Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിനയാലങ്കാര-ടീകാ • Vinayālaṅkāra-ṭīkā

    ൧൯. കപ്പിയഭൂമിവിനിച്ഛയകഥാ

    19. Kappiyabhūmivinicchayakathā

    ൧൦൧. ഏവം ചതുകാലികവിനിച്ഛയം കഥേത്വാ ഇദാനി കപ്പിയകുടിവിനിച്ഛയം കഥേതും ‘‘കപ്പിയാ ചതുഭൂമിയോ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ കപ്പന്തീതി കപ്പിയാ, കപ്പ സാമത്ഥിയേതി ധാതു. ഭവന്തി ഏതാസു അന്തോവുത്ഥഅന്തോപക്കാനീതി ഭൂമിയോ, ചതസ്സോ ഭൂമിയോ ചതുഭൂമിയോ, ചതസ്സോ കപ്പിയകുടിയോതി അത്ഥോ. കതമാ താതി ആഹ ‘‘ഉസ്സാവനന്തികാ…പേ॰… വേദിതബ്ബാ’’തി. കഥം വിഞ്ഞായതിച്ചാഹ ‘‘അനുജാനാമി…പേ॰… വചനതോ’’തി. ഇദം ഭേസജ്ജക്ഖന്ധകപാളിം (മഹാവ॰ ൨൯൫) സന്ധായാഹ. തത്ഥ ഉദ്ധം സാവനാ ഉസ്സാവനാ, ഉസ്സാവനാ അന്തോ യസ്സാ കപ്പിയഭൂമിയാതി ഉസ്സാവനന്തികാ. ഗാവോ നിസീദന്തി ഏത്ഥാതി ഗോനിസാദികാ, ഗോ-സദ്ദൂപപദ നി-പുബ്ബസദ വിസരണഗത്യാവസാനേസൂതി ധാതു. ഗഹപതീഹി ദിന്നാതി ഗഹപതി, ഉത്തരപദലോപതതിയാതപ്പുരിസോയം. കമ്മവാചായ സമ്മന്നിതബ്ബാതി സമ്മുതീതി ഏവമിമാസം വിഗ്ഗഹോ കാതബ്ബോ. തത്ഥാതി കപ്പിയകുടിവിനിച്ഛയേ. തം പന അവത്വാപീതി അന്ധകട്ഠകഥായം വുത്തനയം അവത്വാപി. പി-സദ്ദേന തഥാവചനമ്പി അനുജാനാതി. അട്ഠകഥാസു വുത്തനയേന വുത്തേതി സേസഅട്ഠകഥാസു വുത്തനയേന ‘‘കപ്പിയകുടിം കരോമാ’’തി വാ ‘‘കപ്പിയകുടീ’’തി വാ വുത്തേ. സാധാരണലക്ഖണന്തി സബ്ബഅട്ഠകഥാനം സാധാരണം ഉസ്സാവനന്തികകുടികരണലക്ഖണം. ചയന്തി അധിട്ഠാനം ഉച്ചവത്ഥും. യതോ പട്ഠായാതി യതോ ഇട്ഠകതോ സിലതോ മത്തികാപിണ്ഡതോ വാ പട്ഠായ. പഠമിട്ഠകാദീനം ഹേട്ഠാ ന വട്ടന്തീതി പഠമിട്ഠകാദീനം ഹേട്ഠാഭൂമിയം പതിട്ഠാപിയമാനാ ഇട്ഠകാദയോ ഭൂമിഗതികത്താ ‘‘കപ്പിയകുടിം കരോമാ’’തി വത്വാ പതിട്ഠാപേതും ന വട്ടന്തി. യദി ഏവം ഭൂമിയം നിഖണിത്വാ ഠപിയമാനാ ഥമ്ഭാ കസ്മാ തഥാ വത്വാ പതിട്ഠാപേതും വട്ടന്തീതി ആഹ ‘‘ഥമ്ഭാ പന…പേ॰… വട്ടന്തീ’’തി.

    101. Evaṃ catukālikavinicchayaṃ kathetvā idāni kappiyakuṭivinicchayaṃ kathetuṃ ‘‘kappiyā catubhūmiyo’’tiādimāha. Tattha kappantīti kappiyā, kappa sāmatthiyeti dhātu. Bhavanti etāsu antovutthaantopakkānīti bhūmiyo, catasso bhūmiyo catubhūmiyo, catasso kappiyakuṭiyoti attho. Katamā tāti āha ‘‘ussāvanantikā…pe… veditabbā’’ti. Kathaṃ viññāyaticcāha ‘‘anujānāmi…pe… vacanato’’ti. Idaṃ bhesajjakkhandhakapāḷiṃ (mahāva. 295) sandhāyāha. Tattha uddhaṃ sāvanā ussāvanā, ussāvanā anto yassā kappiyabhūmiyāti ussāvanantikā. Gāvo nisīdanti etthāti gonisādikā, go-saddūpapada ni-pubbasada visaraṇagatyāvasānesūti dhātu. Gahapatīhi dinnāti gahapati, uttarapadalopatatiyātappurisoyaṃ. Kammavācāya sammannitabbāti sammutīti evamimāsaṃ viggaho kātabbo. Tatthāti kappiyakuṭivinicchaye. Taṃ pana avatvāpīti andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttanayaṃ avatvāpi. Pi-saddena tathāvacanampi anujānāti. Aṭṭhakathāsu vuttanayena vutteti sesaaṭṭhakathāsu vuttanayena ‘‘kappiyakuṭiṃ karomā’’ti vā ‘‘kappiyakuṭī’’ti vā vutte. Sādhāraṇalakkhaṇanti sabbaaṭṭhakathānaṃ sādhāraṇaṃ ussāvanantikakuṭikaraṇalakkhaṇaṃ. Cayanti adhiṭṭhānaṃ uccavatthuṃ. Yato paṭṭhāyāti yato iṭṭhakato silato mattikāpiṇḍato vā paṭṭhāya. Paṭhamiṭṭhakādīnaṃ heṭṭhā na vaṭṭantīti paṭhamiṭṭhakādīnaṃ heṭṭhābhūmiyaṃ patiṭṭhāpiyamānā iṭṭhakādayo bhūmigatikattā ‘‘kappiyakuṭiṃ karomā’’ti vatvā patiṭṭhāpetuṃ na vaṭṭanti. Yadi evaṃ bhūmiyaṃ nikhaṇitvā ṭhapiyamānā thambhā kasmā tathā vatvā patiṭṭhāpetuṃ vaṭṭantīti āha ‘‘thambhā pana…pe… vaṭṭantī’’ti.

    സങ്ഘസന്തകമേവാതി വാസത്ഥായ കതം സങ്ഘികസേനാസനം സന്ധായ വദതി. ഭിക്ഖുസന്തകന്തി വാസത്ഥായ ഏവ കതം ഭിക്ഖുസ്സ പുഗ്ഗലികസേനാസനം.

    Saṅghasantakamevāti vāsatthāya kataṃ saṅghikasenāsanaṃ sandhāya vadati. Bhikkhusantakanti vāsatthāya eva kataṃ bhikkhussa puggalikasenāsanaṃ.

    ൧൦൨. മുഖസന്നിധീതി ഇമിനാ അന്തോവുത്ഥദുക്കടമേവ ദീപേതി.

    102.Mukhasannidhīti iminā antovutthadukkaṭameva dīpeti.

    വിമതിവിനോദനിയം (വി॰ വി॰ ടീ॰ മഹാവഗ്ഗ ൨.൨൯൫) പന ഏവം വുത്തം – തം പന അവത്വാപീതി പി-സദ്ദേന തഥാവചനമ്പി അനുജാനാതി. അട്ഠകഥാസൂതി അന്ധകട്ഠകഥാവിരഹിതാസു സേസട്ഠകഥാസു. സാധാരണലക്ഖണന്തി അന്ധകട്ഠകഥായ സഹ സബ്ബട്ഠകഥാനം സമാനം. ചയന്തി അധിട്ഠാനം ഉച്ചവത്ഥും. യതോ പട്ഠായാതി യതോ ഇട്ഠകാദിതോ പട്ഠായ ചയം ആദിം കത്വാ ഭിത്തിം ഉട്ഠാപേതുകാമാതി അത്ഥോ. ‘‘ഥമ്ഭാ പന ഉപരി ഉഗ്ഗച്ഛന്തി, തസ്മാ വട്ടന്തീ’’തി ഏതേന ഇട്ഠകപാസാണാ ഹേട്ഠാ പതിട്ഠാപിയമാനാപി യദി ചയതോ, ഭൂമിതോ വാ ഏകങ്ഗുലമത്തമ്പി ഉഗ്ഗതാ തിട്ഠന്തി, വട്ടന്തീതി സിദ്ധം ഹോതി.

    Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.295) pana evaṃ vuttaṃ – taṃ pana avatvāpīti pi-saddena tathāvacanampi anujānāti. Aṭṭhakathāsūti andhakaṭṭhakathāvirahitāsu sesaṭṭhakathāsu. Sādhāraṇalakkhaṇanti andhakaṭṭhakathāya saha sabbaṭṭhakathānaṃ samānaṃ. Cayanti adhiṭṭhānaṃ uccavatthuṃ. Yato paṭṭhāyāti yato iṭṭhakādito paṭṭhāya cayaṃ ādiṃ katvā bhittiṃ uṭṭhāpetukāmāti attho. ‘‘Thambhā pana upari uggacchanti, tasmā vaṭṭantī’’ti etena iṭṭhakapāsāṇā heṭṭhā patiṭṭhāpiyamānāpi yadi cayato, bhūmito vā ekaṅgulamattampi uggatā tiṭṭhanti, vaṭṭantīti siddhaṃ hoti.

    ആരാമോതി ഉപചാരസീമാപരിച്ഛിന്നോ സകലോ വിഹാരോ. സേനാസനാനീതി വിഹാരസ്സ അന്തോ തിണകുടിആദികാനി സങ്ഘസ്സ നിവാസഗേഹാനി. വിഹാരഗോനിസാദികാ നാമാതി സേനാസനഗോനിസാദികാ നാമ. സേനാസനാനി ഹി സയം പരിക്ഖിത്താനിപി ആരാമപരിക്ഖേപാഭാവേന ‘‘ഗോനിസാദികാ’’തി വുത്താ. ‘‘ഉപഡ്ഢപരിക്ഖിത്തോപീ’’തി ഇമിനാ തതോ ഊനപരിക്ഖിത്തോ യേഭുയ്യേന അപരിക്ഖിത്തോ നാമ, തസ്മാ അപരിക്ഖിത്തസങ്ഖമേവ ഗച്ഛതീതി ദസ്സേതി. ഏത്ഥാതി ഉപഡ്ഢാദിപരിക്ഖിത്തേ. കപ്പിയകുടി ലദ്ധും വട്ടതീതി ഗോനിസാദികായ അഭാവേന സേസകപ്പിയകുടീസു തീസു യാ കാചി കപ്പിയകുടി കാതബ്ബാതി അത്ഥോ.

    Ārāmoti upacārasīmāparicchinno sakalo vihāro. Senāsanānīti vihārassa anto tiṇakuṭiādikāni saṅghassa nivāsagehāni. Vihāragonisādikā nāmāti senāsanagonisādikā nāma. Senāsanāni hi sayaṃ parikkhittānipi ārāmaparikkhepābhāvena ‘‘gonisādikā’’ti vuttā. ‘‘Upaḍḍhaparikkhittopī’’ti iminā tato ūnaparikkhitto yebhuyyena aparikkhitto nāma, tasmā aparikkhittasaṅkhameva gacchatīti dasseti. Etthāti upaḍḍhādiparikkhitte. Kappiyakuṭi laddhuṃ vaṭṭatīti gonisādikāya abhāvena sesakappiyakuṭīsu tīsu yā kāci kappiyakuṭi kātabbāti attho.

    തേസം ഗേഹാനീതി ഏത്ഥ ഭിക്ഖൂനം വാസത്ഥായ കതമ്പി യാവ ന ദേന്തി, താവ തേസം സന്തകംയേവ ഭവിസ്സതീതി ദട്ഠബ്ബം. വിഹാരം ഠപേത്വാതി ഉപസമ്പന്നാനം വാസത്ഥായ കതം ഗേഹം ഠപേത്വാതി അത്ഥോ. ഗേഹന്തി നിവാസഗേഹം. തദഞ്ഞം പന ഉപോസഥാഗാരാദി സബ്ബം അനിവാസഗേഹം ചതുകപ്പിയഭൂമിവിമുത്താ പഞ്ചമീ കപ്പിയഭൂമി. സങ്ഘസന്തകേപി ഹി ഏതാദിസേ ഗേഹേ സുട്ഠു പരിക്ഖിത്താരാമട്ഠേപി അബ്ഭോകാസേ വിയ അന്തോവുത്ഥാദിദോസോ നത്ഥി. യേന കേനചി ഛന്നേ പരിച്ഛന്നേ ച സഹസേയ്യപ്പഹോനകേ ഭിക്ഖുസ്സ, സങ്ഘസ്സ വാ നിവാസഗേഹേ അന്തോവുത്ഥാദിദോസോ, ന അഞ്ഞത്ഥ. തേനാഹ ‘‘യം പനാ’’തിആദി. തത്ഥ ‘‘സങ്ഘികം വാ പുഗ്ഗലികം വാ’’തി ഇദം കിഞ്ചാപി ഭിക്ഖുഭിക്ഖുനീനം സാമഞ്ഞതോ വുത്തം ഭിക്ഖൂനം പന സങ്ഘികം പുഗ്ഗലികഞ്ച ഭിക്ഖുനീനം, താസം സങ്ഘികം പുഗ്ഗലികഞ്ച ഭിക്ഖൂനം ഗിഹിസന്തകട്ഠാനേ തിട്ഠതീതി വേദിതബ്ബം.

    Tesaṃ gehānīti ettha bhikkhūnaṃ vāsatthāya katampi yāva na denti, tāva tesaṃ santakaṃyeva bhavissatīti daṭṭhabbaṃ. Vihāraṃṭhapetvāti upasampannānaṃ vāsatthāya kataṃ gehaṃ ṭhapetvāti attho. Gehanti nivāsagehaṃ. Tadaññaṃ pana uposathāgārādi sabbaṃ anivāsagehaṃ catukappiyabhūmivimuttā pañcamī kappiyabhūmi. Saṅghasantakepi hi etādise gehe suṭṭhu parikkhittārāmaṭṭhepi abbhokāse viya antovutthādidoso natthi. Yena kenaci channe paricchanne ca sahaseyyappahonake bhikkhussa, saṅghassa vā nivāsagehe antovutthādidoso, na aññattha. Tenāha ‘‘yaṃ panā’’tiādi. Tattha ‘‘saṅghikaṃ vā puggalikaṃ vā’’ti idaṃ kiñcāpi bhikkhubhikkhunīnaṃ sāmaññato vuttaṃ bhikkhūnaṃ pana saṅghikaṃ puggalikañca bhikkhunīnaṃ, tāsaṃ saṅghikaṃ puggalikañca bhikkhūnaṃ gihisantakaṭṭhāne tiṭṭhatīti veditabbaṃ.

    മുഖസന്നിധീതി അന്തോസന്നിഹിതദോസോ ഹി മുഖപ്പവേസനനിമിത്തം ആപത്തിം കരോതി, നാഞ്ഞഥാ, തസ്മാ ‘‘മുഖസന്നിധീ’’തി (വി॰ വി॰ ടീ॰ മഹാവഗ്ഗ ൨.൨൯൫) വുത്തോതി.

    Mukhasannidhīti antosannihitadoso hi mukhappavesananimittaṃ āpattiṃ karoti, nāññathā, tasmā ‘‘mukhasannidhī’’ti (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.295) vuttoti.

    തത്ഥ തത്ഥ ഖണ്ഡാ ഹോന്തീതി ഉപഡ്ഢതോ അധികം ഖണ്ഡാ ഹോന്തി. സബ്ബസ്മിം ഛദനേ വിനട്ഠേതി തിണപണ്ണാദിവസ്സപരിത്തായകേ ഛദനേ വിനട്ഠേ. ഗോപാനസീനം പന ഉപരി വല്ലീഹി ബദ്ധദണ്ഡേസു ഠിതേസുപി ജഹിതവത്ഥുകാ ഹോന്തി ഏവ. പക്ഖപാസകമണ്ഡലന്തി ഏകസ്മിം പസ്സേ തിണ്ണം ഗോപാനസീനം ഉപരി ഠിതതിണപണ്ണാദിഛദനം വുച്ചതി.

    Tattha tattha khaṇḍā hontīti upaḍḍhato adhikaṃ khaṇḍā honti. Sabbasmiṃ chadane vinaṭṭheti tiṇapaṇṇādivassaparittāyake chadane vinaṭṭhe. Gopānasīnaṃ pana upari vallīhi baddhadaṇḍesu ṭhitesupi jahitavatthukā honti eva. Pakkhapāsakamaṇḍalanti ekasmiṃ passe tiṇṇaṃ gopānasīnaṃ upari ṭhitatiṇapaṇṇādichadanaṃ vuccati.

    ൧൦൩. ‘‘അനുപസമ്പന്നസ്സ ദത്വാ തസ്സാ’’തിആദിനാ അകപ്പിയകുടിയം വുത്ഥമ്പി അനുപസമ്പന്നസ്സ ദിന്നേ കപ്പിയം ഹോതി, സാപേക്ഖദാനഞ്ചേത്ഥ വട്ടതി, പടിഗ്ഗഹണം വിയ ന ഹോതീതി ദസ്സേതി. അന്തോപക്കസാമംപക്കേസു പന ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, അന്തോവുത്ഥം അന്തോപക്കം സാമംപക്കം പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം, യോ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. അന്തോ ചേ, ഭിക്ഖവേ, വുത്ഥം അന്തോപക്കം സാമംപക്കം, തഞ്ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി തിണ്ണം ദുക്കടാനം. അന്തോ ചേ, ഭിക്ഖവേ, വുത്ഥം അന്തോപക്കം അഞ്ഞേഹി പക്കം, തഞ്ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. അന്തോ ചേ, ഭിക്ഖവേ, വുത്ഥം ബഹിപക്കം സാമംപക്കം, തഞ്ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. ബഹി ചേ, ഭിക്ഖവേ, വുത്ഥം അന്തോപക്കം സാമംപക്കം, തഞ്ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി ദ്വിന്നം ദുക്കടാനം. അന്തോ ചേ, ഭിക്ഖവേ, വുത്ഥം ബഹിപക്കം അഞ്ഞേഹി പക്കം, തഞ്ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ബഹി ചേ, ഭിക്ഖവേ, വുത്ഥം അന്തോപക്കം അഞ്ഞേഹി പക്കം, തഞ്ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ബഹി ചേ, ഭിക്ഖവേ, വുത്ഥം ബഹിപക്കം സാമംപക്കം, തഞ്ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, ആപത്തി ദുക്കടസ്സ. ബഹി ചേ, ഭിക്ഖവേ, വുത്ഥം ബഹിപക്കം അഞ്ഞേഹി പക്കം, തഞ്ചേ പരിഭുഞ്ജേയ്യ, അനാപത്തീ’’തി (മഹാവ॰ ൨൭൪) വചനതോ ഏകം തിരാപത്തികം, തീണി ദുരാപത്തികാനി, തീണി ഏകാപത്തികാനി, ഏകം അനാപത്തികന്തി അട്ഠ ഹോന്തി. തത്ഥ അന്തോവുത്ഥന്തി അകപ്പിയകുടിയം വുത്ഥം. അന്തോപക്കേപി ഏസേവ നയോ. സാമംപക്കന്തി യം കിഞ്ചി ആമിസം ഭിക്ഖുസ്സ പചിതും ന വട്ടതി. തത്ഥ യം വത്തബ്ബം, തം അട്ഠകഥായം വുത്തമേവ.

    103.‘‘Anupasampannassa datvā tassā’’tiādinā akappiyakuṭiyaṃ vutthampi anupasampannassa dinne kappiyaṃ hoti, sāpekkhadānañcettha vaṭṭati, paṭiggahaṇaṃ viya na hotīti dasseti. Antopakkasāmaṃpakkesu pana ‘‘na, bhikkhave, antovutthaṃ antopakkaṃ sāmaṃpakkaṃ paribhuñjitabbaṃ, yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Anto ce, bhikkhave, vutthaṃ antopakkaṃ sāmaṃpakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti tiṇṇaṃ dukkaṭānaṃ. Anto ce, bhikkhave, vutthaṃ antopakkaṃ aññehi pakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti dvinnaṃ dukkaṭānaṃ. Anto ce, bhikkhave, vutthaṃ bahipakkaṃ sāmaṃpakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti dvinnaṃ dukkaṭānaṃ. Bahi ce, bhikkhave, vutthaṃ antopakkaṃ sāmaṃpakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti dvinnaṃ dukkaṭānaṃ. Anto ce, bhikkhave, vutthaṃ bahipakkaṃ aññehi pakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Bahi ce, bhikkhave, vutthaṃ antopakkaṃ aññehi pakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Bahi ce, bhikkhave, vutthaṃ bahipakkaṃ sāmaṃpakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Bahi ce, bhikkhave, vutthaṃ bahipakkaṃ aññehi pakkaṃ, tañce paribhuñjeyya, anāpattī’’ti (mahāva. 274) vacanato ekaṃ tirāpattikaṃ, tīṇi durāpattikāni, tīṇi ekāpattikāni, ekaṃ anāpattikanti aṭṭha honti. Tattha antovutthanti akappiyakuṭiyaṃ vutthaṃ. Antopakkepi eseva nayo. Sāmaṃpakkanti yaṃ kiñci āmisaṃ bhikkhussa pacituṃ na vaṭṭati. Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttameva.

    ഇതി വിനയസങ്ഗഹസംവണ്ണനാഭൂതേ വിനയാലങ്കാരേ

    Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre

    കപ്പിയഭൂമിവിനിച്ഛയകഥാലങ്കാരോ നാമ

    Kappiyabhūmivinicchayakathālaṅkāro nāma

    ഏകൂനവീസതിമോ പരിച്ഛേദോ.

    Ekūnavīsatimo paricchedo.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact