| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਨਯਾਲਙ੍ਕਾਰ-ਟੀਕਾ • Vinayālaṅkāra-ṭīkā |
੧੯. ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ
19. Kappiyabhūmivinicchayakathā
੧੦੧. ਏવਂ ਚਤੁਕਾਲਿਕવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਥੇਤੁਂ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਾ ਚਤੁਭੂਮਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਪ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਾ, ਕਪ੍ਪ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਤਿ ਧਾਤੁ। ਭવਨ੍ਤਿ ਏਤਾਸੁ ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਅਨ੍ਤੋਪਕ੍ਕਾਨੀਤਿ ਭੂਮਿਯੋ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਭੂਮਿਯੋ ਚਤੁਭੂਮਿਯੋ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਤਮਾ ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਸ੍ਸਾવਨਨ੍ਤਿਕਾ…ਪੇ॰… વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ। ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿਚ੍ਚਾਹ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ…ਪੇ॰… વਚਨਤੋ’’ਤਿ। ਇਦਂ ਭੇਸਜ੍ਜਕ੍ਖਨ੍ਧਕਪਾਲ਼ਿਂ (ਮਹਾવ॰ ੨੯੫) ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਉਦ੍ਧਂ ਸਾવਨਾ ਉਸ੍ਸਾવਨਾ, ਉਸ੍ਸਾવਨਾ ਅਨ੍ਤੋ ਯਸ੍ਸਾ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿਯਾਤਿ ਉਸ੍ਸਾવਨਨ੍ਤਿਕਾ। ਗਾવੋ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਗੋਨਿਸਾਦਿਕਾ, ਗੋ-ਸਦ੍ਦੂਪਪਦ ਨਿ-ਪੁਬ੍ਬਸਦ વਿਸਰਣਗਤ੍ਯਾવਸਾਨੇਸੂਤਿ ਧਾਤੁ। ਗਹਪਤੀਹਿ ਦਿਨ੍ਨਾਤਿ ਗਹਪਤਿ, ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਤਤਿਯਾਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋਯਂ। ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤੀਤਿ ਏવਮਿਮਾਸਂ વਿਗ੍ਗਹੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ। ਤਂ ਪਨ ਅવਤ੍વਾਪੀਤਿ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯਂ ਅવਤ੍વਾਪਿ। ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਥਾવਚਨਮ੍ਪਿ ਅਨੁਜਾਨਾਤਿ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤੇਤਿ ਸੇਸਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਂ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟੀ’’ਤਿ વਾ વੁਤ੍ਤੇ। ਸਾਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਂ ਉਸ੍ਸਾવਨਨ੍ਤਿਕਕੁਟਿਕਰਣਲਕ੍ਖਣਂ। ਚਯਨ੍ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਉਚ੍ਚવਤ੍ਥੁਂ। ਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਯਤੋ ਇਟ੍ਠਕਤੋ ਸਿਲਤੋ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਿਣ੍ਡਤੋ વਾ ਪਟ੍ਠਾਯ। ਪਠਮਿਟ੍ਠਕਾਦੀਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਪਠਮਿਟ੍ਠਕਾਦੀਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਯਮਾਨਾ ਇਟ੍ਠਕਾਦਯੋ ਭੂਮਿਗਤਿਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਂ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਯਦਿ ਏવਂ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਖਣਿਤ੍વਾ ਠਪਿਯਮਾਨਾ ਥਮ੍ਭਾ ਕਸ੍ਮਾ ਤਥਾ વਤ੍વਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਥਮ੍ਭਾ ਪਨ…ਪੇ॰… વਟ੍ਟਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
101. Evaṃ catukālikavinicchayaṃ kathetvā idāni kappiyakuṭivinicchayaṃ kathetuṃ ‘‘kappiyā catubhūmiyo’’tiādimāha. Tattha kappantīti kappiyā, kappa sāmatthiyeti dhātu. Bhavanti etāsu antovutthaantopakkānīti bhūmiyo, catasso bhūmiyo catubhūmiyo, catasso kappiyakuṭiyoti attho. Katamā tāti āha ‘‘ussāvanantikā…pe… veditabbā’’ti. Kathaṃ viññāyaticcāha ‘‘anujānāmi…pe… vacanato’’ti. Idaṃ bhesajjakkhandhakapāḷiṃ (mahāva. 295) sandhāyāha. Tattha uddhaṃ sāvanā ussāvanā, ussāvanā anto yassā kappiyabhūmiyāti ussāvanantikā. Gāvo nisīdanti etthāti gonisādikā, go-saddūpapada ni-pubbasada visaraṇagatyāvasānesūti dhātu. Gahapatīhi dinnāti gahapati, uttarapadalopatatiyātappurisoyaṃ. Kammavācāya sammannitabbāti sammutīti evamimāsaṃ viggaho kātabbo. Tatthāti kappiyakuṭivinicchaye. Taṃ pana avatvāpīti andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttanayaṃ avatvāpi. Pi-saddena tathāvacanampi anujānāti. Aṭṭhakathāsu vuttanayena vutteti sesaaṭṭhakathāsu vuttanayena ‘‘kappiyakuṭiṃ karomā’’ti vā ‘‘kappiyakuṭī’’ti vā vutte. Sādhāraṇalakkhaṇanti sabbaaṭṭhakathānaṃ sādhāraṇaṃ ussāvanantikakuṭikaraṇalakkhaṇaṃ. Cayanti adhiṭṭhānaṃ uccavatthuṃ. Yato paṭṭhāyāti yato iṭṭhakato silato mattikāpiṇḍato vā paṭṭhāya. Paṭhamiṭṭhakādīnaṃ heṭṭhā na vaṭṭantīti paṭhamiṭṭhakādīnaṃ heṭṭhābhūmiyaṃ patiṭṭhāpiyamānā iṭṭhakādayo bhūmigatikattā ‘‘kappiyakuṭiṃ karomā’’ti vatvā patiṭṭhāpetuṃ na vaṭṭanti. Yadi evaṃ bhūmiyaṃ nikhaṇitvā ṭhapiyamānā thambhā kasmā tathā vatvā patiṭṭhāpetuṃ vaṭṭantīti āha ‘‘thambhā pana…pe… vaṭṭantī’’ti.
ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕਮੇવਾਤਿ વਾਸਤ੍ਥਾਯ ਕਤਂ ਸਙ੍ਘਿਕਸੇਨਾਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਸਨ੍ਤਕਨ੍ਤਿ વਾਸਤ੍ਥਾਯ ਏવ ਕਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਸੇਨਾਸਨਂ।
Saṅghasantakamevāti vāsatthāya kataṃ saṅghikasenāsanaṃ sandhāya vadati. Bhikkhusantakanti vāsatthāya eva kataṃ bhikkhussa puggalikasenāsanaṃ.
੧੦੨. ਮੁਖਸਨ੍ਨਿਧੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਦੀਪੇਤਿ।
102.Mukhasannidhīti iminā antovutthadukkaṭameva dīpeti.
વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੨੯੫) ਪਨ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ – ਤਂ ਪਨ ਅવਤ੍વਾਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਥਾવਚਨਮ੍ਪਿ ਅਨੁਜਾਨਾਤਿ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੂਤਿ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾવਿਰਹਿਤਾਸੁ ਸੇਸਟ੍ਠਕਥਾਸੁ। ਸਾਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸਹ ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਕਥਾਨਂ ਸਮਾਨਂ। ਚਯਨ੍ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਉਚ੍ਚવਤ੍ਥੁਂ। ਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਯਤੋ ਇਟ੍ਠਕਾਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਯਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤੁਕਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਥਮ੍ਭਾ ਪਨ ਉਪਰਿ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਟ੍ਟਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਇਟ੍ਠਕਪਾਸਾਣਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਯਮਾਨਾਪਿ ਯਦਿ ਚਯਤੋ, ਭੂਮਿਤੋ વਾ ਏਕਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਗ੍ਗਤਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, વਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ।
Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.295) pana evaṃ vuttaṃ – taṃ pana avatvāpīti pi-saddena tathāvacanampi anujānāti. Aṭṭhakathāsūti andhakaṭṭhakathāvirahitāsu sesaṭṭhakathāsu. Sādhāraṇalakkhaṇanti andhakaṭṭhakathāya saha sabbaṭṭhakathānaṃ samānaṃ. Cayanti adhiṭṭhānaṃ uccavatthuṃ. Yato paṭṭhāyāti yato iṭṭhakādito paṭṭhāya cayaṃ ādiṃ katvā bhittiṃ uṭṭhāpetukāmāti attho. ‘‘Thambhā pana upari uggacchanti, tasmā vaṭṭantī’’ti etena iṭṭhakapāsāṇā heṭṭhā patiṭṭhāpiyamānāpi yadi cayato, bhūmito vā ekaṅgulamattampi uggatā tiṭṭhanti, vaṭṭantīti siddhaṃ hoti.
ਆਰਾਮੋਤਿ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਸਕਲੋ વਿਹਾਰੋ। ਸੇਨਾਸਨਾਨੀਤਿ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਤਿਣਕੁਟਿਆਦਿਕਾਨਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਿવਾਸਗੇਹਾਨਿ। વਿਹਾਰਗੋਨਿਸਾਦਿਕਾ ਨਾਮਾਤਿ ਸੇਨਾਸਨਗੋਨਿਸਾਦਿਕਾ ਨਾਮ। ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਹਿ ਸਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਆਰਾਮਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾવੇਨ ‘‘ਗੋਨਿਸਾਦਿਕਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ‘‘ਉਪਡ੍ਢਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਪੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਤੋ ਊਨਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਮੇવ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਉਪਡ੍ਢਾਦਿਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ। ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਗੋਨਿਸਾਦਿਕਾਯ ਅਭਾવੇਨ ਸੇਸਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟੀਸੁ ਤੀਸੁ ਯਾ ਕਾਚਿ ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Ārāmoti upacārasīmāparicchinno sakalo vihāro. Senāsanānīti vihārassa anto tiṇakuṭiādikāni saṅghassa nivāsagehāni. Vihāragonisādikā nāmāti senāsanagonisādikā nāma. Senāsanāni hi sayaṃ parikkhittānipi ārāmaparikkhepābhāvena ‘‘gonisādikā’’ti vuttā. ‘‘Upaḍḍhaparikkhittopī’’ti iminā tato ūnaparikkhitto yebhuyyena aparikkhitto nāma, tasmā aparikkhittasaṅkhameva gacchatīti dasseti. Etthāti upaḍḍhādiparikkhitte. Kappiyakuṭi laddhuṃ vaṭṭatīti gonisādikāya abhāvena sesakappiyakuṭīsu tīsu yā kāci kappiyakuṭi kātabbāti attho.
ਤੇਸਂ ਗੇਹਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਾਸਤ੍ਥਾਯ ਕਤਮ੍ਪਿ ਯਾવ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਂਯੇવ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। વਿਹਾਰਂ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ વਾਸਤ੍ਥਾਯ ਕਤਂ ਗੇਹਂ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗੇਹਨ੍ਤਿ ਨਿવਾਸਗੇਹਂ। ਤਦਞ੍ਞਂ ਪਨ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਨਿવਾਸਗੇਹਂ ਚਤੁਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿવਿਮੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਮੀ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿ। ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕੇਪਿ ਹਿ ਏਤਾਦਿਸੇ ਗੇਹੇ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਰਾਮਟ੍ਠੇਪਿ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ વਿਯ ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਾਦਿਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਛਨ੍ਨੇ ਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਚ ਸਹਸੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹੋਨਕੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਨਿવਾਸਗੇਹੇ ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਾਦਿਦੋਸੋ, ਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਙ੍ਘਿਕਂ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ વਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ વੁਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਨ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ, ਤਾਸਂ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਗਿਹਿਸਨ੍ਤਕਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Tesaṃ gehānīti ettha bhikkhūnaṃ vāsatthāya katampi yāva na denti, tāva tesaṃ santakaṃyeva bhavissatīti daṭṭhabbaṃ. Vihāraṃṭhapetvāti upasampannānaṃ vāsatthāya kataṃ gehaṃ ṭhapetvāti attho. Gehanti nivāsagehaṃ. Tadaññaṃ pana uposathāgārādi sabbaṃ anivāsagehaṃ catukappiyabhūmivimuttā pañcamī kappiyabhūmi. Saṅghasantakepi hi etādise gehe suṭṭhu parikkhittārāmaṭṭhepi abbhokāse viya antovutthādidoso natthi. Yena kenaci channe paricchanne ca sahaseyyappahonake bhikkhussa, saṅghassa vā nivāsagehe antovutthādidoso, na aññattha. Tenāha ‘‘yaṃ panā’’tiādi. Tattha ‘‘saṅghikaṃ vā puggalikaṃ vā’’ti idaṃ kiñcāpi bhikkhubhikkhunīnaṃ sāmaññato vuttaṃ bhikkhūnaṃ pana saṅghikaṃ puggalikañca bhikkhunīnaṃ, tāsaṃ saṅghikaṃ puggalikañca bhikkhūnaṃ gihisantakaṭṭhāne tiṭṭhatīti veditabbaṃ.
ਮੁਖਸਨ੍ਨਿਧੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋਸਨ੍ਨਿਹਿਤਦੋਸੋ ਹਿ ਮੁਖਪ੍ਪવੇਸਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਮੁਖਸਨ੍ਨਿਧੀ’’ਤਿ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੨੯੫) વੁਤ੍ਤੋਤਿ।
Mukhasannidhīti antosannihitadoso hi mukhappavesananimittaṃ āpattiṃ karoti, nāññathā, tasmā ‘‘mukhasannidhī’’ti (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.295) vuttoti.
ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਖਣ੍ਡਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਡ੍ਢਤੋ ਅਧਿਕਂ ਖਣ੍ਡਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਛਦਨੇ વਿਨਟ੍ਠੇਤਿ ਤਿਣਪਣ੍ਣਾਦਿવਸ੍ਸਪਰਿਤ੍ਤਾਯਕੇ ਛਦਨੇ વਿਨਟ੍ਠੇ। ਗੋਪਾਨਸੀਨਂ ਪਨ ਉਪਰਿ વਲ੍ਲੀਹਿ ਬਦ੍ਧਦਣ੍ਡੇਸੁ ਠਿਤੇਸੁਪਿ ਜਹਿਤવਤ੍ਥੁਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਏવ। ਪਕ੍ਖਪਾਸਕਮਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਸ੍ਸੇ ਤਿਣ੍ਣਂ ਗੋਪਾਨਸੀਨਂ ਉਪਰਿ ਠਿਤਤਿਣਪਣ੍ਣਾਦਿਛਦਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Tattha tattha khaṇḍā hontīti upaḍḍhato adhikaṃ khaṇḍā honti. Sabbasmiṃ chadane vinaṭṭheti tiṇapaṇṇādivassaparittāyake chadane vinaṭṭhe. Gopānasīnaṃ pana upari vallīhi baddhadaṇḍesu ṭhitesupi jahitavatthukā honti eva. Pakkhapāsakamaṇḍalanti ekasmiṃ passe tiṇṇaṃ gopānasīnaṃ upari ṭhitatiṇapaṇṇādichadanaṃ vuccati.
੧੦੩. ‘‘ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਯਂ વੁਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੇ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਸਾਪੇਕ੍ਖਦਾਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ વਿਯ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਪਕ੍ਕਸਾਮਂਪਕ੍ਕੇਸੁ ਪਨ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੋਪਕ੍ਕਂ ਸਾਮਂਪਕ੍ਕਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਯੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਅਨ੍ਤੋ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੁਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੋਪਕ੍ਕਂ ਸਾਮਂਪਕ੍ਕਂ, ਤਞ੍ਚੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ। ਅਨ੍ਤੋ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੁਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੋਪਕ੍ਕਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਕ੍ਕਂ, ਤਞ੍ਚੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ। ਅਨ੍ਤੋ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੁਤ੍ਥਂ ਬਹਿਪਕ੍ਕਂ ਸਾਮਂਪਕ੍ਕਂ, ਤਞ੍ਚੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ। ਬਹਿ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੁਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੋਪਕ੍ਕਂ ਸਾਮਂਪਕ੍ਕਂ, ਤਞ੍ਚੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ। ਅਨ੍ਤੋ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੁਤ੍ਥਂ ਬਹਿਪਕ੍ਕਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਕ੍ਕਂ, ਤਞ੍ਚੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਬਹਿ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੁਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੋਪਕ੍ਕਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਕ੍ਕਂ, ਤਞ੍ਚੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਬਹਿ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੁਤ੍ਥਂ ਬਹਿਪਕ੍ਕਂ ਸਾਮਂਪਕ੍ਕਂ, ਤਞ੍ਚੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਬਹਿ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੁਤ੍ਥਂ ਬਹਿਪਕ੍ਕਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਕ੍ਕਂ, ਤਞ੍ਚੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੭੪) વਚਨਤੋ ਏਕਂ ਤਿਰਾਪਤ੍ਤਿਕਂ, ਤੀਣਿ ਦੁਰਾਪਤ੍ਤਿਕਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਏਕਾਪਤ੍ਤਿਕਾਨਿ, ਏਕਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਯਂ વੁਤ੍ਥਂ। ਅਨ੍ਤੋਪਕ੍ਕੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਾਮਂਪਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਮਿਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਚਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ।
103.‘‘Anupasampannassa datvā tassā’’tiādinā akappiyakuṭiyaṃ vutthampi anupasampannassa dinne kappiyaṃ hoti, sāpekkhadānañcettha vaṭṭati, paṭiggahaṇaṃ viya na hotīti dasseti. Antopakkasāmaṃpakkesu pana ‘‘na, bhikkhave, antovutthaṃ antopakkaṃ sāmaṃpakkaṃ paribhuñjitabbaṃ, yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Anto ce, bhikkhave, vutthaṃ antopakkaṃ sāmaṃpakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti tiṇṇaṃ dukkaṭānaṃ. Anto ce, bhikkhave, vutthaṃ antopakkaṃ aññehi pakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti dvinnaṃ dukkaṭānaṃ. Anto ce, bhikkhave, vutthaṃ bahipakkaṃ sāmaṃpakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti dvinnaṃ dukkaṭānaṃ. Bahi ce, bhikkhave, vutthaṃ antopakkaṃ sāmaṃpakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti dvinnaṃ dukkaṭānaṃ. Anto ce, bhikkhave, vutthaṃ bahipakkaṃ aññehi pakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Bahi ce, bhikkhave, vutthaṃ antopakkaṃ aññehi pakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Bahi ce, bhikkhave, vutthaṃ bahipakkaṃ sāmaṃpakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Bahi ce, bhikkhave, vutthaṃ bahipakkaṃ aññehi pakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, anāpattī’’ti (mahāva. 274) vacanato ekaṃ tirāpattikaṃ, tīṇi durāpattikāni, tīṇi ekāpattikāni, ekaṃ anāpattikanti aṭṭha honti. Tattha antovutthanti akappiyakuṭiyaṃ vutthaṃ. Antopakkepi eseva nayo. Sāmaṃpakkanti yaṃ kiñci āmisaṃ bhikkhussa pacituṃ na vaṭṭati. Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttameva.
ਇਤਿ વਿਨਯਸਙ੍ਗਹਸਂવਣ੍ਣਨਾਭੂਤੇ વਿਨਯਾਲਙ੍ਕਾਰੇ
Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre
ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਲਙ੍ਕਾਰੋ ਨਾਮ
Kappiyabhūmivinicchayakathālaṅkāro nāma
ਏਕੂਨવੀਸਤਿਮੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ।
Ekūnavīsatimo paricchedo.
