| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya |
੨. ਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤਂ
2. Kaṅkheyyasuttaṃ
੯੮੮. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਲੋਮਸਕਂਭਿਯੋ 1 ਸਕ੍ਕੇਸੁ વਿਹਰਤਿ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ। ਅਥ ਖੋ ਮਹਾਨਾਮੋ ਸਕ੍ਕੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਲੋਮਸਕਂਭਿਯੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਲੋਮਸਕਂਭਿਯਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਮਹਾਨਾਮੋ ਸਕ੍ਕੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਲੋਮਸਕਂਭਿਯਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸੋ ਏવ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੇਖੋ વਿਹਾਰੋ ਸੋ ਤਥਾਗਤવਿਹਾਰੋ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞੋવ 2 ਸੇਖੋ વਿਹਾਰੋ ਅਞ੍ਞੋ ਤਥਾਗਤવਿਹਾਰੋ’’ਤਿ?
988. Ekaṃ samayaṃ āyasmā lomasakaṃbhiyo 3 sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Atha kho mahānāmo sakko yenāyasmā lomasakaṃbhiyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ lomasakaṃbhiyaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko āyasmantaṃ lomasakaṃbhiyaṃ etadavoca – ‘‘so eva nu kho, bhante, sekho vihāro so tathāgatavihāro, udāhu aññova 4 sekho vihāro añño tathāgatavihāro’’ti?
‘‘ਨ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਮਹਾਨਾਮ, ਸ੍વੇવ ਸੇਖੋ વਿਹਾਰੋ, ਸੋ ਤਥਾਗਤવਿਹਾਰੋ। ਅਞ੍ਞੋ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਮਹਾਨਾਮ, ਸੇਖੋ વਿਹਾਰੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਤਥਾਗਤવਿਹਾਰੋ। ਯੇ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਮਹਾਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੇਖਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣੇ ਪਹਾਯ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀવਰਣਂ ਪਹਾਯ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਨੀવਰਣਂ…ਪੇ॰… ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਨੀવਰਣਂ…ਪੇ॰… ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨੀવਰਣਂ…ਪੇ॰… વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੀવਰਣਂ ਪਹਾਯ વਿਹਰਨ੍ਤਿ।
‘‘Na kho, āvuso mahānāma, sveva sekho vihāro, so tathāgatavihāro. Añño kho, āvuso mahānāma, sekho vihāro, añño tathāgatavihāro. Ye te, āvuso mahānāma, bhikkhū sekhā appattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamānā viharanti, te pañca nīvaraṇe pahāya viharanti. Katame pañca? Kāmacchandanīvaraṇaṃ pahāya viharanti, byāpādanīvaraṇaṃ…pe… thinamiddhanīvaraṇaṃ…pe… uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ…pe… vicikicchānīvaraṇaṃ pahāya viharanti.
‘‘ਯੇਪਿ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਮਹਾਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੇਖਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣੇ ਪਹਾਯ વਿਹਰਨ੍ਤਿ।
‘‘Yepi te, āvuso mahānāma, bhikkhū sekhā appattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamānā viharanti, te ime pañca nīvaraṇe pahāya viharanti.
‘‘ਯੇ ਚ ਖੋ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਮਹਾਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸવਾ વੁਸਿਤવਨ੍ਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਾ ਓਹਿਤਭਾਰਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭવਸਂਯੋਜਨਾ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ વਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣਾ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ 5 ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀવਰਣਂ ਪਹੀਨਂ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਂ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਂ ਅਨਭਾવਂਕਤਂ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਂ; ਬ੍ਯਾਪਾਦਨੀવਰਣਂ ਪਹੀਨਂ…ਪੇ॰… ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਨੀવਰਣਂ…ਪੇ॰… ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨੀવਰਣਂ…ਪੇ॰… વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੀવਰਣਂ ਪਹੀਨਂ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਂ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਂ ਅਨਭਾવਂਕਤਂ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਂ।
‘‘Ye ca kho te, āvuso mahānāma, bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā, tesaṃ pañca nīvaraṇā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā 6 āyatiṃ anuppādadhammā. Katame pañca? Kāmacchandanīvaraṇaṃ pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ; byāpādanīvaraṇaṃ pahīnaṃ…pe… thinamiddhanīvaraṇaṃ…pe… uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ…pe… vicikicchānīvaraṇaṃ pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ.
‘‘ਯੇ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਮਹਾਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸવਾ વੁਸਿਤવਨ੍ਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਾ ਓਹਿਤਭਾਰਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭવਸਂਯੋਜਨਾ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ વਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣਾ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ। ਤਦਮਿਨਾਪੇਤਂ, ਆવੁਸੋ ਮਹਾਨਾਮ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾ – ਅਞ੍ਞੋવ ਸੇਖੋ વਿਹਾਰੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਤਥਾਗਤવਿਹਾਰੋ।
‘‘Ye te, āvuso mahānāma, bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā, tesaṃ ime pañca nīvaraṇā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tadamināpetaṃ, āvuso mahānāma, pariyāyena veditabbaṃ yathā – aññova sekho vihāro, añño tathāgatavihāro.
‘‘ਏਕਮਿਦਂ, ਆવੁਸੋ ਮਹਾਨਾਮ, ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਇਚ੍ਛਾਨਙ੍ਗਲੇ વਿਹਰਤਿ ਇਚ੍ਛਾਨਙ੍ਗਲવਨਸਣ੍ਡੇ। ਤਤ੍ਰ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਮਹਾਨਾਮ, ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੇਮਾਸਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤੁਂ। ਨਾਮ੍ਹਿ ਕੇਨਚਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਏਕੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਨੀਹਾਰਕੇਨਾ’ਤਿ। ‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਮਹਾਨਾਮ, ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਨਾਸ੍ਸੁਧ ਕੋਚਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਏਕੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਨੀਹਾਰਕੇਨ।
‘‘Ekamidaṃ, āvuso mahānāma, samayaṃ bhagavā icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Tatra kho, āvuso mahānāma, bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘icchāmahaṃ, bhikkhave, temāsaṃ paṭisallīyituṃ. Nāmhi kenaci upasaṅkamitabbo, aññatra ekena piṇḍapātanīhārakenā’ti. ‘Evaṃ, bhante’ti kho, āvuso mahānāma, te bhikkhū bhagavato paṭissutvā nāssudha koci bhagavantaṃ upasaṅkamati, aññatra ekena piṇḍapātanīhārakena.
‘‘ਅਥ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਤੇਮਾਸਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ – ਕਤਮੇਨਾવੁਸੋ, વਿਹਾਰੇਨ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ વਸ੍ਸਾવਾਸਂ ਬਹੁਲਂ વਿਹਾਸੀਤਿ, ਏવਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਥ – ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸਮਾਧਿਨਾ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ વਸ੍ਸਾવਾਸਂ ਬਹੁਲਂ વਿਹਾਸੀਤਿ। ਇਧਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਸਤੋ ਅਸ੍ਸਸਾਮਿ, ਸਤੋ ਪਸ੍ਸਸਾਮਿ। ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਸਾਮੀਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ, ਦੀਘਂ ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ ਦੀਘਂ ਪਸ੍ਸਸਾਮੀਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ…ਪੇ॰… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ’’।
‘‘Atha kho, āvuso, bhagavā tassa temāsassa accayena paṭisallānā vuṭṭhito bhikkhū āmantesi – ‘sace kho, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – katamenāvuso, vihārena samaṇo gotamo vassāvāsaṃ bahulaṃ vihāsīti, evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha – ānāpānassatisamādhinā kho, āvuso, bhagavā vassāvāsaṃ bahulaṃ vihāsīti. Idhāhaṃ, bhikkhave , sato assasāmi, sato passasāmi. Dīghaṃ assasanto dīghaṃ assasāmīti pajānāmi, dīghaṃ passasanto dīghaṃ passasāmīti pajānāmi…pe… paṭinissaggānupassī assasissāmīti pajānāmi, paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti pajānāmi’’.
‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ਅਰਿਯવਿਹਾਰੋ ਇਤਿਪਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰੋ ਇਤਿਪਿ, ਤਥਾਗਤવਿਹਾਰੋ ਇਤਿਪਿ। ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸਮਾਧਿਂ ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ਅਰਿਯવਿਹਾਰੋ ਇਤਿਪਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰੋ ਇਤਿਪਿ, ਤਥਾਗਤવਿਹਾਰੋ ਇਤਿਪਿ।
‘‘Yañhi taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ariyavihāro itipi, brahmavihāro itipi, tathāgatavihāro itipi. Ānāpānassatisamādhiṃ sammā vadamāno vadeyya – ariyavihāro itipi, brahmavihāro itipi, tathāgatavihāro itipi.
‘‘ਯੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੇਖਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸਮਾਧਿ ਭਾવਿਤੋ ਬਹੁਲੀਕਤੋ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Ye te, bhikkhave, bhikkhū sekhā appattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamānā viharanti, tesaṃ ānāpānassatisamādhi bhāvito bahulīkato āsavānaṃ khayāya saṃvattati.
‘‘ਯੇ ਚ ਖੋ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸવਾ વੁਸਿਤવਨ੍ਤੋ ਕਤਕਰਣੀਯਾ ਓਹਿਤਭਾਰਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭવਸਂਯੋਜਨਾ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ વਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸਮਾਧਿ ਭਾવਿਤੋ ਬਹੁਲੀਕਤੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਖવਿਹਾਰਾਯ ਚੇવ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਯ ਚ।
‘‘Ye ca kho te, bhikkhave, bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā, tesaṃ ānāpānassatisamādhi bhāvito bahulīkato diṭṭheva dhamme sukhavihārāya ceva saṃvattati satisampajaññāya ca.
‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ਅਰਿਯવਿਹਾਰੋ ਇਤਿਪਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰੋ ਇਤਿਪਿ, ਤਥਾਗਤવਿਹਾਰੋ ਇਤਿਪਿ। ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸਮਾਧਿਂ ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ਅਰਿਯવਿਹਾਰੋ ਇਤਿਪਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰੋ ਇਤਿਪਿ, ਤਥਾਗਤવਿਹਾਰੋ ਇਤਿਪੀ’’ਤਿ। ‘‘ਇਮਿਨਾ ਖੋ ਏਤਂ, ਆવੁਸੋ ਮਹਾਨਾਮ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ – ਅਞ੍ਞੋવ ਸੇਖੋ વਿਹਾਰੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਤਥਾਗਤવਿਹਾਰੋ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਂ।
‘‘Yañhi taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ariyavihāro itipi, brahmavihāro itipi, tathāgatavihāro itipi. Ānāpānassatisamādhiṃ sammā vadamāno vadeyya – ariyavihāro itipi, brahmavihāro itipi, tathāgatavihāro itipī’’ti. ‘‘Iminā kho etaṃ, āvuso mahānāma, pariyāyena veditabbaṃ, yathā – aññova sekho vihāro, añño tathāgatavihāro’’ti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੧-੨. ਇਚ੍ਛਾਨਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • 1-2. Icchānaṅgalasuttādivaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੧-੨. ਇਚ੍ਛਾਨਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • 1-2. Icchānaṅgalasuttādivaṇṇanā
