Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൧൦. കപ്പടകുരത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
10. Kappaṭakurattheragāthāvaṇṇanā
അയമിതി കപ്പടോതി ആയസ്മതോ കപ്പടകുരത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി. അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ പുഞ്ഞാനി ഉപചിനന്തോ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ഏകദിവസം ഭഗവന്തം വിനതായ നാമ നദിയാ തീരേ അഞ്ഞതരസ്മിം രുക്ഖമൂലേ നിസിന്നം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ കേതകപുപ്ഫേഹി പൂജം അകാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ സാവത്ഥിയം ദുഗ്ഗതകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ യാവ വയപ്പത്തി, താവ അഞ്ഞം ഉപായം അജാനന്തോ കപ്പടഖണ്ഡനിവാസനോ സരാവഹത്ഥോ തത്ഥ തത്ഥ കുരം പരിയേസന്തോ വിചരി, തേന കപ്പടകുരോത്വേവ പഞ്ഞായിത്ഥ. സോ വയപ്പത്തോ തിണം വിക്കിണിത്വാ ജീവികം കപ്പേന്തോ ഏകദിവസം തിണലാവനത്ഥം അരഞ്ഞം ഗതോ തത്ഥ അഞ്ഞതരം ഖീണാസവത്ഥേരം ദിസ്വാ തം ഉപസങ്കമിത്വാ വന്ദിത്വാ നിസീദി. തസ്സ ഥേരോ ധമ്മം കഥേസി. സോ ധമ്മം സുത്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ ‘‘കിം മേ ഇമായ കിച്ഛജീവികായാ’’തി പബ്ബജിത്വാ അത്തനോ നിവത്ഥകപ്പടചോളം ഏകസ്മിം ഠാനേ നിക്ഖിപി. യദാ ചസ്സ അനഭിരതി ഉപ്പജ്ജതി, തദാ തം കപ്പടം ഓലോകേന്തസ്സ അനഭിരതി വിഗച്ഛതി, സംവേഗം പടിലഭി. ഏവം കരോന്തോ സത്തക്ഖത്തും ഉപ്പബ്ബജി. തസ്സ തം കാരണം ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ആരോചേസും. അഥേകദിവസം കപ്പടകുരോ ഭിക്ഖു ധമ്മസഭായം പരിസപരിയന്തേ നിസിന്നോ നിദ്ദായതി, തം ഭഗവാ ചോദേന്തോ –
Ayamitikappaṭoti āyasmato kappaṭakurattherassa gāthā. Kā uppatti. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ bhagavantaṃ vinatāya nāma nadiyā tīre aññatarasmiṃ rukkhamūle nisinnaṃ disvā pasannamānaso ketakapupphehi pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ duggatakule nibbattitvā yāva vayappatti, tāva aññaṃ upāyaṃ ajānanto kappaṭakhaṇḍanivāsano sarāvahattho tattha tattha kuraṃ pariyesanto vicari, tena kappaṭakurotveva paññāyittha. So vayappatto tiṇaṃ vikkiṇitvā jīvikaṃ kappento ekadivasaṃ tiṇalāvanatthaṃ araññaṃ gato tattha aññataraṃ khīṇāsavattheraṃ disvā taṃ upasaṅkamitvā vanditvā nisīdi. Tassa thero dhammaṃ kathesi. So dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho ‘‘kiṃ me imāya kicchajīvikāyā’’ti pabbajitvā attano nivatthakappaṭacoḷaṃ ekasmiṃ ṭhāne nikkhipi. Yadā cassa anabhirati uppajjati, tadā taṃ kappaṭaṃ olokentassa anabhirati vigacchati, saṃvegaṃ paṭilabhi. Evaṃ karonto sattakkhattuṃ uppabbaji. Tassa taṃ kāraṇaṃ bhikkhū bhagavato ārocesuṃ. Athekadivasaṃ kappaṭakuro bhikkhu dhammasabhāyaṃ parisapariyante nisinno niddāyati, taṃ bhagavā codento –
൧൯൯.
199.
‘‘അയമിതി കപ്പടോ കപ്പടകുരോ, അച്ഛായ അതിഭരിതായ;
‘‘Ayamiti kappaṭo kappaṭakuro, acchāya atibharitāya;
അമതഘടികായം ധമ്മകടമത്തോ, കതപദം ഝാനാനി ഓചേതും.
Amataghaṭikāyaṃ dhammakaṭamatto, katapadaṃ jhānāni ocetuṃ.
൨൦൦.
200.
‘‘മാ ഖോ ത്വം കപ്പട പചാലേസി, മാ ത്വം ഉപകണ്ണമ്ഹി താളേസ്സം;
‘‘Mā kho tvaṃ kappaṭa pacālesi, mā tvaṃ upakaṇṇamhi tāḷessaṃ;
ന ഹി ത്വം കപ്പട മത്തമഞ്ഞാസി, സങ്ഘമജ്ഝമ്ഹി പചലായമാനോ’’തി. –
Na hi tvaṃ kappaṭa mattamaññāsi, saṅghamajjhamhi pacalāyamāno’’ti. –
ഗാഥാദ്വയം അഭാസി.
Gāthādvayaṃ abhāsi.
തത്ഥ അയമിതി കപ്പടോ കപ്പടകുരോതി കപ്പടകുരോ ഭിക്ഖു ‘‘അയം മമ കപ്പടോ, ഇമം പരിദഹിത്വാ യഥാ തഥാ ജീവാമീ’’തി ഏവം ഉപ്പന്നമിച്ഛാവിതക്കോ അച്ഛായ അതിഭരിതായ അമതഘടികായം മമ അമതഘടേ തഹം തഹം വസ്സന്തേ ‘‘അമതമധിഗതം അഹമനുസാസാമി, അഹം ധമ്മം ദേസേമി’’ (മഹാവ॰ ൧൨; മ॰ നി॰ ൧.൨൮൬; ൨.൩൪൨). ‘‘അന്ധീഭൂതസ്മിം ലോകസ്മിം, ആഹഞ്ഛം അമതദുന്ദുഭി’’ന്തിആദിനാ (മഹാവ॰ ൧൧; മ॰ നി॰ ൧.൨൮൫; ൨.൩൪൧) ഘോസേത്വാ മയാ ധമ്മാമതേ പവസ്സിയമാനേ കതപദം ഝാനാനി ഓചേതും ലോകിയലോകുത്തരജ്ഝാനാനി ഉപചേതും ഭാവേതും കതപദം കടമഗ്ഗവിഹിതഭാവനാമഗ്ഗം ഇദം മമ സാസനം, തഥാപി ധമ്മകടമത്തോ മമ സാസനധമ്മതോ ഉക്കണ്ഠചിത്തോ അപഗതമാനസോ കപ്പടകുരോതി തം ചോദേത്വാ പുനപിസ്സ സഹോഡ്ഢം ചോരം ഗണ്ഹന്തോ വിയ പമാദവിഹാരം ദസ്സേന്തോ ‘‘മാ ഖോ ത്വം, കപ്പട, പചാലേസീ’’തി ഗാഥമാഹ.
Tattha ayamiti kappaṭo kappaṭakuroti kappaṭakuro bhikkhu ‘‘ayaṃ mama kappaṭo, imaṃ paridahitvā yathā tathā jīvāmī’’ti evaṃ uppannamicchāvitakko acchāya atibharitāya amataghaṭikāyaṃ mama amataghaṭe tahaṃ tahaṃ vassante ‘‘amatamadhigataṃ ahamanusāsāmi, ahaṃ dhammaṃ desemi’’ (mahāva. 12; ma. ni. 1.286; 2.342). ‘‘Andhībhūtasmiṃ lokasmiṃ, āhañchaṃ amatadundubhi’’ntiādinā (mahāva. 11; ma. ni. 1.285; 2.341) ghosetvā mayā dhammāmate pavassiyamāne katapadaṃ jhānāni ocetuṃ lokiyalokuttarajjhānāni upacetuṃ bhāvetuṃ katapadaṃ kaṭamaggavihitabhāvanāmaggaṃ idaṃ mama sāsanaṃ, tathāpi dhammakaṭamatto mama sāsanadhammato ukkaṇṭhacitto apagatamānaso kappaṭakuroti taṃ codetvā punapissa sahoḍḍhaṃ coraṃ gaṇhanto viya pamādavihāraṃ dassento ‘‘mā kho tvaṃ, kappaṭa, pacālesī’’ti gāthamāha.
തത്ഥ മാ ഖോ ത്വം, കപ്പട, പചാലേസീതി ത്വം, കപ്പടകുര, ‘‘മമ ധമ്മം സുണിസ്സാമീ’’തി നിസീദിത്വാ മാ ഖോ പചാലേസി മാ പചലാഹി മാ നിദ്ദം ഉപഗച്ഛി. മാ ത്വം ഉപകണ്ണമ്ഹി താളേസ്സന്തി തം നിദ്ദായമാനം ഉപകണ്ണമ്ഹി കണ്ണസമീപേ ദേസനാഹത്ഥേന അഹം മാ പതാളേസ്സം. യഥാ ഇതോ പരം കിലേസപ്പഹാനായ അഹം തം ന ഓവദേയ്യം, തഥാ പടിപജ്ജാഹീതി അത്ഥോ. ന ഹി ത്വം, കപ്പട, മത്തമഞ്ഞാസീതി ത്വം, കപ്പട, സങ്ഘമജ്ഝമ്ഹി പചലായമാനോ മത്തം പമാണം ന വാ മഞ്ഞസി, ‘‘അയമതിദുല്ലഭോ ഖണോ പടിലദ്ധോ, സോ മാ ഉപജ്ഝഗാ’’തി ഏത്തകമ്പി ന ജാനാസി, പസ്സ യാവ ച തേ അപരദ്ധന്തി ചോദേസി.
Tattha mā kho tvaṃ, kappaṭa, pacālesīti tvaṃ, kappaṭakura, ‘‘mama dhammaṃ suṇissāmī’’ti nisīditvā mā kho pacālesi mā pacalāhi mā niddaṃ upagacchi. Mā tvaṃ upakaṇṇamhi tāḷessanti taṃ niddāyamānaṃ upakaṇṇamhi kaṇṇasamīpe desanāhatthena ahaṃ mā patāḷessaṃ. Yathā ito paraṃ kilesappahānāya ahaṃ taṃ na ovadeyyaṃ, tathā paṭipajjāhīti attho. Na hi tvaṃ, kappaṭa, mattamaññāsīti tvaṃ, kappaṭa, saṅghamajjhamhi pacalāyamāno mattaṃ pamāṇaṃ na vā maññasi, ‘‘ayamatidullabho khaṇo paṭiladdho, so mā upajjhagā’’ti ettakampi na jānāsi, passa yāva ca te aparaddhanti codesi.
ഏവം ഭഗവതാ ദ്വീഹി ഗാഥാഹി ഗാള്ഹം തം നിഗ്ഗയ്ഹ ചോദനായ കതായ അട്ഠിവേധവിദ്ധോ വിയ ചണ്ഡഗജോ മഗ്ഗം ഓതരന്തോ വിയ ച സഞ്ജാതസംവേഗോ വിപസ്സനം പട്ഠപേത്വാ നചിരസ്സേവ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൨.൧൭-൨൨) –
Evaṃ bhagavatā dvīhi gāthāhi gāḷhaṃ taṃ niggayha codanāya katāya aṭṭhivedhaviddho viya caṇḍagajo maggaṃ otaranto viya ca sañjātasaṃvego vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.52.17-22) –
‘‘വിനതാനദിയാ തീരേ, വിഹാസി പുരിസുത്തമോ;
‘‘Vinatānadiyā tīre, vihāsi purisuttamo;
അദ്ദസം വിരജം ബുദ്ധം, ഏകഗ്ഗം സുസമാഹിതം.
Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, ekaggaṃ susamāhitaṃ.
‘‘മധുഗന്ധസ്സ പുപ്ഫേന, കേതകസ്സ അഹം തദാ;
‘‘Madhugandhassa pupphena, ketakassa ahaṃ tadā;
പസന്നചിത്തോ സുമനോ, ബുദ്ധസേട്ഠമപൂജയിം.
Pasannacitto sumano, buddhaseṭṭhamapūjayiṃ.
‘‘ഏകനവുതിതോ കപ്പേ, യം പുപ്ഫമഭിപൂജയിം;
‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
അരഹത്തം പന പത്വാ സത്ഥാരാ വുത്തഗാഥാദ്വയമേവ അത്തനോ അരഹത്താധിഗമനസ്സ അങ്കുസഭൂതന്തി പച്ചുദാഹാസി. തേനസ്സ തദേവ അഞ്ഞാബ്യാകരണം അഹോസീതി.
Arahattaṃ pana patvā satthārā vuttagāthādvayameva attano arahattādhigamanassa aṅkusabhūtanti paccudāhāsi. Tenassa tadeva aññābyākaraṇaṃ ahosīti.
കപ്പടകുരത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Kappaṭakurattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ചതുത്ഥവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Catutthavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧൦. കപ്പടകുരത്ഥേരഗാഥാ • 10. Kappaṭakurattheragāthā