Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၁၇၉. ကပ္ပိယဘူမိအနုဇာနနာ
179. Kappiyabhūmianujānanā
၂၉၅. တေန ခော ပန သမယေန ဝေသာလီ သုဘိက္ခာ ဟောတိ သုသသ္သာ သုလဘပိဏ္ဍာ, သုကရာ ဥဉ္ဆေန ပဂ္ဂဟေန ယာပေတုံ။ အထ ခော ဘဂဝတော ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – ‘‘ယာနိ တာနိ မယာ ဘိက္ခူနံ အနုညာတာနိ ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဒုသ္သသ္သေ ဒုလ္လဘပိဏ္ဍေ အန္တော ဝုဋ္ဌံ အန္တော ပက္ကံ သာမံ ပက္ကံ ဥဂ္ဂဟိတပဋိဂ္ဂဟိတကံ တတော နီဟဋံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝနဋ္ဌံ ပောက္ခရဋ္ဌံ, အဇ္ဇာပိ နု ခော တာနိ ဘိက္ခူ ပရိဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ သာယန္ဟသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ယာနိ တာနိ, အာနန္ဒ, မယာ ဘိက္ခူနံ အနုညာတာနိ ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဒုသ္သသ္သေ ဒုလ္လဘပိဏ္ဍေ အန္တော ဝုဋ္ဌံ အန္တော ပက္ကံ သာမံ ပက္ကံ ဥဂ္ဂဟိတပဋိဂ္ဂဟိတကံ တတော နီဟဋံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝနဋ္ဌံ ပောက္ခရဋ္ဌံ, အဇ္ဇာပိ နု ခော တာနိ ဘိက္ခူ ပရိဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ? ‘‘ပရိဘုဉ္ဇန္တိ ဘဂဝာ’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတသ္မိံ နိဒာနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယာနိ တာနိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဘိက္ခူနံ အနုညာတာနိ ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဒုသ္သသ္သေ ဒုလ္လဘပိဏ္ဍေ အန္တော ဝုဋ္ဌံ အန္တော ပက္ကံ သာမံ ပက္ကံ ဥဂ္ဂဟိတပဋိဂ္ဂဟိတကံ တတော နီဟဋံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝနဋ္ဌံ ပောက္ခရဋ္ဌံ, တာနာဟံ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပဋိက္ခိပာမိ။ န, ဘိက္ခဝေ, အန္တော ဝုဋ္ဌံ အန္တော ပက္ကံ သာမံ ပက္ကံ ဥဂ္ဂဟိတပဋိဂ္ဂဟိတကံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယ္ယ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သ။ န စ, ဘိက္ခဝေ, တတော နီဟဋံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝနဋ္ဌံ ပောက္ခရဋ္ဌံ ဘုတ္တာဝိနာ ပဝာရိတေန အနတိရိတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယ္ယ, ယထာဓမ္မော ကာရေတဗ္ဗော’’တိ။
295. Tena kho pana samayena vesālī subhikkhā hoti susassā sulabhapiṇḍā, sukarā uñchena paggahena yāpetuṃ. Atha kho bhagavato rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘yāni tāni mayā bhikkhūnaṃ anuññātāni dubbhikkhe dussasse dullabhapiṇḍe anto vuṭṭhaṃ anto pakkaṃ sāmaṃ pakkaṃ uggahitapaṭiggahitakaṃ tato nīhaṭaṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ vanaṭṭhaṃ pokkharaṭṭhaṃ, ajjāpi nu kho tāni bhikkhū paribhuñjantī’’ti. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘yāni tāni, ānanda, mayā bhikkhūnaṃ anuññātāni dubbhikkhe dussasse dullabhapiṇḍe anto vuṭṭhaṃ anto pakkaṃ sāmaṃ pakkaṃ uggahitapaṭiggahitakaṃ tato nīhaṭaṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ vanaṭṭhaṃ pokkharaṭṭhaṃ, ajjāpi nu kho tāni bhikkhū paribhuñjantī’’ti? ‘‘Paribhuñjanti bhagavā’’ti. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘yāni tāni, bhikkhave, mayā bhikkhūnaṃ anuññātāni dubbhikkhe dussasse dullabhapiṇḍe anto vuṭṭhaṃ anto pakkaṃ sāmaṃ pakkaṃ uggahitapaṭiggahitakaṃ tato nīhaṭaṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ vanaṭṭhaṃ pokkharaṭṭhaṃ, tānāhaṃ ajjatagge paṭikkhipāmi. Na, bhikkhave, anto vuṭṭhaṃ anto pakkaṃ sāmaṃ pakkaṃ uggahitapaṭiggahitakaṃ paribhuñjitabbaṃ. Yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Na ca, bhikkhave, tato nīhaṭaṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ vanaṭṭhaṃ pokkharaṭṭhaṃ bhuttāvinā pavāritena anatirittaṃ paribhuñjitabbaṃ. Yo paribhuñjeyya, yathādhammo kāretabbo’’ti.
တေန ခော ပန သမယေန ဇာနပဒာ မနုသ္သာ ဗဟုံ လောဏမ္ပိ, တေလမ္ပိ, တဏ္ဍုလမ္ပိ, ခာဒနီယမ္ပိ သကဋေသု အာရောပေတ္ဝာ ဗဟာရာမကောဋ္ဌကေ သကဋပရိဝဋ္ဋံ ကရိတ္ဝာ အစ္ဆန္တိ – ယဒာ ပဋိပာဋိံ လဘိသ္သာမ, တဒာ ဘတ္တံ ကရိသ္သာမာတိ။ မဟာ စ မေဃော ဥဂ္ဂတော ဟောတိ။ အထ ခော တေ မနုသ္သာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိံသု, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဗဟုံ လောဏမ္ပိ, တေလမ္ပိ, တဏ္ဍုလမ္ပိ, ခာဒနီယမ္ပိ သကဋေသု အာရောပိတာ တိဋ္ဌန္တိ, မဟာ စ မေဃော ဥဂ္ဂတော ; ကထံ နု ခော, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ‘‘တေန ဟာနန္ဒ, သင္ဃော ပစ္စန္တိမံ ဝိဟာရံ ကပ္ပိယဘူမိံ သမ္မန္နိတ္ဝာ တတ္ထ ဝာသေတု, ယံ သင္ဃော အာကင္ခတိ ဝိဟာရံ ဝာ အဍ္ဎယောဂံ ဝာ ပာသာဒံ ဝာ ဟမ္မိယံ ဝာ ဂုဟံ ဝာ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမ္မန္နိတဗ္ဗာ။ ဗ္ယတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သင္ဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
Tena kho pana samayena jānapadā manussā bahuṃ loṇampi, telampi, taṇḍulampi, khādanīyampi sakaṭesu āropetvā bahārāmakoṭṭhake sakaṭaparivaṭṭaṃ karitvā acchanti – yadā paṭipāṭiṃ labhissāma, tadā bhattaṃ karissāmāti. Mahā ca megho uggato hoti. Atha kho te manussā yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante ānanda, bahuṃ loṇampi, telampi, taṇḍulampi, khādanīyampi sakaṭesu āropitā tiṭṭhanti, mahā ca megho uggato ; kathaṃ nu kho, bhante ānanda, paṭipajjitabba’’nti? Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi. ‘‘Tena hānanda, saṅgho paccantimaṃ vihāraṃ kappiyabhūmiṃ sammannitvā tattha vāsetu, yaṃ saṅgho ākaṅkhati vihāraṃ vā aḍḍhayogaṃ vā pāsādaṃ vā hammiyaṃ vā guhaṃ vā. Evañca pana, bhikkhave, sammannitabbā. Byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော။ ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, သင္ဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဝိဟာရံ ကပ္ပိယဘူမိံ သမ္မန္နေယ္ယ, ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmaṃ vihāraṃ kappiyabhūmiṃ sammanneyya, esā ñatti.
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော။ သင္ဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဝိဟာရံ ကပ္ပိယဘူမိံ သမ္မန္နတိ ။ ယသ္သာယသ္မတော ခမတိ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဝိဟာရသ္သ ကပ္ပိယဘူမိယာ သမ္မုတိ, သော တုဏ္ဟသ္သ; ယသ္သ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယ္ယ။
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Saṅgho itthannāmaṃ vihāraṃ kappiyabhūmiṃ sammannati . Yassāyasmato khamati itthannāmassa vihārassa kappiyabhūmiyā sammuti, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.
‘‘သမ္မတော သင္ဃေန ဣတ္ထန္နာမော ဝိဟာရော ကပ္ပိယဘူမိ။ ခမတိ သင္ဃသ္သ, တသ္မာ တုဏ္ဟီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
‘‘Sammato saṅghena itthannāmo vihāro kappiyabhūmi. Khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti.
တေန ခော ပန သမယေန မနုသ္သာ တတ္ထေဝ သမ္မုတိယာ 1 ကပ္ပိယဘူမိယာ ယာဂုယော ပစန္တိ, ဘတ္တာနိ ပစန္တိ, သူပာနိ သမ္ပာဒေန္တိ, မံသာနိ ကောဋ္ဋေန္တိ, ကဋ္ဌာနိ ဖာလေန္တိ။ အသ္သောသိ ခော ဘဂဝာ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဥစ္စာသဒ္ဒံ မဟာသဒ္ဒံ ကာကောရဝသဒ္ဒံ, သုတ္ဝာန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခော သော, အာနန္ဒ, ဥစ္စာသဒ္ဒော မဟာသဒ္ဒော ကာကောရဝသဒ္ဒော’’တိ? ‘‘ဧတရဟိ, ဘန္တေ, မနုသ္သာ တတ္ထေဝ သမ္မုတိယာ ကပ္ပိယဘူမိယာ ယာဂုယော ပစန္တိ, ဘတ္တာနိ ပစန္တိ, သူပာနိ သမ္ပာဒေန္တိ, မံသာနိ ကောဋ္ဋေန္တိ, ကဋ္ဌာနိ ဖာလေန္တိ။ သော ဧသော, ဘဂဝာ, ဥစ္စာသဒ္ဒော မဟာသဒ္ဒော ကာကောရဝသဒ္ဒော’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတသ္မိံ နိဒာနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သမ္မုတိ 2 ကပ္ပိယဘူမိ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယ္ယ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တိသ္သော ကပ္ပိယဘူမိယော – ဥသ္သာဝနန္တိကံ ဂောနိသာဒိကံ ဂဟပတိ’’န္တိ။
Tena kho pana samayena manussā tattheva sammutiyā 3 kappiyabhūmiyā yāguyo pacanti, bhattāni pacanti, sūpāni sampādenti, maṃsāni koṭṭenti, kaṭṭhāni phālenti. Assosi kho bhagavā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya uccāsaddaṃ mahāsaddaṃ kākoravasaddaṃ, sutvāna āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ nu kho so, ānanda, uccāsaddo mahāsaddo kākoravasaddo’’ti? ‘‘Etarahi, bhante, manussā tattheva sammutiyā kappiyabhūmiyā yāguyo pacanti, bhattāni pacanti, sūpāni sampādenti, maṃsāni koṭṭenti, kaṭṭhāni phālenti. So eso, bhagavā, uccāsaddo mahāsaddo kākoravasaddo’’ti. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, sammuti 4 kappiyabhūmi paribhuñjitabbā. Yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, tisso kappiyabhūmiyo – ussāvanantikaṃ gonisādikaṃ gahapati’’nti.
တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ ယသောဇော ဂိလာနော ဟောတိ။ တသ္သတ္ထာယ ဘေသဇ္ဇာနိ အာဟရိယန္တိ။ တာနိ ဘိက္ခူ ဗဟိ ဝာသေန္တိ။ ဥက္ကပိဏ္ဍိကာပိ ခာဒန္တိ, စောရာပိ ဟရန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ , ဘိက္ခဝေ, သမ္မုတိံ ကပ္ပိယဘူမိံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စတသ္သော ကပ္ပိယဘူမိယော – ဥသ္သာဝနန္တိကံ ဂောနိသာဒိကံ ဂဟပတိံ သမ္မုတိန္တိ။
Tena kho pana samayena āyasmā yasojo gilāno hoti. Tassatthāya bhesajjāni āhariyanti. Tāni bhikkhū bahi vāsenti. Ukkapiṇḍikāpi khādanti, corāpi haranti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi , bhikkhave, sammutiṃ kappiyabhūmiṃ paribhuñjituṃ . Anujānāmi, bhikkhave, catasso kappiyabhūmiyo – ussāvanantikaṃ gonisādikaṃ gahapatiṃ sammutinti.
ကပ္ပိယဘူမိအနုဇာနနာ နိဋ္ဌိတာ။
Kappiyabhūmianujānanā niṭṭhitā.
သီဟဘာဏဝာရော နိဋ္ဌိတော စတုတ္ထော။
Sīhabhāṇavāro niṭṭhito catuttho.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ကပ္ပိယဘူမိအနုဇာနနကထာ • Kappiyabhūmianujānanakathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ကပ္ပိယဘူမိအနုဇာနနကထာဝဏ္ဏနာ • Kappiyabhūmianujānanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ကပ္ပိယဘူမိအနုဇာနနကထာဝဏ္ဏနာ • Kappiyabhūmianujānanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ကပ္ပိယဘူမိအနုဇာနနကထာဝဏ္ဏနာ • Kappiyabhūmianujānanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၁၇၉. ကပ္ပိယဘူမိအနုဇာနနကထာ • 179. Kappiyabhūmianujānanakathā