| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
२. कङ्खेय्यसुत्तं
2. Kaṅkheyyasuttaṃ
९८८. एकं समयं आयस्मा लोमसकंभियो 1 सक्केसु विहरति कपिलवत्थुस्मिं निग्रोधारामे। अथ खो महानामो सक्को येनायस्मा लोमसकंभियो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा आयस्मन्तं लोमसकंभियं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो महानामो सक्को आयस्मन्तं लोमसकंभियं एतदवोच – ‘‘सो एव नु खो, भन्ते, सेखो विहारो सो तथागतविहारो, उदाहु अञ्ञोव 2 सेखो विहारो अञ्ञो तथागतविहारो’’ति?
988. Ekaṃ samayaṃ āyasmā lomasakaṃbhiyo 3 sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Atha kho mahānāmo sakko yenāyasmā lomasakaṃbhiyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ lomasakaṃbhiyaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko āyasmantaṃ lomasakaṃbhiyaṃ etadavoca – ‘‘so eva nu kho, bhante, sekho vihāro so tathāgatavihāro, udāhu aññova 4 sekho vihāro añño tathāgatavihāro’’ti?
‘‘न खो, आवुसो महानाम, स्वेव सेखो विहारो, सो तथागतविहारो। अञ्ञो खो, आवुसो महानाम, सेखो विहारो, अञ्ञो तथागतविहारो। ये ते, आवुसो महानाम, भिक्खू सेखा अप्पत्तमानसा अनुत्तरं योगक्खेमं पत्थयमाना विहरन्ति, ते पञ्च नीवरणे पहाय विहरन्ति। कतमे पञ्च? कामच्छन्दनीवरणं पहाय विहरन्ति, ब्यापादनीवरणं…पे॰… थिनमिद्धनीवरणं…पे॰… उद्धच्चकुक्कुच्चनीवरणं…पे॰… विचिकिच्छानीवरणं पहाय विहरन्ति।
‘‘Na kho, āvuso mahānāma, sveva sekho vihāro, so tathāgatavihāro. Añño kho, āvuso mahānāma, sekho vihāro, añño tathāgatavihāro. Ye te, āvuso mahānāma, bhikkhū sekhā appattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamānā viharanti, te pañca nīvaraṇe pahāya viharanti. Katame pañca? Kāmacchandanīvaraṇaṃ pahāya viharanti, byāpādanīvaraṇaṃ…pe… thinamiddhanīvaraṇaṃ…pe… uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ…pe… vicikicchānīvaraṇaṃ pahāya viharanti.
‘‘येपि ते, आवुसो महानाम, भिक्खू सेखा अप्पत्तमानसा अनुत्तरं योगक्खेमं पत्थयमाना विहरन्ति, ते इमे पञ्च नीवरणे पहाय विहरन्ति।
‘‘Yepi te, āvuso mahānāma, bhikkhū sekhā appattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamānā viharanti, te ime pañca nīvaraṇe pahāya viharanti.
‘‘ये च खो ते, आवुसो महानाम, भिक्खू अरहन्तो खीणासवा वुसितवन्तो कतकरणीया ओहितभारा अनुप्पत्तसदत्था परिक्खीणभवसंयोजना सम्मदञ्ञा विमुत्ता, तेसं पञ्च नीवरणा पहीना उच्छिन्नमूला तालावत्थुकता अनभावंकता 5 आयतिं अनुप्पादधम्मा। कतमे पञ्च? कामच्छन्दनीवरणं पहीनं उच्छिन्नमूलं तालावत्थुकतं अनभावंकतं आयतिं अनुप्पादधम्मं; ब्यापादनीवरणं पहीनं…पे॰… थिनमिद्धनीवरणं…पे॰… उद्धच्चकुक्कुच्चनीवरणं…पे॰… विचिकिच्छानीवरणं पहीनं उच्छिन्नमूलं तालावत्थुकतं अनभावंकतं आयतिं अनुप्पादधम्मं।
‘‘Ye ca kho te, āvuso mahānāma, bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā, tesaṃ pañca nīvaraṇā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā 6 āyatiṃ anuppādadhammā. Katame pañca? Kāmacchandanīvaraṇaṃ pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ; byāpādanīvaraṇaṃ pahīnaṃ…pe… thinamiddhanīvaraṇaṃ…pe… uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ…pe… vicikicchānīvaraṇaṃ pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ.
‘‘ये ते, आवुसो महानाम, भिक्खू अरहन्तो खीणासवा वुसितवन्तो कतकरणीया ओहितभारा अनुप्पत्तसदत्था परिक्खीणभवसंयोजना सम्मदञ्ञा विमुत्ता, तेसं इमे पञ्च नीवरणा पहीना उच्छिन्नमूला तालावत्थुकता अनभावंकता आयतिं अनुप्पादधम्मा। तदमिनापेतं, आवुसो महानाम, परियायेन वेदितब्बं यथा – अञ्ञोव सेखो विहारो, अञ्ञो तथागतविहारो।
‘‘Ye te, āvuso mahānāma, bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā, tesaṃ ime pañca nīvaraṇā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tadamināpetaṃ, āvuso mahānāma, pariyāyena veditabbaṃ yathā – aññova sekho vihāro, añño tathāgatavihāro.
‘‘एकमिदं, आवुसो महानाम, समयं भगवा इच्छानङ्गले विहरति इच्छानङ्गलवनसण्डे। तत्र खो, आवुसो महानाम, भगवा भिक्खू आमन्तेसि – ‘इच्छामहं, भिक्खवे, तेमासं पटिसल्लीयितुं। नाम्हि केनचि उपसङ्कमितब्बो, अञ्ञत्र एकेन पिण्डपातनीहारकेना’ति। ‘एवं, भन्ते’ति खो, आवुसो महानाम, ते भिक्खू भगवतो पटिस्सुत्वा नास्सुध कोचि भगवन्तं उपसङ्कमति, अञ्ञत्र एकेन पिण्डपातनीहारकेन।
‘‘Ekamidaṃ, āvuso mahānāma, samayaṃ bhagavā icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Tatra kho, āvuso mahānāma, bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘icchāmahaṃ, bhikkhave, temāsaṃ paṭisallīyituṃ. Nāmhi kenaci upasaṅkamitabbo, aññatra ekena piṇḍapātanīhārakenā’ti. ‘Evaṃ, bhante’ti kho, āvuso mahānāma, te bhikkhū bhagavato paṭissutvā nāssudha koci bhagavantaṃ upasaṅkamati, aññatra ekena piṇḍapātanīhārakena.
‘‘अथ खो, आवुसो, भगवा तस्स तेमासस्स अच्चयेन पटिसल्लाना वुट्ठितो भिक्खू आमन्तेसि – ‘सचे खो, भिक्खवे, अञ्ञतित्थिया परिब्बाजका एवं पुच्छेय्युं – कतमेनावुसो, विहारेन समणो गोतमो वस्सावासं बहुलं विहासीति, एवं पुट्ठा तुम्हे, भिक्खवे, तेसं अञ्ञतित्थियानं परिब्बाजकानं एवं ब्याकरेय्याथ – आनापानस्सतिसमाधिना खो, आवुसो, भगवा वस्सावासं बहुलं विहासीति। इधाहं, भिक्खवे , सतो अस्ससामि, सतो पस्ससामि। दीघं अस्ससन्तो दीघं अस्ससामीति पजानामि, दीघं पस्ससन्तो दीघं पस्ससामीति पजानामि…पे॰… पटिनिस्सग्गानुपस्सी अस्ससिस्सामीति पजानामि, पटिनिस्सग्गानुपस्सी पस्ससिस्सामी’ति पजानामि’’।
‘‘Atha kho, āvuso, bhagavā tassa temāsassa accayena paṭisallānā vuṭṭhito bhikkhū āmantesi – ‘sace kho, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – katamenāvuso, vihārena samaṇo gotamo vassāvāsaṃ bahulaṃ vihāsīti, evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha – ānāpānassatisamādhinā kho, āvuso, bhagavā vassāvāsaṃ bahulaṃ vihāsīti. Idhāhaṃ, bhikkhave , sato assasāmi, sato passasāmi. Dīghaṃ assasanto dīghaṃ assasāmīti pajānāmi, dīghaṃ passasanto dīghaṃ passasāmīti pajānāmi…pe… paṭinissaggānupassī assasissāmīti pajānāmi, paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti pajānāmi’’.
‘‘यञ्हि तं, भिक्खवे, सम्मा वदमानो वदेय्य – अरियविहारो इतिपि, ब्रह्मविहारो इतिपि, तथागतविहारो इतिपि। आनापानस्सतिसमाधिं सम्मा वदमानो वदेय्य – अरियविहारो इतिपि, ब्रह्मविहारो इतिपि, तथागतविहारो इतिपि।
‘‘Yañhi taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ariyavihāro itipi, brahmavihāro itipi, tathāgatavihāro itipi. Ānāpānassatisamādhiṃ sammā vadamāno vadeyya – ariyavihāro itipi, brahmavihāro itipi, tathāgatavihāro itipi.
‘‘ये ते, भिक्खवे, भिक्खू सेखा अप्पत्तमानसा अनुत्तरं योगक्खेमं पत्थयमाना विहरन्ति, तेसं आनापानस्सतिसमाधि भावितो बहुलीकतो आसवानं खयाय संवत्तति।
‘‘Ye te, bhikkhave, bhikkhū sekhā appattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamānā viharanti, tesaṃ ānāpānassatisamādhi bhāvito bahulīkato āsavānaṃ khayāya saṃvattati.
‘‘ये च खो ते, भिक्खवे, भिक्खू अरहन्तो खीणासवा वुसितवन्तो कतकरणीया ओहितभारा अनुप्पत्तसदत्था परिक्खीणभवसंयोजना सम्मदञ्ञा विमुत्ता, तेसं आनापानस्सतिसमाधि भावितो बहुलीकतो दिट्ठेव धम्मे सुखविहाराय चेव संवत्तति सतिसम्पजञ्ञाय च।
‘‘Ye ca kho te, bhikkhave, bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā, tesaṃ ānāpānassatisamādhi bhāvito bahulīkato diṭṭheva dhamme sukhavihārāya ceva saṃvattati satisampajaññāya ca.
‘‘यञ्हि तं, भिक्खवे, सम्मा वदमानो वदेय्य – अरियविहारो इतिपि, ब्रह्मविहारो इतिपि, तथागतविहारो इतिपि। आनापानस्सतिसमाधिं सम्मा वदमानो वदेय्य – अरियविहारो इतिपि, ब्रह्मविहारो इतिपि, तथागतविहारो इतिपी’’ति। ‘‘इमिना खो एतं, आवुसो महानाम, परियायेन वेदितब्बं, यथा – अञ्ञोव सेखो विहारो, अञ्ञो तथागतविहारो’’ति। दुतियं।
‘‘Yañhi taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ariyavihāro itipi, brahmavihāro itipi, tathāgatavihāro itipi. Ānāpānassatisamādhiṃ sammā vadamāno vadeyya – ariyavihāro itipi, brahmavihāro itipi, tathāgatavihāro itipī’’ti. ‘‘Iminā kho etaṃ, āvuso mahānāma, pariyāyena veditabbaṃ, yathā – aññova sekho vihāro, añño tathāgatavihāro’’ti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १-२. इच्छानङ्गलसुत्तादिवण्णना • 1-2. Icchānaṅgalasuttādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १-२. इच्छानङ्गलसुत्तादिवण्णना • 1-2. Icchānaṅgalasuttādivaṇṇanā
