| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៤. ការណបាលីសុត្តវណ្ណនា
4. Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā
១៩៤. ចតុត្ថេ ការណបាលីតិ បាលោតិ តស្ស នាមំ, រាជកុលានំ បន កម្មន្តេ ការេតីតិ ការណបាលី នាម ជាតោ។ កម្មន្តំ ការេតីតិ បាតោវ ឧដ្ឋាយ ទ្វារដ្ដាលកបាការេ អកតេ ការេតិ, ជិណ្ណេ បដិជគ្គាបេតិ។ បិង្គិយានិំ ព្រាហ្មណន្តិ ឯវំនាមកំ អនាគាមិផលេ បតិដ្ឋិតំ អរិយសាវកំ ព្រាហ្មណំ។ សោ កិរ បាតោវ ឧដ្ឋាយ គន្ធមាលាទីនិ គាហាបេត្វា សត្ថុ សន្តិកំ គន្ត្វា វន្ទិត្វា គន្ធមាលាទីហិ បូជេត្វា នគរំ អាគច្ឆតិ, ឥទំ ព្រាហ្មណស្ស ទេវសិកំ វត្តន្តិ។ តំ សោ ឯវំ វត្តំ កត្វា អាគច្ឆន្តំ អទ្ទស។ ឯតទវោចាតិ ‘‘អយំ ព្រាហ្មណោ បញ្ញវា ញាណុត្តរោ, កហំ នុ ខោ បាតោវ គន្ត្វា អាគច្ឆតី’’តិ ចិន្តេត្វា អនុក្កមេន សន្តិកំ អាគតំ សញ្ជានិត្វា ‘‘ហន្ទ កុតោ នូ’’តិអាទិវចនំ អវោច។
194. Catutthe kāraṇapālīti pāloti tassa nāmaṃ, rājakulānaṃ pana kammante kāretīti kāraṇapālī nāma jāto. Kammantaṃkāretīti pātova uṭṭhāya dvāraṭṭālakapākāre akate kāreti, jiṇṇe paṭijaggāpeti. Piṅgiyāniṃ brāhmaṇanti evaṃnāmakaṃ anāgāmiphale patiṭṭhitaṃ ariyasāvakaṃ brāhmaṇaṃ. So kira pātova uṭṭhāya gandhamālādīni gāhāpetvā satthu santikaṃ gantvā vanditvā gandhamālādīhi pūjetvā nagaraṃ āgacchati, idaṃ brāhmaṇassa devasikaṃ vattanti. Taṃ so evaṃ vattaṃ katvā āgacchantaṃ addasa. Etadavocāti ‘‘ayaṃ brāhmaṇo paññavā ñāṇuttaro, kahaṃ nu kho pātova gantvā āgacchatī’’ti cintetvā anukkamena santikaṃ āgataṃ sañjānitvā ‘‘handa kuto nū’’tiādivacanaṃ avoca.
តត្ថ ទិវា ទិវស្សាតិ ទិវសស្សាបិ ទិវា, មជ្ឈន្ហិកកាលេតិ អត្ថោ។ បណ្ឌិតោ មញ្ញេតិ ភវំ បិង្គិយានី សមណំ គោតមំ បណ្ឌិតោតិ មញ្ញតិ, ឧទាហុ នោតិ អយមេត្ថ អត្ថោ។ កោ ចាហំ, ភោតិ, ភោ, សមណស្ស គោតមស្ស បញ្ញាវេយ្យត្តិយជាននេ អហំ កោ នាម? កោ ច សមណស្ស គោតមស្ស បញ្ញាវេយ្យត្តិយំ ជានិស្សាមីតិ កុតោ ចាហំ សមណស្ស គោតមស្ស បញ្ញាវេយ្យត្តិយំ ជានិស្សាមិ, កេន នាម ការណេន ជានិស្សាមីតិ ឯវំ សព្ពថាបិ អត្តនោ អជាននភាវំ ទីបេតិ។ សោបិ នូនស្ស តាទិសោវាតិ យោ សមណស្ស គោតមស្ស បញ្ញាវេយ្យត្តិយំ ជានេយ្យ, សោបិ នូន ទស បារមិយោ បូរេត្វា សព្ពញ្ញុតំ បត្តោ តាទិសោ ពុទ្ធោយេវ ភវេយ្យ។ សិនេរុំ វា ហិ បថវិំ វា អាកាសំ វា បមេតុកាមេន តប្បមាណោ ទណ្ឌោ វា រជ្ជុ វា លទ្ធុំ វដ្ដតិ, សមណស្ស គោតមស្ស បញ្ញំ ជានន្តេនបិ តស្ស ញាណសទិសមេវ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណំ លទ្ធុំ វដ្ដតីតិ ទីបេតិ។ អាទរវសេន បនេត្ថ អាមេឌិតំ កតំ។ ឧឡារាយាតិ ឧត្តមាយ សេដ្ឋាយ។ កោ ចាហំ, ភោតិ, ភោ, អហំ សមណស្ស គោតមស្ស បសំសនេ កោ នាម។ កោ ច សមណំ គោតមំ បសំសិស្សាមីតិ កេន ការណេន បសំសិស្សាមិ។
Tattha divā divassāti divasassāpi divā, majjhanhikakāleti attho. Paṇḍito maññeti bhavaṃ piṅgiyānī samaṇaṃ gotamaṃ paṇḍitoti maññati, udāhu noti ayamettha attho. Ko cāhaṃ, bhoti, bho, samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyajānane ahaṃ ko nāma? Ko ca samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jānissāmīti kuto cāhaṃ samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jānissāmi, kena nāma kāraṇena jānissāmīti evaṃ sabbathāpi attano ajānanabhāvaṃ dīpeti. Sopi nūnassa tādisovāti yo samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jāneyya, sopi nūna dasa pāramiyo pūretvā sabbaññutaṃ patto tādiso buddhoyeva bhaveyya. Sineruṃ vā hi pathaviṃ vā ākāsaṃ vā pametukāmena tappamāṇo daṇḍo vā rajju vā laddhuṃ vaṭṭati, samaṇassa gotamassa paññaṃ jānantenapi tassa ñāṇasadisameva sabbaññutaññāṇaṃ laddhuṃ vaṭṭatīti dīpeti. Ādaravasena panettha āmeḍitaṃ kataṃ. Uḷārāyāti uttamāya seṭṭhāya. Ko cāhaṃ, bhoti, bho, ahaṃ samaṇassa gotamassa pasaṃsane ko nāma. Ko ca samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsissāmīti kena kāraṇena pasaṃsissāmi.
បសត្ថប្បសត្ថោតិ សព្ពគុណានំ ឧបរិ ចរេហិ សព្ពលោកបសត្ថេហិ អត្តនោ គុណេហេវ បសត្ថោ, ន តស្ស អញ្ញេហិ បសំសនកិច្ចំ អត្ថិ។ យថា ហិ ចម្បកបុប្ផំ វា នីលុប្បលំ វា បទុមំ វា លោហិតចន្ទនំ វា អត្តនោ វណ្ណគន្ធសិរិយាវ បាសាទិកញ្ចេវ សុគន្ធញ្ច, ន តស្ស អាគន្តុកេហិ វណ្ណគន្ធេហិ ថោមនកិច្ចំ អត្ថិ។ យថា ច មណិរតនំ វា ចន្ទមណ្ឌលំ វា អត្តនោ អាលោកេនេវ ឱភាសតិ, ន តស្ស អញ្ញេន ឱភាសនកិច្ចំ អត្ថិ, ឯវំ សមណោ គោតមោ សព្ពលោកបសត្ថេហិ អត្តនោ គុណេហេវ បសត្ថោ ថោមិតោ, សព្ពលោកស្ស សេដ្ឋតំ បាបិតោ។ ន តស្ស អញ្ញេន បសំសនកិច្ចំ អត្ថិ។
Pasatthappasatthoti sabbaguṇānaṃ upari carehi sabbalokapasatthehi attano guṇeheva pasattho, na tassa aññehi pasaṃsanakiccaṃ atthi. Yathā hi campakapupphaṃ vā nīluppalaṃ vā padumaṃ vā lohitacandanaṃ vā attano vaṇṇagandhasiriyāva pāsādikañceva sugandhañca, na tassa āgantukehi vaṇṇagandhehi thomanakiccaṃ atthi. Yathā ca maṇiratanaṃ vā candamaṇḍalaṃ vā attano ālokeneva obhāsati, na tassa aññena obhāsanakiccaṃ atthi, evaṃ samaṇo gotamo sabbalokapasatthehi attano guṇeheva pasattho thomito, sabbalokassa seṭṭhataṃ pāpito. Na tassa aññena pasaṃsanakiccaṃ atthi.
បសត្ថេហិ វា បសត្ថោតិបិ បសត្ថប្បសត្ថោ។ កេ បន បសត្ថា នាម? រាជា បសេនទិ កោសលោ កាសិកោសលវាសិកេហិ បសត្ថោ, ពិម្ពិសារោ អង្គមគធវាសីហិ, វេសាលិកា លិច្ឆវី វជ្ជិតដ្ឋវាសីហិ បសត្ថា, បាវេយ្យកា មល្លា កោសិនារកា មល្លា អញ្ញេបិ តេ តេ ខត្តិយា តេហិ តេហិ ជានបទេហិ បសត្ថា, ចង្កិអាទយោ ព្រាហ្មណា ព្រាហ្មណគណេហិ, អនាថបិណ្ឌិកាទយោ ឧបាសកា ឧបាសកគណេហិ, វិសាខាអាទិកា ឧបាសិកា អនេកសតាហិ ឧបាសិកាហិ, សកុលុទាយិអាទយោ បរិព្ពាជកា អនេកេហិ បរិព្ពាជកសតេហិ, ឧប្បលវណ្ណត្ថេរិអាទិកា មហាសាវិកា អនេកេហិ ភិក្ខុនិសតេហិ, សារិបុត្តត្ថេរាទយោ មហាថេរា អនេកសតេហិ ភិក្ខូហិ, សក្កាទយោ ទេវា អនេកសហស្សេហិ ទេវេហិ, មហាព្រហ្មាទយោ ព្រហ្មានោ អនេកសហស្សេហិ ព្រហ្មេហិ បសត្ថា។ តេ សព្ពេបិ ទសពលំ ថោមេន្តិ វណ្ណេន្តិ បសំសន្តីតិ ភគវា ‘‘បសត្ថប្បសត្ថោ’’តិ វុច្ចតិ។ អត្ថវសន្តិ អត្ថានិសំសំ។
Pasatthehi vā pasatthotipi pasatthappasattho. Ke pana pasatthā nāma? Rājā pasenadi kosalo kāsikosalavāsikehi pasattho, bimbisāro aṅgamagadhavāsīhi, vesālikā licchavī vajjitaṭṭhavāsīhi pasatthā, pāveyyakā mallā kosinārakā mallā aññepi te te khattiyā tehi tehi jānapadehi pasatthā, caṅkiādayo brāhmaṇā brāhmaṇagaṇehi, anāthapiṇḍikādayo upāsakā upāsakagaṇehi, visākhāādikā upāsikā anekasatāhi upāsikāhi, sakuludāyiādayo paribbājakā anekehi paribbājakasatehi, uppalavaṇṇattheriādikā mahāsāvikā anekehi bhikkhunisatehi, sāriputtattherādayo mahātherā anekasatehi bhikkhūhi, sakkādayo devā anekasahassehi devehi, mahābrahmādayo brahmāno anekasahassehi brahmehi pasatthā. Te sabbepi dasabalaṃ thomenti vaṇṇenti pasaṃsantīti bhagavā ‘‘pasatthappasattho’’ti vuccati. Atthavasanti atthānisaṃsaṃ.
អថស្ស សោ អត្តនោ បសាទការណំ អាចិក្ខន្តោ សេយ្យថាបិ, ភោ, បុរិសោតិអាទិមាហ។ តត្ថ អគ្គរសបរិតិត្តោតិ ភោជនរសេសុ បាយាសោ ស្នេហរសេសុ គោសប្បិ, កសាវរសេសុ ខុទ្ទកមធុ អនេឡកំ, មធុររសេសុ សក្ករាតិ ឯវមាទយោ អគ្គរសា នាម។ តេសុ យេន កេនចិ បរិតិត្តោ អាកណ្ឋប្បមាណំ ភុញ្ជិត្វា ឋិតោ។ អញ្ញេសំ ហីនានន្តិ អគ្គរសេហិ អញ្ញេសំ ហីនរសានំ។ សុត្តសោតិ សុត្តតោ, សុត្តភាវេនាតិ អត្ថោ។ សេសុបិ ឯសេវ នយោ។ តតោ តតោតិ សុត្តាទីសុ តតោ តតោ។ អញ្ញេសំ បុថុសមណព្រាហ្មណាប្បវាទានន្តិ យេ អញ្ញេសំ បុថូនំ សមណព្រាហ្មណានំ លទ្ធិសង្ខាតប្បវាទា, តេសំ។ ន បិហេតីតិ ន បត្ថេតិ, តេ កថិយមានេ សោតុម្បិ ន ឥច្ឆតិ។ ជិឃច្ឆាទុព្ពល្យបរេតោតិ ជិឃច្ឆាយ ចេវ ទុព្ពលភាវេន ច អនុគតោ។ មធុបិណ្ឌិកន្តិ សាលិបិដ្ឋំ ភជ្ជិត្វា ចតុមធុរេន យោជេត្វា កតំ ពទ្ធសត្តុបិណ្ឌិកំ, មធុរបូវមេវ វា។ អធិគច្ឆេយ្យាតិ លភេយ្យ។ អសេចនកន្តិ មធុរភាវករណត្ថាយ អញ្ញេន រសេន អនាសិត្តកំ ឱជវន្តំ បណីតរសំ។
Athassa so attano pasādakāraṇaṃ ācikkhanto seyyathāpi, bho, purisotiādimāha. Tattha aggarasaparitittoti bhojanarasesu pāyāso sneharasesu gosappi, kasāvarasesu khuddakamadhu aneḷakaṃ, madhurarasesu sakkarāti evamādayo aggarasā nāma. Tesu yena kenaci parititto ākaṇṭhappamāṇaṃ bhuñjitvā ṭhito. Aññesaṃ hīnānanti aggarasehi aññesaṃ hīnarasānaṃ. Suttasoti suttato, suttabhāvenāti attho. Sesupi eseva nayo. Tato tatoti suttādīsu tato tato. Aññesaṃ puthusamaṇabrāhmaṇāppavādānanti ye aññesaṃ puthūnaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ laddhisaṅkhātappavādā, tesaṃ. Na pihetīti na pattheti, te kathiyamāne sotumpi na icchati. Jighacchādubbalyaparetoti jighacchāya ceva dubbalabhāvena ca anugato. Madhupiṇḍikanti sālipiṭṭhaṃ bhajjitvā catumadhurena yojetvā kataṃ baddhasattupiṇḍikaṃ, madhurapūvameva vā. Adhigaccheyyāti labheyya. Asecanakanti madhurabhāvakaraṇatthāya aññena rasena anāsittakaṃ ojavantaṃ paṇītarasaṃ.
ហរិចន្ទនស្សាតិ សុវណ្ណវណ្ណចន្ទនស្ស។ លោហិតចន្ទនស្សាតិ រត្តវណ្ណចន្ទនស្ស។ សុរភិគន្ធន្តិ សុគន្ធំ។ ទរថាទយោ វដ្ដទរថា, វដ្ដកិលមថា, វដ្ដបរិឡាហា ឯវ។ ឧទានំ ឧទានេសីតិ ឧទាហារំ ឧទាហរិ។ យថា ហិ យំ តេលំ មានំ គហេតុំ ន សក្កោតិ, វិស្សន្ទិត្វា គច្ឆតិ, តំ អវសេកោតិ វុច្ចតិ។ យញ្ច ជលំ តឡាកំ គហេតុំ ន សក្កោតិ, អជ្ឈោត្ថរិត្វា គច្ឆតិ, តំ ឱឃោតិ វុច្ចតិ។ ឯវមេវំ យំ បីតិវចនំ ហទយំ គហេតុំ ន សក្កោតិ, អធិកំ ហុត្វា អន្តោ អសណ្ឋហិត្វា ពហិ និក្ខមតិ, តំ ឧទានន្តិ វុច្ចតិ។ ឯវរូបំ បីតិមយវចនំ និច្ឆារេសីតិ អត្ថោ។
Haricandanassāti suvaṇṇavaṇṇacandanassa. Lohitacandanassāti rattavaṇṇacandanassa. Surabhigandhanti sugandhaṃ. Darathādayo vaṭṭadarathā, vaṭṭakilamathā, vaṭṭapariḷāhā eva. Udānaṃ udānesīti udāhāraṃ udāhari. Yathā hi yaṃ telaṃ mānaṃ gahetuṃ na sakkoti, vissanditvā gacchati, taṃ avasekoti vuccati. Yañca jalaṃ taḷākaṃ gahetuṃ na sakkoti, ajjhottharitvā gacchati, taṃ oghoti vuccati. Evamevaṃ yaṃ pītivacanaṃ hadayaṃ gahetuṃ na sakkoti, adhikaṃ hutvā anto asaṇṭhahitvā bahi nikkhamati, taṃ udānanti vuccati. Evarūpaṃ pītimayavacanaṃ nicchāresīti attho.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៤. ការណបាលីសុត្តំ • 4. Kāraṇapālīsuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៤. ការណបាលីសុត្តវណ្ណនា • 4. Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā
