| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೪. ಕಾರಣಪಾಲೀಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā
೧೯೪. ಚತುತ್ಥೇ ಪಣ್ಡಿತೋ ಮಞ್ಞೇತಿ ಏತ್ಥ ಮಞ್ಞೇತಿ ಇದಂ ‘‘ಮಞ್ಞತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮಾನತ್ಥಂ ನಿಪಾತಪದಂ। ತಸ್ಸ ಇತಿ-ಸದ್ದಂ ಆನೇತ್ವಾ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಮಞ್ಞತೀ’’ತಿ ಆಹ। ಅನುಮತಿಪುಚ್ಛಾವಸೇನ ಚೇತಂ ವುತ್ತಂ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಉದಾಹು ನೋ’’ತಿ। ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞತಿ ಭವಂ ಪಿಙ್ಗಿಯಾನೀ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ಪುನ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ‘‘ಪಣ್ಡಿತೋ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ ಆಹ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಭವಂ ಪಿಙ್ಗಿಯಾನೀ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಮಞ್ಞತಿ ಉದಾಹು ನೋ’’ತಿ, ಯಥಾ ತೇ ಖಮೇಯ್ಯ, ತಥಾ ನಂ ಕಥೇಹೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅಹಂ ಕೋ ನಾಮ, ಮಮ ಅವಿಸಯೋ ಏಸೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಕೋ ಚಾತಿ ಹೇತುನಿಸ್ಸಕ್ಕೇ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಕುತೋ ಚಾ’’ತಿ। ತಥಾ ಚಾಹ ‘‘ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ, ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯಂ ಜಾನೇಯ್ಯಂ , ತಂ ಕಾರಣಂ ಮಯಿ ನತ್ಥೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಬುದ್ಧೋಯೇವ ಭವೇಯ್ಯ ಅಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಬ್ಬಥಾ ಬುದ್ಧಞಾಣಾನುಭಾವಂ ಜಾನಿತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತ್ತಾತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಂ ಪನೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಓರಮತ್ತಕಂ ಸೀಲಮತ್ತಕಂ, ಯೇನ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ವದಮಾನೋ ವದೇಯ್ಯ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೭)। ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞೇವ ಧಮ್ಮಾ ಗಮ್ಭೀರಾ ದುದ್ದಸಾ ದುರನುಬೋಧಾ…ಪೇ॰… ಯೇಹಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತಂ ವಣ್ಣಂ ಸಮ್ಮಾ ವದಮಾನೋ ವದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೮) ಚ। ಏತ್ಥಾತಿ ‘‘ಸೋಪಿ ನೂನಸ್ಸ ತಾದಿಸೋ’’ತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪದೇ।
194. Catutthe paṇḍito maññeti ettha maññeti idaṃ ‘‘maññatī’’ti iminā samānatthaṃ nipātapadaṃ. Tassa iti-saddaṃ ānetvā atthaṃ dassento ‘‘paṇḍitoti maññatī’’ti āha. Anumatipucchāvasena cetaṃ vuttaṃ. Tenevāha ‘‘udāhu no’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññati bhavaṃ piṅgiyānī samaṇassa gotamassa paññāveyyattiya’’nti vuttamevatthaṃ puna gaṇhanto ‘‘paṇḍito maññe’’ti āha, tasmā vuttaṃ ‘‘bhavaṃ piṅgiyānī samaṇaṃ gotamaṃ paṇḍitoti maññati udāhu no’’ti, yathā te khameyya, tathā naṃ kathehīti adhippāyo. Ahaṃ ko nāma, mama avisayo esoti dasseti. Ko cāti hetunissakke paccattavacananti āha ‘‘kuto cā’’ti. Tathā cāha ‘‘kena kāraṇena jānissāmī’’ti, yena kāraṇena samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jāneyyaṃ , taṃ kāraṇaṃ mayi natthīti adhippāyo. Buddhoyeva bhaveyya abuddhassa sabbathā buddhañāṇānubhāvaṃ jānituṃ asakkuṇeyyattāti. Vuttañhetaṃ – ‘‘appamattakaṃ panetaṃ, bhikkhave, oramattakaṃ sīlamattakaṃ, yena puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya (dī. ni. 1.7). Atthi, bhikkhave, aññeva dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā…pe… yehi tathāgatassa yathābhūtaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamāno vadeyyā’’ti (dī. ni. 1.28) ca. Etthāti ‘‘sopi nūnassa tādiso’’ti etasmiṃ pade.
ಪಸತ್ಥಪ್ಪಸತ್ಥೋತಿ ಪಸತ್ಥೇಹಿ ಪಾಸಂಸೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಗುಣೇಹೇವ ಸೋ ಪಸತ್ಥೋ, ನ ತಸ್ಸ ಕಿತ್ತಿನಾ, ಪಸಂಸಾಸಭಾವೇನೇವ ಪಾಸಂಸೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಬ್ಬಗುಣಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಮಣಿರತನನ್ತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋ ಮಣಿರತನಂ।
Pasatthappasatthoti pasatthehi pāsaṃsehi attano guṇeheva so pasattho, na tassa kittinā, pasaṃsāsabhāveneva pāsaṃsoti attho. Tenāha ‘‘sabbaguṇāna’’ntiādi. Maṇiratananti cakkavattino maṇiratanaṃ.
ಸದೇವಕೇ ಪಾಸಂಸಾನಮ್ಪಿ ಪಾಸಂಸೋತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪಸತ್ಥೇಹಿ ವಾ’’ತಿ ದುತಿಯವಿಕಪ್ಪೋ ಗಹಿತೋ। ಅರಣೀಯತೋ ಅತ್ಥೋ, ಸೋ ಏವ ವಸತೀತಿ ವಸೋತಿ ಅತ್ಥವಸೋ। ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಪಯೋಗಸ್ಸ ಆನಿಸಂಸಭೂತಂ ಫಲನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅತ್ಥವಸನ್ತಿ ಅತ್ಥಾನಿಸಂಸ’’ನ್ತಿ। ಅತ್ಥೋ ವಾ ಫಲಂ ತದಧೀನವುತ್ತಿತಾಯ ವಸೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥವಸೋ, ಕಾರಣಂ।
Sadevake pāsaṃsānampi pāsaṃsoti dassetuṃ ‘‘pasatthehi vā’’ti dutiyavikappo gahito. Araṇīyato attho, so eva vasatīti vasoti atthavaso. Tassa tassa payogassa ānisaṃsabhūtaṃ phalanti āha ‘‘atthavasanti atthānisaṃsa’’nti. Attho vā phalaṃ tadadhīnavuttitāya vaso etassāti atthavaso, kāraṇaṃ.
ಖುದ್ದಕಮಧೂತಿ ಖುದ್ದಕಮಕ್ಖಿಕಾಹಿ ಕತದಣ್ಡಕಮಧು। ಅನೇಳಕನ್ತಿ ನಿದ್ದೋಸಂ ಅಪಗತಮಕ್ಖಿಕಣ್ಡಕಂ।
Khuddakamadhūti khuddakamakkhikāhi katadaṇḍakamadhu. Aneḷakanti niddosaṃ apagatamakkhikaṇḍakaṃ.
ಉದಾಹರೀಯತಿ ಉಬ್ಬೇಗಪೀತಿವಸೇನಾತಿ ಉದಾನಂ, ತಥಾ ವಾ ಉದಾಹರಣಂ ಉದಾನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಉದಾಹಾರಂ ಉದಾಹರೀ’’ತಿ। ಯಥಾ ಪನ ತಂ ವಚನಂ ಉದಾನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Udāharīyati ubbegapītivasenāti udānaṃ, tathā vā udāharaṇaṃ udānaṃ. Tenāha ‘‘udāhāraṃ udāharī’’ti. Yathā pana taṃ vacanaṃ udānanti vuccati, taṃ dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಕಾರಣಪಾಲೀಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೪. ಕಾರಣಪಾಲೀಸುತ್ತಂ • 4. Kāraṇapālīsuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೪. ಕಾರಣಪಾಲೀಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Kāraṇapālīsuttavaṇṇanā
