| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationမဇ္ဈိမ နိကာယ ၉၀
The Middle-Length Suttas Collection 90
ကဏ္ဏကတ္ထလသုတ္တ
At Kaṇṇakatthala
ဧဝံ မေ သုတံ—ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဥရုညာယံ ဝိဟရတိ ကဏ္ဏကတ္ထလေ မိဂဒါယေ၊
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Ujuñña, in the deer park at Kaṇṇakatthala.
တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဥရုညံ အနုပ္ပတ္တော ဟောတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန၊ အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ: “ဧဟိ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ မမ ဝစနေန ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ, အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆ: ‘ရာဇာ, ဘန္တေ, ပသေနဒိ ကောသလော ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတီ'တိ; ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ: ‘အဇ္ဇ ကိရ, ဘန္တေ, ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ပစ္ဆာဘတ္တံ ဘုတ္တပါတရာသော ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿတီ'”တိ၊
Now at that time King Pasenadi of Kosala had arrived at Ujuñña on some business. Then he addressed a man, “Please, mister, go to the Buddha, and in my name bow with your head to his feet. Ask him if he is healthy and well, nimble, strong, and living comfortably. And then say: ‘Sir, King Pasenadi of Kosala will come to see you today when he has finished breakfast.’”
“ဧဝံ, ဒေဝါ”တိ ခေါ သော ပုရိသော ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ပုရိသော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ရာဇာ, ဘန္တေ, ပသေနဒိ ကောသလော ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတိ; ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ: ‘အဇ္ဇ ကိရ, ဘန္တေ, ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ပစ္ဆာဘတ္တံ ဘုတ္တပါတရာသော ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿတီ'”တိ၊
“Yes, Your Majesty,” that man replied. He did as the king asked.
အဿောသုံ ခေါ သောမာ စ ဘဂိနီ သကုလာ စ ဘဂိနီ: “အဇ္ဇ ကိရ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ပစ္ဆာဘတ္တံ ဘုတ္တပါတရာသော ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿတီ”တိ၊ အထ ခေါ သောမာ စ ဘဂိနီ သကုလာ စ ဘဂိနီ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဘတ္တာဘိဟာရေ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ: “တေန ဟိ, မဟာရာဇ, အမှာကမ္ပိ ဝစနေန ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ, အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆ: ‘သောမာ စ, ဘန္တေ, ဘဂိနီ သကုလာ စ ဘဂိနီ ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတီ'”တိ၊
The sisters Somā and Sakulā heard this. While the meal was being served, they approached the king and said, “Great king, since you are going to the Buddha, please bow in our name with your head to his feet. Ask him if he is healthy and well, nimble, strong, and living comfortably.”
အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ပစ္ဆာဘတ္တံ ဘုတ္တပါတရာသော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “သောမာ စ, ဘန္တေ, ဘဂိနီ သကုလာ စ ဘဂိနီ ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတီ”တိ၊
When he had finished breakfast, King Pasenadi went to the Buddha, bowed, sat down to one side, and said to him, “Sir, the sisters Somā and Sakulā bow with their heads to your feet. They ask if you are healthy and well, nimble, strong, and living comfortably.”
“ကိံ ပန, မဟာရာဇ, သောမာ စ ဘဂိနီ သကုလာ စ ဘဂိနီ အညံ ဒူတံ နာလတ္ထုန်”တိ?
“But, great king, couldn’t they get any other messenger?”
“အဿောသုံ ခေါ, ဘန္တေ, သောမာ စ ဘဂိနီ သကုလာ စ ဘဂိနီ: ‘အဇ္ဇ ကိရ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ပစ္ဆာဘတ္တံ ဘုတ္တပါတရာသော ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿတီ'တိ၊ အထ ခေါ, ဘန္တေ, သောမာ စ ဘဂိနီ သကုလာ စ ဘဂိနီ မံ ဘတ္တာဘိဟာရေ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ: ‘တေန ဟိ, မဟာရာဇ, အမှာကမ္ပိ ဝစနေန ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ, အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆ—သောမာ စ ဘဂိနီ သကုလာ စ ဘဂိနီ ဘဂဝတော ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတီ'”တိ၊ “သုခိနိယော ဟောန္တု တာ, မဟာရာဇ, သောမာ စ ဘဂိနီ သကုလာ စ ဘဂိနီ”တိ၊
So Pasenadi explained the circumstances of the message. The Buddha said, “May the sisters Somā and Sakulā be happy, great king.”
အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “သုတံ မေတံ, ဘန္တေ, သမဏော ဂေါတမော ဧဝမာဟ: ‘နတ္ထိ သော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ယော သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒဿာဝီ အပရိသေသံ ဉာဏဒဿနံ ပဋိဇာနိဿတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ'တိ၊ ယေ တေ, ဘန္တေ, ဧဝမာဟံသု: ‘သမဏော ဂေါတမော ဧဝမာဟ—နတ္ထိ သော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ယော သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒဿာဝီ အပရိသေသံ ဉာဏဒဿနံ ပဋိဇာနိဿတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ'တိ; ကစ္စိ တေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဝုတ္တဝါဒိနော, န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောန္တိ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုဝါဒေါ ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတီ”တိ?
Then the king said to the Buddha, “I have heard, sir, that the ascetic Gotama says this: ‘There is no ascetic or brahmin who will claim to be all-knowing and all-seeing, to know and see everything without exception: that is not possible.’ Do those who say this repeat what the Buddha has said, and not misrepresent him with an untruth? Is their explanation in line with the teaching? Are there any legitimate grounds for rebuke and criticism?”
“ယေ တေ, မဟာရာဇ, ဧဝမာဟံသု: ‘သမဏော ဂေါတမော ဧဝမာဟ—နတ္ထိ သော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ယော သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒဿာဝီ အပရိသေသံ ဉာဏဒဿနံ ပဋိဇာနိဿတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ'တိ; န မေ တေ ဝုတ္တဝါဒိနော, အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ စ ပန မံ တေ အသတာ အဘူတေနာ”တိ၊
“Great king, those who say this do not repeat what I have said. They misrepresent me with what is false and untrue.”
အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဝိဋဋူဘံ သေနာပတိံ အာမန္တေသိ: “ကော နု ခေါ, သေနာပတိ, ဣမံ ကထာဝတ္ထုံ ရာဇန္တေပုရေ အဗ္ဘုဒါဟာသီ”တိ?
Then King Pasenadi addressed General Viḍūḍabha, “General, who introduced this topic of discussion to the royal compound?”
“သဉ္ဇယော, မဟာရာဇ, ဗြာဟ္မဏော အာကာသဂေါတ္တော”တိ၊
“It was Sañjaya, great king, the brahmin of the Ākāsa clan.”
အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ: “ဧဟိ တွံ, အမ္ဘော ပုရိသ, မမ ဝစနေန သဉ္ဇယံ ဗြာဟ္မဏံ အာကာသဂေါတ္တံ အာမန္တေဟိ: ‘ရာဇာ တံ, ဘန္တေ, ပသေနဒိ ကောသလော အာမန္တေတီ'”တိ၊
Then the king addressed a man, “Please, mister, in my name tell Sañjaya that King Pasenadi summons him.”
“ဧဝံ, ဒေဝါ”တိ ခေါ သော ပုရိသော ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ပဋိဿုတွာ ယေန သဉ္ဇယော ဗြာဟ္မဏော အာကာသဂေါတ္တော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ သဉ္ဇယံ ဗြာဟ္မဏံ အာကာသဂေါတ္တံ ဧတဒဝေါစ: “ရာဇာ တံ, ဘန္တေ, ပသေနဒိ ကောသလော အာမန္တေတီ”တိ၊
“Yes, Your Majesty,” that man replied. He did as the king asked.
အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “သိယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ အညဒေဝ ကိဉ္စိ သန္ဓာယ ဘာသိတံ, တဉ္စ ဇနော အညထာပိ ပစ္စာဂစ္ဆေယျ၊ ယထာ ကထံ ပန, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အဘိဇာနာတိ ဝါစံ ဘာသိတာ”တိ?
Then the king said to the Buddha, “Sir, might the Buddha have spoken in reference to one thing, but that person believed it was something else? How then do you recall making this statement?”
“ဧဝံ ခေါ အဟံ, မဟာရာဇ, အဘိဇာနာမိ ဝါစံ ဘာသိတာ: ‘နတ္ထိ သော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ယော သကိဒေဝ သဗ္ဗံ ဉဿတိ, သဗ္ဗံ ဒက္ခိတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ'”တိ၊
“Great king, I recall making this statement: ‘There is no ascetic or brahmin who knows all and sees all simultaneously: that is not possible.’”
“ဟေတုရူပံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာဟ; သဟေတုရူပံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာဟ: ‘နတ္ထိ သော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ယော သကိဒေဝ သဗ္ဗံ ဉဿတိ, သဗ္ဗံ ဒက္ခိတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ'တိ၊
“What the Buddha says appears reasonable.
စတ္တာရောမေ, ဘန္တေ, ဝဏ္ဏာ—ခတ္တိယာ, ဗြာဟ္မဏာ, ဝေဿာ, သုဒ္ဒါ၊ ဣမေသံ နု ခေါ, ဘန္တေ, စတုန္နံ ဝဏ္ဏာနံ သိယာ ဝိသေသော သိယာ နာနာကရဏန်”တိ?
Sir, there are these four classes: aristocrats, brahmins, peasants, and menials. Is there any difference between them?”
“စတ္တာရောမေ, မဟာရာဇ, ဝဏ္ဏာ—ခတ္တိယာ, ဗြာဟ္မဏာ, ဝေဿာ, သုဒ္ဒါ၊ ဣမေသံ ခေါ, မဟာရာဇ, စတုန္နံ ဝဏ္ဏာနံ ဒွေ ဝဏ္ဏာ အဂ္ဂမက္ခာယန္တိ—ခတ္တိယာ စ ဗြာဟ္မဏာ စ—ယဒိဒံ အဘိဝါဒနပစ္စုဋ္ဌာနအဉ္ဇလိကမ္မသာမီစိကမ္မာနီ”တိ၊
“Of the four classes, two are said to be preeminent—the aristocrats and the brahmins. That is, when it comes to bowing down, rising up, greeting with joined palms, and observing proper etiquette.”
“နာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ ပုစ္ဆာမိ; သမ္ပရာယိကာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆာမိ၊ စတ္တာရောမေ, ဘန္တေ, ဝဏ္ဏာ—ခတ္တိယာ, ဗြာဟ္မဏာ, ဝေဿာ, သုဒ္ဒါ၊ ဣမေသံ နု ခေါ, ဘန္တေ, စတုန္နံ ဝဏ္ဏာနံ သိယာ ဝိသေသော သိယာ နာနာကရဏန်”တိ?
“Sir, I am not asking you about the present life, but about the life to come.”
“ပဉ္စိမာနိ, မဟာရာဇ, ပဓာနိယင်္ဂါနိ၊ ကတမာနိ ပဉ္စ? ဣဓ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု သဒ္ဓေါ ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတဿ ဗောဓိံ: ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ'တိ; အပ္ပါဗာဓော ဟောတိ အပ္ပါတင်္ကော သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ သမန္နာဂတော နာတိသီတာယ နာစ္စုဏှာယ မဇ္ဈိမာယ ပဓာနက္ခမာယ; အသဌော ဟောတိ အမာယာဝီ ယထာဘူတံ အတ္တာနံ အာဝိကတ္တာ သတ္ထရိ ဝါ ဝိညူသု ဝါ သဗြဟ္မစာရီသု; အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒါယ, ထာမဝါ ဒဠှပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု; ပညဝါ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂါမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာဒုက္ခက္ခယဂါမိနိယာ—ဣမာနိ ခေါ, မဟာရာဇ, ပဉ္စ ပဓာနိယင်္ဂါနိ၊ စတ္တာရောမေ, မဟာရာဇ, ဝဏ္ဏာ—ခတ္တိယာ, ဗြာဟ္မဏာ, ဝေဿာ, သုဒ္ဒါ၊ တေ စဿု ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပဓာနိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတာ; ဧတ္ထ ပန နေသံ အဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ”တိ၊
“Great king, there are these five factors that support meditation. What five? It’s when a bhikkhu has faith in the Realized One’s awakening: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ They are rarely ill or unwell. Their stomach digests well, being neither too hot nor too cold, but just right, and fit for meditation. They’re not devious or deceitful. They reveal themselves honestly to the Teacher or sensible spiritual companions. They live with energy roused up for giving up unskillful qualities and embracing skillful qualities. They’re strong, staunchly vigorous, not slacking off when it comes to developing skillful qualities. They’re wise. They have the wisdom of arising and passing away which is noble, penetrative, and leads to the complete ending of suffering. These are the five factors that support meditation. There are these four classes: aristocrats, brahmins, peasants, and menials. If they had these five factors that support meditation, that would be for their lasting welfare and happiness.”
“စတ္တာရောမေ, ဘန္တေ, ဝဏ္ဏာ—ခတ္တိယာ, ဗြာဟ္မဏာ, ဝေဿာ, သုဒ္ဒါ၊ တေ စဿု ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပဓာနိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတာ; ဧတ္ထ ပန နေသံ, ဘန္တေ, သိယာ ဝိသေသော သိယာ နာနာကရဏန်”တိ?
“Sir, there are these four classes: aristocrats, brahmins, peasants, and menials. If they had these five factors that support meditation, would there be any difference between them?”
“ဧတ္ထ ခေါ နေသာဟံ, မဟာရာဇ, ပဓာနဝေမတ္တတံ ဝဒါမိ၊ သေယျထာပိဿု, မဟာရာဇ, ဒွေ ဟတ္ထိဒမ္မာ ဝါ အဿဒမ္မာ ဝါ ဂေါဒမ္မာ ဝါ သုဒန္တာ သုဝိနီတာ, ဒွေ ဟတ္ထိဒမ္မာ ဝါ အဿဒမ္မာ ဝါ ဂေါဒမ္မာ ဝါ အဒန္တာ အဝိနီတာ၊ တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ယေ တေ ဒွေ ဟတ္ထိဒမ္မာ ဝါ အဿဒမ္မာ ဝါ ဂေါဒမ္မာ ဝါ သုဒန္တာ သုဝိနီတာ, အပိ နု တေ ဒန္တာဝ ဒန္တကာရဏံ ဂစ္ဆေယျုံ, ဒန္တာဝ ဒန္တဘူမိံ သမ္ပာပုဏေယျုန်”တိ?
“In that case, I say it is the diversity of their efforts in meditation. Suppose there was a pair of elephants or horses or oxen in training who were well tamed and well trained. And there was a pair who were not tamed or trained. What do you think, great king? Wouldn’t the pair that was well tamed and well trained perform the tasks of the tamed, and reach the level of the tamed?”
“ဧဝံ, ဘန္တေ”၊
“Yes, sir.”
“ယေ ပန တေ ဒွေ ဟတ္ထိဒမ္မာ ဝါ အဿဒမ္မာ ဝါ ဂေါဒမ္မာ ဝါ အဒန္တာ အဝိနီတာ, အပိ နု တေ အဒန္တာဝ ဒန္တကာရဏံ ဂစ္ဆေယျုံ, အဒန္တာဝ ဒန္တဘူမိံ သမ္ပာပုဏေယျုံ, သေယျထာပိ တေ ဒွေ ဟတ္ထိဒမ္မာ ဝါ အဿဒမ္မာ ဝါ ဂေါဒမ္မာ ဝါ သုဒန္တာ သုဝိနီတာ”တိ?
“But would the pair that was not tamed and trained perform the tasks of the tamed and reach the level of the tamed, just like the tamed pair?”
“နော ဟေတံ, ဘန္တေ”၊
“No, sir.”
“ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယံ တံ သဒ္ဓေန ပတ္တဗ္ဗံ အပ္ပါဗာဓေန အသဌေန အမာယာဝိနာ အာရဒ္ဓဝီရိယေန ပညဝတာ, တံ ဝတ အဿဒ္ဓေါ ဗဟွာဗာဓော သဌော မာယာဝီ ကုသီတော ဒုပ္ပညော ပါပုဏိဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ”တိ၊
“In the same way, there are things that must be attained by someone with faith, health, integrity, energy, and wisdom. It’s not possible for a faithless, unhealthy, deceitful, lazy, witless person to attain them.”
“ဟေတုရူပံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာဟ; သဟေတုရူပံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာဟ၊ စတ္တာရောမေ, ဘန္တေ, ဝဏ္ဏာ—ခတ္တိယာ, ဗြာဟ္မဏာ, ဝေဿာ, သုဒ္ဒါ၊ တေ စဿု ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပဓာနိယင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတာ တေ စဿု သမ္မပ္ပဓာနာ; ဧတ္ထ ပန နေသံ, ဘန္တေ, သိယာ ဝိသေသော သိယာ နာနာကရဏန်”တိ?
“What the Buddha says appears reasonable. Sir, there are these four classes: aristocrats, brahmins, peasants, and workers. If they had these five factors that support meditation, and if they practiced rightly, would there be any difference between them?”
“ဧတ္ထ ခေါ နေသာဟံ, မဟာရာဇ, န ကိဉ္စိ နာနာကရဏံ ဝဒါမိ—ယဒိဒံ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိံ၊ သေယျထာပိ, မဟာရာဇ, ပုရိသော သုက္ခံ သာကကဋ္ဌံ အာဒါယ အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ, တေဇော ပါတုကရေယျ; အထာပရော ပုရိသော သုက္ခံ သာလကဋ္ဌံ အာဒါယ အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ, တေဇော ပါတုကရေယျ; အထာပရော ပုရိသော သုက္ခံ အမ္ဗကဋ္ဌံ အာဒါယ အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ, တေဇော ပါတုကရေယျ; အထာပရော ပုရိသော သုက္ခံ ဥဒုမ္ဗရကဋ္ဌံ အာဒါယ အဂ္ဂိံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေယျ, တေဇော ပါတုကရေယျ၊ တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, သိယာ နု ခေါ တေသံ အဂ္ဂီနံ နာနာဒါရုတော အဘိနိဗ္ဗတ္တာနံ ကိဉ္စိ နာနာကရဏံ အစ္စိယာ ဝါ အစ္စိံ, ဝဏ္ဏေန ဝါ ဝဏ္ဏံ, အာဘာယ ဝါ အာဘန်”တိ?
“In that case, I say that there is no difference between the freedom of one and the freedom of the other. Suppose a person took dry teak wood and lit a fire and produced heat. Then another person did the same using sāl wood, another used mango wood, while another used wood of the cluster fig. What do you think, great king? Would there be any difference between the fires produced by these different kinds of wood, that is, in the flame, color, or light?”
“နော ဟေတံ, ဘန္တေ”၊
“No, sir.”
“ဧဝမေဝ ခေါ, မဟာရာဇ, ယံ တံ တေဇံ ဝီရိယာ နိမ္မထိတံ ပဓာနာဘိနိဗ္ဗတ္တံ, နာဟံ တတ္ထ ကိဉ္စိ နာနာကရဏံ ဝဒါမိ—ယဒိဒံ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိန်”တိ၊
“In the same way, when fire has been kindled by energy and produced by effort, I say that there is no difference between the freedom of one and the freedom of the other.”
“ဟေတုရူပံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာဟ; သဟေတုရူပံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာဟ၊ ကိံ ပန, ဘန္တေ, အတ္ထိ ဒေဝါ”တိ?
“What the Buddha says appears reasonable. But sir, do gods survive?”
“ကိံ ပန တွံ, မဟာရာဇ, ဧဝံ ဝဒေသိ: ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, အတ္ထိ ဒေဝါ'”တိ?
“But what exactly are you asking?”
“ယဒိ ဝါ တေ, ဘန္တေ, ဒေဝါ အာဂန္တာရော ဣတ္ထတ္တံ ယဒိ ဝါ အနာဂန္တာရော ဣတ္ထတ္တံ”?
“Whether those gods come back to this state of existence or not.”
“ယေ တေ, မဟာရာဇ, ဒေဝါ သဗျာဗဇ္ဈာ တေ ဒေဝါ အာဂန္တာရော ဣတ္ထတ္တံ, ယေ တေ ဒေဝါ အဗျာဗဇ္ဈာ တေ ဒေဝါ အနာဂန္တာရော ဣတ္ထတ္တန်”တိ၊
“Those gods who are subject to affliction come back to this state of existence, but those free of affliction do not come back.”
ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဝိဋဋူဘော သေနာပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ယေ တေ, ဘန္တေ, ဒေဝါ သဗျာဗဇ္ဈာ အာဂန္တာရော ဣတ္ထတ္တံ တေ ဒေဝါ, ယေ တေ ဒေဝါ အဗျာဗဇ္ဈာ အနာဂန္တာရော ဣတ္ထတ္တံ တေ ဒေဝေ တမှာ ဌာနာ စာဝေဿန္တိ ဝါ ပဗ္ဗာဇေဿန္တိ ဝါ”တိ?
When he said this, General Viḍūḍabha said to the Buddha, “Sir, will the gods subject to affliction topple or expel from their place the gods who are free of affliction?”
အထ ခေါ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဧတဒဟောသိ: “အယံ ခေါ ဝိဋဋူဘော သေနာပတိ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ပုတ္တော; အဟံ ဘဂဝတော ပုတ္တော၊ အယံ ခေါ ကာလော ယံ ပုတ္တော ပုတ္တေန မန္တေယျာ”တိ၊ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဝိဋဋူဘံ သေနာပတိံ အာမန္တေသိ: “တေန ဟိ, သေနာပတိ, တညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိဿာမိ; ယထာ တေ ခမေယျ တထာ နံ ဗျာကရေယျာသိ၊ တံ ကိံ မညသိ, သေနာပတိ, ယာဝတာ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ဝိဇိတံ ယတ္ထ စ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဣဿရိယာဓိပစ္စံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ, ပဟောတိ တတ္ထ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပုညဝန္တံ ဝါ အပုညဝန္တံ ဝါ ဗြဟ္မစရိယဝန္တံ ဝါ အဗြဟ္မစရိယဝန္တံ ဝါ တမှာ ဌာနာ စာဝေတုံ ဝါ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝါ”တိ?
Then Venerable Ānanda thought, “This General Viḍūḍabha is King Pasenadi’s son, and I am the Buddha’s son. Now is the time for one son to confer with another.” So Ānanda addressed General Viḍūḍabha, “Well then, general, I’ll ask you about this in return, and you can answer as you like. What do you think, general? As far as the dominion of King Pasenadi of Kosala extends, where he rules as sovereign lord, can he topple or expel from that place any ascetic or brahmin, regardless of whether they are good or bad, or whether or not they are genuine spiritual practitioners?”
“ယာဝတာ, ဘော, ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ဝိဇိတံ ယတ္ထ စ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဣဿရိယာဓိပစ္စံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ, ပဟောတိ တတ္ထ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပုညဝန္တံ ဝါ အပုညဝန္တံ ဝါ ဗြဟ္မစရိယဝန္တံ ဝါ အဗြဟ္မစရိယဝန္တံ ဝါ တမှာ ဌာနာ စာဝေတုံ ဝါ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝါ”တိ၊
“He can, mister.”
“တံ ကိံ မညသိ, သေနာပတိ, ယာဝတာ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ အဝိဇိတံ ယတ္ထ စ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော န ဣဿရိယာဓိပစ္စံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ, တတ္ထ ပဟောတိ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပုညဝန္တံ ဝါ အပုညဝန္တံ ဝါ ဗြဟ္မစရိယဝန္တံ ဝါ အဗြဟ္မစရိယဝန္တံ ဝါ တမှာ ဌာနာ စာဝေတုံ ဝါ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝါ”တိ?
“What do you think, general? As far as the dominion of King Pasenadi does not extend, where he does not rule as sovereign lord, can he topple or expel from that place any ascetic or brahmin, regardless of whether they are good or bad, or whether or not they are genuine spiritual practitioners?”
“ယာဝတာ, ဘော, ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ အဝိဇိတံ ယတ္ထ စ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော န ဣဿရိယာဓိပစ္စံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ, န တတ္ထ ပဟောတိ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပုညဝန္တံ ဝါ အပုညဝန္တံ ဝါ ဗြဟ္မစရိယဝန္တံ ဝါ အဗြဟ္မစရိယဝန္တံ ဝါ တမှာ ဌာနာ စာဝေတုံ ဝါ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝါ”တိ၊
“He cannot, mister.”
“တံ ကိံ မညသိ, သေနာပတိ, သုတာ တေ ဒေဝါ တာဝတိံသာ”တိ?
“What do you think, general? Have you heard of the gods of the Thirty-Three?”
“ဧဝံ, ဘော၊ သုတာ မေ ဒေဝါ တာဝတိံသာ၊ ဣဓာပိ ဘောတာ ရညာ ပသေနဒိနာ ကောသလေန သုတာ ဒေဝါ တာဝတိံသာ”တိ၊
“Yes, mister, I’ve heard of them, and so has the good King Pasenadi.”
“တံ ကိံ မညသိ, သေနာပတိ, ပဟောတိ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဒေဝေ တာဝတိံသေ တမှာ ဌာနာ စာဝေတုံ ဝါ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝါ”တိ?
“What do you think, general? Can King Pasenadi topple or expel from their place the gods of the Thirty-Three?”
“ဒဿနမ္ပိ, ဘော, ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဒေဝေ တာဝတိံသေ နပ္ပဟောတိ, ကုတော ပန တမှာ ဌာနာ စာဝေဿတိ ဝါ ပဗ္ဗာဇေဿတိ ဝါ”တိ?
“King Pasenadi can’t even see the gods of the Thirty-Three, so how could he possibly topple or expel them from their place?”
“ဧဝမေဝ ခေါ, သေနာပတိ, ယေ တေ ဒေဝါ သဗျာဗဇ္ဈာ အာဂန္တာရော ဣတ္ထတ္တံ တေ ဒေဝါ, ယေ တေ ဒေဝါ အဗျာဗဇ္ဈာ အနာဂန္တာရော ဣတ္ထတ္တံ တေ ဒေဝေ ဒဿနာယပိ နပ္ပဟောန္တိ; ကုတော ပန တမှာ ဌာနာ စာဝေဿန္တိ ဝါ ပဗ္ဗာဇေဿန္တိ ဝါ”တိ?
“In the same way, general, the gods subject to affliction can’t even see the gods who are free of affliction, so how could they possibly topple or expel them from their place?”
အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ကောနာမော အယံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ”တိ?
Then the king said to the Buddha, “Sir, what is this bhikkhu’s name?”
“အာနန္ဒော နာမ, မဟာရာဇာ”တိ၊
“Ānanda, great king.”
“အာနန္ဒော ဝတ ဘော, အာနန္ဒရူပေါ ဝတ ဘော၊ ဟေတုရူပံ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာဟ; သဟေတုရူပံ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော အာဟ၊ ကိံ ပန, ဘန္တေ, အတ္ထိ ဗြဟ္မာ”တိ?
“A joy he is, and a joy he seems! What Venerable Ānanda says seems reasonable. But sir, does Brahmā survive?”
“ကိံ ပန တွံ, မဟာရာဇ, ဧဝံ ဝဒေသိ: ‘ကိံ ပန, ဘန္တေ, အတ္ထိ ဗြဟ္မာ'”တိ?
“But what exactly are you asking?”
“ယဒိ ဝါ သော, ဘန္တေ, ဗြဟ္မာ အာဂန္တာ ဣတ္ထတ္တံ, ယဒိ ဝါ အနာဂန္တာ ဣတ္ထတ္တန်”တိ?
“Whether that Brahmā comes back to this state of existence or not.”
“ယော သော, မဟာရာဇ, ဗြဟ္မာ သဗျာဗဇ္ဈော သော ဗြဟ္မာ အာဂန္တာ ဣတ္ထတ္တံ, ယော သော ဗြဟ္မာ အဗျာဗဇ္ဈော သော ဗြဟ္မာ အနာဂန္တာ ဣတ္ထတ္တန်”တိ၊
“Any Brahmā who is subject to affliction comes back to this state of existence, but those free of affliction do not come back.”
အထ ခေါ အညတရော ပုရိသော ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဧတဒဝေါစ: “သဉ္ဇယော, မဟာရာဇ, ဗြာဟ္မဏော အာကာသဂေါတ္တော အာဂတော”တိ၊
Then a certain man said to the king, “Great king, Sañjaya, the brahmin of the Ākāsa clan, has come.”
အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သဉ္ဇယံ ဗြာဟ္မဏံ အာကာသဂေါတ္တံ ဧတဒဝေါစ: “ကော နု ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဣမံ ကထာဝတ္ထုံ ရာဇန္တေပုရေ အဗ္ဘုဒါဟာသီ”တိ?
Then King Pasenadi asked Sañjaya, “Brahmin, who introduced this topic of discussion to the royal compound?”
“ဝိဋဋူဘော, မဟာရာဇ, သေနာပတီ”တိ၊
“It was General Viḍūḍabha, great king.”
ဝိဋဋူဘော သေနာပတိ ဧဝမာဟ: “သဉ္ဇယော, မဟာရာဇ, ဗြာဟ္မဏော အာကာသဂေါတ္တော”တိ၊
But Viḍūḍabha said, “It was Sañjaya, great king, the brahmin of the Ākāsa clan.”
အထ ခေါ အညတရော ပုရိသော ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဧတဒဝေါစ: “ယာနကာလော, မဟာရာဇာ”တိ၊
Then a certain man said to the king, “It’s time to depart, great king.”
အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “သဗ္ဗညုတံ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ အပုစ္ဆိမှာ, သဗ္ဗညုတံ ဘဂဝါ ဗျာကာသိ; တဉ္စ ပနမှာကံ ရုစ္စတိ စေဝ ခမတိ စ, တေန စမှာ အတ္တမနာ၊ စာတုဝဏ္ဏိသုဒ္ဓိံ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ အပုစ္ဆိမှာ, စာတုဝဏ္ဏိသုဒ္ဓိံ ဘဂဝါ ဗျာကာသိ; တဉ္စ ပနမှာကံ ရုစ္စတိ စေဝ ခမတိ စ, တေန စမှာ အတ္တမနာ၊ အဓိဒေဝေ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ အပုစ္ဆိမှာ, အဓိဒေဝေ ဘဂဝါ ဗျာကာသိ; တဉ္စ ပနမှာကံ ရုစ္စတိ စေဝ ခမတိ စ, တေန စမှာ အတ္တမနာ၊ အဓိဗြဟ္မာနံ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ အပုစ္ဆိမှာ, အဓိဗြဟ္မာနံ ဘဂဝါ ဗျာကာသိ; တဉ္စ ပနမှာကံ ရုစ္စတိ စေဝ ခမတိ စ, တေန စမှာ အတ္တမနာ၊ ယံ ယဒေဝ စ မယံ ဘဂဝန္တံ အပုစ္ဆိမှာ တံ တဒေဝ ဘဂဝါ ဗျာကာသိ; တဉ္စ ပနမှာကံ ရုစ္စတိ စေဝ ခမတိ စ, တေန စမှာ အတ္တမနာ၊ ဟန္ဒ စ ဒါနိ မယံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမ; ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ”တိ၊
So the king said to the Buddha, “Sir, I asked you about omniscience, and you answered. I like and accept this, and am satisfied with it. I asked you about the four classes, about the gods, and about Brahmā, and you answered in each case. Whatever I asked the Buddha about, he answered. I like and accept this, and am satisfied with it. Well, now, sir, I must go. I have many duties, and much to do.”
“ယဿဒါနိ တွံ, မဟာရာဇ, ကာလံ မညသီ”တိ၊
“Please, great king, go at your convenience.”
အထ ခေါ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမီတိ၊
Then King Pasenadi approved and agreed with what the Buddha said. Then he got up from his seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on his right, before leaving.
ကဏ္ဏကတ္ထလသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ၊
ရာဇဝဂ္ဂေါ နိဋ္ဌိတော စတုတ္ထော၊
တဿုဒ္ဒါနံ
ဃဋိကာရော ရဋ္ဌပါလော, မဃဒေဝေါ မဓုရိယံ; ဗောဓိ အင်္ဂုလိမာလော စ, ပိယဇာတံ ဗာဟိတိကံ; ဓမ္မစေတိယသုတ္တဉ္စ, ဒသမံ ကဏ္ဏကတ္ထလံ၊
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
