| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๑๗๙. กปฺปิยภูมิอนุชานนกถา
179. Kappiyabhūmianujānanakathā
๒๙๕. พหารามโกฎฺฐเกติ เอตฺถ สมีปเตฺถ ภุมฺมวจนนฺติ อาห ‘‘พหารามโกฎฺฐกสมีเปติ อารามโกฎฺฐกสฺส พหิ สมีเปติ อโตฺถ’’ติฯ อจฺฉนฺตีติ วสนฺติฯ เอตนฺติ ‘‘ปจฺจนฺติม’’นฺติ เอตํ วจนํฯ ธุรวิหาโรปีติ ปธานวิหาโรปิฯ ตตฺถ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเนฯ อนุปเคเยวาติ ปาโตเยวฯ โอรวสทฺทนฺติ อุจฺจรวสงฺขาตํ สทฺทํฯ กปิลสุตฺตปริโยสาเนติ สุตฺตนิปาเต (สุ. นิ. อฎฺฐ. ๒.กปิลสุตฺตวณฺณนา) สงฺคหิตสฺส กปิลสุตฺตสฺส ปริโยสาเนฯ ปญฺจสตานํ เกวฎฺฎปุริสานนฺติ สมฺพโนฺธฯ
295.Bahārāmakoṭṭhaketi ettha samīpatthe bhummavacananti āha ‘‘bahārāmakoṭṭhakasamīpeti ārāmakoṭṭhakassa bahi samīpeti attho’’ti. Acchantīti vasanti. Etanti ‘‘paccantima’’nti etaṃ vacanaṃ. Dhuravihāropīti padhānavihāropi. Tattha tatthāti tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne. Anupageyevāti pātoyeva. Oravasaddanti uccaravasaṅkhātaṃ saddaṃ. Kapilasuttapariyosāneti suttanipāte (su. ni. aṭṭha. 2.kapilasuttavaṇṇanā) saṅgahitassa kapilasuttassa pariyosāne. Pañcasatānaṃ kevaṭṭapurisānanti sambandho.
อุสฺสาวนนฺติกาทีสุ เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตโพฺพติ โยชนาฯ โย วิหาโร กริยตีติ สมฺพโนฺธฯ ภูมิยา คติ วิย คติ เอเตสนฺติ ภูมิคติกาฯ ปติฎฺฐาเปเนฺตหิ พหูหิ ภิกฺขูหิ ปติฎฺฐาเปตโพฺพติ สมฺพโนฺธฯ นิจฺฉาเรเนฺตหิ ภิกฺขูหีติ โยชนาฯ สยนฺติ ภิกฺขุฯ ตํ ปนาติ ‘‘สงฺฆสฺส กปฺปิยกุฎิํ อธิฎฺฐามี’’ติ วจนํ ปนฯ อวตฺวาปีติ ปิสโทฺท ตถา ‘‘วตฺวาปี’’ติ อตฺถํ สมฺปิเณฺฑติฯ อฎฺฐกถาสูติ มหาอฎฺฐกถาทีสุ ตีสุ อฎฺฐกถาสุฯ เอตฺถาติ อุสฺสาวนนฺติกกุฎิยํฯ ‘‘สมกาลํ วฎฺฎตี’’ติ วจนํ ทฬฺหีกโรโนฺต อาห ‘‘สเจ หี’’ติอาทิฯ วจเนติ ‘‘กปฺปิยกุฎิํ กโรมา’’ติ วจเนฯ ตสฺมินฺติ ถเมฺภฯ เตเนวาติ อกตภาเวเนวฯ หีติ สจฺจํฯ เอตฺถาติ พหูสุฯ
Ussāvanantikādīsu evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Yo vihāro kariyatīti sambandho. Bhūmiyā gati viya gati etesanti bhūmigatikā. Patiṭṭhāpentehi bahūhi bhikkhūhi patiṭṭhāpetabboti sambandho. Nicchārentehi bhikkhūhīti yojanā. Sayanti bhikkhu. Taṃ panāti ‘‘saṅghassa kappiyakuṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti vacanaṃ pana. Avatvāpīti pisaddo tathā ‘‘vatvāpī’’ti atthaṃ sampiṇḍeti. Aṭṭhakathāsūti mahāaṭṭhakathādīsu tīsu aṭṭhakathāsu. Etthāti ussāvanantikakuṭiyaṃ. ‘‘Samakālaṃ vaṭṭatī’’ti vacanaṃ daḷhīkaronto āha ‘‘sace hī’’tiādi. Vacaneti ‘‘kappiyakuṭiṃ karomā’’ti vacane. Tasminti thambhe. Tenevāti akatabhāveneva. Hīti saccaṃ. Etthāti bahūsu.
ยโตติ อิฎฺฐกสิลามตฺติกาปิณฺฑโตฯ วุตฺตนเยเนวาติ ‘‘พหูหิ สมฺปริวาเรตฺวา กปฺปิยกุฎิํ กโรมา’’ติ วุตฺตนเยเนวฯ อิฎฺฐกาทโยติ ‘‘กปฺปิยกุฎิํ กโรมา’’ติ อธิฎฺฐาตพฺพอิฎฺฐกาทโยฯ อนฺธกฎฺฐกถายํ วุตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ ตถาติ ยถา อนฺธกฎฺฐกถายํ วุตฺตํ, ตถาฯ ถมฺภาทีนิ อุกฺขิปิตฺวา ปติฎฺฐาปนญฺจ ‘‘กปฺปิยกุฎิํ กโรมา’’ติ สาวนญฺจ อนฺตํ ปริโยสานเมติสฺสาติ อุสฺสาวนนฺติกาฯ
Yatoti iṭṭhakasilāmattikāpiṇḍato. Vuttanayenevāti ‘‘bahūhi samparivāretvā kappiyakuṭiṃ karomā’’ti vuttanayeneva. Iṭṭhakādayoti ‘‘kappiyakuṭiṃ karomā’’ti adhiṭṭhātabbaiṭṭhakādayo. Andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttanti sambandho. Tathāti yathā andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ, tathā. Thambhādīni ukkhipitvā patiṭṭhāpanañca ‘‘kappiyakuṭiṃ karomā’’ti sāvanañca antaṃ pariyosānametissāti ussāvanantikā.
ตาสูติ ทฺวีสุ โคนิสาทิกาสุฯ ยตฺถาติ กุฎิยํฯ เนว อาราโม ปริกฺขิโตฺต โหตีติ สมฺพโนฺธฯ ปุน ยตฺถาติ กุฎิยํฯ อยนฺติ กุฎิฯ อุภยตฺถาปีติ อารามวิหารโคนิสาทิกาสุ ทฺวีสุปิฯ พหุตรํ ปริกฺขิโตฺตปิ ปริกฺขิโตฺตเยว นามาติ โยชนาฯ เอตฺถาติ อุปฑฺฒปริกฺขิตฺตพหุตรปริกฺขิตฺตอาราเมฯ คาโว ปวิสิตฺวา ยถาสุขํ นิสีทนฺติ เอตฺถาติ โคนิสาทา โคสาลาฯ โคนิสาทา วิยาติ โคนิสาทิกา กุฎิฯ
Tāsūti dvīsu gonisādikāsu. Yatthāti kuṭiyaṃ. Neva ārāmo parikkhitto hotīti sambandho. Puna yatthāti kuṭiyaṃ. Ayanti kuṭi. Ubhayatthāpīti ārāmavihāragonisādikāsu dvīsupi. Bahutaraṃ parikkhittopi parikkhittoyeva nāmāti yojanā. Etthāti upaḍḍhaparikkhittabahutaraparikkhittaārāme. Gāvo pavisitvā yathāsukhaṃ nisīdanti etthāti gonisādā gosālā. Gonisādā viyāti gonisādikā kuṭi.
มนุสฺสา วทนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ เอสาติ กุฎิฯ วุเตฺตปีติ ปิสเทฺท, ‘‘กปฺปิยกุฎิํ เทมา’’ติ วากฺยํ อเปกฺขติฯ อนฺธกฎฺฐกถายํ วุตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ ยสฺมา วฎฺฎติ, ตสฺมาติ โยชนาฯ เตสนฺติ เสสสหธมฺมิกเทวมนุสฺสานํฯ เตหีติ เสสสหธมฺมิกเทวมนุเสฺสหิฯ ปุนปิ วุตฺตํ, กิํ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘ภิกฺขุสฺส…เป.… โหตี’’ติฯ อปีติ ตทเญฺญสํฯ ตนฺติ วจนํฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ สงฺฆสฺส สนฺตกเมว วา ภิกฺขุสฺส สนฺตกเมว วาติ โยชนาฯ อิติ ตสฺมา สุวุตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ คหปตีนํ สนฺตกํ คหปติ กุฎิฯ ‘‘กมฺมวาจํ สาเวตฺวา’’ติ อิทํ อุปลกฺขณมตฺตํ กมฺมวาจมวตฺวา อปโลกเนนปิ กปฺปิยตฺตาฯ กมฺมวาจาย วา อปโลกเนน วา สมฺมนิตพฺพาติ สมฺมุติ กุฎิฯ อิติสโทฺท ปริสมาปนโตฺถฯ
Manussā vadantīti sambandho. Esāti kuṭi. Vuttepīti pisadde, ‘‘kappiyakuṭiṃ demā’’ti vākyaṃ apekkhati. Andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttanti sambandho. Yasmā vaṭṭati, tasmāti yojanā. Tesanti sesasahadhammikadevamanussānaṃ. Tehīti sesasahadhammikadevamanussehi. Punapi vuttaṃ, kiṃ vuttanti āha ‘‘bhikkhussa…pe… hotī’’ti. Apīti tadaññesaṃ. Tanti vacanaṃ. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Saṅghassa santakameva vā bhikkhussa santakameva vāti yojanā. Iti tasmā suvuttanti sambandho. Gahapatīnaṃ santakaṃ gahapati kuṭi. ‘‘Kammavācaṃ sāvetvā’’ti idaṃ upalakkhaṇamattaṃ kammavācamavatvā apalokanenapi kappiyattā. Kammavācāya vā apalokanena vā sammanitabbāti sammuti kuṭi. Itisaddo parisamāpanattho.
ยํ อามิสํ วุตฺถํ, สพฺพํ ตํ อามิสนฺติโยชนาฯ อกปฺปิยภูมิยํ สหเสยฺยปโหนเก เคเห วุตฺถํ ฐปิตนฺติ สมฺพโนฺธฯ ยํ ปน สงฺฆิกํ วา ปุคฺคลิกํ วา อตฺถีติ โยชนาฯ เตสํเยวาติ ภิกฺขุภิกฺขุนีนเมว ฯ เอกรตฺตมฺปิ ฐปิตํ ยํ สนฺตกํ อตฺถีติ โยชนาฯ ตนฺติ สงฺฆิกาทิฯ ตตฺถาติ อกปฺปิยภูมิยํ สหเสยฺยปโหนกเคเหฯ เอตนฺติ อโนฺตวุตฺถอโนฺตปกฺกสงฺขาตํ ยาวยามกาลิกํ, ‘‘น กปฺปตี’’ติ พฺยติเรกสฺส อนฺวยํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘สตฺตาหกาลิกํ ปนา’’ติอาทิฯ
Yaṃ āmisaṃ vutthaṃ, sabbaṃ taṃ āmisantiyojanā. Akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyapahonake gehe vutthaṃ ṭhapitanti sambandho. Yaṃ pana saṅghikaṃ vā puggalikaṃ vā atthīti yojanā. Tesaṃyevāti bhikkhubhikkhunīnameva . Ekarattampi ṭhapitaṃ yaṃ santakaṃ atthīti yojanā. Tanti saṅghikādi. Tatthāti akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyapahonakagehe. Etanti antovutthaantopakkasaṅkhātaṃ yāvayāmakālikaṃ, ‘‘na kappatī’’ti byatirekassa anvayaṃ dassento āha ‘‘sattāhakālikaṃ panā’’tiādi.
ตตฺราติ ปุริมวจนาเปกฺขํฯ ตตฺร วจเนติ หิ อโตฺถฯ สามเณโร เทตีติ สมฺพโนฺธฯ ยํกิญฺจิ ตณฺฑุลาทิกํ อามิสนฺติ โยชนาฯ มุขสนฺนิธิ นามาติ อาปตฺติยา มุโข อุปาโย สนฺนิธิ นามาติ อโตฺถฯ ตตฺถาติ มหาปจฺจริยํ, มุขสนฺนิธิอโนฺตวุเตฺถสุ วาฯ ภิกฺขุ ปจิตฺวา ปริภุญฺชตีติ สมฺพโนฺธฯ อามิสสํสฎฺฐนฺติ อามิเสน สํสคฺคํฯ
Tatrāti purimavacanāpekkhaṃ. Tatra vacaneti hi attho. Sāmaṇero detīti sambandho. Yaṃkiñci taṇḍulādikaṃ āmisanti yojanā. Mukhasannidhi nāmāti āpattiyā mukho upāyo sannidhi nāmāti attho. Tatthāti mahāpaccariyaṃ, mukhasannidhiantovutthesu vā. Bhikkhu pacitvā paribhuñjatīti sambandho. Āmisasaṃsaṭṭhanti āmisena saṃsaggaṃ.
ชหิตวตฺถุกาติ ชหิตํ วตฺถุ เอตาสนฺติ ชหิตวตฺถุกาฯ อุสฺสาวนนฺติกา กตาติ สมฺพโนฺธฯ สาติ อุสฺสาวนนฺติกาฯ โย โยติ ถโมฺภ วา ภิตฺติปาโท วาฯ อิฎฺฐกาทีหิ กตา อุสฺสาวนนฺติกาติ โยชนาฯ จยสฺสาติ อธิฎฺฐานสฺสฯ เยหิ ปน อิฎฺฐกาทีหีติอาทิสเทฺทน ถมฺภสิลามตฺติกาโย สงฺคณฺหาติฯ ตทเญฺญสูติ เตหิ อธิฎฺฐิตอิฎฺฐกาทีหิ อเญฺญสุฯ
Jahitavatthukāti jahitaṃ vatthu etāsanti jahitavatthukā. Ussāvanantikā katāti sambandho. Sāti ussāvanantikā. Yo yoti thambho vā bhittipādo vā. Iṭṭhakādīhi katā ussāvanantikāti yojanā. Cayassāti adhiṭṭhānassa. Yehi pana iṭṭhakādīhītiādisaddena thambhasilāmattikāyo saṅgaṇhāti. Tadaññesūti tehi adhiṭṭhitaiṭṭhakādīhi aññesu.
ปาการาทิปริเกฺขเปติ อุปจารสีมาปริจฺฉินฺนสฺส อารามสฺส ปาการาทินา ปริเกฺขเป กเตฯ ปาการาทีติ อาทิสเทฺทน วติํ สงฺคณฺหาติฯ กปฺปิยกุฎิํ ลทฺธุํ วฎฺฎตีติ โคนิสาทิกาย อภาเวน เสสาสุ ตีสุ กปฺปิยกุฎีสุ ยํกิญฺจิ กปฺปิยกุฎิํ ลทฺธุํ วฎฺฎตีติ อโตฺถฯ ตตฺถ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเนฯ อิตรา ปนาติ อุสฺสาวนนฺติกโคนิสาทิกาหิ อญฺญาฯ เทฺวติ อุโภ คหปติสมฺมุติโย, ชหิตวตฺถุกาว โหนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ ปกฺขปาสกมณฺฑลนฺติ เทฺว ปเกฺข อปตนตฺถาย ปสติ พนฺธตีติ ปกฺขปาสโก, มณฺฑลนฺติ ฉทนโกฎิโคปานสีนํ อุปริ ฐปิตกฎฺฐวิเสโส, ปกฺขปาสโก จ มณฺฑลญฺจ ปกฺขปาสกมณฺฑลํฯ
Pākārādiparikkhepeti upacārasīmāparicchinnassa ārāmassa pākārādinā parikkhepe kate. Pākārādīti ādisaddena vatiṃ saṅgaṇhāti. Kappiyakuṭiṃ laddhuṃ vaṭṭatīti gonisādikāya abhāvena sesāsu tīsu kappiyakuṭīsu yaṃkiñci kappiyakuṭiṃ laddhuṃ vaṭṭatīti attho. Tattha tatthāti tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne. Itarā panāti ussāvanantikagonisādikāhi aññā. Dveti ubho gahapatisammutiyo, jahitavatthukāva hontīti sambandho. Pakkhapāsakamaṇḍalanti dve pakkhe apatanatthāya pasati bandhatīti pakkhapāsako, maṇḍalanti chadanakoṭigopānasīnaṃ upari ṭhapitakaṭṭhaviseso, pakkhapāsako ca maṇḍalañca pakkhapāsakamaṇḍalaṃ.
ยตฺราติ ยสฺมิํ ฐาเนฯ อนุปสมฺปนฺนสฺส ทตฺวาติ อนเปกฺขวิสฺสชฺชเนน อนุปสมฺปนฺนสฺส ทตฺวาฯ จีวรวิกปฺปนํ วิย สาเปกฺขวิสฺสชฺชนมฺปิ วฎฺฎตีติ วทนฺติฯ ตตฺราติ ปุริมวจนาเปกฺขํฯ โสติ กรวีกติสฺสเตฺถโร, ปสฺสิตฺวา ปุจฺฉีติ สมฺพโนฺธฯ เถโรติ มหาสิวเตฺถโรฯ ลูขทิวเสติ อสินิทฺธทิวเสฯ ตโตติ พฺรวนโต, ปรนฺติ สมฺพโนฺธฯ นนฺติ มหาสิวเตฺถรํฯ ปมุเขติ คพฺภสฺส ปมุเขฯ ตนฺติ สพฺพิกุมฺภิํฯ พหีติ วิหารสฺส พหิฯ โสติ มหาสิวเตฺถโรฯ
Yatrāti yasmiṃ ṭhāne. Anupasampannassa datvāti anapekkhavissajjanena anupasampannassa datvā. Cīvaravikappanaṃ viya sāpekkhavissajjanampi vaṭṭatīti vadanti. Tatrāti purimavacanāpekkhaṃ. Soti karavīkatissatthero, passitvā pucchīti sambandho. Theroti mahāsivatthero. Lūkhadivaseti asiniddhadivase. Tatoti bravanato, paranti sambandho. Nanti mahāsivattheraṃ. Pamukheti gabbhassa pamukhe. Tanti sabbikumbhiṃ. Bahīti vihārassa bahi. Soti mahāsivatthero.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๑๗๙. กปฺปิยภูมิอนุชานนา • 179. Kappiyabhūmianujānanā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / กปฺปิยภูมิอนุชานนกถา • Kappiyabhūmianujānanakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / กปฺปิยภูมิอนุชานนกถาวณฺณนา • Kappiyabhūmianujānanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / กปฺปิยภูมิอนุชานนกถาวณฺณนา • Kappiyabhūmianujānanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / กปฺปิยภูมิอนุชานนกถาวณฺณนา • Kappiyabhūmianujānanakathāvaṇṇanā
