Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సుత్తనిపాత-అట్ఠకథా • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
౬. కపిలసుత్త-(ధమ్మచరియసుత్త)-వణ్ణనా
6. Kapilasutta-(dhammacariyasutta)-vaṇṇanā
ధమ్మచరియన్తి కపిలసుత్తం. కా ఉప్పత్తి? హేమవతసుత్తే వుత్తనయేనేవ పరినిబ్బుతే కస్సపే భగవతి ద్వే కులపుత్తా భాతరో నిక్ఖమిత్వా సావకానం సన్తికే పబ్బజింసు. జేట్ఠో సోధనో నామ, కనిట్ఠో కపిలో నామ. తేసం మాతా సాధనీ నామ, కనిట్ఠభగినీ తాపనా నామ. తాపి భిక్ఖునీసు పబ్బజింసు. తతో తే ద్వేపి హేమవతసుత్తే వుత్తనయేనేవ ‘‘సాసనే కతి ధురానీ’’తి పుచ్ఛిత్వా సుత్వా చ జేట్ఠో ‘‘వాసధురం పూరేస్సామీ’’తి పఞ్చ వస్సాని ఆచరియుపజ్ఝాయానం సన్తికే వసిత్వా పఞ్చవస్సో హుత్వా యావ అరహత్తం, తావ కమ్మట్ఠానం సుత్వా అరఞ్ఞం పవిసిత్వా వాయమన్తో అరహత్తం పాపుణి. కపిలో ‘‘అహం తావ తరుణో, వుడ్ఢకాలే వాసధురం పరిపూరేస్సామీ’’తి గన్థధురం ఆరభిత్వా తేపిటకో అహోసి. తస్స పరియత్తిం నిస్సాయ పరివారో, పరివారం నిస్సాయ లాభో చ ఉదపాది.
Dhammacariyanti kapilasuttaṃ. Kā uppatti? Hemavatasutte vuttanayeneva parinibbute kassape bhagavati dve kulaputtā bhātaro nikkhamitvā sāvakānaṃ santike pabbajiṃsu. Jeṭṭho sodhano nāma, kaniṭṭho kapilo nāma. Tesaṃ mātā sādhanī nāma, kaniṭṭhabhaginī tāpanā nāma. Tāpi bhikkhunīsu pabbajiṃsu. Tato te dvepi hemavatasutte vuttanayeneva ‘‘sāsane kati dhurānī’’ti pucchitvā sutvā ca jeṭṭho ‘‘vāsadhuraṃ pūressāmī’’ti pañca vassāni ācariyupajjhāyānaṃ santike vasitvā pañcavasso hutvā yāva arahattaṃ, tāva kammaṭṭhānaṃ sutvā araññaṃ pavisitvā vāyamanto arahattaṃ pāpuṇi. Kapilo ‘‘ahaṃ tāva taruṇo, vuḍḍhakāle vāsadhuraṃ paripūressāmī’’ti ganthadhuraṃ ārabhitvā tepiṭako ahosi. Tassa pariyattiṃ nissāya parivāro, parivāraṃ nissāya lābho ca udapādi.
సో బాహుసచ్చమదేన మత్తో పణ్డితమానీ అనఞ్ఞాతేపి అఞ్ఞాతమానీ హుత్వా పరేహి వుత్తం కప్పియమ్పి అకప్పియం, అకప్పియమ్పి కప్పియం, సావజ్జమ్పి అనవజ్జం, అనవజ్జమ్పి సావజ్జన్తి భణతి. సో పేసలేహి భిక్ఖూహి, ‘‘మా, ఆవుసో కపిల, ఏవం అవచా’’తిఆదినా నయేన ఓవదియమానో ‘‘తుమ్హే కిం జానాథ రిత్తముట్ఠిసదిసా’’తిఆదీహి వచనేహి ఖుంసేన్తో వమ్భేన్తోయేవ చరతి. భిక్ఖూ తస్స భాతునో సోధనత్థేరస్సాపి ఏతమత్థం ఆరోచేసుం. సోపి నం ఉపసఙ్కమిత్వా ఆహ – ‘‘ఆవుసో కపిల, సాసనస్స ఆయు నామ తుమ్హాదిసానం సమ్మాపటిపత్తి. మా, ఆవుసో కపిల, కప్పియమ్పి అకప్పియం, అకప్పియమ్పి కప్పియం, సావజ్జమ్పి అనవజ్జం, అనవజ్జమ్పి సావజ్జన్తి వదేహీ’’తి. సో తస్సపి వచనం నాదియి. తతో నం సోధనత్థేరో ద్వత్తిక్ఖత్తుం వత్వా –
So bāhusaccamadena matto paṇḍitamānī anaññātepi aññātamānī hutvā parehi vuttaṃ kappiyampi akappiyaṃ, akappiyampi kappiyaṃ, sāvajjampi anavajjaṃ, anavajjampi sāvajjanti bhaṇati. So pesalehi bhikkhūhi, ‘‘mā, āvuso kapila, evaṃ avacā’’tiādinā nayena ovadiyamāno ‘‘tumhe kiṃ jānātha rittamuṭṭhisadisā’’tiādīhi vacanehi khuṃsento vambhentoyeva carati. Bhikkhū tassa bhātuno sodhanattherassāpi etamatthaṃ ārocesuṃ. Sopi naṃ upasaṅkamitvā āha – ‘‘āvuso kapila, sāsanassa āyu nāma tumhādisānaṃ sammāpaṭipatti. Mā, āvuso kapila, kappiyampi akappiyaṃ, akappiyampi kappiyaṃ, sāvajjampi anavajjaṃ, anavajjampi sāvajjanti vadehī’’ti. So tassapi vacanaṃ nādiyi. Tato naṃ sodhanatthero dvattikkhattuṃ vatvā –
‘‘ఏకవాచమ్పి ద్వివాచం, భణేయ్య అనుకమ్పకో;
‘‘Ekavācampi dvivācaṃ, bhaṇeyya anukampako;
తతుత్తరిం న భాసేయ్య, దాసోవయ్యస్స సన్తికే’’తి. (జా॰ ౨.౧౯.౩౪) –
Tatuttariṃ na bhāseyya, dāsovayyassa santike’’ti. (jā. 2.19.34) –
పరివజ్జేత్వా ‘‘త్వమేవ, ఆవుసో, సకేన కమ్మేన పఞ్ఞాయిస్ససీ’’తి పక్కామి. తతో పభుతి నం పేసలా భిక్ఖూ ఛడ్డేసుం.
Parivajjetvā ‘‘tvameva, āvuso, sakena kammena paññāyissasī’’ti pakkāmi. Tato pabhuti naṃ pesalā bhikkhū chaḍḍesuṃ.
సో దురాచారో హుత్వా దురాచారపరివుతో విహరన్తో ఏకదివసం ‘‘ఉపోసథం ఓసారేస్సామీ’’తి సీహాసనం అభిరుయ్హ చిత్రబీజనిం గహేత్వా నిసిన్నో ‘‘వత్తతి, ఆవుసో, ఏత్థ భిక్ఖూనం పాతిమోక్ఖో’’తి తిక్ఖత్తుం ఆహ. అథేకో భిక్ఖుపి ‘‘మయ్హం వత్తతీ’’తి న అవోచ. న చ తస్స తేసం వా పాతిమోక్ఖో వత్తతి. తతో సో ‘‘పాతిమోక్ఖే సుతేపి అసుతేపి వినయో నామ నత్థీ’’తి ఆసనా వుట్ఠాసి. ఏవం కస్సపస్స భగవతో సాసనం ఓసక్కాపేసి వినాసేసి. అథ సోధనత్థేరో తదహేవ పరినిబ్బాయి. సోపి కపిలో ఏవం తం సాసనం ఓసక్కాపేత్వా కాలకతో అవీచిమహానిరయే నిబ్బత్తి, సాపిస్స మాతా చ భగినీ చ తస్సేవ దిట్ఠానుగతిం ఆపజ్జిత్వా పేసలే భిక్ఖూ అక్కోసమానా పరిభాసమానా కాలం కత్వా నిరయే నిబ్బత్తింసు.
So durācāro hutvā durācāraparivuto viharanto ekadivasaṃ ‘‘uposathaṃ osāressāmī’’ti sīhāsanaṃ abhiruyha citrabījaniṃ gahetvā nisinno ‘‘vattati, āvuso, ettha bhikkhūnaṃ pātimokkho’’ti tikkhattuṃ āha. Atheko bhikkhupi ‘‘mayhaṃ vattatī’’ti na avoca. Na ca tassa tesaṃ vā pātimokkho vattati. Tato so ‘‘pātimokkhe sutepi asutepi vinayo nāma natthī’’ti āsanā vuṭṭhāsi. Evaṃ kassapassa bhagavato sāsanaṃ osakkāpesi vināsesi. Atha sodhanatthero tadaheva parinibbāyi. Sopi kapilo evaṃ taṃ sāsanaṃ osakkāpetvā kālakato avīcimahāniraye nibbatti, sāpissa mātā ca bhaginī ca tasseva diṭṭhānugatiṃ āpajjitvā pesale bhikkhū akkosamānā paribhāsamānā kālaṃ katvā niraye nibbattiṃsu.
తస్మింయేవ చ కాలే పఞ్చసతా పురిసా గామఘాతాదీని కత్వా చోరికాయ జీవన్తా జనపదమనుస్సేహి అనుబద్ధా పలాయమానా అరఞ్ఞం పవిసిత్వా తత్థ కిఞ్చి గహనం వా పటిసరణం వా అపస్సన్తా అవిదూరే పాసాణే వసన్తం అఞ్ఞతరం ఆరఞ్ఞికం భిక్ఖుం దిస్వా వన్దిత్వా ‘‘అమ్హాకం, భన్తే, పటిసరణం హోథా’’తి భణింసు. థేరో ‘‘తుమ్హాకం సీలసదిసం పటిసరణం నత్థి, సబ్బే పఞ్చ సీలాని సమాదియథా’’తి ఆహ. తే ‘‘సాధూ’’తి సమ్పటిచ్ఛిత్వా సీలాని సమాదియింసు. థేరో ‘‘తుమ్హే సీలవన్తో, ఇదాని అత్తనో జీవితం వినాసేన్తేసుపి మా మనో పదూసయిత్థా’’తి ఆహ. తే ‘‘సాధూ’’తి సమ్పటిచ్ఛింసు. అథ తే జానపదా సమ్పత్తా ఇతో చితో చ మగ్గమానా తే చోరే దిస్వా సబ్బేవ జీవితా వోరోపేసుం. తే కాలం కత్వా కామావచరదేవలోకే నిబ్బత్తింసు. తేసు జేట్ఠకచోరో జేట్ఠకదేవపుత్తో అహోసి, ఇతరే తస్సేవ పరివారా.
Tasmiṃyeva ca kāle pañcasatā purisā gāmaghātādīni katvā corikāya jīvantā janapadamanussehi anubaddhā palāyamānā araññaṃ pavisitvā tattha kiñci gahanaṃ vā paṭisaraṇaṃ vā apassantā avidūre pāsāṇe vasantaṃ aññataraṃ āraññikaṃ bhikkhuṃ disvā vanditvā ‘‘amhākaṃ, bhante, paṭisaraṇaṃ hothā’’ti bhaṇiṃsu. Thero ‘‘tumhākaṃ sīlasadisaṃ paṭisaraṇaṃ natthi, sabbe pañca sīlāni samādiyathā’’ti āha. Te ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā sīlāni samādiyiṃsu. Thero ‘‘tumhe sīlavanto, idāni attano jīvitaṃ vināsentesupi mā mano padūsayitthā’’ti āha. Te ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchiṃsu. Atha te jānapadā sampattā ito cito ca maggamānā te core disvā sabbeva jīvitā voropesuṃ. Te kālaṃ katvā kāmāvacaradevaloke nibbattiṃsu. Tesu jeṭṭhakacoro jeṭṭhakadevaputto ahosi, itare tasseva parivārā.
తే అనులోమపటిలోమం సంసరన్తా ఏకం బుద్ధన్తరం దేవలోకే ఖేపేత్వా అమ్హాకం భగవతో కాలే దేవలోకతో చవిత్వా జేట్ఠకదేవపుత్తో సావత్థిద్వారే కేవట్టగామో అత్థి, తత్థ పఞ్చసతకులజేట్ఠస్స కేవట్టస్స పజాపతియా కుచ్ఛిమ్హి పటిసన్ధిం అగ్గహేసి, ఇతరే అవసేసకేవట్టపజాపతీనం. ఏవం తేసం ఏకదివసంయేవ పటిసన్ధిగ్గహణఞ్చ గబ్భవుట్ఠానఞ్చ అహోసి. అథ కేవట్టజేట్ఠో ‘‘అత్థి ను ఖో ఇమస్మిం గామే అఞ్ఞేపి దారకా అజ్జ జాతా’’తి విచినన్తో తే దారకే దిస్వా ‘‘ఇమే మే పుత్తస్స సహాయకా భవిస్సన్తీ’’తి సబ్బేసం పోసావనికం అదాసి. తే సబ్బే సహాయకా సహపంసుం కీళన్తా అనుపుబ్బేన వయప్పత్తా అహేసుం. యసోజో తేసం అగ్గో అహోసి.
Te anulomapaṭilomaṃ saṃsarantā ekaṃ buddhantaraṃ devaloke khepetvā amhākaṃ bhagavato kāle devalokato cavitvā jeṭṭhakadevaputto sāvatthidvāre kevaṭṭagāmo atthi, tattha pañcasatakulajeṭṭhassa kevaṭṭassa pajāpatiyā kucchimhi paṭisandhiṃ aggahesi, itare avasesakevaṭṭapajāpatīnaṃ. Evaṃ tesaṃ ekadivasaṃyeva paṭisandhiggahaṇañca gabbhavuṭṭhānañca ahosi. Atha kevaṭṭajeṭṭho ‘‘atthi nu kho imasmiṃ gāme aññepi dārakā ajja jātā’’ti vicinanto te dārake disvā ‘‘ime me puttassa sahāyakā bhavissantī’’ti sabbesaṃ posāvanikaṃ adāsi. Te sabbe sahāyakā sahapaṃsuṃ kīḷantā anupubbena vayappattā ahesuṃ. Yasojo tesaṃ aggo ahosi.
కపిలోపి తదా నిరయే పక్కావసేసేన అచిరవతియా సువణ్ణవణ్ణో దుగ్గన్ధముఖో మచ్ఛో హుత్వా నిబ్బత్తి. అథేకదివసం సబ్బేపి కేవట్టదారకా జాలాని గహేత్వా ‘‘మచ్ఛే బన్ధిస్సామా’’తి నదిం గన్త్వా జాలాని పక్ఖిపింసు. తేసం జాలం సో మచ్ఛో పావిసి. తం దిస్వా సబ్బో కేవట్టగామో ఉచ్చాసద్దమహాసద్దో అహోసి – ‘‘అమ్హాకం పుత్తా పఠమం మచ్ఛే బన్ధన్తా సువణ్ణమచ్ఛం బన్ధింసు, వుడ్ఢి నేసం దారకానం, ఇదాని చ నో రాజా పహూతం ధనం దస్సతీ’’తి. అథ తే పఞ్చసతాపి దారకసహాయకా మచ్ఛం నావాయ పక్ఖిపిత్వా నావం ఉక్ఖిపిత్వా రఞ్ఞో సన్తికం అగమంసు. రాజా దిస్వా ‘‘కిం ఏతం భణే’’తి ఆహ. ‘‘మచ్ఛో దేవా’’తి. రాజా సువణ్ణవణ్ణం మచ్ఛం దిస్వా ‘‘భగవా ఏతస్స వణ్ణకారణం జానిస్సతీ’’తి మచ్ఛం గాహాపేత్వా భగవతో సన్తికం అగమాసి. మచ్ఛస్స ముఖవివరణకాలే జేతవనం అతివియ దుగ్గన్ధం హోతి.
Kapilopi tadā niraye pakkāvasesena aciravatiyā suvaṇṇavaṇṇo duggandhamukho maccho hutvā nibbatti. Athekadivasaṃ sabbepi kevaṭṭadārakā jālāni gahetvā ‘‘macche bandhissāmā’’ti nadiṃ gantvā jālāni pakkhipiṃsu. Tesaṃ jālaṃ so maccho pāvisi. Taṃ disvā sabbo kevaṭṭagāmo uccāsaddamahāsaddo ahosi – ‘‘amhākaṃ puttā paṭhamaṃ macche bandhantā suvaṇṇamacchaṃ bandhiṃsu, vuḍḍhi nesaṃ dārakānaṃ, idāni ca no rājā pahūtaṃ dhanaṃ dassatī’’ti. Atha te pañcasatāpi dārakasahāyakā macchaṃ nāvāya pakkhipitvā nāvaṃ ukkhipitvā rañño santikaṃ agamaṃsu. Rājā disvā ‘‘kiṃ etaṃ bhaṇe’’ti āha. ‘‘Maccho devā’’ti. Rājā suvaṇṇavaṇṇaṃ macchaṃ disvā ‘‘bhagavā etassa vaṇṇakāraṇaṃ jānissatī’’ti macchaṃ gāhāpetvā bhagavato santikaṃ agamāsi. Macchassa mukhavivaraṇakāle jetavanaṃ ativiya duggandhaṃ hoti.
రాజా భగవన్తం పుచ్ఛి – ‘‘కస్మా, భన్తే, మచ్ఛో సువణ్ణవణ్ణో జాతో, కస్మా చస్స ముఖతో దుగ్గన్ధో వాయతీ’’తి? అయం, మహారాజ, కస్సపస్స భగవతో పావచనే కపిలో నామ భిక్ఖు అహోసి, బహుస్సుతో ఆగతాగమో. అత్తనో వచనం అగణ్హన్తానం భిక్ఖూనం అక్కోసకపరిభాసకో. తస్స చ భగవతో సాసనవినాసకో. యం సో తస్స భగవతో సాసనం వినాసేసి, తేన కమ్మేన అవీచిమహానిరయే నిబ్బత్తి, విపాకావసేసేన చ ఇదాని మచ్ఛో జాతో. యం దీఘరత్తం బుద్ధవచనం వాచేసి, బుద్ధస్స వణ్ణం కథేసి, తస్స నిస్సన్దేన ఈదిసం వణ్ణం పటిలభి. యం భిక్ఖూనం అక్కోసకపరిభాసకో అహోసి, తేనస్స ముఖతో దుగ్గన్ధో వాయతి. ‘‘ఉల్లపాపేమి నం మహారాజా’’తి? ‘‘ఆమ భగవా’’తి. అథ భగవా మచ్ఛం ఆలపి – ‘‘త్వంసి కపిలో’’తి? ‘‘ఆమ భగవా, అహం కపిలో’’తి. ‘‘కుతో ఆగతోసీ’’తి? ‘‘అవీచిమహానిరయతో భగవా’’తి. ‘‘సోధనో కుహిం గతో’’తి? ‘‘పరినిబ్బుతో భగవా’’తి. ‘‘సాధనీ కుహిం గతా’’తి? ‘‘మహానిరయే నిబ్బత్తా భగవా’’తి. ‘‘తాపనా కుహిం గతా’’తి? ‘‘మహానిరయే నిబ్బత్తా భగవా’’తి. ‘‘ఇదాని త్వం కుహిం గమిస్ససీ’’తి? ‘‘మహానిరయం భగవా’’తి. తావదేవ విప్పటిసారాభిభూతో నావం సీసేన పహరిత్వా కాలకతో మహానిరయే నిబ్బత్తి. మహాజనో సంవిగ్గో అహోసి లోమహట్ఠజాతో. అథ భగవా తత్థ సమ్పత్తగహట్ఠపబ్బజితపరిసాయ తఙ్ఖణానురూపం ధమ్మం దేసేన్తో ఇమం సుత్తమభాసి.
Rājā bhagavantaṃ pucchi – ‘‘kasmā, bhante, maccho suvaṇṇavaṇṇo jāto, kasmā cassa mukhato duggandho vāyatī’’ti? Ayaṃ, mahārāja, kassapassa bhagavato pāvacane kapilo nāma bhikkhu ahosi, bahussuto āgatāgamo. Attano vacanaṃ agaṇhantānaṃ bhikkhūnaṃ akkosakaparibhāsako. Tassa ca bhagavato sāsanavināsako. Yaṃ so tassa bhagavato sāsanaṃ vināsesi, tena kammena avīcimahāniraye nibbatti, vipākāvasesena ca idāni maccho jāto. Yaṃ dīgharattaṃ buddhavacanaṃ vācesi, buddhassa vaṇṇaṃ kathesi, tassa nissandena īdisaṃ vaṇṇaṃ paṭilabhi. Yaṃ bhikkhūnaṃ akkosakaparibhāsako ahosi, tenassa mukhato duggandho vāyati. ‘‘Ullapāpemi naṃ mahārājā’’ti? ‘‘Āma bhagavā’’ti. Atha bhagavā macchaṃ ālapi – ‘‘tvaṃsi kapilo’’ti? ‘‘Āma bhagavā, ahaṃ kapilo’’ti. ‘‘Kuto āgatosī’’ti? ‘‘Avīcimahānirayato bhagavā’’ti. ‘‘Sodhano kuhiṃ gato’’ti? ‘‘Parinibbuto bhagavā’’ti. ‘‘Sādhanī kuhiṃ gatā’’ti? ‘‘Mahāniraye nibbattā bhagavā’’ti. ‘‘Tāpanā kuhiṃ gatā’’ti? ‘‘Mahāniraye nibbattā bhagavā’’ti. ‘‘Idāni tvaṃ kuhiṃ gamissasī’’ti? ‘‘Mahānirayaṃ bhagavā’’ti. Tāvadeva vippaṭisārābhibhūto nāvaṃ sīsena paharitvā kālakato mahāniraye nibbatti. Mahājano saṃviggo ahosi lomahaṭṭhajāto. Atha bhagavā tattha sampattagahaṭṭhapabbajitaparisāya taṅkhaṇānurūpaṃ dhammaṃ desento imaṃ suttamabhāsi.
౨౭౭-౮. తత్థ ధమ్మచరియన్తి కాయసుచరితాది ధమ్మచరియం. బ్రహ్మచరియన్తి మగ్గబ్రహ్మచరియం. ఏతదాహు వసుత్తమన్తి ఏతం ఉభయమ్పి లోకియలోకుత్తరం సుచరితం సగ్గమోక్ఖసుఖసమ్పాపకత్తా వసుత్తమన్తి ఆహు అరియా. వసుత్తమం నామ ఉత్తమరతనం, అనుగామికం అత్తాధీనం రాజాదీనం అసాధారణన్తి అధిప్పాయో.
277-8. Tattha dhammacariyanti kāyasucaritādi dhammacariyaṃ. Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ. Etadāhu vasuttamanti etaṃ ubhayampi lokiyalokuttaraṃ sucaritaṃ saggamokkhasukhasampāpakattā vasuttamanti āhu ariyā. Vasuttamaṃ nāma uttamaratanaṃ, anugāmikaṃ attādhīnaṃ rājādīnaṃ asādhāraṇanti adhippāyo.
ఏత్తావతా ‘‘గహట్ఠస్స వా పబ్బజితస్స వా సమ్మాపటిపత్తియేవ పటిసరణ’’న్తి దస్సేత్వా ఇదాని పటిపత్తివిరహితాయ పబ్బజ్జాయ అసారకత్తదస్సనేన కపిలం అఞ్ఞే చ తథారూపే గరహన్తో ‘‘పబ్బజితోపి చే హోతీ’’తి ఏవమాదిమాహ.
Ettāvatā ‘‘gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā sammāpaṭipattiyeva paṭisaraṇa’’nti dassetvā idāni paṭipattivirahitāya pabbajjāya asārakattadassanena kapilaṃ aññe ca tathārūpe garahanto ‘‘pabbajitopi ce hotī’’ti evamādimāha.
తత్రాయం అత్థవణ్ణనా – యో హి కోచి గిహిబ్యఞ్జనాని అపనేత్వా భణ్డుకాసావాదిగహణమత్తం ఉపసఙ్కమనేన పబ్బజితోపి చే హోతి పుబ్బే వుత్తత్థం అగారస్మా అనగారియం, సో చే ముఖరజాతికో హోతి ఫరుసవచనో, నానప్పకారాయ విహేసాయ అభిరతత్తా విహేసాభిరతో, హిరోత్తప్పాభావేన మగసదిసత్తా మగో, జీవితం తస్స పాపియో, తస్స ఏవరూపస్స జీవితం అతిపాపం అతిహీనం. కస్మా? యస్మా ఇమాయ మిచ్ఛాపటిపత్తియా రాగాదిమనేకప్పకారం రజం వడ్ఢేతి అత్తనో.
Tatrāyaṃ atthavaṇṇanā – yo hi koci gihibyañjanāni apanetvā bhaṇḍukāsāvādigahaṇamattaṃ upasaṅkamanena pabbajitopi cehoti pubbe vuttatthaṃ agārasmā anagāriyaṃ, so ce mukharajātiko hoti pharusavacano, nānappakārāya vihesāya abhiratattā vihesābhirato, hirottappābhāvena magasadisattā mago, jīvitaṃ tassa pāpiyo, tassa evarūpassa jīvitaṃ atipāpaṃ atihīnaṃ. Kasmā? Yasmā imāya micchāpaṭipattiyā rāgādimanekappakāraṃ rajaṃ vaḍḍheti attano.
౨౭౯. న కేవలఞ్చ ఇమినావ కారణేనస్స జీవితం పాపియో, అపిచ ఖో పన అయం ఏవరూపో ముఖరజాతికత్తా కలహాభిరతో భిక్ఖు సుభాసితస్స అత్థవిజాననసమ్మోహనేన మోహధమ్మేన ఆవుతో, ‘‘మా, ఆవుసో కపిల, ఏవం అవచ, ఇమినాపి పరియాయేన తం గణ్హాహీ’’తి ఏవమాదినా నయేన పేసలేహి భిక్ఖూహి అక్ఖాతమ్పి న జానాతి ధమ్మం బుద్ధేన దేసితం. యో ధమ్మో బుద్ధేన దేసితో, తం నానప్పకారేన అత్తనో వుచ్చమానమ్పి న జానాతి. ఏవమ్పిస్స జీవితం పాపియో.
279. Na kevalañca imināva kāraṇenassa jīvitaṃ pāpiyo, apica kho pana ayaṃ evarūpo mukharajātikattā kalahābhirato bhikkhu subhāsitassa atthavijānanasammohanena mohadhammena āvuto, ‘‘mā, āvuso kapila, evaṃ avaca, imināpi pariyāyena taṃ gaṇhāhī’’ti evamādinā nayena pesalehi bhikkhūhi akkhātampi na jānāti dhammaṃ buddhena desitaṃ. Yo dhammo buddhena desito, taṃ nānappakārena attano vuccamānampi na jānāti. Evampissa jīvitaṃ pāpiyo.
౨౮౦. తథా సో ఏవరూపో విహేసాభిరతత్తా విహేసం భావితత్తానం భావితత్తే ఖీణాసవభిక్ఖూ సోధనత్థేరపభుతికే ‘‘న తుమ్హే వినయం జానాథ, న సుత్తం న అభిధమ్మం, వుడ్ఢపబ్బజితా’’తిఆదినా నయేన విహేసన్తో . ఉపయోగప్పవత్తియఞ్హి ఇదం సామివచనం. అథ వా యథావుత్తేనేవ నయేన ‘‘విహేసం భావితత్తానం కరోన్తో’’తి పాఠసేసో వేదితబ్బో. ఏవం నిప్పరియాయమేవ సామివచనం సిజ్ఝతి. అవిజ్జాయ పురక్ఖతోతి భావితత్తవిహేసనే ఆదీనవదస్సనపటిచ్ఛాదికాయ అవిజ్జాయ పురక్ఖతో పేసితో పయోజితో సేసపబ్బజితానం భావితత్తానం విహేసభావేన పవత్తం దిట్ఠేవ ధమ్మే చిత్తవిబాధనేన సఙ్కిలేసం, ఆయతిఞ్చ నిరయసమ్పాపనేన మగ్గం నిరయగామినం న జానాతి.
280. Tathā so evarūpo vihesābhiratattā vihesaṃ bhāvitattānaṃ bhāvitatte khīṇāsavabhikkhū sodhanattherapabhutike ‘‘na tumhe vinayaṃ jānātha, na suttaṃ na abhidhammaṃ, vuḍḍhapabbajitā’’tiādinā nayena vihesanto . Upayogappavattiyañhi idaṃ sāmivacanaṃ. Atha vā yathāvutteneva nayena ‘‘vihesaṃ bhāvitattānaṃ karonto’’ti pāṭhaseso veditabbo. Evaṃ nippariyāyameva sāmivacanaṃ sijjhati. Avijjāya purakkhatoti bhāvitattavihesane ādīnavadassanapaṭicchādikāya avijjāya purakkhato pesito payojito sesapabbajitānaṃ bhāvitattānaṃ vihesabhāvena pavattaṃ diṭṭheva dhamme cittavibādhanena saṅkilesaṃ, āyatiñca nirayasampāpanena maggaṃ nirayagāminaṃ na jānāti.
౨౮౧. అజానన్తో చ తేన మగ్గేన చతుబ్బిధాపాయభేదం వినిపాతం సమాపన్నో. తత్థ చ వినిపాతే గబ్భా గబ్భం తమా తమం ఏకేకనికాయే సతక్ఖత్తుం సహస్సక్ఖత్తుమ్పి మాతుకుచ్ఛితో మాతుకుచ్ఛిం చన్దిమసూరియేహిపి అవిద్ధంసనీయా అసురకాయతమా తమఞ్చ సమాపన్నో. స వే తాదిసకో భిక్ఖు పేచ్చ ఇతో పరలోకం గన్త్వా అయం కపిలమచ్ఛో వియ నానప్పకారం దుక్ఖం నిగచ్ఛతి.
281. Ajānanto ca tena maggena catubbidhāpāyabhedaṃ vinipātaṃ samāpanno. Tattha ca vinipāte gabbhā gabbhaṃ tamā tamaṃ ekekanikāye satakkhattuṃ sahassakkhattumpi mātukucchito mātukucchiṃ candimasūriyehipi aviddhaṃsanīyā asurakāyatamā tamañca samāpanno. Sa ve tādisakobhikkhu pecca ito paralokaṃ gantvā ayaṃ kapilamaccho viya nānappakāraṃ dukkhaṃ nigacchati.
౨౮౨. కిం కారణా? గూథకూపో యథా అస్స, సమ్పుణ్ణో గణవస్సికో,యథా వచ్చకుటిగూథకూపో గణవస్సికో అనేకవస్సికో బహూని వస్సాని ముఖతో గూథేన పూరియమానో సమ్పుణ్ణో అస్స, సో ఉదకకుమ్భసతేహి ఉదకకుమ్భసహస్సేహి ధోవియమానోపి దుగ్గన్ధదుబ్బణ్ణియానపగమా దుబ్బిసోధో హోతి, ఏవమేవ యో ఏవరూపో అస్స దీఘరత్తం సంకిలిట్ఠకమ్మన్తో గూథకూపో వియ గూథేన పాపేన సమ్పుణ్ణత్తా సమ్పుణ్ణో పుగ్గలో, సో దుబ్బిసోధో హి సాఙ్గణో, చిరకాలం తస్స అఙ్గణస్స విపాకం పచ్చనుభోన్తోపి న సుజ్ఝతి. తస్మా వస్సగణనాయ అపరిమాణమ్పి కాలం స వే తాదిసకో భిక్ఖు పేచ్చ దుక్ఖం నిగచ్ఛతీతి. అథ వా అయం ఇమిస్సా గాథాయ సమ్బన్ధో – యం వుత్తం ‘‘స వే తాదిసకో భిక్ఖు, పేచ్చ దుక్ఖం నిగచ్ఛతీ’’తి, తత్ర సియా తుమ్హాకం ‘‘సక్కా పనాయం తథా కాతుం, యథా పేచ్చ దుక్ఖం న నిగచ్ఛేయ్యా’’తి. న సక్కా. కస్మా? యస్మా గూథకూపో…పే॰… సాఙ్గణోతి.
282. Kiṃ kāraṇā? Gūthakūpo yathā assa, sampuṇṇo gaṇavassiko,yathā vaccakuṭigūthakūpo gaṇavassiko anekavassiko bahūni vassāni mukhato gūthena pūriyamāno sampuṇṇo assa, so udakakumbhasatehi udakakumbhasahassehi dhoviyamānopi duggandhadubbaṇṇiyānapagamā dubbisodho hoti, evameva yo evarūpo assa dīgharattaṃ saṃkiliṭṭhakammanto gūthakūpo viya gūthena pāpena sampuṇṇattā sampuṇṇo puggalo, so dubbisodho hi sāṅgaṇo, cirakālaṃ tassa aṅgaṇassa vipākaṃ paccanubhontopi na sujjhati. Tasmā vassagaṇanāya aparimāṇampi kālaṃ sa ve tādisako bhikkhu pecca dukkhaṃ nigacchatīti. Atha vā ayaṃ imissā gāthāya sambandho – yaṃ vuttaṃ ‘‘sa ve tādisako bhikkhu, pecca dukkhaṃ nigacchatī’’ti, tatra siyā tumhākaṃ ‘‘sakkā panāyaṃ tathā kātuṃ, yathā pecca dukkhaṃ na nigaccheyyā’’ti. Na sakkā. Kasmā? Yasmā gūthakūpo…pe… sāṅgaṇoti.
౨౮౩-౪. యతో పటికచ్చేవ యం ఏవరూపం జానాథ, భిక్ఖవో గేహనిస్సితం, యం ఏవరూపం పఞ్చకామగుణనిస్సితం జానేయ్యాథ అభూతగుణపత్థనాకారప్పవత్తాయ పాపికాయ ఇచ్ఛాయ సమన్నాగతత్తా పాపిచ్ఛం, కామవితక్కాదీహి సమన్నాగతత్తా పాపసఙ్కప్పం, కాయికవీతిక్కమాదినా వేళుదానాదిభేదేన చ పాపాచారేన సమన్నాగతత్తా పాపాచారం, వేసియాదిపాపగోచరతో పాపగోచరం, సబ్బే సమగ్గా హుత్వాన అభినిబ్బజ్జియాథ నం. తత్థ అభినిబ్బజ్జియాథాతి వివజ్జేయ్యాథ మా భజేయ్యాథ, మా చస్స అభినిబ్బజ్జనమత్తేనేవ అప్పోస్సుక్కతం ఆపజ్జేయ్యాథ, అపిచ ఖో పన కారణ్డవం నిద్ధమథ, కసమ్బుం అపకస్సథ, తం కచవరభూతం పుగ్గలం కచవరమివ అనపేక్ఖా నిద్ధమథ, కసటభూతఞ్చ నం ఖత్తియాదీనం మజ్ఝే పవిట్ఠం పభిన్నపగ్ఘరితకుట్ఠం చణ్డాలం వియ అపకస్సథ, హత్థే వా సీసే వా గహేత్వా నిక్కడ్ఢథ. సేయ్యథాపి ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో తం పుగ్గలం పాపధమ్మం బాహాయ గహేత్వా బహిద్వారకోట్ఠకా నిక్ఖామేత్వా సూచిఘటికం అదాసి, ఏవం అపకస్సథాతి దస్సేతి. కిం కారణా? సఙ్ఘారామో నామ సీలవన్తానం కతో, న దుస్సీలానం.
283-4. Yato paṭikacceva yaṃ evarūpaṃ jānātha, bhikkhavo gehanissitaṃ, yaṃ evarūpaṃ pañcakāmaguṇanissitaṃ jāneyyātha abhūtaguṇapatthanākārappavattāya pāpikāya icchāya samannāgatattā pāpicchaṃ, kāmavitakkādīhi samannāgatattā pāpasaṅkappaṃ, kāyikavītikkamādinā veḷudānādibhedena ca pāpācārena samannāgatattā pāpācāraṃ, vesiyādipāpagocarato pāpagocaraṃ, sabbe samaggā hutvāna abhinibbajjiyātha naṃ. Tattha abhinibbajjiyāthāti vivajjeyyātha mā bhajeyyātha, mā cassa abhinibbajjanamatteneva appossukkataṃ āpajjeyyātha, apica kho pana kāraṇḍavaṃ niddhamatha, kasambuṃ apakassatha, taṃ kacavarabhūtaṃ puggalaṃ kacavaramiva anapekkhā niddhamatha, kasaṭabhūtañca naṃ khattiyādīnaṃ majjhe paviṭṭhaṃ pabhinnapaggharitakuṭṭhaṃ caṇḍālaṃ viya apakassatha, hatthe vā sīse vā gahetvā nikkaḍḍhatha. Seyyathāpi āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ pāpadhammaṃ bāhāya gahetvā bahidvārakoṭṭhakā nikkhāmetvā sūcighaṭikaṃ adāsi, evaṃ apakassathāti dasseti. Kiṃ kāraṇā? Saṅghārāmo nāma sīlavantānaṃ kato, na dussīlānaṃ.
౨౮౫-౬. యతో ఏతదేవ తతో పలాపే వాహేథ, అస్సమణే సమణమానినే, యథా హి పలాపా అన్తో తణ్డులరహితాపి బహి థుసేహి వీహీ వియ దిస్సన్తి, ఏవం పాపభిక్ఖూ అన్తో సీలాదివిరహితాపి బహి కాసావాదిపరిక్ఖారేన భిక్ఖూ వియ దిస్సన్తి. తస్మా ‘‘పలాపా’’తి వుచ్చన్తి. తే పలాపే వాహేథ, ఓపునాథ, విధమథ పరమత్థతో అస్సమణే వేసమత్తేన సమణమానినే . ఏవం నిద్ధమిత్వాన…పే॰… పతిస్సతా. తత్థ కప్పయవ్హోతి కప్పేథ, కరోథాతి వుత్తం హోతి. పతిస్సతాతి అఞ్ఞమఞ్ఞం సగారవా సప్పతిస్సా. తతో సమగ్గా నిపకా, దుక్ఖస్సన్తం కరిస్సథాతి అథేవం తుమ్హే సుద్ధా సుద్ధేహి సంవాసం కప్పేన్తా, దిట్ఠిసీలసామఞ్ఞతాయ సమగ్గా, అనుపుబ్బేన పరిపాకగతాయ పఞ్ఞాయ నిపకా, సబ్బస్సేవిమస్స వట్టదుక్ఖాదినో దుక్ఖస్స అన్తం కరిస్సథాతి అరహత్తనికూటేనేవ దేసనం నిట్ఠపేసి.
285-6. Yato etadeva tato palāpe vāhetha, assamaṇe samaṇamānine, yathā hi palāpā anto taṇḍularahitāpi bahi thusehi vīhī viya dissanti, evaṃ pāpabhikkhū anto sīlādivirahitāpi bahi kāsāvādiparikkhārena bhikkhū viya dissanti. Tasmā ‘‘palāpā’’ti vuccanti. Te palāpe vāhetha, opunātha, vidhamatha paramatthato assamaṇe vesamattena samaṇamānine . Evaṃ niddhamitvāna…pe… patissatā. Tattha kappayavhoti kappetha, karothāti vuttaṃ hoti. Patissatāti aññamaññaṃ sagāravā sappatissā. Tato samaggā nipakā, dukkhassantaṃ karissathāti athevaṃ tumhe suddhā suddhehi saṃvāsaṃ kappentā, diṭṭhisīlasāmaññatāya samaggā, anupubbena paripākagatāya paññāya nipakā, sabbassevimassa vaṭṭadukkhādino dukkhassa antaṃ karissathāti arahattanikūṭeneva desanaṃ niṭṭhapesi.
దేసనాపరియోసానే తే పఞ్చసతా కేవట్టపుత్తా సంవేగమాపజ్జిత్వా దుక్ఖస్సన్తకిరియం పత్థయమానా భగవతో సన్తికే పబ్బజిత్వా నచిరస్సేవ దుక్ఖస్సన్తం కత్వా భగవతా సద్ధిం ఆనేఞ్జవిహారసమాపత్తిధమ్మపరిభోగేన ఏకపరిభోగా అహేసుం. సా చ నేసం ఏవం భగవతా సద్ధిం ఏకపరిభోగతా ఉదానే వుత్తయసోజసుత్తవసేనేవ వేదితబ్బాతి.
Desanāpariyosāne te pañcasatā kevaṭṭaputtā saṃvegamāpajjitvā dukkhassantakiriyaṃ patthayamānā bhagavato santike pabbajitvā nacirasseva dukkhassantaṃ katvā bhagavatā saddhiṃ āneñjavihārasamāpattidhammaparibhogena ekaparibhogā ahesuṃ. Sā ca nesaṃ evaṃ bhagavatā saddhiṃ ekaparibhogatā udāne vuttayasojasuttavaseneva veditabbāti.
పరమత్థజోతికాయ ఖుద్దక-అట్ఠకథాయ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
సుత్తనిపాత-అట్ఠకథాయ కపిలసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya kapilasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / సుత్తనిపాతపాళి • Suttanipātapāḷi / ౬. ధమ్మచరియసుత్తం • 6. Dhammacariyasuttaṃ