ഹുത്വാ കങ്ഖാബഹുലതായ ‘‘കങ്ഖാരേവതോ’’തി പഞ്ഞാതോ, പച്ഛാ ഖീണാസവകാലേപി തഥേവ വോഹരയിത്ഥ. തേനാഹ – ‘‘ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ കങ്ഖാരേവതോ ഗാഥം അഭാസിത്ഥാ’’തി. തം വുത്തത്ഥമേവ.

    Aparo nayo – yathā aggi nisīthe rattibhāge pajjalito paṭutarajālo samujjalaṃ uccāsane ṭhitānaṃ obhāsadānamattena andhakāraṃ vidhamitvā samavisamaṃ vibhāvento ālokadado hoti. Accāsanne pana ṭhitānaṃ taṃ supākaṭaṃ karonto cakkhukiccakaraṇato cakkhudado nāma hoti, evameva tathāgato attano dhammakāyassa dūre ṭhitānaṃ akatādhikārānaṃ paññāpajjotena mohandhakāraṃ vidhamitvā kāyavisamādisamavisamaṃ vibhāvento ālokadā bhavanti, āsanne ṭhitānaṃ pana katādhikārānaṃ dhammacakkhuṃ uppādento cakkhudadā bhavanti. Ye evaṃbhūtā attano vacīgocaraṃ āgatānaṃ mādisānampi kaṅkhābahulānaṃ kaṅkhaṃ vinayanti ariyamaggasamuppādanena vidhamanti, tesaṃ tathāgatānaṃ paññaṃ ñāṇātisayaṃ passāti yojanā. Evamayaṃ therassa attano kaṅkhāvitaraṇappakāsanena aññābyākaraṇagāthāpi hoti. Ayañhi thero puthujjanakāle kappiyepi kukkuccako hutvā kaṅkhābahulatāya ‘‘kaṅkhārevato’’ti paññāto, pacchā khīṇāsavakālepi tatheva voharayittha. Tenāha – ‘‘itthaṃ sudaṃ āyasmā kaṅkhārevato gāthaṃ abhāsitthā’’ti. Taṃ vuttatthameva.

    കങ്ഖാരേവതത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Kaṅkhārevatattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൩. കങ്ഖാരേവതത്ഥേരഗാഥാ • 3. Kaṅkhārevatattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact