| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / චූළනිද්‌දෙසපාළි • Cūḷaniddesapāḷi |
10. කප්‌පමාණවපුච්‌ඡානිද්‌දෙසො
10. Kappamāṇavapucchāniddeso
61.
61.
මජ්‌ඣෙ සරස්‌මිං තිට්‌ඨතං, [ඉච්‌චායස්‌මා කප්‌පො]
Majjhesarasmiṃ tiṭṭhataṃ, [iccāyasmā kappo]
ඔඝෙ ජාතෙ මහබ්‌භයෙ;
Oghe jāte mahabbhaye;
ජරාමච්‌චුපරෙතානං, දීපං පබ්‍රූහි මාරිස;
Jarāmaccuparetānaṃ, dīpaṃ pabrūhi mārisa;
ත්‌වඤ්‌ච මෙ දීපමක්‌ඛාහි, යථායිදං නාපරං සියා.
Tvañca me dīpamakkhāhi, yathāyidaṃ nāparaṃ siyā.
මජ්‌ඣෙ සරස්‌මිං තිට්‌ඨතන්‌ති සරො වුච්‌චති සංසාරො ආගමනං ගමනං ගමනාගමනං කාලං ගති භවාභවො චුති ච උපපත්‌ති ච නිබ්‌බත්‌ති ච භෙදො ච ජාති ච ජරා ච මරණඤ්‌ච. සංසාරස්‌ස පුරිමාපි කොටි න පඤ්‌ඤායති, පච්‌ඡිමාපි කොටි න පඤ්‌ඤායති; මජ්‌ඣෙව සංසාරෙ සත්‌තා ඨිතා පතිට්‌ඨිතා අල්‌ලීනා උපගතා අජ්‌ඣොසිතා අධිමුත්‌තා.
Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhatanti saro vuccati saṃsāro āgamanaṃ gamanaṃ gamanāgamanaṃ kālaṃ gati bhavābhavo cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jāti ca jarā ca maraṇañca. Saṃsārassa purimāpi koṭi na paññāyati, pacchimāpi koṭi na paññāyati; majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā.
කථං සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති? එත්‌තකා ජාතියො වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි ජාතිසතානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි ජාතිසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි ජාතිසතසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති , තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකා ජාතිකොටියො වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි ජාතිකොටිසතානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි ජාතිකොටිසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති, හෙවං නත්‌ථි. එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි ජාතිකොටිසතසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති.
Kathaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati? Ettakā jātiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti , tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakā jātikoṭiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātikoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātikoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti, hevaṃ natthi. Evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātikoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
එත්‌තකානි වස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි වස්‌සසතානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි වස්‌සසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි වස්‌සසතසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකා වස්‌සකොටියො වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි වස්‌සකොටිසතානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි වස්‌සකොටිසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි වස්‌සකොටිසතසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති.
Ettakāni vassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassasatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassasatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakā vassakoṭiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassakoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassakoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
එත්‌තකානි කප්‌පානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි කප්‌පසතානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි කප්‌පසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි කප්‌පසතසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකා කප්‌පකොටියො වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි කප්‌පකොටිසතානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි කප්‌පකොටිසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි කප්‌පකොටිසතසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌ති, තතො පරං න වත්‌තතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති.
Ettakāni kappāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappasatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappasatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakā kappakoṭiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappakoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappakoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
වුත්‌තඤ්‌හෙතං භගවතා – ‘‘අනමතග්‌ගොයං, භික්‌ඛවෙ, සංසාරො, පුබ්‌බා කොටි න පඤ්‌ඤායති අවිජ්‌ජානීවරණානං සත්‌තානං තණ්‌හාසංයොජනානං සන්‌ධාවතං සංසරතං. එවං දීඝරත්‌තං ඛො, භික්‌ඛවෙ, දුක්‌ඛං පච්‌චනුභූතං තිබ්‌බං පච්‌චනුභූතං බ්‍යසනං පච්‌චනුභූතං, කටසී වඩ්‌ඪිතා 1. යාවඤ්‌චිදං, භික්‌ඛවෙ, අලමෙව සබ්‌බසඞ්‌ඛාරෙසු නිබ්‌බින්‌දිතුං අලං විරජ්‌ජිතුං අලං විමුච්‌චිතු’’න්‌ති. එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති.
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘anamataggoyaṃ, bhikkhave, saṃsāro, pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ. Evaṃ dīgharattaṃ kho, bhikkhave, dukkhaṃ paccanubhūtaṃ tibbaṃ paccanubhūtaṃ byasanaṃ paccanubhūtaṃ, kaṭasī vaḍḍhitā 2. Yāvañcidaṃ, bhikkhave, alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṃ alaṃ virajjituṃ alaṃ vimuccitu’’nti. Evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
කථං සංසාරස්‌ස පච්‌ඡිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති? එත්‌තකා ජාතියො වට්‌ටං වත්‌තිස්‌සති, තතො පරං න වත්‌තිස්‌සතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පච්‌ඡිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එත්‌තකානි ජාතිසතානි, එත්‌තකානි ජාතිසහස්‌සානි, එත්‌තකානි ජාතිසතසහස්‌සානි, එත්‌තකා ජාතිකොටියො, එත්‌තකානි ජාතිකොටිසතානි, එත්‌තකානි ජාතිකොටිසහස්‌සානි, එත්‌තකානි ජාතිකොටිසතසහස්‌සානි, එත්‌තකානි වස්‌සානි, එත්‌තකානි වස්‌සසතානි, එත්‌තකානි වස්‌සසහස්‌සානි, එත්‌තකානි වස්‌සසතසහස්‌සානි, එත්‌තකා වස්‌සකොටියො, එත්‌තකානි වස්‌සකොටිසතානි, එත්‌තකානි වස්‌සකොටිසහස්‌සානි, එත්‌තකානි වස්‌සකොටිසතසහස්‌සානි, එත්‌තකානි කප්‌පානි, එත්‌තකානි කප්‌පසතානි, එත්‌තකානි කප්‌පසහස්‌සානි, එත්‌තකානි කප්‌පසතසහස්‌සානි, එත්‌තකා කප්‌පකොටියො, එත්‌තකානි කප්‌පකොටිසතානි , එත්‌තකානි කප්‌පකොටිසහස්‌සානි, එත්‌තකානි කප්‌පකොටිසතසහස්‌සානි වට්‌ටං වත්‌තිස්‌සති, තතො පරං න වත්‌තිස්‌සතීති හෙවං නත්‌ථි, එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පච්‌ඡිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එවම්‌පි සංසාරස්‌ස පුරිමාපි කොටි න පඤ්‌ඤායති, පච්‌ඡිමාපි කොටි න පඤ්‌ඤායති, මජ්‌ඣෙව සංසාරෙ සත්‌තා ඨිතා පතිට්‌ඨිතා අල්‌ලීනා උපගතා අජ්‌ඣොසිතා අධිමුත්‌තාති – මජ්‌ඣෙ සරස්‌මිං තිට්‌ඨතං. ඉච්‌චායස්‌මා කප්‌පොති. ඉච්‌චාති පදසන්‌ධි…පෙ.…. ආයස්‌මාති පියවචනං…පෙ.…. කප්‌පොති තස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස නාමං…පෙ.… අභිලාපොති – ඉච්‌චායස්‌මා කප්‌පො.
Kathaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati? Ettakā jātiyo vaṭṭaṃ vattissati, tato paraṃ na vattissatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātisatāni, ettakāni jātisahassāni, ettakāni jātisatasahassāni, ettakā jātikoṭiyo, ettakāni jātikoṭisatāni, ettakāni jātikoṭisahassāni, ettakāni jātikoṭisatasahassāni, ettakāni vassāni, ettakāni vassasatāni, ettakāni vassasahassāni, ettakāni vassasatasahassāni, ettakā vassakoṭiyo, ettakāni vassakoṭisatāni, ettakāni vassakoṭisahassāni, ettakāni vassakoṭisatasahassāni, ettakāni kappāni, ettakāni kappasatāni, ettakāni kappasahassāni, ettakāni kappasatasahassāni, ettakā kappakoṭiyo, ettakāni kappakoṭisatāni , ettakāni kappakoṭisahassāni, ettakāni kappakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vattissati, tato paraṃ na vattissatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati. Evampi saṃsārassa purimāpi koṭi na paññāyati, pacchimāpi koṭi na paññāyati, majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti – majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ. Iccāyasmā kappoti. Iccāti padasandhi…pe…. Āyasmāti piyavacanaṃ…pe…. Kappoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā kappo.
ඔඝෙ ජාතෙ මහබ්‌භයෙති කාමොඝෙ භවොඝෙ දිට්‌ඨොඝෙ අවිජ්‌ජොඝෙ ජාතෙ සඤ්‌ජාතෙ නිබ්‌බත්‌තෙ අභිනිබ්‌බත්‌තෙ පාතුභූතෙ. මහබ්‌භයෙති ජාතිභයෙ ජරාභයෙ බ්‍යාධිභයෙ මරණභයෙති – ඔඝෙ ජාතෙ මහබ්‌භයෙ.
Oghe jāte mahabbhayeti kāmoghe bhavoghe diṭṭhoghe avijjoghe jāte sañjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte. Mahabbhayeti jātibhaye jarābhaye byādhibhaye maraṇabhayeti – oghe jāte mahabbhaye.
ජරාමච්‌චුපරෙතානන්‌ති ජරාය ඵුට්‌ඨානං පරෙතානං සමොහිතානං සමන්‌නාගතානං. මච්‌චුනා ඵුට්‌ඨානං පරෙතානං සමොහිතානං සමන්‌නාගතානං, ජාතියා අනුගතානං ජරාය අනුසටානං බ්‍යාධිනා අභිභූතානං මරණෙන අබ්‌භාහතානං අතාණානං අලෙණානං අසරණානං අසරණීභූතානන්‌ති – ජරාමච්‌චුපරෙතානං.
Jarāmaccuparetānanti jarāya phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ. Maccunā phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ, jātiyā anugatānaṃ jarāya anusaṭānaṃ byādhinā abhibhūtānaṃ maraṇena abbhāhatānaṃ atāṇānaṃ aleṇānaṃ asaraṇānaṃ asaraṇībhūtānanti – jarāmaccuparetānaṃ.
දීපං පබ්‍රූහි මාරිසාති දීපං තාණං ලෙණං සරණං ගතිං පරායනං 3 බ්‍රූහි ආචික්‌ඛාහි දෙසෙහි පඤ්‌ඤපෙහි පට්‌ඨපෙහි විවරාහි විභජාහි උත්‌තානීකරොහි පකාසෙහි. මාරිසාති පියවචනං ගරුවචනං සගාරවසප්‌පතිස්‌සාධිවචනමෙතං මාරිසාති – දීපං පබ්‍රූහි මාරිස.
Dīpaṃ pabrūhi mārisāti dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ 4 brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi. Mārisāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ mārisāti – dīpaṃ pabrūhi mārisa.
ත්‌වඤ්‌ච මෙ දීපමක්‌ඛාහීති. ත්‌වන්‌ති භගවන්‌තං භණති. දීපමක්‌ඛාහීති දීපං තාණං ලෙණං සරණං ගතිං පරායනං අක්‌ඛාහි ආචික්‌ඛාහි දෙසෙහි පඤ්‌ඤපෙහි පට්‌ඨපෙහි විවරාහි විභජාහි උත්‌තානීකරොහි පකාසෙහීති – ත්‌වඤ්‌ච මෙ දීපමක්‌ඛාහි.
Tvañca me dīpamakkhāhīti. Tvanti bhagavantaṃ bhaṇati. Dīpamakkhāhīti dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ akkhāhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – tvañca me dīpamakkhāhi.
යථායිදං නාපරං සියාති යථයිදං දුක්‌ඛං ඉධෙව නිරුජ්‌ඣෙය්‍ය වූපසමෙය්‍ය අත්‌ථං ගච්‌ඡෙය්‍ය පටිප්‌පස්‌සම්‌භෙය්‍ය පුනපටිසන්‌ධිකං දුක්‌ඛං න නිබ්‌බත්‌තෙය්‍ය, කාමධාතුයා වා රූපධාතුයා වා අරූපධාතුයා වා කාමභවෙ වා රූපභවෙ වා අරූපභවෙ වා සඤ්‌ඤාභවෙ වා අසඤ්‌ඤාභවෙ වා නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤාභවෙ වා එකවොකාරභවෙ වා චතුවොකාරභවෙ වා පඤ්‌චවොකාරභවෙ වා පුනගතියා වා උපපත්‌තියා වා පටිසන්‌ධියා වා භවෙ වා සංසාරෙ වා වට්‌ටෙ වා න ජනෙය්‍ය න සඤ්‌ජනෙය්‍ය න නිබ්‌බත්‌තෙය්‍ය නාභිනිබ්‌බත්‌තෙය්‍ය. ඉධෙව නිරුජ්‌ඣෙය්‍ය වූපසමෙය්‍ය අත්‌ථං ගච්‌ඡෙය්‍ය පටිප්‌පස්‌සම්‌භෙය්‍යාති – යථායිදං නාපරං සියා. තෙනාහ සො බ්‍රාහ්‌මණො –
Yathāyidaṃnāparaṃ siyāti yathayidaṃ dukkhaṃ idheva nirujjheyya vūpasameyya atthaṃ gaccheyya paṭippassambheyya punapaṭisandhikaṃ dukkhaṃ na nibbatteyya, kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā kāmabhave vā rūpabhave vā arūpabhave vā saññābhave vā asaññābhave vā nevasaññānāsaññābhave vā ekavokārabhave vā catuvokārabhave vā pañcavokārabhave vā punagatiyā vā upapattiyā vā paṭisandhiyā vā bhave vā saṃsāre vā vaṭṭe vā na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya. Idheva nirujjheyya vūpasameyya atthaṃ gaccheyya paṭippassambheyyāti – yathāyidaṃ nāparaṃ siyā. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘මජ්‌ඣෙ සරස්‌මිං තිට්‌ඨතං, [ඉච්‌චායස්‌මා කප්‌පො]
‘‘Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ, [iccāyasmā kappo]
ඔඝෙ ජාතෙ මහබ්‌භයෙ;
Oghe jāte mahabbhaye;
ජරාමච්‌චුපරෙතානං, දීපං පබ්‍රූහි මාරිස;
Jarāmaccuparetānaṃ, dīpaṃ pabrūhi mārisa;
ත්‌වඤ්‌ච මෙ දීපමක්‌ඛාහි, යථායිදං නාපරං සියා’’ති.
Tvañca me dīpamakkhāhi, yathāyidaṃ nāparaṃ siyā’’ti.
62.
62.
මජ්‌ඣෙ සරස්‌මිං තිට්‌ඨතං, [කප්‌පාති භගවා]
Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ, [kappāti bhagavā]
ඔඝෙ ජාතෙ මහබ්‌භයෙ;
Oghe jāte mahabbhaye;
ජරාමච්‌චුපරෙතානං, දීපං පබ්‍රූමි කප්‌ප තෙ.
Jarāmaccuparetānaṃ, dīpaṃ pabrūmi kappa te.
මජ්‌ඣෙ සරස්‌මිං තිට්‌ඨතන්‌ති සරො වුච්‌චති සංසාරො ආගමනං ගමනං ගමනාගමනං කාලං ගති භවාභවො, චුති ච උපපත්‌ති ච නිබ්‌බත්‌ති ච භෙදො ච ජාති ච ජරා ච මරණඤ්‌ච. සංසාරස්‌ස පුරිමාපි කොටි න පඤ්‌ඤායති, පච්‌ඡිමාපි කොටි න පඤ්‌ඤායති. මජ්‌ඣෙව සංසාරෙ සත්‌තා ඨිතා පතිට්‌ඨිතා අල්‌ලීනා උපගතා අජ්‌ඣොසිතා අධිමුත්‌තා.
Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhatanti saro vuccati saṃsāro āgamanaṃ gamanaṃ gamanāgamanaṃ kālaṃ gati bhavābhavo, cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jāti ca jarā ca maraṇañca. Saṃsārassa purimāpi koṭi na paññāyati, pacchimāpi koṭi na paññāyati. Majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā.
කථං සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති…පෙ.… එවං සංසාරස්‌ස පුරිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. කථං සංසාරස්‌ස පච්‌ඡිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති…පෙ.… එවං සංසාරස්‌ස පච්‌ඡිමා කොටි න පඤ්‌ඤායති. එවං සංසාරස්‌ස පුරිමාපි කොටි න පඤ්‌ඤායති, පච්‌ඡිමාපි කොටි න පඤ්‌ඤායති. මජ්‌ඣෙව සංසාරෙ සත්‌තා ඨිතා පතිට්‌ඨිතා අල්‌ලීනා උපගතා අජ්‌ඣොසිතා අධිමුත්‌තාති – මජ්‌ඣෙ සරස්‌මිං තිට්‌ඨතං. කප්‌පාති භගවාති. කප්‌පාති භගවා තං බ්‍රාහ්‌මණං නාමෙන ආලපති. භගවාති ගාරවාධිවචනමෙතං…පෙ.… සච්‌ඡිකා පඤ්‌ඤත්‌ති, යදිදං භගවාති – කප්‌පාති භගවා.
Kathaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati…pe… evaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Kathaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati…pe… evaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati. Evaṃ saṃsārassa purimāpi koṭi na paññāyati, pacchimāpi koṭi na paññāyati. Majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti – majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ. Kappāti bhagavāti. Kappāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – kappāti bhagavā.
ඔඝෙ ජාතෙ මහබ්‌භයෙති කාමොඝෙ භවොඝෙ දිට්‌ඨොඝෙ අවිජ්‌ජොඝෙ ජාතෙ සඤ්‌ජාතෙ නිබ්‌බත්‌තෙ අභිනිබ්‌බත්‌තෙ පාතුභූතෙ. මහබ්‌භයෙති ජාතිභයෙ ජරාභයෙ බ්‍යාධිභයෙ මරණභයෙති – ඔඝෙ ජාතෙ මහබ්‌භයෙ.
Oghejāte mahabbhayeti kāmoghe bhavoghe diṭṭhoghe avijjoghe jāte sañjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte. Mahabbhayeti jātibhaye jarābhaye byādhibhaye maraṇabhayeti – oghe jāte mahabbhaye.
ජරාමච්‌චුපරෙතානන්‌ති ජරාය ඵුට්‌ඨානං පරෙතානං සමොහිතානං සමන්‌නාගතානං, මච්‌චුනා ඵුට්‌ඨානං පරෙතානං සමොහිතානං සමන්‌නාගතානං ජාතියා අනුගතානං ජරාය අනුසටානං බ්‍යාධිනා අභිභූතානං මරණෙන අබ්‌භාහතානං අතාණානං අලෙණානං අසරණානං අසරණීභූතානන්‌ති – ජරාමච්‌චුපරෙතානං.
Jarāmaccuparetānanti jarāya phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ, maccunā phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ jātiyā anugatānaṃ jarāya anusaṭānaṃ byādhinā abhibhūtānaṃ maraṇena abbhāhatānaṃ atāṇānaṃ aleṇānaṃ asaraṇānaṃ asaraṇībhūtānanti – jarāmaccuparetānaṃ.
දීපං පබ්‍රූමි කප්‌ප තෙති දීපං තාණං ලෙණං සරණං ගතිං පරායනං බ්‍රූමි ආචික්‌ඛාමි දෙසෙමි පඤ්‌ඤපෙමි පට්‌ඨපෙමි විවරාමි විභජාමි උත්‌තානීකරොමි පකාසෙමීති – දීපං පබ්‍රූමි කප්‌ප තෙ. තෙනාහ භගවා –
Dīpaṃ pabrūmi kappa teti dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – dīpaṃ pabrūmi kappa te. Tenāha bhagavā –
‘‘මජ්‌ඣෙ සරස්‌මිං තිට්‌ඨතං, [කප්‌පාති භගවා]
‘‘Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ, [kappāti bhagavā]
ඔඝෙ ජාතෙ මහබ්‌භයෙ;
Oghe jāte mahabbhaye;
ජරාමච්‌චුපරෙතානං, දීපං පබ්‍රූමි කප්‌ප තෙ’’ති.
Jarāmaccuparetānaṃ, dīpaṃ pabrūmi kappa te’’ti.
63.
63.
අකිඤ්‌චනං අනාදානං, එතං දීපං අනාපරං;
Akiñcanaṃ anādānaṃ, etaṃ dīpaṃ anāparaṃ;
නිබ්‌බානං ඉති නං බ්‍රූමි, ජරාමච්‌චුපරික්‌ඛයං.
Nibbānaṃ iti naṃ brūmi, jarāmaccuparikkhayaṃ.
අකිඤ්‌චනං අනාදානන්‌ති. කිඤ්‌චනන්‌ති – රාගකිඤ්‌චනං දොසකිඤ්‌චනං මොහකිඤ්‌චනං මානකිඤ්‌චනං දිට්‌ඨිකිඤ්‌චනං කිලෙසකිඤ්‌චනං දුච්‌චරිතකිඤ්‌චනං; කිඤ්‌චනප්‌පහානං කිඤ්‌චනවූපසමං 5 කිඤ්‌චනපටිනිස්‌සග්‌ගං 6 කිඤ්‌චනපටිප්‌පස්‌සද්‌ධිං අමතං නිබ්‌බානන්‌ති – අකිඤ්‌චනං. අනාදානන්‌ති ආදානං වුච්‌චති තණ්‌හා. යො රාගො සාරාගො…පෙ.… අභිජ්‌ඣා ලොභො අකුසලමූලං. ආදානප්‌පහානං ආදානවූපසමං ආදානපටිනිස්‌සග්‌ගං ආදානපටිප්‌පස්‌සද්‌ධිං අමතං නිබ්‌බානන්‌ති – අකිඤ්‌චනං අනාදානං.
Akiñcanaṃanādānanti. Kiñcananti – rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ; kiñcanappahānaṃ kiñcanavūpasamaṃ 7 kiñcanapaṭinissaggaṃ 8 kiñcanapaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – akiñcanaṃ. Anādānanti ādānaṃ vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Ādānappahānaṃ ādānavūpasamaṃ ādānapaṭinissaggaṃ ādānapaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – akiñcanaṃ anādānaṃ.
එතං දීපං අනාපරන්‌ති එතං දීපං තාණං ලෙණං සරණං ගති පරායනං. අනාපරන්‌ති තම්‌හා පරො අඤ්‌ඤො දීපො නත්‌ථි. අථ ඛො සො එවං දීපො අග්‌ගො ච සෙට්‌ඨො ච විසෙට්‌ඨො ච පාමොක්‌ඛො ච උත්‌තමො ච පවරො චාති – එතං දීපං අනාපරං.
Etaṃ dīpaṃ anāparanti etaṃ dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gati parāyanaṃ. Anāparanti tamhā paro añño dīpo natthi. Atha kho so evaṃ dīpo aggo ca seṭṭho ca viseṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro cāti – etaṃ dīpaṃ anāparaṃ.
නිබ්‌බානං ඉති නං බ්‍රූමීති වානං වුච්‌චති තණ්‌හා. යො රාගො සාරාගො…පෙ.… අභිජ්‌ඣා ලොභො අකුසලමූලං. වානප්‌පහානං වානවූපසමං වානපටිනිස්‌සග්‌ගං වානපටිප්‌පස්‌සද්‌ධිං අමතං නිබ්‌බානං. ඉතීති පදසන්‌ධි පදසංසග්‌ගො පදපාරිපූරී අක්‌ඛරසමවායො බ්‍යඤ්‌ජනසිලිට්‌ඨතා පදානුපුබ්‌බතාපෙතං – ඉතීති. බ්‍රූමීති බ්‍රූමි ආචික්‌ඛාමි දෙසෙමි පඤ්‌ඤපෙමි පට්‌ඨපෙමි විවරාමි විභජාමි උත්‌තානීකරොමි පකාසෙමීති – නිබ්‌බානං ඉති නං බ්‍රූමි.
Nibbānaṃiti naṃ brūmīti vānaṃ vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Vānappahānaṃ vānavūpasamaṃ vānapaṭinissaggaṃ vānapaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānaṃ. Itīti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – itīti. Brūmīti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – nibbānaṃ iti naṃ brūmi.
ජරාමච්‌චුපරික්‌ඛයන්‌ති ජරාමරණස්‌ස පහානං වූපසමං පටිනිස්‌සග්‌ගං පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිං අමතං නිබ්‌බානන්‌ති – ජරාමච්‌චුපරික්‌ඛයං. තෙනාහ භගවා –
Jarāmaccuparikkhayanti jarāmaraṇassa pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – jarāmaccuparikkhayaṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘අකිඤ්‌චනං අනාදානං, එතං දීපං අනාපරං;
‘‘Akiñcanaṃ anādānaṃ, etaṃ dīpaṃ anāparaṃ;
නිබ්‌බානං ඉති නං බ්‍රූමි, ජරාමච්‌චුපරික්‌ඛය’’න්‌ති.
Nibbānaṃ iti naṃ brūmi, jarāmaccuparikkhaya’’nti.
64.
64.
එතදඤ්‌ඤාය යෙ සතා, දිට්‌ඨධම්‌මාභිනිබ්‌බුතා;
Etadaññāya ye satā, diṭṭhadhammābhinibbutā;
එතදඤ්‌ඤාය යෙ සතාති. එතන්‌ති අමතං නිබ්‌බානං. යො සො සබ්‌බසඞ්‌ඛාරසමථො සබ්‌බූපධිපටිනිස්‌සග්‌ගො තණ්‌හක්‌ඛයො විරාගො නිරොධො නිබ්‌බානං. අඤ්‌ඤායාති අඤ්‌ඤාය ජානිත්‌වා තුලයිත්‌වා තීරයිත්‌වා විභාවයිත්‌වා විභූතං කත්‌වා, ‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා’’ති…පෙ.… ‘‘යං කිඤ්‌චි සමුදයධම්‌මං, සබ්‌බං තං නිරොධධම්‌ම’’න්‌ති අඤ්‌ඤාය ජානිත්‌වා තුලයිත්‌වා තීරයිත්‌වා විභාවයිත්‌වා විභූතං කත්‌වා. යෙති අරහන්‌තො ඛීණාසවා. සතාති චතූහි කාරණෙහි සතා – කායෙ කායානුපස්‌සනාසතිපට්‌ඨානං භාවෙන්‌තා 11 සතා…පෙ.… තෙ වුච්‌චන්‌ති සතාති – එතදඤ්‌ඤාය යෙ සතා.
Etadaññāya ye satāti. Etanti amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Aññāyāti aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Yeti arahanto khīṇāsavā. Satāti catūhi kāraṇehi satā – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāventā 12 satā…pe… te vuccanti satāti – etadaññāya ye satā.
දිට්‌ඨධම්‌මාභිනිබ්‌බුතාති. දිට්‌ඨධම්‌මාති දිට්‌ඨධම්‌මා ඤාතධම්‌මා තුලිතධම්‌මා තීරිතධම්‌මා විභූතධම්‌මා විභාවිතධම්‌මා. අභිනිබ්‌බුතාති රාගස්‌ස නිබ්‌බාපිතත්‌තා නිබ්‌බුතා, දොසස්‌ස…පෙ.… සබ්‌බාකුසලාභිසඞ්‌ඛාරානං සන්‌තත්‌තා සමිතත්‌තා වූපසමිතත්‌තා නිජ්‌ඣාතත්‌තා නිබ්‌බුතත්‌තා පටිප්‌පස්‌සද්‌ධත්‌තා සන්‌තා උපසන්‌තා වූපසන්‌තා නිබ්‌බුතා පටිප්‌පස්‌සද්‌ධාති – දිට්‌ඨධම්‌මාභිනිබ්‌බුතා.
Diṭṭhadhammābhinibbutāti. Diṭṭhadhammāti diṭṭhadhammā ñātadhammā tulitadhammā tīritadhammā vibhūtadhammā vibhāvitadhammā. Abhinibbutāti rāgassa nibbāpitattā nibbutā, dosassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā nijjhātattā nibbutattā paṭippassaddhattā santā upasantā vūpasantā nibbutā paṭippassaddhāti – diṭṭhadhammābhinibbutā.
න තෙ මාරවසානුගාති. මාරොති යො සො මාරො කණ්‌හො අධිපති අන්‌තගූ නමුචි පමත්‌තබන්‌ධු. න තෙ මාරවසානුගාති න තෙ මාරස්‌ස වසෙ වත්‌තන්‌ති, නාපි මාරො තෙසු වසං වත්‌තෙති . තෙ මාරඤ්‌ච මාරපක්‌ඛඤ්‌ච මාරපාසඤ්‌ච මාරබළිසඤ්‌ච 13 මාරාමිසඤ්‌ච මාරවිසයඤ්‌ච මාරනිවාසඤ්‌ච මාරගොචරඤ්‌ච මාරබන්‌ධනඤ්‌ච අභිභුය්‍ය අභිභවිත්‌වා අජ්‌ඣොත්‌ථරිත්‌වා පරියාදියිත්‌වා මද්‌දිත්‌වා චරන්‌ති විහරන්‌ති ඉරියන්‌ති වත්‌තෙන්‌ති පාලෙන්‌ති යපෙන්‌ති යාපෙන්‌තීති – න තෙ මාරවසානුගා.
Nate māravasānugāti. Māroti yo so māro kaṇho adhipati antagū namuci pamattabandhu. Na te māravasānugāti na te mārassa vase vattanti, nāpi māro tesu vasaṃ vatteti . Te mārañca mārapakkhañca mārapāsañca mārabaḷisañca 14 mārāmisañca māravisayañca māranivāsañca māragocarañca mārabandhanañca abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā caranti viharanti iriyanti vattenti pālenti yapenti yāpentīti – na te māravasānugā.
න තෙ මාරස්‌ස පද්‌ධගූති න තෙ මාරස්‌ස පද්‌ධා පද්‌ධචරා 15 පරිචාරිකා සියා; බුද්‌ධස්‌ස තෙ භගවතො පද්‌ධා පද්‌ධචරා පරිචාරිකා සියාති – න තෙ මාරස්‌ස පද්‌ධගූ. තෙනාහ භගවා –
Nate mārassa paddhagūti na te mārassa paddhā paddhacarā 16 paricārikā siyā; buddhassa te bhagavato paddhā paddhacarā paricārikā siyāti – na te mārassa paddhagū. Tenāha bhagavā –
‘‘එතදඤ්‌ඤාය යෙ සතා, දිට්‌ඨධම්‌මාභිනිබ්‌බුතා;
‘‘Etadaññāya ye satā, diṭṭhadhammābhinibbutā;
න තෙ මාරවසානුගා, න තෙ මාරස්‌ස පද්‌ධගූ’’ති.
Na te māravasānugā, na te mārassa paddhagū’’ti.
සහ ගාථාපරියොසානා…පෙ.… සත්‌ථා මෙ භන්‌තෙ භගවා, සාවකොහමස්‌මීති.
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
කප්‌පමාණවපුච්‌ඡානිද්‌දෙසො දසමො.
Kappamāṇavapucchāniddeso dasamo.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්‌දකනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / චූළනිද්‌දෙස-අට්‌ඨකථා • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / 10. කප්‌පමාණවසුත්‌තනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා • 10. Kappamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā
