| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੧੦. ਕਣ੍ਣਕਤ੍ਥਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
10. Kaṇṇakatthalasuttavaṇṇanā
੩੭੫. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਕਣ੍ਣਕਤ੍ਥਲਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਉਰੁਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ ਉਰੁਞ੍ਞਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਰਟ੍ਠਸ੍ਸਪਿ ਨਗਰਸ੍ਸਪਿ ਏਤਦੇવ ਨਾਮਂ, ਭਗવਾ ਉਰੁਞ੍ਞਾਨਗਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਤਿ। ਕਣ੍ਣਕਤ੍ਥਲੇ ਮਿਗਦਾਯੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਗਰਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਕਣ੍ਣਕਤ੍ਥਲਂ ਨਾਮ ਏਕੋ ਰਮਣੀਯੋ ਭੂਮਿਭਾਗੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਮਿਗਾਨਂ ਅਭਯਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਮਿਗਦਾਯੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਣ੍ਣਕਤ੍ਥਲੇ ਮਿਗਦਾਯੇ। ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨਾਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ, ਅਨਨ੍ਤਰਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਕਰਣੀਯੇਨੇવ। ਸੋਮਾ ਚ ਭਗਿਨੀ ਸਕੁਲਾ ਚ ਭਗਿਨੀਤਿ ਇਮਾ ਦ੍વੇ ਭਗਿਨਿਯੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪਜਾਪਤਿਯੋ। ਭਤ੍ਤਾਭਿਹਾਰੇਤਿ ਭਤ੍ਤਂ ਅਭਿਹਰਣਟ੍ਠਾਨੇ। ਰਞ੍ਞੋ ਭੁਞ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਓਰੋਧਾ ਕਟਚ੍ਛੁਆਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਾਪਿ ਤਥੇવ ਅਗਮਂਸੁ।
375.Evaṃme sutanti kaṇṇakatthalasuttaṃ. Tattha uruññāyanti uruññāti tassa raṭṭhassapi nagarassapi etadeva nāmaṃ, bhagavā uruññānagaraṃ upanissāya viharati. Kaṇṇakatthale migadāyeti tassa nagarassa avidūre kaṇṇakatthalaṃ nāma eko ramaṇīyo bhūmibhāgo atthi, so migānaṃ abhayatthāya dinnattā migadāyoti vuccati, tasmiṃ kaṇṇakatthale migadāye. Kenacideva karaṇīyenāti na aññena, anantarasutte vuttakaraṇīyeneva. Somā ca bhaginī sakulā ca bhaginīti imā dve bhaginiyo rañño pajāpatiyo. Bhattābhihāreti bhattaṃ abhiharaṇaṭṭhāne. Rañño bhuñjanaṭṭhānañhi sabbāpi orodhā kaṭacchuādīni gahetvā rājānaṃ upaṭṭhātuṃ gacchanti, tāpi tatheva agamaṃsu.
੩੭੬. ਕਿਂ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ? ਰਞ੍ਞੋ ਗਰਹਪਰਿਮੋਚਨਤ੍ਥਂ। ਏવਞ੍ਹਿ ਪਰਿਸਾ ਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਯਂ ਰਾਜਾ ਆਗਚ੍ਛਮਾਨੋવ ਮਾਤੁਗਾਮਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਮਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਆਗਤੋਤਿ ਮਞ੍ਞਾਮ, ਅਯਂ ਪਨ ਮਾਤੁਗਾਮਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋ, ਮਾਤੁਗਾਮਦਾਸੋ ਮਞ੍ਞੇ, ਏਸ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਇਮਿਨਾવ ਕਾਰਣੇਨ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ। ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਪਨ ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਗਮਨਕਾਰਣਂ ਕਥੇਸ੍ਸਤਿ, ਏવਮਸ੍ਸ ਅਯਂ ਗਰਹਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਗਰਹਮੋਚਨਤ੍ਥਂ ਏવਮਾਹ।
376.Kiṃ pana, mahārājāti kasmā evamāha? Rañño garahaparimocanatthaṃ. Evañhi parisā cinteyya – ‘‘ayaṃ rājā āgacchamānova mātugāmānaṃ sāsanaṃ āroceti, mayaṃ attano dhammatāya bhagavantaṃ daṭṭhuṃ āgatoti maññāma, ayaṃ pana mātugāmānaṃ sāsanaṃ gahetvā āgato, mātugāmadāso maññe, esa pubbepi imināva kāraṇena āgacchatī’’ti. Pucchito pana so attano āgamanakāraṇaṃ kathessati, evamassa ayaṃ garahā na uppajjissatīti garahamocanatthaṃ evamāha.
੩੭੮. ਅਬ੍ਭੁਦਾਹਾਸੀਤਿ ਕਥੇਸਿ। ਸਕਿਦੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਉਸ੍ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਦਕ੍ਖਿਤੀਤਿ ਯੋ ਏਕਾવਜ੍ਜਨੇਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਂ ਉਸ੍ਸਤਿ વਾ ਦਕ੍ਖਿਤਿ વਾ, ਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਕੇਨ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤੀਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾਪਿ ਅਤੀਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਏਕਦੇਸਮੇવ ਜਾਨਾਤਿ। ਅਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਨ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਬ੍ਬੇਨੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰੇਸੁ। ਏવਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤવਸੇਨਾਯਂ ਪਞ੍ਹੋ ਕਥਿਤੋ। ਹੇਤੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਹੇਤੁਸਭਾવਂ ਕਾਰਣਜਾਤਿਕਂ। ਸਹੇਤੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸਕਾਰਣਜਾਤਿਕਂ। ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਸਮ੍ਪਰਾਯਗੁਣਂ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ।
378.Abbhudāhāsīti kathesi. Sakidevasabbaṃ ussati sabbaṃ dakkhitīti yo ekāvajjanena ekacittena atītānāgatapaccuppannaṃ sabbaṃ ussati vā dakkhiti vā, so natthīti attho. Ekena hi cittena atītaṃ sabbaṃ jānissāmīti āvajjitvāpi atītaṃ sabbaṃ jānituṃ na sakkā, ekadesameva jānāti. Anāgatapaccuppannaṃ pana tena cittena sabbeneva sabbaṃ na jānātīti. Esa nayo itaresu. Evaṃ ekacittavasenāyaṃ pañho kathito. Heturūpanti hetusabhāvaṃ kāraṇajātikaṃ. Saheturūpanti sakāraṇajātikaṃ. Samparāyikāhaṃ, bhanteti samparāyaguṇaṃ ahaṃ, bhante, pucchāmi.
੩੭੯. ਪਞ੍ਚਿਮਾਨੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚ ਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਾਨਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾਨਿ ਕਥਿਤਾਨਿ। ਕਥਿਨਙ੍ਗਣવਾਸੀਚੂਲ਼ਸਮੁਦ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨੇવਾਤਿ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਪਧਾਨવੇਮਤ੍ਤਤਨ੍ਤਿ ਪਧਾਨਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞਾਦਿਸਮੇવ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਧਾਨਂ, ਅਞ੍ਞਾਦਿਸਂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਅਞ੍ਞਾਦਿਸਂ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ, ਅਞ੍ਞਾਦਿਸਂ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ, ਅਞ੍ਞਾਦਿਸਂ ਅਰਹਤੋ, ਅਞ੍ਞਾਦਿਸਂ ਅਸੀਤਿਮਹਾਸਾવਕਾਨਂ, ਅਞ੍ਞਾਦਿਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾਨਂ, ਅਞ੍ਞਾਦਿਸਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਅਞ੍ਞਾਦਿਸਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਾਨਂ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਧਾਨਂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਧਾਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਧਾਨਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਧਾਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪਧਾਨવੇਮਤ੍ਤਤਂ વਦਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਦਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਯਂ ਅਕੂਟਕਰਣਂ, ਅਨવਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ , ਧੁਰਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਦਨ੍ਤੇਸੁ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਨ੍ਤਭੂਮਿਨ੍ਤਿ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਭੂਮਿਂ। ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋਤਿਆਦੀਸੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਨਾਮ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਹਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ, ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ, ਸਕਦਾਗਾਮੀ ਅਨਾਗਾਮਿਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਾਮੀ ਅਰਹਤੋ ਸਦ੍ਧਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ, ਆਬਾਧੋ ਅਰਹਤੋਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਪਿ ਬਹ੍વਾਬਾਧਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸ ਪਨ ਸਠੋ ਮਾਯਾવੀਤਿ ਨਾਮਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਤੇਨੇવ ਥੇਰੋ – ‘‘ਪਞ੍ਚ ਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਾਨਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਿ ਕਥਿਤਾਨੀਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਸ੍ਸਖਲ਼ੁਙ੍ਕਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪਨ – ‘‘ਤਯੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਸ੍ਸਖਲ਼ੁਙ੍ਕੇ ਤਯੋ ਚ ਪੁਰਿਸਖਲ਼ੁਙ੍ਕੇ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੪੧) ਏਤ੍ਥ ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸਾਪਿ ਸਮ੍ਬੋਧਿਨਾਮਂ ਆਗਤਂ , ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਕਥਿਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਪਨ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗવੀਰਿਯਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ…ਪੇ॰… ਅਨਾਗਾਮੀ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗવੀਰਿਯਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਕੁਸੀਤੋਪਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ વਿਯ ਚਤ੍ਤਾਰੋવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ।
379.Pañcimānīti imasmiṃ sutte pañca padhāniyaṅgāni lokuttaramissakāni kathitāni. Kathinaṅgaṇavāsīcūḷasamuddatthero pana ‘‘tumhākaṃ, bhante, kiṃ ruccatī’’ti vutte ‘‘mayhaṃ lokuttarānevāti ruccatī’’ti āha. Padhānavemattatanti padhānanānattaṃ. Aññādisameva hi puthujjanassa padhānaṃ, aññādisaṃ sotāpannassa, aññādisaṃ sakadāgāmino, aññādisaṃ anāgāmino, aññādisaṃ arahato, aññādisaṃ asītimahāsāvakānaṃ, aññādisaṃ dvinnaṃ aggasāvakānaṃ, aññādisaṃ paccekabuddhānaṃ, aññādisaṃ sabbaññubuddhānaṃ. Puthujjanassa padhānaṃ sotāpannassa padhānaṃ na pāpuṇāti…pe… paccekabuddhassa padhānaṃ sabbaññubuddhassa padhānaṃ na pāpuṇāti. Imamatthaṃ sandhāya ‘‘padhānavemattataṃ vadāmī’’ti āha. Dantakāraṇaṃ gaccheyyunti yaṃ akūṭakaraṇaṃ, anavacchindanaṃ , dhurassa acchindananti dantesu kāraṇaṃ dissati, taṃ kāraṇaṃ upagaccheyyunti attho. Dantabhūminti dantehi gantabbabhūmiṃ. Assaddhotiādīsu puthujjanasotāpannasakadāgāmianāgāmino cattāropi assaddhā nāma. Puthujjano hi sotāpannassa saddhaṃ appattoti assaddho, sotāpanno sakadāgāmissa, sakadāgāmī anāgāmissa, anāgāmī arahato saddhaṃ appattoti assaddho, ābādho arahatopi uppajjatīti pañcapi bahvābādhā nāma honti. Ariyasāvakassa pana saṭho māyāvīti nāmaṃ natthi. Teneva thero – ‘‘pañca padhāniyaṅgāni lokuttarāni kathitānīti mayhaṃ ruccatī’’ti āha. Assakhaḷuṅkasuttante pana – ‘‘tayo ca, bhikkhave, assakhaḷuṅke tayo ca purisakhaḷuṅke desessāmī’’ti (a. ni. 3.141) ettha ariyasāvakassāpi sambodhināmaṃ āgataṃ , tassa vasena lokuttaramissakā kathitāti vuttaṃ. Puthujjano pana sotāpattimaggavīriyaṃ asampatto…pe… anāgāmī arahattamaggavīriyaṃ asampattoti kusītopi assaddho viya cattārova honti, tathā duppañño.
ਏવਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਅਦਨ੍ਤਹਤ੍ਥਿਆਦਯੋ વਿਯ ਹਿ ਮਗ੍ਗਪਧਾਨਰਹਿਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਦਨ੍ਤਹਤ੍ਥਿਆਦਯੋ વਿਯ ਮਗ੍ਗਪਧਾਨવਾ। ਯਥਾ ਅਦਨ੍ਤਾ ਹਤ੍ਥਿਆਦਯੋ ਕੂਟਾਕਾਰਂ ਅਕਤ੍વਾ ਅવਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਧੁਰਂ ਅਪਾਤੇਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤਗਮਨਂ વਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਦਨ੍ਤਭੂਮਿਂ વਾ ਪਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਮਗ੍ਗਪਧਾਨਰਹਿਤੋ ਮਗ੍ਗਪਧਾਨવਤਾ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ ਗੁਣਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਯਥਾ ਪਨ ਦਨ੍ਤਹਤ੍ਥਿਆਦਯੋ ਕੂਟਾਕਾਰਂ ਅਕਤ੍વਾ ਅવਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਧੁਰਂ ਅਪਾਤੇਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤਗਮਨਂ વਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਦਨ੍ਤਭੂਮਿਂ વਾ ਪਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ , ਏવਮੇવਂ ਮਗ੍ਗਪਧਾਨવਾ ਮਗ੍ਗਪਧਾਨવਤਾ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ ਗੁਣਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਪਧਾਨવਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਪਧਾਨવਤਾ ਪਤ੍ਤੋਕਾਸਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ ਗੁਣਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਪਧਾਨવਾ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਪਧਾਨવਤਾ ਪਤ੍ਤੋਕਾਸਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ ਗੁਣਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ।
Evaṃ panettha opammasaṃsandanaṃ veditabbaṃ – adantahatthiādayo viya hi maggapadhānarahito puggalo. Dantahatthiādayo viya maggapadhānavā. Yathā adantā hatthiādayo kūṭākāraṃ akatvā avicchinditvā dhuraṃ apātetvā dantagamanaṃ vā gantuṃ dantabhūmiṃ vā pattuṃ na sakkonti, evamevaṃ maggapadhānarahito maggapadhānavatā pattabbaṃ pāpuṇituṃ nibbattetabbaṃ guṇaṃ nibbattetuṃ na sakkoti. Yathā pana dantahatthiādayo kūṭākāraṃ akatvā avicchinditvā dhuraṃ apātetvā dantagamanaṃ vā gantuṃ dantabhūmiṃ vā pattuṃ sakkonti , evamevaṃ maggapadhānavā maggapadhānavatā pattabbaṃ pāpuṇituṃ nibbattetabbaṃ guṇaṃ nibbattetuṃ sakkoti. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘sotāpattimaggapadhānavā sotāpattimaggapadhānavatā pattokāsaṃ pāpuṇituṃ nibbattetabbaṃ guṇaṃ nibbattetuṃ sakkoti…pe… arahattamaggapadhānavā arahattamaggapadhānavatā pattokāsaṃ pāpuṇituṃ nibbattetabbaṃ guṇaṃ nibbattetuṃ sakkotī’’ti.
੩੮੦. ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਮਗ੍ਗਪਧਾਨੇਨ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ। ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਾਨਾਕਰਣਂ વਦਾਮਿ ਯਦਿਦਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਯਂ ਏਕਸ੍ਸ ਫਲવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਇਤਰਸ੍ਸ ਫਲવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਨਾਨਾਕਰਣਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਚ੍ਚਿਯਾ વਾ ਅਚ੍ਚਿਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਚਿਯਾ વਾ ਅਚ੍ਚਿਮ੍ਹਿ। ਸੇਸਪਦਦ੍વਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ, ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਹਿ ਏਤਂ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਿਂ ਤ੍વਂ? ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਦੇવਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ, ਸਨ੍ਤਿ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਿ ਦੇવਾ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤਿਨੋ, ਸਨ੍ਤਿ ਦੇવਾ ਤਤੁਤ੍ਤਰਿ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਦੇવਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਸਿ, ਯੇਨ ਏવਂ વਦੇਸੀਤਿ। ਤਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾવਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਂ ਪਨ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਯਦਿ વਾ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਾਤਿ ਸਦੁਕ੍ਖਾ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਅਪ੍ਪਹੀਨਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖਾ। ਆਗਨ੍ਤਾਰੋਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤਾਰੋ। ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਾ। ਅਨਾਗਨ੍ਤਾਰੋਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਅਨਾਗਨ੍ਤਾਰੋ।
380.Sammappadhānāti maggapadhānena sammappadhānā. Na kiñci nānākaraṇaṃ vadāmi yadidaṃ vimuttiyā vimuttinti yaṃ ekassa phalavimuttiyā itarassa phalavimuttiṃ ārabbha nānākaraṇaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ na kiñci vadāmīti attho. Acciyā vā accinti acciyā vā accimhi. Sesapadadvayepi eseva nayo, bhummatthe hi etaṃ upayogavacanaṃ. Kiṃ pana tvaṃ, mahārājāti, mahārāja, kiṃ tvaṃ? ‘‘Santi devā cātumahārājikā, santi devā tāvatiṃsā…pe… santi devā paranimmitavasavattino, santi devā tatuttari’’nti evaṃ devānaṃ atthibhāvaṃ na jānāsi, yena evaṃ vadesīti. Tato atthibhāvaṃ jānāmi, manussalokaṃ pana āgacchanti nāgacchantīti idaṃ pucchanto yadi vā te, bhantetiādimāha. Sabyābajjhāti sadukkhā, samucchedappahānena appahīnacetasikadukkhā. Āgantāroti upapattivasena āgantāro. Abyābajjhāti samucchinnadukkhā. Anāgantāroti upapattivasena anāgantāro.
੩੮੧. ਪਹੋਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਰਾਜਾ ਹਿ ਪੁਞ੍ਞવਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਯਥਾ ਨ ਕੋਚਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਮ੍ਹਾ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਤਂ ਅਪੁਞ੍ਞવਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਕਲਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਯਾਪਨਮਤ੍ਤਂ ਅਲਭਨ੍ਤਂ ਯਥਾ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਮ੍ਹਾ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਇਤ੍ਥੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਪਯੋਜੇਤ੍વਾ ਸੀਲવਿਨਾਸਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ વਾ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੋ ਤਮ੍ਹਾ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕਾਮਗੁਣਂ ਅਮਚ੍ਚਂ ਬਨ੍ਧਨਾਗਾਰਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਮੁਖਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਅਦੇਨ੍ਤੋ ਤਮ੍ਹਾ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ ਨਾਮ। ਰਟ੍ਠਤੋ ਪਨ ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਿ ਨਾਮ।
381.Pahotīti sakkoti. Rājā hi puññavantampi lābhasakkārasampannaṃ yathā na koci upasaṅkamati, evaṃ karonto tamhā ṭhānā cāvetuṃ sakkoti. Taṃ apuññavantampi sakalagāmaṃ piṇḍāya caritvā yāpanamattaṃ alabhantaṃ yathā lābhasakkārasampanno hoti, evaṃ karonto tamhā ṭhānā cāvetuṃ sakkoti. Brahmacariyavantampi itthīhi saddhiṃ sampayojetvā sīlavināsaṃ pāpento balakkārena vā uppabbājento tamhā ṭhānā cāvetuṃ sakkoti. Abrahmacariyavantampi sampannakāmaguṇaṃ amaccaṃ bandhanāgāraṃ pavesetvā itthīnaṃ mukhampi passituṃ adento tamhā ṭhānā cāveti nāma. Raṭṭhato pana yaṃ icchati, taṃ pabbājeti nāma.
ਦਸ੍ਸਨਾਯਪਿ ਨਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਮਾવਚਰੇ ਤਾવ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇ ਦੇવੇ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਾ ਦੇવਾ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਾਯਪਿ ਨਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਰਹਤੋ ਤਤ੍ਥ ਠਾਨਾਭਾવਤੋ। ਰੂਪਾવਚਰੇ ਪਨ ਏਕવਿਮਾਨਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਚ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਾਯ ਪਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਂ ਪਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤੁਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀਤਿ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਨਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤਿ, ਉਪਰਿਦੇવੇ ਚ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਦਸ੍ਸਨੇਨਾਪੀਤਿ।
Dassanāyapi nappahontīti kāmāvacare tāva abyābajjhe deve sabyābajjhā devā cakkhuviññāṇadassanāyapi nappahonti. Kasmā? Arahato tattha ṭhānābhāvato. Rūpāvacare pana ekavimānasmiṃyeva tiṭṭhanti ca nisīdanti cāti cakkhuviññāṇadassanāya pahonti, etehi diṭṭhaṃ pana sallakkhitaṃ paṭividdhaṃ lakkhaṇaṃ daṭṭhuṃ sallakkhituṃ paṭivijjhituṃ na sakkontīti ñāṇacakkhunā dassanāya nappahonti, uparideve ca cakkhuviññāṇadassanenāpīti.
੩੮੨. ਕੋ ਨਾਮੋ ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਰਾਜਾ ਥੇਰਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਪਸਂਸਿਤੁਕਾਮਤਾਯ। ਆਨਨ੍ਦਰੂਪੋਤਿ ਆਨਨ੍ਦਸਭਾવੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਚ੍ਛਾਪਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਸਾ ਕਿਰ ਕਥਾ વਿਟਟੂਭੇਨੇવ ਕਥਿਤਾ, ਤੇ ‘‘ਤਯਾ ਕਥਿਤਾ, ਤਯਾ ਕਥਿਤਾ’’ਤਿ ਕੁਪਿਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਨੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲਕਾਯਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਕਲਹਮ੍ਪਿ ਕਰੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ ਸੋ ਰਾਜਪੁਰਿਸੋ ਏਤਦવੋਚ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਅਯਂ ਪਨ ਦੇਸਨਾ ਨੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਸੇਨ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ।
382.Ko nāmo ayaṃ, bhanteti rājā theraṃ jānantopi ajānanto viya pucchati. Kasmā? Pasaṃsitukāmatāya. Ānandarūpoti ānandasabhāvo. Brahmapucchāpi vuttanayeneva veditabbā. Atha kho aññataro purisoti sā kira kathā viṭaṭūbheneva kathitā, te ‘‘tayā kathitā, tayā kathitā’’ti kupitā aññamaññaṃ imasmiṃyeva ṭhāne attano attano balakāyaṃ uṭṭhāpetvā kalahampi kareyyunti nivāraṇatthaṃ so rājapuriso etadavoca. Sesaṃ sabbattha uttānameva. Ayaṃ pana desanā neyyapuggalassa vasena niṭṭhitāti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਕਣ੍ਣਕਤ੍ਥਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Kaṇṇakatthalasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਚਤੁਤ੍ਥવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Catutthavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੧੦. ਕਣ੍ਣਕਤ੍ਥਲਸੁਤ੍ਤਂ • 10. Kaṇṇakatthalasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੧੦. ਕਣ੍ਣਕਤ੍ਥਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Kaṇṇakatthalasuttavaṇṇanā
