| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៤. ការណបាលីសុត្តវណ្ណនា
4. Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā
១៩៤. ចតុត្ថេ បណ្ឌិតោ មញ្ញេតិ ឯត្ថ មញ្ញេតិ ឥទំ ‘‘មញ្ញតី’’តិ ឥមិនា សមានត្ថំ និបាតបទំ។ តស្ស ឥតិ-សទ្ទំ អានេត្វា អត្ថំ ទស្សេន្តោ ‘‘បណ្ឌិតោតិ មញ្ញតី’’តិ អាហ។ អនុមតិបុច្ឆាវសេន ចេតំ វុត្តំ។ តេនេវាហ ‘‘ឧទាហុ នោ’’តិ។ ‘‘តំ កិំ មញ្ញតិ ភវំ បិង្គិយានី សមណស្ស គោតមស្ស បញ្ញាវេយ្យត្តិយ’’ន្តិ វុត្តមេវត្ថំ បុន គណ្ហន្តោ ‘‘បណ្ឌិតោ មញ្ញេ’’តិ អាហ, តស្មា វុត្តំ ‘‘ភវំ បិង្គិយានី សមណំ គោតមំ បណ្ឌិតោតិ មញ្ញតិ ឧទាហុ នោ’’តិ, យថា តេ ខមេយ្យ, តថា នំ កថេហីតិ អធិប្បាយោ។ អហំ កោ នាម, មម អវិសយោ ឯសោតិ ទស្សេតិ។ កោ ចាតិ ហេតុនិស្សក្កេ បច្ចត្តវចនន្តិ អាហ ‘‘កុតោ ចា’’តិ។ តថា ចាហ ‘‘កេន ការណេន ជានិស្សាមី’’តិ, យេន ការណេន សមណស្ស គោតមស្ស បញ្ញាវេយ្យត្តិយំ ជានេយ្យំ , តំ ការណំ មយិ នត្ថីតិ អធិប្បាយោ។ ពុទ្ធោយេវ ភវេយ្យ អពុទ្ធស្ស សព្ពថា ពុទ្ធញាណានុភាវំ ជានិតុំ អសក្កុណេយ្យត្តាតិ។ វុត្តញ្ហេតំ – ‘‘អប្បមត្តកំ បនេតំ, ភិក្ខវេ, ឱរមត្តកំ សីលមត្តកំ, យេន បុថុជ្ជនោ តថាគតស្ស វណ្ណំ វទមានោ វទេយ្យ (ទី. និ. ១.៧)។ អត្ថិ, ភិក្ខវេ, អញ្ញេវ ធម្មា គម្ភីរា ទុទ្ទសា ទុរនុពោធា…បេ.… យេហិ តថាគតស្ស យថាភូតំ វណ្ណំ សម្មា វទមានោ វទេយ្យា’’តិ (ទី. និ. ១.២៨) ច។ ឯត្ថាតិ ‘‘សោបិ នូនស្ស តាទិសោ’’តិ ឯតស្មិំ បទេ។
194. Catutthe paṇḍito maññeti ettha maññeti idaṃ ‘‘maññatī’’ti iminā samānatthaṃ nipātapadaṃ. Tassa iti-saddaṃ ānetvā atthaṃ dassento ‘‘paṇḍitoti maññatī’’ti āha. Anumatipucchāvasena cetaṃ vuttaṃ. Tenevāha ‘‘udāhu no’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññati bhavaṃ piṅgiyānī samaṇassa gotamassa paññāveyyattiya’’nti vuttamevatthaṃ puna gaṇhanto ‘‘paṇḍito maññe’’ti āha, tasmā vuttaṃ ‘‘bhavaṃ piṅgiyānī samaṇaṃ gotamaṃ paṇḍitoti maññati udāhu no’’ti, yathā te khameyya, tathā naṃ kathehīti adhippāyo. Ahaṃ ko nāma, mama avisayo esoti dasseti. Ko cāti hetunissakke paccattavacananti āha ‘‘kuto cā’’ti. Tathā cāha ‘‘kena kāraṇena jānissāmī’’ti, yena kāraṇena samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jāneyyaṃ , taṃ kāraṇaṃ mayi natthīti adhippāyo. Buddhoyeva bhaveyya abuddhassa sabbathā buddhañāṇānubhāvaṃ jānituṃ asakkuṇeyyattāti. Vuttañhetaṃ – ‘‘appamattakaṃ panetaṃ, bhikkhave, oramattakaṃ sīlamattakaṃ, yena puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya (dī. ni. 1.7). Atthi, bhikkhave, aññeva dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā…pe… yehi tathāgatassa yathābhūtaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamāno vadeyyā’’ti (dī. ni. 1.28) ca. Etthāti ‘‘sopi nūnassa tādiso’’ti etasmiṃ pade.
បសត្ថប្បសត្ថោតិ បសត្ថេហិ បាសំសេហិ អត្តនោ គុណេហេវ សោ បសត្ថោ, ន តស្ស កិត្តិនា, បសំសាសភាវេនេវ បាសំសោតិ អត្ថោ។ តេនាហ ‘‘សព្ពគុណាន’’ន្តិអាទិ។ មណិរតនន្តិ ចក្កវត្តិនោ មណិរតនំ។
Pasatthappasatthoti pasatthehi pāsaṃsehi attano guṇeheva so pasattho, na tassa kittinā, pasaṃsāsabhāveneva pāsaṃsoti attho. Tenāha ‘‘sabbaguṇāna’’ntiādi. Maṇiratananti cakkavattino maṇiratanaṃ.
សទេវកេ បាសំសានម្បិ បាសំសោតិ ទស្សេតុំ ‘‘បសត្ថេហិ វា’’តិ ទុតិយវិកប្បោ គហិតោ។ អរណីយតោ អត្ថោ, សោ ឯវ វសតីតិ វសោតិ អត្ថវសោ។ តស្ស តស្ស បយោគស្ស អានិសំសភូតំ ផលន្តិ អាហ ‘‘អត្ថវសន្តិ អត្ថានិសំស’’ន្តិ។ អត្ថោ វា ផលំ តទធីនវុត្តិតាយ វសោ ឯតស្សាតិ អត្ថវសោ, ការណំ។
Sadevake pāsaṃsānampi pāsaṃsoti dassetuṃ ‘‘pasatthehi vā’’ti dutiyavikappo gahito. Araṇīyato attho, so eva vasatīti vasoti atthavaso. Tassa tassa payogassa ānisaṃsabhūtaṃ phalanti āha ‘‘atthavasanti atthānisaṃsa’’nti. Attho vā phalaṃ tadadhīnavuttitāya vaso etassāti atthavaso, kāraṇaṃ.
ខុទ្ទកមធូតិ ខុទ្ទកមក្ខិកាហិ កតទណ្ឌកមធុ។ អនេឡកន្តិ និទ្ទោសំ អបគតមក្ខិកណ្ឌកំ។
Khuddakamadhūti khuddakamakkhikāhi katadaṇḍakamadhu. Aneḷakanti niddosaṃ apagatamakkhikaṇḍakaṃ.
ឧទាហរីយតិ ឧព្ពេគបីតិវសេនាតិ ឧទានំ, តថា វា ឧទាហរណំ ឧទានំ។ តេនាហ ‘‘ឧទាហារំ ឧទាហរី’’តិ។ យថា បន តំ វចនំ ឧទានន្តិ វុច្ចតិ, តំ ទស្សេតុំ ‘‘យថា ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ សេសំ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។
Udāharīyati ubbegapītivasenāti udānaṃ, tathā vā udāharaṇaṃ udānaṃ. Tenāha ‘‘udāhāraṃ udāharī’’ti. Yathā pana taṃ vacanaṃ udānanti vuccati, taṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
ការណបាលីសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៤. ការណបាលីសុត្តំ • 4. Kāraṇapālīsuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៤. ការណបាលីសុត្តវណ្ណនា • 4. Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā
